Θεοδώρα η Μεγάλη, ΦΕΝΙΑ ΜΠΟΛΟΥΤΣΟΥ - ΜΑΓΔΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ
Download as pptx, pdf1 like28 views
Η γυναίκα που δίχασε τους βυζαντινούς και τους ιστορικούς.
![Βιογραφία
Η Θεοδώρα ήταν Ελληνίδα στη καταγωγή,[11] αλλά οι πηγές γενικά διαφωνούν σχετικά με τη
πρώιμη ζωή της, καθώς και για τον τόπο γέννησης της. Για τον Προκόπιο, πατέρας της ήταν ο
Ακάκιος, αρκτοτρόφος (θηριοφύλακας) των Πρασίνων στον ιππόδρομο. Πεθαίνοντας άφησε
τρεις κόρες, την Κομιτώ, τη Θεοδώρα και την Αναστασία. Η μητέρα της ξαναπαντρεύτηκε
ελπίζοντας πως ο νέος σύντροφός της θα έπαιρνε τη θέση του μακαρίτη συζύγου της.
Για τον μονοφυσίτη χρονογράφο Μιχαήλ Σύριο (12ος αι.) η Θεοδώρα ήταν κόρη κληρικού και
ζούσε με ευσέβεια και αγνότητα. Και ο Σύριος εκκλησιαστικός ιστορικός
και μονοφυσίτης επίσκοπος Ιωάννης της Εφέσου, προστατευόμενος της Θεοδώρας λέει πως
ήταν από το πορνείον: αυτό όμως δεν συνεπαγόταν ότι ήταν πράγματι πόρνη, αλλά
ηθοποιός(σκηνική) και ζούσε από το ταλέντο της και το σεξουαλικό και το θεατρικό.[15] Όμως
μερικοί ιστορικοί καταγράφουν σε βιβλία τους ότι το μέρος αυτό, ανήκε στον κύπριο αρκτοτρόφο
Αρκάδιο, όπου εκεί συναντήθηκε με τον μεγάλο της έρωτα Ιουστινιανό.](https://image.slidesharecdn.com/random-240509163253-6e7b680b/85/-4-320.jpg)
![Η Θεοδώρα και τα γυναικεία δικαιώματα
Ενδείξεις για την ανάμειξη της Θεοδώρας σε Ιουστινιάνειες μεταρρυθμίσεις δεν απουσιάζουν: έτσι στη
νεαρά που απαγορεύει την αγορά δημοσίων αξιωμάτων από αξιωματούχους, αναφέρεται πως ο ίδιος ο
αυτοκράτορας συμβουλεύτηκε την πιο ευσεβή σύζυγο που δόθηκε από τον Θεό.
Η σχετική με το δικαίωμα μιας πατρικίας, ακόμα κι αν πριν ήταν ηθοποιός, να παντρευτεί οποιονδήποτε,
νομοθετική ρύθμιση ήταν φωτογραφική για τη Θεοδώρα.
Πάντως οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τις πόρνες από τον Ιουστινιανό δεν σημαίνουν πως η Θεοδώρα ήταν
γι' αυτές η κινητήριος δύναμη,[20] άσχετα από τον απόηχο μίας περί τούτου παράδοσης στα τέλη του 7ου
αι. στον Ιωάννη τον επίσκοπο Νικίου στην Αίγυπτο, τον Κόπτη μονοφυσίτη επίσκοπο, ο οποίος την
συγκρίνει ως προς το μεταρρυθμιστικό της έργο με τους Ρωμύλο, Νουμά, Καίσαρα και Αύγουστο.[21]](https://image.slidesharecdn.com/random-240509163253-6e7b680b/85/-10-320.jpg)
![Το τέλος
Η Θεοδώρα πέθανε όπως περιγράφει ο Βίκτωρας της Τοννένας από καρκίνο, στις 28 Ιουνίου
548[22] στην ηλικία των 48. Αργότερα απέδωσαν τον θάνατο στον καρκίνο του μαστού, αν και δεν
είχε χαρακτηριστεί ως τέτοιος στην αρχική έκθεση, όπου η χρήση του όρου «καρκίνος»
αναφέρεται μάλλον σε «πυώδες έλκος ή κακοήθη όγκο». Το γεγονός ότι της άρεσαν τα πολύωρα
λουτρά αποτελεί στοιχείο για τις προσπάθειές της να καταπραΰνει τα συμπτώματα[23].
Το σώμα της θάφτηκε στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, στην Κωνσταντινούπολη.
Το μονόγραμμά της είναι χαραγμένο στα κιονόκρανα της Αγίας Σοφίας.
Τόσο η Θεοδώρα όσο και ο Ιουστινιανός έχουν αποτυπωθεί στα λαμπρά ψηφιδωτά της βασιλικής
του Αγίου Βιταλίου της Ραβέννας στην Ιταλία, τα οποία ολοκληρώθηκαν ένα χρόνο πριν το θάνατό
της.](https://image.slidesharecdn.com/random-240509163253-6e7b680b/85/-18-320.jpg)
Θεοδώρα η Μεγάλη, ΦΕΝΙΑ ΜΠΟΛΟΥΤΣΟΥ - ΜΑΓΔΑ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ
- 1. ΘΕΟΔΩΡΑ … Η αμφιλεγόμενη ποσӬπικότητα
- 3. Η Θεοδώρα (περ. 500 - 28 Ιουνίου 548) Για τα πρώτα χρόνια της ζωής της οι πληροφορίες προέρχονται από τα «Ανέκδοτα» ή «Απόκρυφη Ιστορία» του Προκόπιου, του επίσημου ιστορικού του Αυτοκράτορα, που δεν τόλμησε ούτε ο ίδιος να δημοσιεύσει, γνωρίζοντας βέβαια τι θα τον περίμενε. Για τον Προκόπιο, η Θεοδώρα αποτελούσε την ενσάρκωση της αδιαντροπιάς, της ακολασίας και της σκληρότητας (αφού έγινε αυτοκράτειρα), δηλαδή ούτε λίγο ούτε πολύ ένα σκάνδαλο με συνεχή εξέλιξη. Μια πόρνη που έγινε Αυτοκράτειρα.
- 4. Βιογραφία Η Θεοδώρα ήταν Ελληνίδα στη καταγωγή,[11] αλλά οι πηγές γενικά διαφωνούν σχετικά με τη πρώιμη ζωή της, καθώς και για τον τόπο γέννησης της. Για τον Προκόπιο, πατέρας της ήταν ο Ακάκιος, αρκτοτρόφος (θηριοφύλακας) των Πρασίνων στον ιππόδρομο. Πεθαίνοντας άφησε τρεις κόρες, την Κομιτώ, τη Θεοδώρα και την Αναστασία. Η μητέρα της ξαναπαντρεύτηκε ελπίζοντας πως ο νέος σύντροφός της θα έπαιρνε τη θέση του μακαρίτη συζύγου της. Για τον μονοφυσίτη χρονογράφο Μιχαήλ Σύριο (12ος αι.) η Θεοδώρα ήταν κόρη κληρικού και ζούσε με ευσέβεια και αγνότητα. Και ο Σύριος εκκλησιαστικός ιστορικός και μονοφυσίτης επίσκοπος Ιωάννης της Εφέσου, προστατευόμενος της Θεοδώρας λέει πως ήταν από το πορνείον: αυτό όμως δεν συνεπαγόταν ότι ήταν πράγματι πόρνη, αλλά ηθοποιός(σκηνική) και ζούσε από το ταλέντο της και το σεξουαλικό και το θεατρικό.[15] Όμως μερικοί ιστορικοί καταγράφουν σε βιβλία τους ότι το μέρος αυτό, ανήκε στον κύπριο αρκτοτρόφο Αρκάδιο, όπου εκεί συναντήθηκε με τον μεγάλο της έρωτα Ιουστινιανό.
- 5. . Η Θεοδώρα ξεκίνησε από πολύ χαμηλά, από τον ιππόδρομο του 6ου αιώνα, ένα περιβάλλον στο οποίο μόνιμη μέριμνα αποτελούσε η επιβίωση. Το πολύ χαμηλό βιοτικό επίπεδο όσων εργάζονταν σ’ αυτόν, ανάγκαζε τους ανθρώπους να ασχολούνται με ευκαιριακά επαγγέλματα και να κατοικούν σε τρώγλες. Η φθηνή ψυχαγωγία και διασκέδαση ήταν κομμάτι του υποκόσμου της Κωνσταντινούπολης Αυτή ακριβώς η εξελικτική της πορεία, από το θέατρο στον αυτοκρατορικό θρόνο, ίσως ενόχλησε και ενοχλούσε μέχρι τον θάνατό της τον ιστορικό Προκόπιο από την Καισάρεια. Αυτός, καθώς αντιδρούσε με τον αυτοκράτορα και την πολιτική του, ωθήθηκε στο να γράψει κρυφά το βιβλίο, «Απόκρυφη Ιστορία». Πρόκειται για ένα λιβελογράφημα που στρέφεται τόσο εναντίον της Θεοδώρας όσο και του Ιουστινιανού.
- 6. . Ο Προκόπιος προβάλλει ως σκοπό της συγγραφής αυτού του έργου την αποκάλυψη όλης της αλήθειας στις επόμενες γενεές. Το έργο, όμως, αποτελεί μάλλον μια συνειδητή προσπάθεια δυσφήμησης του αυτοκρατορικού ζεύγους. Οι επικρίσεις πάντως στρέφονται κυρίως εναντίον της Θεοδώρας, της οποίας το παρελθόν πυροδοτεί σωρεία φανταστικών ή μη αφηγήσεων, που υποβαθμίζουν το πρόσωπό της και κατ’ επέκταση πλήττουν και το ήθος και το κύρος του Ιουστινιανού. Οι σχετικές αφηγήσεις, πάντως, για την «ηθική» της αυτοκράτειρας, χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα «γαργαλιστικές» λεπτομέρειες.
- 7. .
- 8. Η Κόρη του «αρκουδιάρη». Η Θεοδώρα ήταν κόρη κάποιου «αρκουδιάρη», που τον έλεγαν Ακάκιο. Γεννημένη στο περιβάλλον ενός τσίρκου, η Θεοδώρα δεν μπορούσε παρά να ακολουθήσει μια προδιαγεγραμμένη πορεία. Πριν ακόμη ωριμάσει, εμφανίστηκε στη σκηνή ενός τσίρκου, γεγονός καταδικαστέο από την ηθική του Βυζαντίου, εφόσον οι «γυναίκες της σκηνής» ήταν πασίγνωστες για την ανηθικότητά τους. Εκτός από τις χυδαίες παραστάσεις τους, προσέφεραν στους άνδρες και «άλλου είδους» υπηρεσίες. Ο Προκόπιος περιγράφει με πολύ άσχημο τρόπο ότι εφόσον η Θεοδώρα δεν είχε ακόμη ωριμάσει, επιδιδόταν σε ασέλγεια παρά φύσιν. Ωριμάζοντας, έγινε μια τυπική «παρακατιανή», κατά τον συγγραφέα, δηλαδή μια πόρνη, που προσέφερε τις υπηρεσίες της σε πεζούς στρατιώτες, ακόμη και σε δούλους.
- 10. Η Θεοδώρα και τα γυναικεία δικαιώματα Ενδείξεις για την ανάμειξη της Θεοδώρας σε Ιουστινιάνειες μεταρρυθμίσεις δεν απουσιάζουν: έτσι στη νεαρά που απαγορεύει την αγορά δημοσίων αξιωμάτων από αξιωματούχους, αναφέρεται πως ο ίδιος ο αυτοκράτορας συμβουλεύτηκε την πιο ευσεβή σύζυγο που δόθηκε από τον Θεό. Η σχετική με το δικαίωμα μιας πατρικίας, ακόμα κι αν πριν ήταν ηθοποιός, να παντρευτεί οποιονδήποτε, νομοθετική ρύθμιση ήταν φωτογραφική για τη Θεοδώρα. Πάντως οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τις πόρνες από τον Ιουστινιανό δεν σημαίνουν πως η Θεοδώρα ήταν γι' αυτές η κινητήριος δύναμη,[20] άσχετα από τον απόηχο μίας περί τούτου παράδοσης στα τέλη του 7ου αι. στον Ιωάννη τον επίσκοπο Νικίου στην Αίγυπτο, τον Κόπτη μονοφυσίτη επίσκοπο, ο οποίος την συγκρίνει ως προς το μεταρρυθμιστικό της έργο με τους Ρωμύλο, Νουμά, Καίσαρα και Αύγουστο.[21]
- 12. Στάση του Νίκα Η Θεοδώρα στάθηκε πολύτιμη σύντροφος στο πλευρό του Ιουστινιανού. Με την αποφασιστική στάση της τον εμψύχωσε στα γεγονότα της Στάσης του Νίκα και τον απέτρεψε από την ιδέα να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη. Η Θεοδώρα αποδείχθηκε ικανή σύζυγος κατά τη διάρκεια της Στάσης του Νίκα. Υπήρχαν δύο αντίπαλες πολιτικές φατρίες της αυτοκρατορίας, οι Βένετοι και οι Πράσινοι, που ξεκίνησαν μια εξέγερση, τον Ιανουάριο του 532 κατά τη διάρκεια της αρματοδρομίας στον ιππόδρομο. Οι ταραχές προήλθαν από πολλά παράπονα, μερικά για τον Ιουστινιανό και την Θεοδώρα και τις δικές τους ενέργειες. Οι ταραξίες πυρπόλησαν πολλά δημόσια κτίρια, ένα τον οποίο η Αγία Σοφία, και ανακήρυξαν νέο αυτοκράτορα τον Υπάτιο ο οποίος ήταν ο ανιψιός του πρώην αυτοκράτορα Αναστάσιο Α'. Ανίκανος να ελέγξει τον όχλο, ο Ιουστινιανός και οι αξιωματούχοι του ετοίμαζαν την φυγή τους.
- 13. Σε μια συνεδρίαση του κυβερνητικού συμβουλίου, η Θεοδώρα ενθάρρυνε τον Ιουστινιανό, αποτρέποντας τον να εγκαταλείψει την Πόλη λέγοντας «Δεν σωζόμεθα δια της φυγής, παρά να αποθάνωμεν αδόξως, προτιμώτερον να αποθάνωμεν ενδόξως αγωνιζόμενοι» επιστρέφοντας στο παλάτι. Τα λόγια της ανέβασαν σημαντικά το ηθικό του Ιουστινιανού, ο οποίος είχε ετοιμαστεί να φύγει. Ως αποτέλεσμα, ο Ιουστινιανός διέταξε τους πιστούς του στρατιώτες και με δυο επικεφαλής αξιόπιστους αξιωματικούς, τον Βελισάριο και τον Μούνδο, να επιτεθούν στους διαδηλωτές στον ιππόδρομο. Οι στρατηγοί του επιτέθηκαν τον Ιππόδρομο και θανάτωσαν (σύμφωνα με τον Προκόπιο) πάνω από 30.000 επαναστάτες. Ο Υπάτιος ήταν να συγχωρεθεί από τον Ιουστινιανό, αλλά καταδικάστηκε σε θάνατο, προφανώς κατόπιν της επιμονής της Θεοδώρας. Οι ιστορικοί συμφωνούν ότι ήταν το θάρρος και η αποφασιστικότητα της Θεοδώρας, που έσωσε τη βασιλεία του Ιουστινιανού. Ο Ιουστινιανός ποτέ δεν ξέχασε ότι ήταν η Θεοδώρα η οποία είχε σώσει τον θρόνο του.
- 15. Πολιτική Ήταν πάντα αφοσιωμένη στους φίλους της, όπως ο στρατηγός Ναρσής, δεν συγχωρούσε όμως όσους θεωρούσε απειλή για την επιρροή της. Θύματα της ήταν ο ένδοξος στρατηγός Βελισάριος που έπεσε στη δυσμένεια της αυτοκράτειρας, και ο ανώτερος οικονομικός υπάλληλος Ιωάννης Καππαδόκης, ο οποίος παρά τις ικανότητές του και τις υπηρεσίες που είχε προσφέρει στο αυτοκρατορικό ταμείο έχασε το 541 τη θέση του.
- 16. Η Θεοδώρα και η Εκκλησία Λιγότερο αποτελεσματική υπήρξε η παρέμβασή της στα εκκλησιαστικά πράγματα. Η Θεοδώρα κατά το διάστημα της παραμονής της στην Αλεξάνδρεια ήρθε σε επαφή με μονοφυσιτικούς κύκλους, ασπάστηκε τον Μονοφυσιτισμο και περιέβαλλε με την προστασία της ηγετικές μορφές του μονοφυσιτισμού όπως ο Σεβήρος Αντιοχείας και ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεοδόσιος. Όταν ο τελευταίος καθαιρέθηκε από τον θρόνο του, η Θεοδώρα τον φιλοξένησε στην πρωτεύουσα σε κάποιο από τα παλάτια της και του επέτρεψε να χειροτονήσει μονοφυσίτες επισκόπους οι οποίοι στάλθηκαν στην Ανατολή. Ένας απ’ αυτούς, ο Ιάκωβος Βαραδαίος, περιπλανήθηκε στις ανατολικές επαρχίες και θεωρείται ιδρυτής της Συριακής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Ιακωβιτική Εκκλησία).
- 17. Διαρκής επίδραση στον Ιουστινιανό Η επιρροή της στον Ιουστινιανό ήταν τόσο ισχυρή που μετά τον θάνατό της, εργάστηκε για να φέρει την αρμονία μεταξύ των Μονοφυσιτών και των Χαλκηδονίων Χριστιανών στην αυτοκρατορία, και κράτησε την υπόσχεσή του να προστατεύσει την μικρή κοινότητα των Μονοφυσιτών που πήγαν προσφυγές στο παλάτι του Ορμίσδα. Η Θεοδώρα παρείχε μεγάλη πολιτική υποστήριξη στο υπουργείο του Ιάκωβου Βαραδαίου που είχαν μια προσωπική φιλία, ενώ και ο Diehl αποδίδει τη σύγχρονη ύπαρξη του Ιακωβιτικου Χριστιανισμού εξίσου στον Βαραδαίο και τη Θεοδώρα. Σ' όλη την αυτοκρατορία, πόλεις ή επαρχίες περηφανεύονταν να παίρνουν, τιμώντας την, το όνομα Θεοδωριάς ή Θεοδωρούπολις. Η Όλβια της Κυρηναϊκής μετονομάστηκε σε Θεοδωριάδα προς τιμήν της αυτοκράτειρας Θεοδώρας.
- 18. Το τέλος Η Θεοδώρα πέθανε όπως περιγράφει ο Βίκτωρας της Τοννένας από καρκίνο, στις 28 Ιουνίου 548[22] στην ηλικία των 48. Αργότερα απέδωσαν τον θάνατο στον καρκίνο του μαστού, αν και δεν είχε χαρακτηριστεί ως τέτοιος στην αρχική έκθεση, όπου η χρήση του όρου «καρκίνος» αναφέρεται μάλλον σε «πυώδες έλκος ή κακοήθη όγκο». Το γεγονός ότι της άρεσαν τα πολύωρα λουτρά αποτελεί στοιχείο για τις προσπάθειές της να καταπραΰνει τα συμπτώματα[23]. Το σώμα της θάφτηκε στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, στην Κωνσταντινούπολη. Το μονόγραμμά της είναι χαραγμένο στα κιονόκρανα της Αγίας Σοφίας. Τόσο η Θεοδώρα όσο και ο Ιουστινιανός έχουν αποτυπωθεί στα λαμπρά ψηφιδωτά της βασιλικής του Αγίου Βιταλίου της Ραβέννας στην Ιταλία, τα οποία ολοκληρώθηκαν ένα χρόνο πριν το θάνατό της.