ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

Txostena

Download as DOCX, PDF
O
oihanesolo
1 of 17
Download to read offline
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
Ainhoa Iguaran Oihane Akesolo Mikel Atance
1. Sarrera orokorra¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­.1 orr. 2. Energia sarrera¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­...1 orr. 3. Energiaren ezaugarriak eta propietateak¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­...5 orr. 4. Energi iturri berriztagarriak¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­...6 orr. 5. Energi iturri ez-berriztagarriak¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­..8 orr. 6. Energia historian zehar¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­..9 orr. 7. Energia kontsumoa eta bere ondorioak¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­...10 orr. 8. Etxebizitza eta energia historian zehar¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­....12 orr. 9. Ondorio orokorra¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­.14 orr. 10. Bibliografia eta web-grafia¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­..15 orr. 11.Tostenaren ebaluazioa.............................................................................................17 orr. Aurkeztutako lan honetan energiari buruz hitz egingo dugu, Udin unitate didaktikoan landutako informazio guztia azalduz. Gure helburua energiari buruzko informazioa bilatzea izan da, horrela etxe ekologiko bat egin ahal izateko. Horretarako taldetan antolatu gara bakoitzak atal batzuk landuz eta garatuz. Haien artean landutako gaiak gehien bat: energia motak, haren ezaugarri eta propietateak, energia iturriak, energia berriztagarriak eta ez berriztagarriak, energia historian zehar, kontsumoa eta bere ondorioak eta etxebizitza eta energia historian zehar. Baina, hasteko, zer da energia? Energia gorputz batean aldaketak egiten duen magnitudea da. Adb: bero-energia, argi- energia ¡­ Magnitude bat denez, neurtu eta unitate bidez adieraz dezakegu. Nazioarteko unitataea joulea da, baina beste baztuk ere erabiltzen dira. Hona hemen energia-unitateen taula: UNITATEA IKURRA BALIOKIDETASUNA Kaloria cal 1 cal = 4,19 J Orduko kilowatta kWh 1 kWh = 3.600.000 J
Erabiltzen dugun ia energia guztia eguzkitik datorkigu eta honek hainbat ezaugarri ditu: energia metatu egin dezakegu, hau da, behar dugunean erabili, gainera garraiatu ere egin ahal dugu eta mota aldatu egin ahal da. Transferitu egin ahal da ere, baita kontserbatu eta degradatu. Baina energia guztiak ez dira berdinak, mota asko daude, hona hemen nabarmenenak: -Energia mekanikoa: Energia potentziala eta zinetikoaren ondorioz sortzen den energia da. Adb: noriak duen energia, bizikletak duen energia, erlojuak duen energia ¡­ -Energia zinetikoa: Energia zinetikoa mugitzen ari diren gorputzek duten energia da. Adb: mugitzen ari den baloi bat duen energia. -Energia potentziala: Gorputz batek lurrazaletik altueraren arabera duen energia da. Adb: baloi bat mahai baten gainean duen energia. Irudian ikusten den argazkia bizikleta batenmanibelada, haualtueradu eta mugitu egiten da, horregatik energia mekanikoa du. PELOTA MUGITU Beste irudi honetan ikusten den argazkia, pelota bat duen energia zinetikoa adierazten du, hau ostikatzean. PELOTA AIREAN Irudian, beste pelota bat dago, hau,berriz,energiapotentzialadu, airean dago eta.
-Energia nuklearra: Atomo baten nukleoa apurtzen edo sortzean lortzen den energia da. Adb: ozono geruzan eguzkiaren argiak molekulak apurtzen ditu (fisio) eta euren kabuz batzen dira (fusio). -Energia kimikoa: Erreakzio kimikoen ondorioz sortzen den energia da. Adb: elikagaiak duten energia, guk armozatzean elikagaiak hartu eta energia kimikoa lortzen dugunean ¡­ -Energia elektromagnetikoa: Uhinen bidez, energia elektrikoa eta energia magnetikoaren baturaz sortu den energia da. Adb: wifiak duen energia, imanak duen energia ¡­ Eguzkiarenetagainerakoizarren energia haien barruan gertatzen diren fusio- erreakzioen ondoriozkoa da. Elikagaiak duten energia kimikoa gure gorputzera igarotzen da armozatzean. ELIKAGAIMOTA DESBERDINAK Iman batek haren barnean duen energ¨ªa elektromagnetikoa ikusi ahal dugu irudi honen bitartez.
-Energia elektrikoa: Noranzko berean mugitzen diren partikulak duten elektrizitatea sortzen duen energia da. Adb: tximistak duten energia ... -Barne energia: Gorputz jakin bateko partikulek duten energia zinetiko guztien multzoa da. Adb: pilota bat oso arin mugitzean bere partikulek duten energia. -Bero energia: Tenperatura desberdineko gorputz batetik bestera igarotzen den energia mota da. Adb: tostadorak beste gorputza berotzeko duen energia. Naturan tximistak duen energ¨ªa elektrikoa adierazten da irudi honetan. ATOMOA Kanika horien atomoak mugitzean gorputzek duten energia da. UR EDALONTZIA Ur edalontzi batek duen bero- energia ikusi daikegu irudian.
Energiak hainbat ezaugarri ditu eta eguneroko ekintzetan ikusi dezakegu, adibidez, hona hemen bere ezaugarri garrantzitsu bakoitzaren adibide bat: -Energiaren ezaugarri bat transferitu egiten dela da, adibidez bizikletaz ibitzean dogunean, zure barnean duzun energia kimikoa bizikletari transferitzen diezu horrela pedalak mugiarazteko, eta beraz bizikleta mugiarazteko. Gero energia kimiko hori mekanikoa bihurtzen da. -Beste ezaugarri bat gorde edo eroan egin ahal dela da, adibidez pila batean energia kimikoa gordetzen da, horrela pila horiekin doan aparatua denbora guztian funtzionatzen du. Beste adibide bat bateria izan daiteke, kasu honetan pila bezala gertatzen da, energia bertan gordetzen da. -Energia transformatu egiten da ere, adibidez linterna batean, pilen energia kimikoa argi energia transformatzen da. Beste adibide bat ere lehengo bizikleta adibidean izan ahal da, gure energia kimikoa pedalak mugiaraztean energia mekanikoa trasformatzen da. -Energia degradatu egiten da, adibidez energia mota bat beste energia mota batera transformatzean, degradatu egiten da, hau da, kalitatea galtzen du. Kasu hau gure eguneroko bizitzan ere ikusi dezakegu, izan ere, energia erabiltzean haren kalitatea kentzen ari gara. -Baita kontserbatu egiten da, adibidez, gauza batek beste bat jotean, energia pasatzen dio, eta kolpea perfektua bada energia hori kontserbatu egiten da eta indarra denbora gehiagoan gordetzen du. Adibidez bola bat beste batekin talka egitean kolpe perfektua bada beste bola haurrekoaren indarra kontserbatzen du. BIZIKLETAN IBILI KAMARA BATEN PILAK LINTERNA Energiaren kalitatea galtzen da. Bola bat beste batekin talka egiten du.
Baina energia hau energia iturri batzuetatik dator, eta zer dira energia iturriak? Energia iturriak energia ateratzeko erabiltzen den gunea da. Honek berriztagarriak eta ez-berriztagarriak izan ahal dira. Adb: eguzki energia, energia hidraulikoa... (berriztagarriak)petrolioa, ikatza ... (ez-berriztagarriak). Renewable energy sources are energyes that comes from resources with are continually replenished. There are many types of renewable energy, those are the most importants: -Hydraulic energy: Is what is produced by the water which is stored in reservoirs and lakes at a high altitude. If at a given moment it falls to a lower level, this energy is transformed into kinetic energy and after wards into electrical energy in the hydroelectric plant. This energy is a very energy source,without waste products and easy to tore, but they harm the environment. Reservoir and water mill are an examples. -Biomass: Is a biological material derrived from living, or recntly living organisms. In the context of biomass for energy this is often used to mean plant based material, but biomass can equally apply to both animal and vegetable derived material. This energy generates less remains. Firewood is an example. -Solar energy: This energy comes from the sun, as electromagnetic reactions. It is clean energy and an inexhaustible source of human time-scale. It is not used in combination, and must be changed immediately, to get another type of energy, such as electricity. Also its use is conditioned by several factors, for example, latitude, time of year, the sequence of day and night, and clouds. To use this type of energy, we can use solar panels. Water-mill Firewood Solar panels
-Wind energy: It is a type of kinetic energy, and wind movements affects. Wind power is the conversion of wind energy into a useful form of energy, such as using wind turbines to make electrical power, windmills for mechanical power, wind pumps for water pumping or drainage, or sails to propel ships. The wind is not exhausted, and is free charge. Generator installation cost are low so. But the generators are dangerous and affect the landscape. Turbine is an example to use this type of energy. -Geothermal energy: It is an infinite clean and sustainable energy. Resources of geothermal energy range from the shallow ground to hot water and hot rock found a few miles beneath the Earth's surface, and down even deeper to the extremely high temperatures of molten rock called magma. It doesn?t create waste but it?s very expensive energy. -Tidal energy: Tidal energy is produced through the use of tidal energy generators. These large underwater turbines are placed in areas with high tidal movements, and are designed to capture the kinetic motion of the ebbing and surging of ocean tides in order to produce electricity. Tidal power has great potential for future power and electricity generation because of the massive size of the oceans. These articles explore the potential energy of tidal power technologies. This energy is a clean energy and it doesn?t create waste too. But it has got a low yield. Turbine Geothermal energy Tidal energy
-Petrol: This energy is from fossil fuels, and it becomes energy, when you burn it, it is a finite energy. It is the most used energy today and it is used as combustible, fertilizer, plastics, paint¡­ To use it is necessary to follow a process, in this process it get liquids, solids and gases. Petrol isn¡¯t dangerous, but we are using and spending all. According to the experts, will end very fast. -Coal: It is a fossil fuel that is commonly used in producing energy. It is available in different forms, with some more common and more useful than others. The use of coal in energy production causes many major problems, usually on a greater scale than the use of oil or gas. Coal burning produces acid rain, sulfur oxide emission, carbon dioxide emission, poorer land, hazardous waste, and other problems. -Uranium: Uranium is a very heavy metal that can be used as an abundant source of concentrated energy. Uranium occurs in most rocks in concentrations of 2 to 4 parts per million and is as common in the Earth's crust as tin, tungsten and molybdenum. It is an unstable atoms element and it is the main fuel to create nuclear energy. It also creates a lot of radioactive wastes. We can use, but must be kept in very secure sites because it is so dangerous. -Natural gas: Natural gas is a fossil fuel formed when layers of buried plants and animals are exposed to intense heat and pressure over thousands of years. The energy that the plants and animals originally obtained from the sun is stored in the form of carbon in natural gas. Natural gas is combusted to generate electricity, enabling this stored energy to be transformed into usable power. Natural gas is a nonrenewable resource because it cannot be replenished on a human time frame. It isn?t dangerous but we follow using it will end. Petrol Coal Uranium Natural gas
LAS EMISIONES DE CO2 Ni en el neolito, ni en el paleolito ni en la era del metal se transfromaban la naturaleza, por tanto las emisiones de CO2 eran minimas. Fue en en Era Moderno cuando se empezo a hacerlo, y por tanto las emsiones de CO2 se dispararon. Fue un gran cambio, ya que en esta era se empezaron a utilizar los combustibles fosiles. Se inventaron las m¨¢quinas que usaban carb¨®n, y el tren cojio una gran importancia. Pero el tren no es el problema m¨¢s grande de las emisiones de CO2, solo es el comienzo. Con el petr¨®leo las emisiones de CO2 han aumentado mucho, porque se usa tanto para el coche, como para conseguir energ¨ªa, y en muchos otros transportes ya sean p¨²blicos o privados. Para conseguir luz, tambi¨¦n se utilizan fuentes de energ¨ªa que aumentan las emisiones de CO2, pero no siempre, tambi¨¦n se utilizan fuentes de energ¨ªa como el agua, el viento¡­ Ademas, el aumento de poblacion ha sido tambien un gran causante de las grandes emisiones de CO2. Hoy en d¨ªa esto se ha combertido en un gran problema que afecta a todo el mundo y debemos colavorar para bajar el incremento de CO2 en la atmosfera, ya que afecta al calentamiento global, el cambio climatico y la capa de ozono entre otros. Energia iturri berriztagarri erabilera ohikoa izan da historian zehar. Erregai-fosilak eta energi nuklearra, berriz, azken 200 urtetan erabili izan ohi dira. Honek direla eta CO2 izurketak handiagotu egin dira eta horrek hainbat arazo sorrarazi ditu. Lehen biomasa, energia hidraulikoa eta eolikoa, animalien indarra erabiltzen zuten energia iturri gisa (energia berriztagarriak), gaur egun, ostera petrolioa, zentralak, iktza eta uranioa gehitu dogu (energia ez-berriztagarriak). CO2 emisoak munduan
Energiaren %39 ikatzetik dator, gas-naturaletik %19, nuklearretik %17, hidroelektrikotik %16, petroliotik %7 eta bestelakoetatik %2 (eguzkia, biogasa, eolikoa ¡­ ). Ikusten denez, erregai fosilak dira erabilienak, energia berriztagarriak alde batera utzita. Behatutako energia kontsumoa handiaren ondorioz hiru arazo mota sortzen dira: ? Arazo ekonomikoak: Diruarekin erlazionatuta daude. Petrolioa beste herrialde batzuetan dago, eta hemen ez, horregatik guk erosi behar diogu herrialde horiei. Hori arazo ekonomikoa da, izan ere garraiatu egin behar da eta gainera denok nahi badugu petrolioaren prezioa igo egiten dute. ? Arazo politikoak: Negozio arazoak dira eta horren ondorioz gudak sortu ahal dira. Adb: petrolioa duten herrialdeak zer edo zer eskatzen dute petrolioa nahi duen herrialdeei prezioa jaisteko. Petrolioa duena agintzen du besteak petrolioa nahi duelako. Horrela herrialdeen arteko gatazkak sortzen dira. ? Ingurune arazoak: Airea kutsatzen dugu, horren ondorioz: ozono geruza apurtzen da, gaixotasunak datoz, beroketa globala sortzen da ,aldaketak klimatikoak sortzen dira ¡­ Gainera, petroleroak (itsasontziak) apurtzen direnean marea beltzak sortzen dira, horrek itsasoa eta inguruko herrialdeak suntsitzen ditu. Kainuak ere apurtu ahal dira (petrolioa lur azpitik daramaten kainuak) eta marea beltzak ere sortu ahal ditu. Arazo horiek inguruneari kalte egiten diote. AZTARNA EKOLOGIKOA: Aztarna ekologikoa kontsumitzen diren baliabideak ekoizteko eta sartzen diren hondakinak asimilatzeko behar den lehorreko eta itsasoko azalera biologikoki produktiboa da. Adibidez: Euskadiko biztanle batek 4¡¯7 hektarea behar ditu bataz beste urte bizi-premiak asetzeko (nahiko aztarna ekologiko handia). Baina minduko lurralde guztietan ez dute hektarea berdinak urtean haren bizi-premiak asatzeko, hona hemen lurralde batzuk: ? Estatu batuak: 9¡¯5 hektarea (herrailde garatua) ? Australia: 7¡¯7 hektarea (herrialde gartua)
? Suedia: 7 hektarea (herrialde garatua) ? Espainia: 4¡¯8 hektarea (herrialde garatua) ? Etiopia: 0¡¯7 hektarea (herrialde azpigaratua) ? Txina: 1¡¯5 hektarea (herrialde garatua) ? Japonia 4¡¯3 hektarea (herrialde garatua) Datu honek ikusita eta lurraren azalera produktiboa lurrean bizi diren guztien artean banantzen bada bakoitzari 1?8 hektarea tokatzen zaiola kontuan hartuta, lurralde gehienetako biztanleak haien hektarea kantitatearen gainetik bizi direla ateratzen dugu. Gutariko bakoitzagatik 3 pertsona 0?8 hektarearekin bizitzera behartuta daude. Gainera, idea bat izateko, euskaldunon kontsumo eredua asetzeko 2 planeta eta erdi behar ditugu eta bat bakarrik dugu. Galderak (aztarna ekologikoa) 1.- Zer da aztarna ekologikoa? -Kontsumitzen diren baliabideak Ekoizteko eta sortzen diren hondakinak asimilatzeko behar den lehorreko eta itsasoko azalera biologikoki produktiboa da. 2.-Ze datu hartzen da kontuan neurketak egiteko? -Biztanle bakoitza urtean kontsumitzen duen hektarea kopurua. 3.-Zer ondorio atera dituzu entzundakohitzalditik? -Pertsona bakoitza 1¡¯8 hektarea erabili behar duela eta gehienak 1¡¯8-tik pasatzen direnez, kontsumoa murriztu behar dela. Gutariko bakoitzagatik 3 pertsona 0¡¯8 hektarearekin bizitzera behartuta daude, hektarea larregi erabiltzen ditugu eta. 4-Zer egin dezakezu zure aztarna gutxitzeko esparru hauetan? Etxean: ? Kontsumo gutxiko bonbillak jarri ? Dutxa arinak egin ? Telebista, ordenagailu eta wii-a inor ez dagoenean erabiltzen itzali eta desentzufatu. ? Elektrogailu bat apurtzean kontsumo baxuko bat erosi. ? Argia dagoenean pertsianak goraino igo.
Ikastolan: ? Ez denean argi asko behar leihoko pertsianak igo eta argia amatatu. ? Berogailuak ez denean behar amatatu ? Ordenagailuak ez direnean behar desentzufatu. Aisialdian: ? Eskolaz kanpoko ekintzetan dutxa arinak egin. ? Telebista, ordenagailu eta wii-a inor ez dagoenean erabiltzen itzali eta desentzufatu. ? Garraio publikoa gehiago erabili. AURREZTEKO NEURRIAK: -Gure kontsumoa murrizten badugu arazoak gutxiagora joango dira pixkanaka- pixkanaka, baina zer egin ahal du bakoitzak? Hona hemen aurrezteko neurri batzuk: ? Neurrian argi naturala erabili ? Garraio publikoa gehiago erabili ? Elektrogailu efizienteak erabili (A++) ? Kontsumo gutxiko bonbillak jarri ? Ur beroaren kontsumoa murriztu: -Dutxa azkarragoak ? Telebista, ordenagailu eta wii-a inor ez dagoenean erabiltzen itzali eta desentzufatu. ENERGIA HISTORIAN ZEHAR: Gizakiak etxe-animalien laguntzagaz energia kontsumitzen dituzten hainbat aktibitate egin ditu. Baina reboluzio industriala heltzerakoan, haize edo ur errotak egiten hasi ziren. Gizakiak erabilitako energia iturri garrantzitsuena egurra izan zen, baso ugaritasuna zela eta. Baina
beste energia- iturri batzuk erabiltzen hasi ziren ere, adibidez: petroleoa, ikatza ... Erdi Aroan hain zuzen ere hasi zen egurra erabiltzen, geroago ikatzagatik ordezkatua. 1825-30 urteetan lurrun makinan aurreratu egin ahal zen. Gainera, urte haietan, energia elektrikoan hainbat aurreratze sortu ziren. Lurrun makina asmatu ostean, aldaketa handiak sortu zireb teknologian, ekonomian eta gizartean baita. Reboluzio Industrialena jaiotako gizarte berria energia eskaera berriak ere ekarri zituen. Lurrun- makinarekin batera, garraiobide asmakuntza iraultzaileak azaldu ziren. Sistema hau segurua eta eraginkorra zen, baina ikatz zati handiak kontsumitzen zituen bero energia energia mekanikoa bihurtzeko eta %1-ko errendimendua zuen. Oraindik gaur egun energia kantitate handia kontsumitzen da errendimendu baxuagoa sorrarazteko. Ikatz demanda handiak petroleo komerzializazioa handitu zuen, petroleo konpainia kantitatea asko hazi zen. Gainera, bigarren mundu guda demanda handiak sortu zituen erregaietan. 1973an energia demanda hazi eta petroleo krisia hazi zen, eta 1978an, berriro bigarren petroleo krisia. Hortik aurrera petrolioaren prezio igotzen hasi zen gaur egunerarte. Historian zehar, energia desberdinak erabili dira: ? Lehen energia berriztagarriaka erabiltzen zituzten: -Biomasa (duela 30.000 urte): argia eta beroa lortzeko -Energia hidraulikoa eta eolikoa (K.A. 1000 urtea) -Animalien indarra: zama-lanetarako -Ikatza (1750 urtea): makinak eta ibilgailuak erabiltzeko ? Geroago beste energia batzuk sartu ziren: -Petrolioa(1848 urtea) -Zentral hidroelektrikoak (1880 urtea) -Aerosorgailuak (18887 urtea) -Uranioa (1954 urtea) Lurrun-makina Petroleo krisia historian zehar
ETXEBIZITZA HISTORIAN ZEHAR: Gizakiak eginiko lehenengo etxeak K.A 6000. urtekoak dira. Geroago, K.A. 3000. urtean, Egiptok zaharrak etxea hobetoago egiten hasi ziren eta K.A 2000. urtean, Indiarrak hobetzen jarraitu zuten. K.A. 1000. urtean, Europarrak etxe zirkularrak egiten hasi ziren. Greziarrak eta Erromatarrak euren etxeak egiten ere ahalengindu ziren, honek hobeagoak. Erdi Aroan, harria, adobea eta egurra erabili zuten etxeak egiteko. Gizarte gehiena defendatzeko lur azpitik bizi zen eta gainera bertan klima ona zegoen. Biztanleria animaliekin bizi zen eta XIII. menderaino horrela jarraitu zuten. Barrutik etxeak logela bat eta gela handi bat zuen,bertan familia guztia bizi zen. Aro modernoan, hau da, XVI. mendean, hasi zen hain zuzen ere adreilua erabiltzen. Etxe gero eta dotoreagoak egiten hasten dira; eta horrela, medetik mendera etxea eboluzionatzen hasten da. XX. mendean gero eta etxebizitza gehiago daude herrietan, honek lehenagokoak baino askoz altuagoak. Lan honetan hainbat gauza ikasi dugu: -Energia mota desberdinnak (energia mekanikoa, energia elektrikoa, barne-energia, energia elektromagnetikoa, energia kimikoa, energia nuklearra eta bero-energia) eta bakoitzaren ezaugarri eta definizioa. -Energiaren ezaugarri desberdinak (metatu,garraiatu,aldatu,transferitu,kontserbatu eta degradatu). -Energia iturri berriztagarriak eta ez berriztagarriak desberdintzen (berriztagarriak berritu eta ez berriztagarriak ez) baita bakoitzeko mota batzuk (berriztagarriak Etxe neolitikoa Erdi Aroko etxea Aro Modernoko etxe bat
adibidez: eguzki energia, enrgia eolikoa ... eta ez berriztagarriak adibidez: ikatza, petrolioa. ..) -Aztarna ekologikoa pertsona bakoitzak urtean bizitzeko behar dituen hektareak dela eta lurralde askotan hektarea kopurua askoz handiago dela. -Lehen energia iturri berriztagarriak erabiltzen zirela eta duela 200 urte erregai fosilak erabiltzen hasi garela, horrek CO2 isurketak handitu dituela eta ondorioz ozono geruza kaltetzen da, klima aldatzen da, berotegi efektua handitu ... -CO2 emisioak errregai fosilekin hasten dira igotzen (lurrun-makina eta trena asmatzerakoan), gainera biztanleria igotzeak CO2 emisio gora egitea ere adierazten du. Energia kontsumoaren arazoak 3 direla (ekonomia arazoak, politika-arazoak eta ingurumen arazoak). Gure ustez, txostena egitea nahiko interesgarria izan da, gauza berriak ikasi ditugu, baina denbora gehiago egotea ondo egongo litzateke, horrela puntu bakoitza garatuagoa egongo litzateke. Txosten honetako informazioa hainbat lekutatik hartu dugu: -Natur Zientziak 2DBH 3 liburukia -Aztarna ekologikoko itzaldia -Web horrialde honetan: http://www.berde-berdea.net/archivos_peliculas/energia/index-eu.htm http://www.azocleantech.com/article.aspx?ArticleID=29 http://www.waterencyclopedia.com/Ge-Hy/Hydroelectric-Power.html http://www.wordreference.com/es/en/translation.asp?spen=hidr¨¢ulico http://www.euskara.euskadi.net/r59-15172x/eu/hizt_el/index.asp http://www.energyquest.ca.gov/story/chapter20.html http://es.answers.yahoo.com/question/index?qid=20090826133426AANVGg6 http://recursostic.educacion.es/eda/web/eda2010/newton/materiales/ruiz_perales_franc isco_p3/energia_propiedades.html
http://es.wikipedia.org/wiki/Conservaci%C3%B3n_de_la_energ%C3%ADa http://recursostic.educacion.es/newton/web/materiales_didacticos/e_hidraulica/e_hidra ulica.html http://www.biomassenergycentre.org.uk/portal/page?_pageid=76,15049&_dad=portal http://www.renewableenergyworld.com/rea/tech/geothermal-energy http://www.alternative-energy-news.info/technology/hydro/tidal-power/ http://library.thinkquest.org/26026/Science/coal_energy.html http://www.world-nuclear.org/info/Nuclear-Fuel-Cycle/Introduction/What-is- Uranium--How-Does-it-Work-/#.UYp7npVvG8o http://www.epa.gov/cleanenergy/energy-and-you/affect/natural-gas.html http://es.wikipedia.org/wiki/Casa

More Related Content

What's hot (17)

PDF
5 maila - 8 ENERGIA eta ALDAKETAK Anaya
idoialariz
?
PPT
Indarrak eta enrgia
abetxuko ikastola
?
PDF
Indarrak eta energia
MargaGutierrez
?
PDF
7 INDARRAK eta ENERGIA Zubia Santillana LH 4
idoialariz
?
PPT
885_energia motak.ppt
ElhuyarOlinpiada
?
PPT
Energia
romapatx
?
ODP
4. gaia energia
unai9c
?
PPT
Energia-Iturriak
mundu1d
?
PPTX
Energi berriztagarriak
inkorbe
?
DOC
Natalia energia
nm48727
?
PPTX
Energia formak
Iker Ramos
?
PPT
Energia maremotriza 2
orereta
?
DOCX
Energia Aritz
aritzatela13
?
PPTX
Energia.
tximimula6a20
?
DOC
Energia iturriak
mundu1d
?
PPT
Energia 6B1
anasafra
?
PDF
3 gaia
nineuhhikt
?
5 maila - 8 ENERGIA eta ALDAKETAK Anaya
idoialariz
?
Indarrak eta enrgia
abetxuko ikastola
?
Indarrak eta energia
MargaGutierrez
?
7 INDARRAK eta ENERGIA Zubia Santillana LH 4
idoialariz
?
885_energia motak.ppt
ElhuyarOlinpiada
?
Energia
romapatx
?
4. gaia energia
unai9c
?
Energia-Iturriak
mundu1d
?
Energi berriztagarriak
inkorbe
?
Natalia energia
nm48727
?
Energia formak
Iker Ramos
?
Energia maremotriza 2
orereta
?
Energia Aritz
aritzatela13
?
Energia.
tximimula6a20
?
Energia iturriak
mundu1d
?
Energia 6B1
anasafra
?
3 gaia
nineuhhikt
?

Viewers also liked (20)

PDF
[Dia,adh]2003 geim microfabricated adhesive mimicking gecko foot-hair
trustitrusti
?
PDF
Brand Mileage Digital Catalogue
Humza Mahfooz
?
PPTX
T shirt designs powerpoint
brxndo
?
PPS
Los colores de_las_amigas
dinamita71
?
PPTX
T shirt designs powerpoint
brxndo
?
PDF
Fabrication and characterization of nickel
ijoejournal
?
DOCX
Txostena
oihanesolo
?
PPTX
.
Kamal Robinson
?
PPTX
Lspu vmgo graduate
ADRIEL ROMAN
?
PPTX
It relaterade brott
Malin Pettersson
?
PPTX
Commission autopilot 1
riddlestl
?
PDF
½¾üµÚ542ÂúéÖÙÇðÏÂÊ¿ËÀÍö°¸ÕªÒªËµÃ÷
ÖÐÌì ëŠÒ•
?
PPT
No 2 vvedenie_v_biologiyu
BioinformaticsInstitute
?
PDF
Megadeth
Michael Huarcaya Vilcapoma
?
DOCX
Blitz (9 juli)
FrederikFunder
?
PPT
Genesis
cristianvetnerouniminuto
?
PPTX
Ideas
Tania Pazmi?o
?
PPTX
Hilda handayani
Hilda Rosya
?
PDF
Sample slides
Sunil Roy
?
PPTX
Relazione collegio docenti
Loreto Grimaldi
?
[Dia,adh]2003 geim microfabricated adhesive mimicking gecko foot-hair
trustitrusti
?
Brand Mileage Digital Catalogue
Humza Mahfooz
?
T shirt designs powerpoint
brxndo
?
Los colores de_las_amigas
dinamita71
?
T shirt designs powerpoint
brxndo
?
Fabrication and characterization of nickel
ijoejournal
?
Txostena
oihanesolo
?
.
Kamal Robinson
?
Lspu vmgo graduate
ADRIEL ROMAN
?
It relaterade brott
Malin Pettersson
?
Commission autopilot 1
riddlestl
?
½¾üµÚ542ÂúéÖÙÇðÏÂÊ¿ËÀÍö°¸ÕªÒªËµÃ÷
ÖÐÌì ëŠÒ•
?
No 2 vvedenie_v_biologiyu
BioinformaticsInstitute
?
Megadeth
Michael Huarcaya Vilcapoma
?
Blitz (9 juli)
FrederikFunder
?
Genesis
cristianvetnerouniminuto
?
Ideas
Tania Pazmi?o
?
Hilda handayani
Hilda Rosya
?
Sample slides
Sunil Roy
?
Relazione collegio docenti
Loreto Grimaldi
?
Ad

Similar to Txostena (20)

DOCX
Etxe jasangarria
mariacascon99
?
ODT
Energia pablo
metrobilbo
?
DOC
Natalia energia
nm48727
?
DOC
Natalia energia
nm48727
?
DOC
Natalia energia
nm48727
?
ODT
Energia
metrobilbo
?
PPT
Eguzki Energia
MARIJE AGUILLO
?
PPTX
Energia :
orixe6maila
?
PPTX
3.talde
orixe6maila
?
PPTX
3.talde , energia , Xabi , Sango , Garazi eta Julen
orixe6maila
?
ODT
Enrgia naia
Lacyclass6a17
?
PPTX
Energia aitor
aitorbarandika
?
DOCX
Energia iturriak nahia
nahiatorres
?
DOCX
Energia iturriak nahia
nahiatorres
?
ODT
Energia oihane
lazycrass6a18
?
ODT
Energia
lazycrass6a18
?
ODP
Energia biarra
jagoba1
?
PPT
2
guregela6b07
?
ODP
Energia
guregela6b09
?
PPTX
Energia iturriak Nahia
nahiatorres
?
Etxe jasangarria
mariacascon99
?
Energia pablo
metrobilbo
?
Natalia energia
nm48727
?
Natalia energia
nm48727
?
Natalia energia
nm48727
?
Energia
metrobilbo
?
Eguzki Energia
MARIJE AGUILLO
?
Energia :
orixe6maila
?
3.talde
orixe6maila
?
3.talde , energia , Xabi , Sango , Garazi eta Julen
orixe6maila
?
Enrgia naia
Lacyclass6a17
?
Energia aitor
aitorbarandika
?
Energia iturriak nahia
nahiatorres
?
Energia iturriak nahia
nahiatorres
?
Energia oihane
lazycrass6a18
?
Energia
lazycrass6a18
?
Energia biarra
jagoba1
?
2
guregela6b07
?
Energia
guregela6b09
?
Energia iturriak Nahia
nahiatorres
?
Ad

Txostena

  • 2. 1. Sarrera orokorra¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­.1 orr. 2. Energia sarrera¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­...1 orr. 3. Energiaren ezaugarriak eta propietateak¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­...5 orr. 4. Energi iturri berriztagarriak¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­...6 orr. 5. Energi iturri ez-berriztagarriak¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­..8 orr. 6. Energia historian zehar¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­..9 orr. 7. Energia kontsumoa eta bere ondorioak¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­...10 orr. 8. Etxebizitza eta energia historian zehar¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­....12 orr. 9. Ondorio orokorra¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­.14 orr. 10. Bibliografia eta web-grafia¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­¡­..15 orr. 11.Tostenaren ebaluazioa.............................................................................................17 orr. Aurkeztutako lan honetan energiari buruz hitz egingo dugu, Udin unitate didaktikoan landutako informazio guztia azalduz. Gure helburua energiari buruzko informazioa bilatzea izan da, horrela etxe ekologiko bat egin ahal izateko. Horretarako taldetan antolatu gara bakoitzak atal batzuk landuz eta garatuz. Haien artean landutako gaiak gehien bat: energia motak, haren ezaugarri eta propietateak, energia iturriak, energia berriztagarriak eta ez berriztagarriak, energia historian zehar, kontsumoa eta bere ondorioak eta etxebizitza eta energia historian zehar. Baina, hasteko, zer da energia? Energia gorputz batean aldaketak egiten duen magnitudea da. Adb: bero-energia, argi- energia ¡­ Magnitude bat denez, neurtu eta unitate bidez adieraz dezakegu. Nazioarteko unitataea joulea da, baina beste baztuk ere erabiltzen dira. Hona hemen energia-unitateen taula: UNITATEA IKURRA BALIOKIDETASUNA Kaloria cal 1 cal = 4,19 J Orduko kilowatta kWh 1 kWh = 3.600.000 J
  • 3. Erabiltzen dugun ia energia guztia eguzkitik datorkigu eta honek hainbat ezaugarri ditu: energia metatu egin dezakegu, hau da, behar dugunean erabili, gainera garraiatu ere egin ahal dugu eta mota aldatu egin ahal da. Transferitu egin ahal da ere, baita kontserbatu eta degradatu. Baina energia guztiak ez dira berdinak, mota asko daude, hona hemen nabarmenenak: -Energia mekanikoa: Energia potentziala eta zinetikoaren ondorioz sortzen den energia da. Adb: noriak duen energia, bizikletak duen energia, erlojuak duen energia ¡­ -Energia zinetikoa: Energia zinetikoa mugitzen ari diren gorputzek duten energia da. Adb: mugitzen ari den baloi bat duen energia. -Energia potentziala: Gorputz batek lurrazaletik altueraren arabera duen energia da. Adb: baloi bat mahai baten gainean duen energia. Irudian ikusten den argazkia bizikleta batenmanibelada, haualtueradu eta mugitu egiten da, horregatik energia mekanikoa du. PELOTA MUGITU Beste irudi honetan ikusten den argazkia, pelota bat duen energia zinetikoa adierazten du, hau ostikatzean. PELOTA AIREAN Irudian, beste pelota bat dago, hau,berriz,energiapotentzialadu, airean dago eta.
  • 4. -Energia nuklearra: Atomo baten nukleoa apurtzen edo sortzean lortzen den energia da. Adb: ozono geruzan eguzkiaren argiak molekulak apurtzen ditu (fisio) eta euren kabuz batzen dira (fusio). -Energia kimikoa: Erreakzio kimikoen ondorioz sortzen den energia da. Adb: elikagaiak duten energia, guk armozatzean elikagaiak hartu eta energia kimikoa lortzen dugunean ¡­ -Energia elektromagnetikoa: Uhinen bidez, energia elektrikoa eta energia magnetikoaren baturaz sortu den energia da. Adb: wifiak duen energia, imanak duen energia ¡­ Eguzkiarenetagainerakoizarren energia haien barruan gertatzen diren fusio- erreakzioen ondoriozkoa da. Elikagaiak duten energia kimikoa gure gorputzera igarotzen da armozatzean. ELIKAGAIMOTA DESBERDINAK Iman batek haren barnean duen energ¨ªa elektromagnetikoa ikusi ahal dugu irudi honen bitartez.
  • 5. -Energia elektrikoa: Noranzko berean mugitzen diren partikulak duten elektrizitatea sortzen duen energia da. Adb: tximistak duten energia ... -Barne energia: Gorputz jakin bateko partikulek duten energia zinetiko guztien multzoa da. Adb: pilota bat oso arin mugitzean bere partikulek duten energia. -Bero energia: Tenperatura desberdineko gorputz batetik bestera igarotzen den energia mota da. Adb: tostadorak beste gorputza berotzeko duen energia. Naturan tximistak duen energ¨ªa elektrikoa adierazten da irudi honetan. ATOMOA Kanika horien atomoak mugitzean gorputzek duten energia da. UR EDALONTZIA Ur edalontzi batek duen bero- energia ikusi daikegu irudian.
  • 6. Energiak hainbat ezaugarri ditu eta eguneroko ekintzetan ikusi dezakegu, adibidez, hona hemen bere ezaugarri garrantzitsu bakoitzaren adibide bat: -Energiaren ezaugarri bat transferitu egiten dela da, adibidez bizikletaz ibitzean dogunean, zure barnean duzun energia kimikoa bizikletari transferitzen diezu horrela pedalak mugiarazteko, eta beraz bizikleta mugiarazteko. Gero energia kimiko hori mekanikoa bihurtzen da. -Beste ezaugarri bat gorde edo eroan egin ahal dela da, adibidez pila batean energia kimikoa gordetzen da, horrela pila horiekin doan aparatua denbora guztian funtzionatzen du. Beste adibide bat bateria izan daiteke, kasu honetan pila bezala gertatzen da, energia bertan gordetzen da. -Energia transformatu egiten da ere, adibidez linterna batean, pilen energia kimikoa argi energia transformatzen da. Beste adibide bat ere lehengo bizikleta adibidean izan ahal da, gure energia kimikoa pedalak mugiaraztean energia mekanikoa trasformatzen da. -Energia degradatu egiten da, adibidez energia mota bat beste energia mota batera transformatzean, degradatu egiten da, hau da, kalitatea galtzen du. Kasu hau gure eguneroko bizitzan ere ikusi dezakegu, izan ere, energia erabiltzean haren kalitatea kentzen ari gara. -Baita kontserbatu egiten da, adibidez, gauza batek beste bat jotean, energia pasatzen dio, eta kolpea perfektua bada energia hori kontserbatu egiten da eta indarra denbora gehiagoan gordetzen du. Adibidez bola bat beste batekin talka egitean kolpe perfektua bada beste bola haurrekoaren indarra kontserbatzen du. BIZIKLETAN IBILI KAMARA BATEN PILAK LINTERNA Energiaren kalitatea galtzen da. Bola bat beste batekin talka egiten du.
  • 7. Baina energia hau energia iturri batzuetatik dator, eta zer dira energia iturriak? Energia iturriak energia ateratzeko erabiltzen den gunea da. Honek berriztagarriak eta ez-berriztagarriak izan ahal dira. Adb: eguzki energia, energia hidraulikoa... (berriztagarriak)petrolioa, ikatza ... (ez-berriztagarriak). Renewable energy sources are energyes that comes from resources with are continually replenished. There are many types of renewable energy, those are the most importants: -Hydraulic energy: Is what is produced by the water which is stored in reservoirs and lakes at a high altitude. If at a given moment it falls to a lower level, this energy is transformed into kinetic energy and after wards into electrical energy in the hydroelectric plant. This energy is a very energy source,without waste products and easy to tore, but they harm the environment. Reservoir and water mill are an examples. -Biomass: Is a biological material derrived from living, or recntly living organisms. In the context of biomass for energy this is often used to mean plant based material, but biomass can equally apply to both animal and vegetable derived material. This energy generates less remains. Firewood is an example. -Solar energy: This energy comes from the sun, as electromagnetic reactions. It is clean energy and an inexhaustible source of human time-scale. It is not used in combination, and must be changed immediately, to get another type of energy, such as electricity. Also its use is conditioned by several factors, for example, latitude, time of year, the sequence of day and night, and clouds. To use this type of energy, we can use solar panels. Water-mill Firewood Solar panels
  • 8. -Wind energy: It is a type of kinetic energy, and wind movements affects. Wind power is the conversion of wind energy into a useful form of energy, such as using wind turbines to make electrical power, windmills for mechanical power, wind pumps for water pumping or drainage, or sails to propel ships. The wind is not exhausted, and is free charge. Generator installation cost are low so. But the generators are dangerous and affect the landscape. Turbine is an example to use this type of energy. -Geothermal energy: It is an infinite clean and sustainable energy. Resources of geothermal energy range from the shallow ground to hot water and hot rock found a few miles beneath the Earth's surface, and down even deeper to the extremely high temperatures of molten rock called magma. It doesn?t create waste but it?s very expensive energy. -Tidal energy: Tidal energy is produced through the use of tidal energy generators. These large underwater turbines are placed in areas with high tidal movements, and are designed to capture the kinetic motion of the ebbing and surging of ocean tides in order to produce electricity. Tidal power has great potential for future power and electricity generation because of the massive size of the oceans. These articles explore the potential energy of tidal power technologies. This energy is a clean energy and it doesn?t create waste too. But it has got a low yield. Turbine Geothermal energy Tidal energy
  • 9. -Petrol: This energy is from fossil fuels, and it becomes energy, when you burn it, it is a finite energy. It is the most used energy today and it is used as combustible, fertilizer, plastics, paint¡­ To use it is necessary to follow a process, in this process it get liquids, solids and gases. Petrol isn¡¯t dangerous, but we are using and spending all. According to the experts, will end very fast. -Coal: It is a fossil fuel that is commonly used in producing energy. It is available in different forms, with some more common and more useful than others. The use of coal in energy production causes many major problems, usually on a greater scale than the use of oil or gas. Coal burning produces acid rain, sulfur oxide emission, carbon dioxide emission, poorer land, hazardous waste, and other problems. -Uranium: Uranium is a very heavy metal that can be used as an abundant source of concentrated energy. Uranium occurs in most rocks in concentrations of 2 to 4 parts per million and is as common in the Earth's crust as tin, tungsten and molybdenum. It is an unstable atoms element and it is the main fuel to create nuclear energy. It also creates a lot of radioactive wastes. We can use, but must be kept in very secure sites because it is so dangerous. -Natural gas: Natural gas is a fossil fuel formed when layers of buried plants and animals are exposed to intense heat and pressure over thousands of years. The energy that the plants and animals originally obtained from the sun is stored in the form of carbon in natural gas. Natural gas is combusted to generate electricity, enabling this stored energy to be transformed into usable power. Natural gas is a nonrenewable resource because it cannot be replenished on a human time frame. It isn?t dangerous but we follow using it will end. Petrol Coal Uranium Natural gas
  • 10. LAS EMISIONES DE CO2 Ni en el neolito, ni en el paleolito ni en la era del metal se transfromaban la naturaleza, por tanto las emisiones de CO2 eran minimas. Fue en en Era Moderno cuando se empezo a hacerlo, y por tanto las emsiones de CO2 se dispararon. Fue un gran cambio, ya que en esta era se empezaron a utilizar los combustibles fosiles. Se inventaron las m¨¢quinas que usaban carb¨®n, y el tren cojio una gran importancia. Pero el tren no es el problema m¨¢s grande de las emisiones de CO2, solo es el comienzo. Con el petr¨®leo las emisiones de CO2 han aumentado mucho, porque se usa tanto para el coche, como para conseguir energ¨ªa, y en muchos otros transportes ya sean p¨²blicos o privados. Para conseguir luz, tambi¨¦n se utilizan fuentes de energ¨ªa que aumentan las emisiones de CO2, pero no siempre, tambi¨¦n se utilizan fuentes de energ¨ªa como el agua, el viento¡­ Ademas, el aumento de poblacion ha sido tambien un gran causante de las grandes emisiones de CO2. Hoy en d¨ªa esto se ha combertido en un gran problema que afecta a todo el mundo y debemos colavorar para bajar el incremento de CO2 en la atmosfera, ya que afecta al calentamiento global, el cambio climatico y la capa de ozono entre otros. Energia iturri berriztagarri erabilera ohikoa izan da historian zehar. Erregai-fosilak eta energi nuklearra, berriz, azken 200 urtetan erabili izan ohi dira. Honek direla eta CO2 izurketak handiagotu egin dira eta horrek hainbat arazo sorrarazi ditu. Lehen biomasa, energia hidraulikoa eta eolikoa, animalien indarra erabiltzen zuten energia iturri gisa (energia berriztagarriak), gaur egun, ostera petrolioa, zentralak, iktza eta uranioa gehitu dogu (energia ez-berriztagarriak). CO2 emisoak munduan
  • 11. Energiaren %39 ikatzetik dator, gas-naturaletik %19, nuklearretik %17, hidroelektrikotik %16, petroliotik %7 eta bestelakoetatik %2 (eguzkia, biogasa, eolikoa ¡­ ). Ikusten denez, erregai fosilak dira erabilienak, energia berriztagarriak alde batera utzita. Behatutako energia kontsumoa handiaren ondorioz hiru arazo mota sortzen dira: ? Arazo ekonomikoak: Diruarekin erlazionatuta daude. Petrolioa beste herrialde batzuetan dago, eta hemen ez, horregatik guk erosi behar diogu herrialde horiei. Hori arazo ekonomikoa da, izan ere garraiatu egin behar da eta gainera denok nahi badugu petrolioaren prezioa igo egiten dute. ? Arazo politikoak: Negozio arazoak dira eta horren ondorioz gudak sortu ahal dira. Adb: petrolioa duten herrialdeak zer edo zer eskatzen dute petrolioa nahi duen herrialdeei prezioa jaisteko. Petrolioa duena agintzen du besteak petrolioa nahi duelako. Horrela herrialdeen arteko gatazkak sortzen dira. ? Ingurune arazoak: Airea kutsatzen dugu, horren ondorioz: ozono geruza apurtzen da, gaixotasunak datoz, beroketa globala sortzen da ,aldaketak klimatikoak sortzen dira ¡­ Gainera, petroleroak (itsasontziak) apurtzen direnean marea beltzak sortzen dira, horrek itsasoa eta inguruko herrialdeak suntsitzen ditu. Kainuak ere apurtu ahal dira (petrolioa lur azpitik daramaten kainuak) eta marea beltzak ere sortu ahal ditu. Arazo horiek inguruneari kalte egiten diote. AZTARNA EKOLOGIKOA: Aztarna ekologikoa kontsumitzen diren baliabideak ekoizteko eta sartzen diren hondakinak asimilatzeko behar den lehorreko eta itsasoko azalera biologikoki produktiboa da. Adibidez: Euskadiko biztanle batek 4¡¯7 hektarea behar ditu bataz beste urte bizi-premiak asetzeko (nahiko aztarna ekologiko handia). Baina minduko lurralde guztietan ez dute hektarea berdinak urtean haren bizi-premiak asatzeko, hona hemen lurralde batzuk: ? Estatu batuak: 9¡¯5 hektarea (herrailde garatua) ? Australia: 7¡¯7 hektarea (herrialde gartua)
  • 12. ? Suedia: 7 hektarea (herrialde garatua) ? Espainia: 4¡¯8 hektarea (herrialde garatua) ? Etiopia: 0¡¯7 hektarea (herrialde azpigaratua) ? Txina: 1¡¯5 hektarea (herrialde garatua) ? Japonia 4¡¯3 hektarea (herrialde garatua) Datu honek ikusita eta lurraren azalera produktiboa lurrean bizi diren guztien artean banantzen bada bakoitzari 1?8 hektarea tokatzen zaiola kontuan hartuta, lurralde gehienetako biztanleak haien hektarea kantitatearen gainetik bizi direla ateratzen dugu. Gutariko bakoitzagatik 3 pertsona 0?8 hektarearekin bizitzera behartuta daude. Gainera, idea bat izateko, euskaldunon kontsumo eredua asetzeko 2 planeta eta erdi behar ditugu eta bat bakarrik dugu. Galderak (aztarna ekologikoa) 1.- Zer da aztarna ekologikoa? -Kontsumitzen diren baliabideak Ekoizteko eta sortzen diren hondakinak asimilatzeko behar den lehorreko eta itsasoko azalera biologikoki produktiboa da. 2.-Ze datu hartzen da kontuan neurketak egiteko? -Biztanle bakoitza urtean kontsumitzen duen hektarea kopurua. 3.-Zer ondorio atera dituzu entzundakohitzalditik? -Pertsona bakoitza 1¡¯8 hektarea erabili behar duela eta gehienak 1¡¯8-tik pasatzen direnez, kontsumoa murriztu behar dela. Gutariko bakoitzagatik 3 pertsona 0¡¯8 hektarearekin bizitzera behartuta daude, hektarea larregi erabiltzen ditugu eta. 4-Zer egin dezakezu zure aztarna gutxitzeko esparru hauetan? Etxean: ? Kontsumo gutxiko bonbillak jarri ? Dutxa arinak egin ? Telebista, ordenagailu eta wii-a inor ez dagoenean erabiltzen itzali eta desentzufatu. ? Elektrogailu bat apurtzean kontsumo baxuko bat erosi. ? Argia dagoenean pertsianak goraino igo.
  • 13. Ikastolan: ? Ez denean argi asko behar leihoko pertsianak igo eta argia amatatu. ? Berogailuak ez denean behar amatatu ? Ordenagailuak ez direnean behar desentzufatu. Aisialdian: ? Eskolaz kanpoko ekintzetan dutxa arinak egin. ? Telebista, ordenagailu eta wii-a inor ez dagoenean erabiltzen itzali eta desentzufatu. ? Garraio publikoa gehiago erabili. AURREZTEKO NEURRIAK: -Gure kontsumoa murrizten badugu arazoak gutxiagora joango dira pixkanaka- pixkanaka, baina zer egin ahal du bakoitzak? Hona hemen aurrezteko neurri batzuk: ? Neurrian argi naturala erabili ? Garraio publikoa gehiago erabili ? Elektrogailu efizienteak erabili (A++) ? Kontsumo gutxiko bonbillak jarri ? Ur beroaren kontsumoa murriztu: -Dutxa azkarragoak ? Telebista, ordenagailu eta wii-a inor ez dagoenean erabiltzen itzali eta desentzufatu. ENERGIA HISTORIAN ZEHAR: Gizakiak etxe-animalien laguntzagaz energia kontsumitzen dituzten hainbat aktibitate egin ditu. Baina reboluzio industriala heltzerakoan, haize edo ur errotak egiten hasi ziren. Gizakiak erabilitako energia iturri garrantzitsuena egurra izan zen, baso ugaritasuna zela eta. Baina
  • 14. beste energia- iturri batzuk erabiltzen hasi ziren ere, adibidez: petroleoa, ikatza ... Erdi Aroan hain zuzen ere hasi zen egurra erabiltzen, geroago ikatzagatik ordezkatua. 1825-30 urteetan lurrun makinan aurreratu egin ahal zen. Gainera, urte haietan, energia elektrikoan hainbat aurreratze sortu ziren. Lurrun makina asmatu ostean, aldaketa handiak sortu zireb teknologian, ekonomian eta gizartean baita. Reboluzio Industrialena jaiotako gizarte berria energia eskaera berriak ere ekarri zituen. Lurrun- makinarekin batera, garraiobide asmakuntza iraultzaileak azaldu ziren. Sistema hau segurua eta eraginkorra zen, baina ikatz zati handiak kontsumitzen zituen bero energia energia mekanikoa bihurtzeko eta %1-ko errendimendua zuen. Oraindik gaur egun energia kantitate handia kontsumitzen da errendimendu baxuagoa sorrarazteko. Ikatz demanda handiak petroleo komerzializazioa handitu zuen, petroleo konpainia kantitatea asko hazi zen. Gainera, bigarren mundu guda demanda handiak sortu zituen erregaietan. 1973an energia demanda hazi eta petroleo krisia hazi zen, eta 1978an, berriro bigarren petroleo krisia. Hortik aurrera petrolioaren prezio igotzen hasi zen gaur egunerarte. Historian zehar, energia desberdinak erabili dira: ? Lehen energia berriztagarriaka erabiltzen zituzten: -Biomasa (duela 30.000 urte): argia eta beroa lortzeko -Energia hidraulikoa eta eolikoa (K.A. 1000 urtea) -Animalien indarra: zama-lanetarako -Ikatza (1750 urtea): makinak eta ibilgailuak erabiltzeko ? Geroago beste energia batzuk sartu ziren: -Petrolioa(1848 urtea) -Zentral hidroelektrikoak (1880 urtea) -Aerosorgailuak (18887 urtea) -Uranioa (1954 urtea) Lurrun-makina Petroleo krisia historian zehar
  • 15. ETXEBIZITZA HISTORIAN ZEHAR: Gizakiak eginiko lehenengo etxeak K.A 6000. urtekoak dira. Geroago, K.A. 3000. urtean, Egiptok zaharrak etxea hobetoago egiten hasi ziren eta K.A 2000. urtean, Indiarrak hobetzen jarraitu zuten. K.A. 1000. urtean, Europarrak etxe zirkularrak egiten hasi ziren. Greziarrak eta Erromatarrak euren etxeak egiten ere ahalengindu ziren, honek hobeagoak. Erdi Aroan, harria, adobea eta egurra erabili zuten etxeak egiteko. Gizarte gehiena defendatzeko lur azpitik bizi zen eta gainera bertan klima ona zegoen. Biztanleria animaliekin bizi zen eta XIII. menderaino horrela jarraitu zuten. Barrutik etxeak logela bat eta gela handi bat zuen,bertan familia guztia bizi zen. Aro modernoan, hau da, XVI. mendean, hasi zen hain zuzen ere adreilua erabiltzen. Etxe gero eta dotoreagoak egiten hasten dira; eta horrela, medetik mendera etxea eboluzionatzen hasten da. XX. mendean gero eta etxebizitza gehiago daude herrietan, honek lehenagokoak baino askoz altuagoak. Lan honetan hainbat gauza ikasi dugu: -Energia mota desberdinnak (energia mekanikoa, energia elektrikoa, barne-energia, energia elektromagnetikoa, energia kimikoa, energia nuklearra eta bero-energia) eta bakoitzaren ezaugarri eta definizioa. -Energiaren ezaugarri desberdinak (metatu,garraiatu,aldatu,transferitu,kontserbatu eta degradatu). -Energia iturri berriztagarriak eta ez berriztagarriak desberdintzen (berriztagarriak berritu eta ez berriztagarriak ez) baita bakoitzeko mota batzuk (berriztagarriak Etxe neolitikoa Erdi Aroko etxea Aro Modernoko etxe bat
  • 16. adibidez: eguzki energia, enrgia eolikoa ... eta ez berriztagarriak adibidez: ikatza, petrolioa. ..) -Aztarna ekologikoa pertsona bakoitzak urtean bizitzeko behar dituen hektareak dela eta lurralde askotan hektarea kopurua askoz handiago dela. -Lehen energia iturri berriztagarriak erabiltzen zirela eta duela 200 urte erregai fosilak erabiltzen hasi garela, horrek CO2 isurketak handitu dituela eta ondorioz ozono geruza kaltetzen da, klima aldatzen da, berotegi efektua handitu ... -CO2 emisioak errregai fosilekin hasten dira igotzen (lurrun-makina eta trena asmatzerakoan), gainera biztanleria igotzeak CO2 emisio gora egitea ere adierazten du. Energia kontsumoaren arazoak 3 direla (ekonomia arazoak, politika-arazoak eta ingurumen arazoak). Gure ustez, txostena egitea nahiko interesgarria izan da, gauza berriak ikasi ditugu, baina denbora gehiago egotea ondo egongo litzateke, horrela puntu bakoitza garatuagoa egongo litzateke. Txosten honetako informazioa hainbat lekutatik hartu dugu: -Natur Zientziak 2DBH 3 liburukia -Aztarna ekologikoko itzaldia -Web horrialde honetan: http://www.berde-berdea.net/archivos_peliculas/energia/index-eu.htm http://www.azocleantech.com/article.aspx?ArticleID=29 http://www.waterencyclopedia.com/Ge-Hy/Hydroelectric-Power.html http://www.wordreference.com/es/en/translation.asp?spen=hidr¨¢ulico http://www.euskara.euskadi.net/r59-15172x/eu/hizt_el/index.asp http://www.energyquest.ca.gov/story/chapter20.html http://es.answers.yahoo.com/question/index?qid=20090826133426AANVGg6 http://recursostic.educacion.es/eda/web/eda2010/newton/materiales/ruiz_perales_franc isco_p3/energia_propiedades.html
About
? 2025 ºÝºÝߣ