More Related Content
What's hot (19)
Viewers also liked (18)
Similar to Energia pablo (20)
Energia pablo
- 1. ENERGIA ZER DA ENERGIA? Energia gure inguruan gertatzen diran aldaketa guztien erantzunlea da. Mota jakin bateko energia beste mota batzuetako energia bihurtu daiteke: halan, energia electricoa argi energia bihurtzen da. Energia motak Energia modu askotan agiri da. – Energia mekanikoa mogitzen dagoan objetuek daukien energia da. – Argi energia hainbat gorputzek argi moduan igorten dabena da. Naturalak (adibidez Eguzkia) edo artifizialak (adibidez bonbillea) izan daitekez. – Bero energia gorputzek bero moduan igorten dabena da, Eguzkiak edo suak igorten dabena. – Energia kimikoa hainbat sustantziatan batzen dan energia da; petrolioan, elikagaietan edo zen dana. Pilek eta bakteriek ere energia kimikoa gordeten dabe, eta energia hori energia electricoa bihurtzen dabe. – Energia nuklearra hainbat sustantziatatik lortzen da, adibidez, uraniotik, erradiotik eta poloniotik. – Energia elektrikoa etxeetan gehien erabilten dan energia da. Errez lortzen da ur jauzien, Eguzkiaren argiaren nahiz airearen higidurearen bidez.
- 2. Energia aldatu egiten da Energia ez da sortzen, ezta suntsitzen ere; aldatu egiten da. Hau da, hainbat motatako energiak beste mota batzuetako energia bihurtzen dira. Energia iturriak Energia iturriak energia emoten deuskuen materialak edo fenomenoak dira. Material batzuk, adibidez, ikatza eta petrolioa, eta fenomeno batzuk, adibidez, haizea edo olatuak, energia iturriak dira. Mota bi bereizten dira: energia iturri barriztagarriak, eta ezbarriztagarriak. Enargia iturri barriztagarriak Energia iturri barriztagarrietatik enargia garbia lortzen da, hau da, ingurumena kutsatzen ez dauana. Iturri barriztagarri nagusiak Eguzkia, haizea, ura eta biomasea dira. - Eguzki panelen bidez eguzki energia aprobetxatu eta bero enargia edo energia mekanikoa energia elektriko bihurtzen da. - Aerosorgailuen bideez haize energia edo energia eolikoa ustiatzen dogu, eta energia mekanikoa energia electriko bihurtzen da. – Presak eta urtegiak eraikiz, ura batzen da; eta gero, garaiera jakin batetik isurten da, uraren mogimendua aprobetxatzenko. Energia hidraulikoa zentral hidraulikoetan ustiatzen da, ur jauzien energia mekanikoa energia electrikoa bihurtzeko. – Instalazio maremotrizen bidez, itsasgorako eta itsasbeherako ur masen mogimendua eta itsassoko olatuena erabili daiteke.
- 3. – Materia organikoa (adibidez, landara hondakinak edo zaborrak9 errez edo tratatuz, energia lortzen da, eta energia hori energia termiko edo electrico bihurtu daiteke. Enargia iturri ez-barriztagarriak Energia iturri ez-barriztagarriak oso arin kontsumitzen dira. Iturri ezbarriztagarri nagusiak honango honeek dira: petrolioa, ikatza, gas naturala, substantzia erradiaktiboak eta Lurraren barruko beroa. - Petrolioa mundu osoan gahien erabilten dan energia iturria da. Petroliotik abiatuta, hainbat erregai lortzen dira eta hortik aparte, plastikoak fabrikatzen dira. - Ikatza erabiliz, zentral termikoek energia electrikoa lortzen dabe. – Gas naturala etxeetako sukaldeetan eta berokuntzan erabilten da. – Zentral nuklearretan, substantzia erradioaktiboetatik abiatuta, energia nuklearra lortzen da eta, gero, energia elektriko bihurtzen da. – Lurraren barrualdeko beroaren bidez, energia geotermikoa lortzen da, eta, gero, energia elktriko bihurtzeko erabili daiteke.
- 4. Energia iturriei lotutako arazoak Energia oinarrizko elementua da gizarteen garapenean. Gizarte bat zenbat eta garatuagoa egon, orduan eta makina gehiago erabilten dauz. Horreek hainbat arazo eragiten dauz. Gau egungo mundua eta energia iturriak Herrialde garatuek ega garapen bidean dagozan harrialdeek energia asko kontsumitzen dabe. Energia hori iturri ezbarriztagarrietatik lortu izaten da, modu nagusian, eta, hori dala-eta, energia konbentzional deitutako energia iturri horreei, horrexek diralako gehien erabilten diranak. Gau egun energia barriztagarrien kontsumoa sustatzeko neurriak hartzen dabilz. Mota horretako energiei energia alternatibo daitzen jake.
- 5. Energiak ingurumenean sortzen dauzan ondorioak - Gasa, petrolioa edo ikatza lortzeko, meatzeak eta hodiak hondeatzen dira, eta behar horreek paisaia hondatu eta lurzorua eta landaradia suntsitzen dabez. - Energia lortzeko instalazinoek arriskuan jarri daikiez inguru horretako animalia espezieak. <Atmosferara karbono dioxido kutsagarri asko igorten da, eta, horren ondorioz, berotegi efectu naturala haunditu egiten da. <Karbono dioxidoaz aparte, erregaiak erretean atmosferako ura kutsatzen daben beste gas batzuk askatzen dira. Kutsatutako ur horri euri azido daitzen jako. – Zentral nuklearren karbono dioxido oso gitxi igorten dabe, baina hondakin nuklear deitutako arrisku handiko beste hondakin batzuk sortzen dabez. Energia arduraz erabiltea Azkenengo hamarkadetan, ingurumeneko eta ekonomiako ondorioztatu dabe beharrezkoa dala bizimodua aldatzea. Garapen iraunkorra baliabide naturalen eta, batez ere, energiaren erabilera arduratzuan oinarrizkoa da, gure beharrizanentzaterako.
- 6. Ekintza kolektiboak - Energia garbia lortzeko energia alternatiboen erabilera bultzatzen dabe. – Energia eraginkortasuna hobetzen ahalegintzen dira: energia hobeto aprobetxatzeko neurriak hartzen dabez. – Energia aurreztea sustatzen dabe, informazino kanpainen bidez. Banakako ekintzak -kontsumo gitxiko bonbillak erabiltea. -Argiak eta makinak, erabilten ez doguzanean, amatatzea. -Garbigailua beteta dagoanean bakarrik jartea. -Bide laburrak egiteko autoa ez erabiltea.
- 7. Ekintza kolektiboak - Energia garbia lortzeko energia alternatiboen erabilera bultzatzen dabe. – Energia eraginkortasuna hobetzen ahalegintzen dira: energia hobeto aprobetxatzeko neurriak hartzen dabez. – Energia aurreztea sustatzen dabe, informazino kanpainen bidez. Banakako ekintzak -kontsumo gitxiko bonbillak erabiltea. -Argiak eta makinak, erabilten ez doguzanean, amatatzea. -Garbigailua beteta dagoanean bakarrik jartea. -Bide laburrak egiteko autoa ez erabiltea.