ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
•хөрсний

морфологийн тухай судалсан эрдэмтдийн тухай
•хөрсний морфологийн шинжүүд
•хөрсний морфологийн чухал шинж тэмдгүүдийн тухай

ХӨРСНИЙ МОРФОЛОГИ
ХИЧЭЭЛИЙН АГУУЛГА.
АГУУЛГА
хөрсний морфологийн тухай судалсан эрдэмтдийн тухай
 хөрсний морфологийн шинжүүд
 хөрсний морфологийн чухал шинж тэмдгүүдийн тухай

хөрсний морфологийн тухай судалсан
эрдэмтдийн тухай
Хөрсний морфологийг судлахад ихээхэн бүтээл

туурвисан эрдэмтдийн тоонд С.А.Захаров,
Б.Г.Розанов нар зүй ѐсоор ордог. Тэдний
бүтээлүүдийн дотор Б.Г. Розановын “ морфология
почв”(1983) онцгой байр эзлэнэ.
ХӨРСНИЙ МОРФОЛОГИЙН ШИНЖҮҮД












Хөрс-газрын өнгөн гадарга түүний бүрхүүл үед оршино.
Хөрс-байгалийн онцгой биет мөн.
хөрс- уур амьсгал, эх чулуулаг, амьд ба сөнөмөл организм, газрын хотгор гүдгэр, орон нутгийн нас,
хүний үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа зэрэг хүчин зүйлийн нөлөөн дор үүсдэг.
хөрс- үржил шимтэй байна. В.р.вильямсын тодорхойлсноор үржил шим бодис, ус, агаар, дулаанаар
нэгэн зэрэг тасралтгүй хангах хөрсний чадвар юм.
хөрс- хатуу, хий, шингэн, амьд организм гэсэн 4 бие бүрэлдэхүүнтэй
хөрс- харилцан адилгүй хэмжээтэй олон ширхэгтэй дисперсийн систем мөн.
хөрс- хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн үндсэн хэрэгсэл бөгөөд барилга байгууламж зэрэг бусад
обьектын түшиц, суурь дэвсгэр болно.
хөрс- хүрээлэн буй орчинтойгоо тухайлбал, агаар мандал, шим мандал, усан мандал, чулуун
мандалтай бодисын үргэлжийн солилцоотой байдаг нээлттэй систем мөн.
Хөрсний морфологийн чухал шинж тэмдгүүдэд

БАГТАНА.
1.

Хөрсний байгууламж

•Гарал

үүслээрээ өөр хоорондоо холбоотой үе давхаргуудын нийлбэр цогц
бол хөрсний профилий байгууламж мөн.
•Өөрөөр хэлбэл, хөрсийш бүрдүүлж буй үе давхаргууд нийлээд тодорхой
нэгэн босоо ханыг үүсгэнэ.
•Энэхүү босоо ханын гадна төрх байдлыг бүхэлд нь профиль гэх бөгөөд
тэрээр олон янз байна.
•Хөрсний үе давхарга нэг нь нөгөөгөөсөө өнгөөр, бүтцээр, нийцээр,
химийн шинж чанараар ялгагдах бөгөөд зарим тохиолдолд механик
бүрэлдэхүүн, микробиологийн үйл явцаараа өөр өөр байдаг.
•Профилийн байгууламж гэж чухамдаа олон үе давхаргуудын хослол юм.
•

Хөрсний давхаргыг зузаан

•Хөрс

үүсэх үйл явцын үр дүнд бүрэлдэн тогтсон бүх үе
давхаргуудын ерөнхий үргэлжлэл юм.
•Хөрсний зузаан өнгөн гадаргаас эх чулуулгаа хүртэл смээр хэмжигдэх бөгөөд хөрс үүсэх үйл явцын эрч,үржил
шимийг илэрхийлнэ.
•Оросын хөрс судлалын ихэнх сурах бичигт хөрсийг
ялзмагт үеийн үргэлжлэх байдлаар нь
• зузаан
• дунд зэргийн зузаан
• нимгэн гэж ангилан үздэг.
хөрсний морфологи сэдэв 2
3. ӨНГӨ
хөрсний морфологийг таних үндсэн шинж тэмдэг. Тийм ч учраас ихэнх хөрсний
хэв шинжийг өнгөөр нь нэрлэж ирсэн.
Тухайлбал,
Хар шороон хөрс, цөлийн бор саарал хөрс, улаан шороон хөрс, чандруулаг хөрс
гэх мэт.
Оросын эрдэмтэн С.А.Захаровын боловсруулсан гурвалжинг ашиглан монголын
хөрсний өнгийг тодорхойлж ирсэн.
Энэхүү гурвалжингаас үзэхэд хөрс хар, цагаан, улаан гэсэн 3 үндсэн өнгөтэй.
Харин өнгө цэвэр дангаараа байх нь нэн ховор бөгөөд ихэвчлэн завсрын байна.
Жишээлбэл: хараас- хар хүрэн, хүрэн, цайвар хүрэн, улаан хүрэн гэх зэрэг
завсрын өнгийг дамжин улаан өнгөнд хүрэх жишээтэй.
Хөрсний өнгийг үе давхаргуудаас ингэж ялгахад тухайн хүний өнгө ялгах чадвар,
нүдний хараа, дадлага туршлагаас ихээхэн шалтгаална.
хөрсний морфологи сэдэв 2
4. БҮТЭЦ
Бүтэц нь (структура, structure) нь хөрсний
морфологийн үндсэн үзүүлэлт мөн.
В.Р.Вильямс “ хөрс түүний үржил шимийг
бүтэцгүйгээр ойлгох аргагүй.”гэжээ.
Бүтэц бүхэлдээ хөрсний ус , агаар,
дулааныг
горимыг
тодорхойлохыг
зэрэгцээ хөрс боловсруулах технологи
ургамлын өсөлт хөгжилтөд тохиромжтой
нөхцөл
бүрдүүлэхэд
нэн
ач
холбогдолтой.

More Related Content

Similar to хөрсний морфологи сэдэв 2 (13)

хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2
otgooPhh
хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2
otgooPhh
хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2
otgooPhh
хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2
otgooPhh
хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2
otgooPhh
Газарзүй 7 Шим мандал.pptx
Газарзүй 7 Шим мандал.pptxГазарзүй 7 Шим мандал.pptx
Газарзүй 7 Шим мандал.pptx
Enkh Tseba
Mongol gazar nutgiin ner
Mongol gazar nutgiin nerMongol gazar nutgiin ner
Mongol gazar nutgiin ner
National University Of Mongolia
монгол улсын их сургууль
монгол улсын их сургуульмонгол улсын их сургууль
монгол улсын их сургууль
Mungunkhundaga Tskh
хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2
otgooPhh
хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2
otgooPhh
хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2
otgooPhh
хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2
otgooPhh
хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2хөрсний морфологи сэдэв 2
хөрсний морфологи сэдэв 2
otgooPhh
Газарзүй 7 Шим мандал.pptx
Газарзүй 7 Шим мандал.pptxГазарзүй 7 Шим мандал.pptx
Газарзүй 7 Шим мандал.pptx
Enkh Tseba
монгол улсын их сургууль
монгол улсын их сургуульмонгол улсын их сургууль
монгол улсын их сургууль
Mungunkhundaga Tskh

More from otgooPhh (20)

мал амьтны зохиомол хээлтүүлэг лекц5
мал амьтны зохиомол хээлтүүлэг лекц5мал амьтны зохиомол хээлтүүлэг лекц5
мал амьтны зохиомол хээлтүүлэг лекц5
otgooPhh
үржлийн биологи сэдэв 3
үржлийн биологи сэдэв 3үржлийн биологи сэдэв 3
үржлийн биологи сэдэв 3
otgooPhh
хээлтэгч мал сэдэв2
хээлтэгч мал сэдэв2хээлтэгч мал сэдэв2
хээлтэгч мал сэдэв2
otgooPhh
үржилийн биологи лекц1
үржилийн биологи лекц1үржилийн биологи лекц1
үржилийн биологи лекц1
otgooPhh
үржилийн биологи лекц1
үржилийн биологи лекц1үржилийн биологи лекц1
үржилийн биологи лекц1
otgooPhh
хөрсийг элэгдэл эвдэрлээс хамгаалах8
хөрсийг элэгдэл эвдэрлээс хамгаалах8хөрсийг элэгдэл эвдэрлээс хамгаалах8
хөрсийг элэгдэл эвдэрлээс хамгаалах8
otgooPhh
хөрсний ус 7
хөрсний ус 7хөрсний ус 7
хөрсний ус 7
otgooPhh
хөрсний агаар 6
хөрсний агаар 6хөрсний агаар 6
хөрсний агаар 6
otgooPhh
хөрс үүсвэрийн хүчин зүйл 3
хөрс үүсвэрийн хүчин зүйл 3хөрс үүсвэрийн хүчин зүйл 3
хөрс үүсвэрийн хүчин зүйл 3
otgooPhh
мал амьтны зохиомол хээлтүүлэг лекц5
мал амьтны зохиомол хээлтүүлэг лекц5мал амьтны зохиомол хээлтүүлэг лекц5
мал амьтны зохиомол хээлтүүлэг лекц5
otgooPhh
үржлийн биологи сэдэв 3
үржлийн биологи сэдэв 3үржлийн биологи сэдэв 3
үржлийн биологи сэдэв 3
otgooPhh
хээлтэгч мал сэдэв2
хээлтэгч мал сэдэв2хээлтэгч мал сэдэв2
хээлтэгч мал сэдэв2
otgooPhh
үржилийн биологи лекц1
үржилийн биологи лекц1үржилийн биологи лекц1
үржилийн биологи лекц1
otgooPhh
үржилийн биологи лекц1
үржилийн биологи лекц1үржилийн биологи лекц1
үржилийн биологи лекц1
otgooPhh
хөрсийг элэгдэл эвдэрлээс хамгаалах8
хөрсийг элэгдэл эвдэрлээс хамгаалах8хөрсийг элэгдэл эвдэрлээс хамгаалах8
хөрсийг элэгдэл эвдэрлээс хамгаалах8
otgooPhh
хөрсний ус 7
хөрсний ус 7хөрсний ус 7
хөрсний ус 7
otgooPhh
хөрсний агаар 6
хөрсний агаар 6хөрсний агаар 6
хөрсний агаар 6
otgooPhh
хөрс үүсвэрийн хүчин зүйл 3
хөрс үүсвэрийн хүчин зүйл 3хөрс үүсвэрийн хүчин зүйл 3
хөрс үүсвэрийн хүчин зүйл 3
otgooPhh

хөрсний морфологи сэдэв 2

  • 1. •хөрсний морфологийн тухай судалсан эрдэмтдийн тухай •хөрсний морфологийн шинжүүд •хөрсний морфологийн чухал шинж тэмдгүүдийн тухай ХӨРСНИЙ МОРФОЛОГИ ХИЧЭЭЛИЙН АГУУЛГА.
  • 2. АГУУЛГА хөрсний морфологийн тухай судалсан эрдэмтдийн тухай  хөрсний морфологийн шинжүүд  хөрсний морфологийн чухал шинж тэмдгүүдийн тухай 
  • 3. хөрсний морфологийн тухай судалсан эрдэмтдийн тухай Хөрсний морфологийг судлахад ихээхэн бүтээл туурвисан эрдэмтдийн тоонд С.А.Захаров, Б.Г.Розанов нар зүй ѐсоор ордог. Тэдний бүтээлүүдийн дотор Б.Г. Розановын “ морфология почв”(1983) онцгой байр эзлэнэ.
  • 4. ХӨРСНИЙ МОРФОЛОГИЙН ШИНЖҮҮД         Хөрс-газрын өнгөн гадарга түүний бүрхүүл үед оршино. Хөрс-байгалийн онцгой биет мөн. хөрс- уур амьсгал, эх чулуулаг, амьд ба сөнөмөл организм, газрын хотгор гүдгэр, орон нутгийн нас, хүний үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа зэрэг хүчин зүйлийн нөлөөн дор үүсдэг. хөрс- үржил шимтэй байна. В.р.вильямсын тодорхойлсноор үржил шим бодис, ус, агаар, дулаанаар нэгэн зэрэг тасралтгүй хангах хөрсний чадвар юм. хөрс- хатуу, хий, шингэн, амьд организм гэсэн 4 бие бүрэлдэхүүнтэй хөрс- харилцан адилгүй хэмжээтэй олон ширхэгтэй дисперсийн систем мөн. хөрс- хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн үндсэн хэрэгсэл бөгөөд барилга байгууламж зэрэг бусад обьектын түшиц, суурь дэвсгэр болно. хөрс- хүрээлэн буй орчинтойгоо тухайлбал, агаар мандал, шим мандал, усан мандал, чулуун мандалтай бодисын үргэлжийн солилцоотой байдаг нээлттэй систем мөн.
  • 5. Хөрсний морфологийн чухал шинж тэмдгүүдэд БАГТАНА.
  • 6. 1. Хөрсний байгууламж •Гарал үүслээрээ өөр хоорондоо холбоотой үе давхаргуудын нийлбэр цогц бол хөрсний профилий байгууламж мөн. •Өөрөөр хэлбэл, хөрсийш бүрдүүлж буй үе давхаргууд нийлээд тодорхой нэгэн босоо ханыг үүсгэнэ. •Энэхүү босоо ханын гадна төрх байдлыг бүхэлд нь профиль гэх бөгөөд тэрээр олон янз байна. •Хөрсний үе давхарга нэг нь нөгөөгөөсөө өнгөөр, бүтцээр, нийцээр, химийн шинж чанараар ялгагдах бөгөөд зарим тохиолдолд механик бүрэлдэхүүн, микробиологийн үйл явцаараа өөр өөр байдаг. •Профилийн байгууламж гэж чухамдаа олон үе давхаргуудын хослол юм.
  • 7. • Хөрсний давхаргыг зузаан •Хөрс үүсэх үйл явцын үр дүнд бүрэлдэн тогтсон бүх үе давхаргуудын ерөнхий үргэлжлэл юм. •Хөрсний зузаан өнгөн гадаргаас эх чулуулгаа хүртэл смээр хэмжигдэх бөгөөд хөрс үүсэх үйл явцын эрч,үржил шимийг илэрхийлнэ. •Оросын хөрс судлалын ихэнх сурах бичигт хөрсийг ялзмагт үеийн үргэлжлэх байдлаар нь • зузаан • дунд зэргийн зузаан • нимгэн гэж ангилан үздэг.
  • 9. 3. ӨНГӨ хөрсний морфологийг таних үндсэн шинж тэмдэг. Тийм ч учраас ихэнх хөрсний хэв шинжийг өнгөөр нь нэрлэж ирсэн. Тухайлбал, Хар шороон хөрс, цөлийн бор саарал хөрс, улаан шороон хөрс, чандруулаг хөрс гэх мэт. Оросын эрдэмтэн С.А.Захаровын боловсруулсан гурвалжинг ашиглан монголын хөрсний өнгийг тодорхойлж ирсэн. Энэхүү гурвалжингаас үзэхэд хөрс хар, цагаан, улаан гэсэн 3 үндсэн өнгөтэй. Харин өнгө цэвэр дангаараа байх нь нэн ховор бөгөөд ихэвчлэн завсрын байна. Жишээлбэл: хараас- хар хүрэн, хүрэн, цайвар хүрэн, улаан хүрэн гэх зэрэг завсрын өнгийг дамжин улаан өнгөнд хүрэх жишээтэй. Хөрсний өнгийг үе давхаргуудаас ингэж ялгахад тухайн хүний өнгө ялгах чадвар, нүдний хараа, дадлага туршлагаас ихээхэн шалтгаална.
  • 11. 4. БҮТЭЦ Бүтэц нь (структура, structure) нь хөрсний морфологийн үндсэн үзүүлэлт мөн. В.Р.Вильямс “ хөрс түүний үржил шимийг бүтэцгүйгээр ойлгох аргагүй.”гэжээ. Бүтэц бүхэлдээ хөрсний ус , агаар, дулааныг горимыг тодорхойлохыг зэрэгцээ хөрс боловсруулах технологи ургамлын өсөлт хөгжилтөд тохиромжтой нөхцөл бүрдүүлэхэд нэн ач холбогдолтой.