1. AVRUPA BIRLIÄžI VE TÃœRKIYE
Ä°LIÅžKILERINDE Ä°ZLENEN
POLITIKALAR
Prof. Dr. Havva TUNÇ
2. I-TÜRKİYE’YENİN AB(AET) BAŞVURDUĞU DÖNEM
VE SÄ°YASÄ° ORTAM
 Ortak üyelik için 31 Temmuz 1959 AB’ye başvuru.
 Demokrat Parti İktidarda: A.Menderes, F.Rüştü.Zorlu
 1960 Askeri Darbe
 Ankara Anlaşmanın imzalanması 1963’dır.
3. II-AB-TÃœRKÄ°YE ÃœYELÄ°K Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ°
1963-2011: Yaklaşık 50 yıl süren bir üyelik ilişkisi.
AB’ye üyelik başvurusunun yapıldığı 1959‘da 6 üye ülke
sayısı: Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Hollanda,
Lüksemburg.
2011’de (bugün) AB’ye üye ülke sayısı 27dir.
Türkiye hala üye olmak için bekliyor.
4. III- AB-TÃœRKÄ°YE ARASINDA ÃœYELÄ°K Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ°NÄ°N
BELÄ°RLEYEN ANKARA ANLAÅžAMASI (1963)
 Ortak Üyelik
 Tam Üyelik
 Tam üye Ön Adaylığı 1999 Helsinki’de kararlaştırılır, 2000
Nice’de kabul edilir.
 Kısmı Statüde Ortak üyelik, Stratejik ortak üyelik.(Fransa
başkanı Sarkozy ile Alman başkanı Merkel’in önerisi)
5. IV - KATMA PROTOKOL - 1974
 Ankara Anlaşmasına
açıklık getirmek için yapılan
ek düzenlemeler
6. V - TAM ÃœYELÄ°K BAÅžVURUSU (14 Nisan 1987) &
BAŞVURUNUN KABUL EDİLMEMESİ (18 Aralık 1989)
 Gerek topluluğun içsel sorunları gerekse Türkiye’den
kaynaklanan ekonomik ve siyasi sorunlar nedeniyle
Türkiye’nin üyeliği kabul edilmemiştir.
 Bunun yanı sıra, Türkiye’nin birlik ile yapmış olduğu
Ankara Anlaşması gereği tam üye olma ehliyetine sahip
olduğu fakat mevcut koşulların tam üyelik için uygun
olmadığı ifade edilmiştir.
7. VI - KOPENHAG KRİTERLERİ – 1993
(Kriterler: siyasi,ekonomik ve birlik mevzuatına uyum)
 Üye ülkenin yerine getirmek zorunda olduğu ön koşullar
Kopenhag Kriterleri olarak düzenlenir ve tartışmalar
minimize edilir.
 Üye olmak isteyen ülkelerin üye olabilmeleri için gerekli
ön yükümlülüklerin tümü olup bu koşullar üyelik için
gerekli ama yeterli deÄŸildir.
8. VII - GÜMRÜK BİRLİĞİ - 1995
 6 mart 1995 tarihinde AB ile yapılan gümrük birliği protokolü
her iki taraf arasındaki mal ve hizmet hareketlerinde her türlü
tahdit kontrol ve vergilerin kaldırılıp tam bir serbestliğin
sağlanması olup dayanağı Ankara Antlaşması Katma
protokoldür.
9. VII - GÜMRÜK BİRLİĞİ - 1995
 Mal hareketlerinde hedeflenen serbestliğin sağlanmasına
rağmen hizmet hareketlerinden emeğin serbest dolaşımı
mümkün olmamıştır.
10. VII - 2000 NÄ°CE ZÄ°RVESÄ°
Tam üye ön adaylığına onay çıkar.
KOB, İlerleme Raporuna yapılan eleştiriler.
11. VIII - AVRUPANIN GÜVENLİK SAVUNMA KİMLİĞİ VE
NATO
 Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği(AGSK) altında, Avrupa
Kıtasının güvenliğini sağlamak ve kıtada olası çatışmalara
müdahale etmek için 2003 yılının sonuna kadar altmış bin
kişilik acil müdahale gücü oluşturmaya çalışan Avrupa Birliği
NATO’nun, olanaklarından yararlanmak istemektedir.
 Türkiye NATO’ya üye bir ülke olarak bu durumu
onaylamamaktadır.
 Avrupa’nın güvenliğini sağlamak amacıyla oluşturulacak olan
Avrupa ordusu ile NATO arasındaki ilişkinin Türkiye
cephesinden vetosu.
12. VIII - AVRUPANIN GÜVENLİK SAVUNMA KİMLİĞİ VE
NATO
 Türkiye’nin Birlikle olan ilişkisi ortak üyelik düzeyinde olması
nedeniyle AB nezrinde savunma ile ilgili alınacak kararlara
katılamayacaktır. Alınacak kararlar Türkiye’nin aleyhine olması
durumunda bile bunlara müdahale edebilme pozisyonunda
olamayacaktır.
 AB, NATO imkânlarından örneğin asker ve teçhizat
kullanacaktır. AB amacını gerçekleştirirken Türkiye dolaylı
olarak AB’nin savunma amacına hizmet etmiş olacaktır.
13. VIII - AVRUPANIN GÜVENLİK SAVUNMA KİMLİĞİ VE
NATO
 Türkiye’nin kendi ulusal politikalarıyla örtüşmeyen bir karar
durumunda, örneğin Kıbrıs sorunu, destek vermiş olacak ve
sonuçta kendi kendine zarar veren bir ülke tablosu sergilemiş
olacaktır.
 AB’nin NATO’dan talep ettiği destek ve yardımı alabilmesi,
Türkiye’nin onayına bağlıdır.
 NATO’da kararlar oybirliği ile alınmaktadır. Türkiye tarafından
onayın gerçekleşmesi ortak üyelik ile olmayıp tam üyeliğin
gerçekleşmesi ile olabilecektir.
 Türkiye, AB’nin, NATO olanaklarının kullanılacağı
operasyonların, planlama aşamasından nihai aşamasına kadar,
her sürecine katılmak istemektedir. Fakat ortak üyelikte bu
mümkün değildir.
14. IX - TÃœRKÄ°YE NE YAPMAK Ä°STÄ°YOR ?
NE YAPMALI ?
 AB bütün bu gelişmeler içinde
ne yapmak istiyor ?
 Türkiye nasıl bir politika
izlemektedir ?
15. 2011
 Haziran 2011 seçim döneminde hiçbir parti AB’ye üyeliği ve
ilişkilerin seyrini gündeme almamıştır, ötesinde yok
varsaymışlardır.
 Sadece AK Parti AB bakanlığı kurulacağını ifade etmiş ve
kurulan 61. hükümette bakanlık kurulmuştur.
16. BUGÜNKÜ KONJOKTÜRDE TÜRKİYE’Yİ ÜYE ALMADA
İSTEKLİ OLMAYAN AB’YE KARŞI TÜRKİYE NE YAPMALI
SORUSUNA CEVAP :
Kuzey Afrika
Orta DoÄŸu HALK Ä°SYANLARI
Hazar Bölgesi
Cezayir, Ürdün, Sürüye, Sudan,
Mısır, Libya, Tunus, Fas
Rejim deÄŸiÅŸikliÄŸi
17. DemokratikleÅŸme mi yoksa
Tam tersi mi?
 Bu coğrafya ile tarihi bağları olan Türkiye AB ile olan ilişkileri
güçlü tutarsa bölgedeki önemi artar ve bölgenin Batı ile
iletişiminde temel aktör olabilir.
 Türkiye AB’ye ihtiyacımız yok büyüyen bir ülkeyiz der ise zararlı
gene Türkiye çıkar.
 Türkiye bölgedeki gücünü bu bağlamda AB’ye hissettirmelidir.
 AB Türkiye’nin önemini sözde değil eylemde fark etmelidir.