More Related Content
What's hot (17)
Viewers also liked (20)
Similar to Energia (15)
More from inakitelletxea (12)
Energia
- 1. ENERGIA Energia gure inguruan gertatzen diren aldaketen erantzulea da. Energia leku guztietan dago, mota jakin bateko energia beste mota bateko energia bihurtu daiteke: halan, energia elektrikoa, argi energia bihurtzen da. ENERGIA MOTAK Energia modu askotan agiri da. Adibidez, energia mekaniko, argi energia, bero energia, energia kimikoa, energia nuklearra eta energia elektrikoa. Energia mekanikoamugitzen dagoan objetuek daukien energia da. Argi energia hainbat gorputzek argi moduan igortzen dabena da, naturalak edo artifizialak izan daitekez. Bero energia gorputzek bero moduan igortzen dabena da, adibidez, eguzkiak edo suak igorten dabena. Energia kimikoa hainbat sustantziatan batzen dan energia da; adibidez, petrolioan, elikagaietan edo dinamitan batzen dana. Pilek eta bateriek ere energia kimikoa gordetzen dabe, eta energia hori energia elektriko bihurtzen dabe.
- 2. Energia nuklearrahainbatsubstantziatatik lortzen da, uraniotik, erradiotik eta poloniotik. Energia elektrikoa etxeetan gehien erabiltendan energia da. Errez lortzen da ur jausien, eguzkiaren argiaren nahiz airearen higidurearen bidez. ENRGIA ALDATU EGITEN DA Energia ez da sortzen, ezta suntsitzen ere; aldatu egiten da. Hau da, hainbat motatako energiak beste mota batzuetako energiak bihurtzen dira. ENERGIA ITURRIAK Energia iturriakenergia emotendeuskuen materialak edo fenomenoak dira. Material batzuk, ikatza eta petrolioa, eta fenomeno batzuk, haizea edo olatuak, energia iturriak dira. Energia iturrien artean, mota bi bereizten dira: iturri barriztagarriak eta ez-barriztagarriak. ENERGIA ITURRI BARRIZTAGARRIAK Energia iturri barriztagarrietatik energia garbia lortzen da, ingurumena kutsatzen ez dauana . iturri barriztagarri nagusiak eguzkia, haizea, ura eta biomasa dira. Eguzki panelen bidez eguzki energia aprobetxatu eta bero energia edo energia elektriko bihurtu daiteke.
- 3. Aerosorgailuenbidez haize energia edo energia eolikoa ustiatzen dogu, energia mekanikoa eta energia elektrikoa bihurtu daiteke. Presak eta urtegiak eraikiz ura batzen da; eta, gero garaiera jakin batetik isurtzen da, uraren mogimendua aprobetxatzeko. Enrgia hidraulikoa hidraulikoetan ustiatzen da, ur jauzien energia mekanikoa energia elektriko bihurtzeko. Instalazio mareomotrizenbidez, itsagorako eta itsasbeherako ur masen mogimendua eta itsasoko olatuena erabili daiteke. Energia mareomotriza energia elektrikoa bihurtzen da. Materia organikoa errez edo tratatuz energia lortzen da, eta energia hori energia termiko edo elektriko bihurtzen da. ENERGIA ITURRI EZ-BARRIZTAGARRIAK Energia iturri ez-barriztagarriak oso arin kontsumitzen dira. Iturri ez barriztagarri nagusiak honek dira: petrolioa, ikatza, gas naturala, lurraren barruko beroa eta substantzia erradiaktiboak. Petrolioa mundu osoan gehien erabiltendan energia iturria da. Petroliotikabiatuta, hainbat erregai lortzen dira, gasolinea eta gasoila, hortik aparte, plastikoak fabrikatzen dira.
- 4. Ikatza erabiliz , zentral termikoek energia elektrikoa lortzen dabe. Gas naturala etxeetako sukaldeetan eta berokuntzetan erabilten da. Zentral nuklearretan, substantzia erradiaktiboetatik abiatuta, energia elektriko bihurtzen da. lurraren barrualdeko beroaren bidez, energia geotermikoa lortzen da, eta, gero, energia elektriko bihurtzeko erabili daiteke. ENERGIA ITURRIEI LOTUTAKO ARAZOAK Energia oinarrizko elementua da gizarteen garapenan. Horregaitik herrialde bat teknikoki zenbat eta aurreratuagoa izan, orduan eta energia gehiago behar dau. GAUR EGUNGO MUNDUA ETA ENERGIA ITURRIAK Energia iturri ez-barriztagarrietatik lortua izaten da, modu nagusian, eta, hori dala-eta, energia konbentzional deitutako energia iturri horreei, horrexek diralako gehien erabiltendiranak. Energia iturri ez-barriztagarriakhorreek, urriak izateaz aparte, lurreko hainbat zonaldean kontzentratuta dagoz.
- 5. Baliabide natural horreek eskuratzeko lehiaren eraginez, eta, sarri, gerra odoltsu bihurtzen dira. Baliabide horreen kontsumoa murrizteko, gaur egun, energia barriztagarrien kontsumoa sustatzeko neurriak hartzen dabilz, eguzki eta haize energien kontsumoa sustatzeko. Mota horreetako energiei energia alternatibodeitzen jake. Energia barriztagarriak ez dira agortzen, baina horreek baliatzeko gaitasun mugatua dogu oraindik. Horregaitik iturri horretatik datorrenenergia ahalik eta gehien aprobetztzeko teknologia barriak ikertzea eta garatzea beharrezkoa da. ENERGIAK INGURUNEAN SORTZEN DAUZAN ONDORIOAK Energia lortzeak eta erabilteak ingurumen arazo ugari eragin daikez. Gasa, petrolioa edo ikatza lortzeko, meatzeak, eta hobiak hondeatzen dira, eta behar horreekpaisaia hondatu eta lurzorua eta landaradiasuntsitsendabez. Urtegien eraginez haranak urpean ezkutatuta gelditzen dira, eta parke eolikoak nahiz eguzki parkeek inpaktu bisual handia eragiten dabe. Energia lortzeko instalazioek arriskuan jarri daikez inguru horretako animalia espezieak. Aerosorgailuak arrisku handia dira hegaztientzat.
- 6. Erregaiak erretean, substantzia kutsagarri asko eta asko igorten dira atmosferara, eta horreek ingurumenean era askotako kalteak eragiten dabez: ? Atmosferara karbono dioxido asko igorten da, eta, horren ondorioz, berotegi efektu naturala handitu egiten da; lurreko temperaturearen igoera eragiten dau. ? Karbono dioxidoaz aparte, erregaiak erretean atmosferako ura kutsatzen daben beste gas batzuk askatzen dira, euri azido deitzen jako. Zentral nuklearrek karbono dioxido oso gitziigortendabe, bainahondakin nuklear deitutako arrisku handiko beste hondakin batzuk sortzen dabez.