Ang Epiko ay isa sa mga mayayamang panitikan sa bansang Pilipinas . Ito ay tumatalakay sa kabayanihan at pakikipagsapalaran ng isang tauhan na may kakaibang kapangyarihan na angat sa iba pang nilalang. Ito ay karaniwang kathang -isip lamang ngunit kinakikitaan ng mga kultura at paniniwala ng isang bansa o lugar.
Mga Epikong Bayan ((gaya ni Alim, Bantugan, Biag ni Lam-ang, Ibalon, Kudaman,...JannetteVictorio2
油
Ang epiko ay nanggaling sa salitang Griyego na epos na nangangahulugang awit o salita. Ito ay ipinahahayag na pasalita, patula at paawit. Tumatalakay ito sa pakikipagsapalaran at kabayanihan ng pangunahing tauhan na nagtataglay ng katangiang nahihigit sa karaniwang tao.
PARABULA at TALINGHAGA SA KASAYSAYAN.pptxzendrexilagan
油
PARABULA ay maikling salaysay na nagtuturo ng kinikilalang pamantayang moral na karaniwang batayan ng mga kuwento ay nasa Banal na Kasulatan.Realistiko ang banghay at ang mga tauhan ay tao. Ang mga parabula ay may tonong mapagmungkahi at maaaring may sangkap na misteryo. Ito rin ay umaakay sa tao sa matuwid na landas ng buhay.
Elemento ng Parabula:
Tauhan - ito ang mga karakter na gumaganap sa istorya o kwento.
Tagpuan - tumutukoy sa oras, panahon, at lugar na pinangyarihan ng kuwento.
Banghay - ang sunod-sunod na pangyayari na naganap sa kwento.
Aral - mga mahalagang matututunan pagkatapos mabasa ang kwento.
Sa komunikatibong gramatikang ito ng wikang Filipino, tinatawag na pang-ugnay ang mga ito. May mga angkop na pang-ugnay na ginagamit sa pagsasalaysay. Ginagamit sa pagsunod-sunod ng pangyayari ang mga pang-ugnay o panandang pandiskurso. Narito ang mahahalagang gamit nito:
1. Pagdaragdag at pag-iisa-isa ng mga impormasyon Ginagamit ang pang-ugnay sa bahaging ito sa paglalahad ng pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari o pag-iisa-isa ng mga impormasyon. Kabilang dito ang mga salitang: pagkatapos, saka, unang,sumunod na araw, sa dakong huli, pati, isa pa at gayon din.
2. Pagpapahayag ng mga kaugnayang lohikal Ginagamit ang pang-ugnay sa bahaging ito ng paglalahad ng dahilan at bunga, paraan at layunin, paraan at resulta, maging sa pagpapahayag ng kondisyon at kinalabasan. Kabilang na pang-ugnay sa bahaging ito ang dahil sa, sapagkat at kasi. Samantalang sa paglalahad ng bunga at resulta ginagamit ang pang-ugnay na kaya, kung kaya, kaya naman, tuloy at bunga
Pagbasa ng Halimbawang Talinghaga o Parabula
ALIBUGHANG ANAK
ANG TUSONG KATIWALA
Ang Epiko ay isa sa mga mayayamang panitikan sa bansang Pilipinas . Ito ay tumatalakay sa kabayanihan at pakikipagsapalaran ng isang tauhan na may kakaibang kapangyarihan na angat sa iba pang nilalang. Ito ay karaniwang kathang -isip lamang ngunit kinakikitaan ng mga kultura at paniniwala ng isang bansa o lugar.
Mga Epikong Bayan ((gaya ni Alim, Bantugan, Biag ni Lam-ang, Ibalon, Kudaman,...JannetteVictorio2
油
Ang epiko ay nanggaling sa salitang Griyego na epos na nangangahulugang awit o salita. Ito ay ipinahahayag na pasalita, patula at paawit. Tumatalakay ito sa pakikipagsapalaran at kabayanihan ng pangunahing tauhan na nagtataglay ng katangiang nahihigit sa karaniwang tao.
PARABULA at TALINGHAGA SA KASAYSAYAN.pptxzendrexilagan
油
PARABULA ay maikling salaysay na nagtuturo ng kinikilalang pamantayang moral na karaniwang batayan ng mga kuwento ay nasa Banal na Kasulatan.Realistiko ang banghay at ang mga tauhan ay tao. Ang mga parabula ay may tonong mapagmungkahi at maaaring may sangkap na misteryo. Ito rin ay umaakay sa tao sa matuwid na landas ng buhay.
Elemento ng Parabula:
Tauhan - ito ang mga karakter na gumaganap sa istorya o kwento.
Tagpuan - tumutukoy sa oras, panahon, at lugar na pinangyarihan ng kuwento.
Banghay - ang sunod-sunod na pangyayari na naganap sa kwento.
Aral - mga mahalagang matututunan pagkatapos mabasa ang kwento.
Sa komunikatibong gramatikang ito ng wikang Filipino, tinatawag na pang-ugnay ang mga ito. May mga angkop na pang-ugnay na ginagamit sa pagsasalaysay. Ginagamit sa pagsunod-sunod ng pangyayari ang mga pang-ugnay o panandang pandiskurso. Narito ang mahahalagang gamit nito:
1. Pagdaragdag at pag-iisa-isa ng mga impormasyon Ginagamit ang pang-ugnay sa bahaging ito sa paglalahad ng pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari o pag-iisa-isa ng mga impormasyon. Kabilang dito ang mga salitang: pagkatapos, saka, unang,sumunod na araw, sa dakong huli, pati, isa pa at gayon din.
2. Pagpapahayag ng mga kaugnayang lohikal Ginagamit ang pang-ugnay sa bahaging ito ng paglalahad ng dahilan at bunga, paraan at layunin, paraan at resulta, maging sa pagpapahayag ng kondisyon at kinalabasan. Kabilang na pang-ugnay sa bahaging ito ang dahil sa, sapagkat at kasi. Samantalang sa paglalahad ng bunga at resulta ginagamit ang pang-ugnay na kaya, kung kaya, kaya naman, tuloy at bunga
Pagbasa ng Halimbawang Talinghaga o Parabula
ALIBUGHANG ANAK
ANG TUSONG KATIWALA
Ang **akdang naratibo** ay isang uri ng panitikan na nagsasalaysay ng isang kwento o karanasan. Ito ay isang pagsasalaysay ng mga pangyayari na may layuning magbigay aliw, magturo, o magbigay aral sa mga mambabasa. Kadalasang gumagamit ng mga tauhan, tagpuan, at kaganapan upang maipahayag ang isang kwento sa isang tiyak na ayos o pagkakasunod-sunod.
Ang **akdang naratibo** ay may mga pangunahing elemento tulad ng **tauhan**, **tagpuan**, **tema**, **salungatan**, at **banghay**. Ang **tauhan** ang mga karakter na gumaganap sa kwento, mula sa pangunahing tauhan hanggang sa mga sumusuportang karakter. Ang **tagpuan** ay ang lugar at oras kung saan nagaganap ang mga pangyayari sa kwento. Ang **tema** naman ay ang pangunahing ideya o mensahe na nais iparating sa mambabasa. Ang **salungatan** ay ang problema o hamon na kinakaharap ng mga tauhan sa kwento, at ang **banghay** ay ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari mula sa simula, gitna, hanggang sa wakas.
Halimbawa ng akdang naratibo ay ang mga **maikling kwento**, **nobela**, at **talambuhay**. Sa mga akdang ito, ang manunulat ay nagkukuwento ng isang kwento na may mga tauhan at nagsisilbing gabay sa mga mambabasa upang matutunan ang mga aral na dulot ng kwento. Ang isang akdang naratibo ay maaaring magtaglay ng iba't ibang emosyon tulad ng saya, lungkot, takot, at pagmamahal, na nakatutulong upang mas maging makulay at buhay ang kwento.
Sa kabuuan, ang akdang naratibo ay isang mahalagang anyo ng panitikan na naglalaman ng mga kwento at karanasan na makapagbibigay ng kasiyahan at aral sa mga mambabasa.
3. EPIKO
Ang Epiko o Epic sa
wikang Ingles ay uri ng
panitikan na
matatagpuan sa ibat-
ibang grupong etniko.
Ito ay tumatalakay sa
mga kabayanihan at
pakikipagtunggali ng
isang tao o mga tao laban
sa mga kaaway na halos
hindi mapaniwalaan dahil
may mga tagpuang
makababalaghan.
4. EPIKO
Kwento ito ng
kabayanihan noong unang
panahon na punung-puno
ng mga kagila-gilalas na
pangyayari.
Ang mga pangunahing
tauhan dito ay
nagtataglay ng
katangiang nakahihigit sa
karaniwang tao at
kadalasan siya ay buhat
sa lipi ng mga diyos o
diyosa.
5. ALAM MO BA?
Alam mo ba na
Ang mga mamayan sa Mindanao ay mayroon din
mayamang panitikan.Nagpapatunay nito ang
katipunan ng aklat na nagtataglay ng epikong
pinamagatang Darangan.Ang mga epikong ito ay
binubuo ng 25 kabanata.Ito ay naglalaman ng
kabayanihan,kagitingan at kahanga-hangang gawain
ng mga Meranao.Ang aklat na ito ay inihahalintulad
sa Iliad at Odyssey ni Homer.Tinatawag itong
Odyssey ng Lanao.Ilan sa kilalang-kilalang epiko
mula sa Darangan ay ang Bantugan,ang Indrapatra
at Sulayman, at ang Daramoke-a-Babay.
6. ALAM MO BA?
Sa araling ito ay matutunghayan
mo ang isa sa tatlong akda ng Darangan-
ang Bantugan,na orihinal na naitala sa
wikang Meranao na sinasabing isang
wikang Malayo-Polynesian.Ito ay buong
tiyagang inilagay sa katitikan ni Dr.
Frank Laubach noon lamang1930 na
nagpasalin-salin lamang sa isip at bibig
noon.
8. PAGLINANG NG TALASALITAAN:
Panuto:Ibigay ang kasalungat ng mga salitang may diin
sa bawat bilang.
1.Ang hari ng Bumbaran ay may ugaling mainggitin.
a.Kontento b.magagalitin c.masayahin
2.Nagkaroon ng digmaan sa pagitan nina Haring
Madali at Haring Miskoyaw
a.Kaguluhan b.kasiyahan c.pagkakaunawaan
3.Mabilis na sumalakay ang mga kawal sa kaharian
nang makitang dumating ang mga kalaban
a.Umabante b.umatras c.umuwi
9. PAGLINANG NG TALASALITAAN:
4.Nabihag ng kalaban ang nanghinang prrinsipe
a.Nakalaya b.nakasara c.nakulong
5.Nagdiwang ang lahat sa tagumpay na natamo ng
magkapatid
a.Nagdalamhati b.naghanda c.nagsaya
20. SAGUTIN!
1.Sino si Prinsipe Bantugan?Ano-ano ang mga
katangiang taglay niya?
2.Bakit kaya pinili pa niyang maging prinsipe
gayong siya ang pinakamagaling at gusto ng mga
taong maging hari ng Bumbaran?
3.Kung ikaw ang nasa kanyang
kalagayan,magpaparaya ka rin ba para sa iyong
kapatid?Bakit?
4.Makatwiran ba ang ginawang utos ng hari laban
sa kanyang kapatid?Bakit?
21. IKALAWANG ARAW
PAGHIHINUHA (INFERRING)
Prediksyon o hula sa maaaring mangyari batay
sa mga naunang impormasyon o nangyayari.
nagtataglay ng mga pahiwatig,clues,tanda o
bakas.Ang mga salitang ginagamit sa
paghihinuha ay: baka,tila,marahil,wari, siguro
Ang paghihinuha ay magagawa lamang ng
mambabasa kung tunay na naintindihan ang
nabasang kuwento.
22. PAGHIHINUHA (INFERRING)
Panuto: Bigyan ng tamang paghihinuha ang
mga ideya o pangyayaring naganap sa
akda.Isulat ang titik ng tamang sagot.Sa
nakalaang linya sa loob ng kahon ay magbigay
ng iba pang hinuha liban sa mga nakatala
batay sa iyong dating kaalaman o karanasang
may kaugnayan sa mga nakatalang ideya o
pangyayari sa bawat bilang.
23. PAGHIHINUHA (INFERRING)
1.Pinagbawalang makipag-usap ni Haring Madali kay Prinsipe Bantugan ang
kanyang mga nasasakupan dahil sa sobrang inggit.Si Haring Madali ay..
a.Desperado na sa kanyang buhay dahil walang nagkakagustong dalaga sa
kanya sa kanilang kaharian
b.Matindi siyang magparusa at magalit bilang hari at hindi nakaligtas dito si
Prinsipe Bantugan
c.Nakagawa ng mali at makasariling desisyon bunga ng kanyang pagkainggit
Iba pang hinuhang may kaugnayan sa aking dating kaalaman o karanasan:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
24. PAGHIHINUHA (INFERRING)
2.Dahil sa utos ni Haring Madali ay lumayo si Prinsipe Bantugan sa kaharian
ng Bumbaran.Si Bantugan ay
a.Takot sa hari kaya`t di na niya ito kinausap dahil baka patawan pa siya ng
panibagong parusa
b.Tunay na gumagalang sa Hari kaya`t pinili na lamang niyang tumahimik at
lumayo sa kabila ng kalungkutang nadarama.
c.Walang kapangyarihan sa kanyang kaharian sa kabila ng kanyang pagiging
prinsipe.
Iba pang hinuhang may kaugnayan sa aking dating kaalaman o karanasan:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
25. PAGHIHINUHA (INFERRING)
3.Nagulumihanan si Prinsesa Datimbang at ang kapatid niyang hari kaya`t
nakipagpulong sila sa konseho.Si Prinsesa Datimbang ay..
a.Malilituhin kaya`t nahihirapang magdesisyon sa kanyang sarili.
b.Maingat sa kanyang pagdedesisyon kaya`t sumasangguni muna siya sa mga
kinauukulan.
c.Hindi maaring makapagdesisyon sa kanyang sarili lamang dahil nasa ilalim
siya ng kapangyarihan ng konseho
Iba pang hinuhang may kaugnayan sa aking dating kaalaman o karanasan:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
________________________________________________________________
26. PAGHIHINUHA (INFERRING)
4.Nang malamang patay na si Prinsipe Bantugan ay lumipad sa langit si
Haring Madali upang bawiin ang kaluluwa nito.Si Haring Madali ay.
a.Nagsisisi at napatunayan niyang mahal pa rin niya ang kapatid kaya`t
agad niyang ibinalik ang buhay nito.
b.Nakonsensiya ng kanyang budhi kaya`t mabilis na bumawi sa kanyang
nagawang pagkakamali
c.Natakot lamang siyang mawala si Bantugan nang tuluyan dahil mawawalan
na siya ng kakampi.
Iba pang hinuhang may kaugnayan sa aking dating kaalaman o karanasan:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
27. PAGHIHINUHA (INFERRING)
5.Nang mabalitaan ni Miskoyaw,dating kaaway ni Haring Madali
na namatay na si Bantugan ay dagli siyang nagpadala ng kawal
upang salakayin ang Bumbaran.Si Haring Miskoyaw ay.
a.Mapagpatawad sa kanyang mga kaaway
b.Mapagsamantala sa kahinaan ng kapwa
c.Matalino at mahinahong hari
Iba pang hinuhang may kaugnayan sa aking dating kaalaman o
karanasan:
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________