ERANTZUKIZUN POLITIKOEN LEGEA iruzkina zuzentzeko jarraibideak
6 likes17,793 views
1939ko Erantzukizun Politikoen Legeari buruzko iruzkina zuzentzeko jarraibideak
More Related Content
What's hot (20)
Viewers also liked (20)
Similar to ERANTZUKIZUN POLITIKOEN LEGEA iruzkina zuzentzeko jarraibideak (20)
More from Mentxu Gandarias (16)
ERANTZUKIZUN POLITIKOEN LEGEA iruzkina zuzentzeko jarraibideak
- 1. ERANTZUKIZUN POLITIKOEN LEGEA IRUZKINA ZUZENTZEKO JARRAIBIDEAK EGILEA: Mentxu Gandarias
- 2. (…) Gobernuak (…) uste du unea iritsi dela Erantzukizun Politikoen Lege bat emateko, beren egite edo ez-egite larriekin matxinada gorria gorpuzten lagundu zutenek alde horretatik dituzten erruak kitatzeko balioko duena (…). Halako zigorrak ezartzeaz arduratuko diren auzitegietako kideak Armadako, Magistraturako eta Falange Española Tradicionalista y de las J.O.N.S.-eko ordezkariak izango dira (…). 1. art. Erantzule politiko deklaratzen dira 1934ko urriaren 1etik 1936ko uztailaren 18ra bitarte Espainiari jasanarazi zitzaion era guztietako asaldura eragiten edo areagotzen lagundu zuten pertsona fisikoak nahiz pertsona juridikoak, eta orobat bigarren data horretatik aurrera, beren ekintza batzuekin edo gelditasun larriarekin, Mugimendu Nazionalaren kontra aritu direnak edo daudenak. 2. art. Aurreko deklarazioaren ondorioz (…) legez kanpo gelditzen dira 1936ko otsailaren 16an hauteskunde-deia egin zenez geroztik Fronte Popularra osatu duten alderdi edo talde politiko eta sozial guztiak, eta orobat hari aliatu edo atxiki zaizkion alderdi eta taldeak eta Mugimendu Nazionalaren Garaipenari kontra egin dioten guztiak. 3. art. Legez kanpo deklaratutako alderdi, talde eta erakundeek osotara galduko dituzte era guztietako eskubideak eta ondasun guztiak. Boletín Oficial del Estado, 1939ko otsailaren 13a.
- 3. TESTUAREN IZAERA TESTU MOTA JATORRIAREN FORMAREN EDUKIAREN ARABERA ARABERA ARABERA Jorratzen den gai nagusia politikoa da, Gerra Zibilean alde errepublikarrean aritzeagatik delitu/erantzukizun politikoak •Lehen mailako informazioa, ezartzeko legea baita. gertaeraren garaikidea izandako protagonista batek zuzen idatzitakoa, testu historikoa. •Dokumentu juridikoa da, Espainiako Estatuko Burutzak egindako legearen zatia da, 1939ko Erantzukizun Politikoen Legearen hainbat pasarte, hain zuzen.
- 4. TESTUAREN EGILEA •Francisco Franco Bahamonde ( 1892 – 1975 ). Ferrolen jaio zen, tradizioz itsasoko lanbideetan aritutako erdiko klaseko familia batean. Toledoko Infanteriako akademian sartu zen. Marokoko protektoratuko armada kolonialean egon zenean, Atzerritarren Tertzioko edo Legioko komandante-gradua eman zioten, gerrako merituengatik. Alhucemasko lehorreratzean parte hartu zuen 33 urte zituela, Europako jeneralik gazteena zen. •Primo de Rivera diktadoreak Zaragozako akademia militarreko zuzendari izendatu zuen 1928an; hiru urte geroago, errepublikanoek itxi egin zuten akademia. •Lerrouxen zentro-eskuineko gobernuak Asturiasko greba iraultzailearen aurkako errepresioa zuzentzeko agindu zion. Gil Roblesek Estatu Nagusi Zentraleko buru izendatu zuen. •Fronte Popularraren 1936ko otsaileko garaipenaren ostean, Azañak Estatu Nagusiko buruzagitzatik kendu zuen, eta gobernuak, konspirazio militarraren berri jakinik, Kanarietara bidali zuen.
- 5. TESTUAREN EGILEA •Francok erregimen parlamentarioarekiko, liberalismoarekiko eta demokraziarekiko jarrera mesfidatia zuen, eta azken unean, Mola jeneralak prestatutako konspirazioan parte hartzea erabaki zuen. Kanarietan gerra-egoera aldarrikatu ostean, hegazkina hartu - Dragon Rapide – eta Tetuanera joan zen; han, Marokoko protektoratuko agintari goren izendatu zuen bere burua. Berehala, Hitler eta Mussolinirekin jarri zen harremanetan, hegazkinak eta gerrako materiala lortzeko. •Irailaren 29an, Burgosko Defentsarako Juntak Lur, Itsaso eta Aireko armaden jeneral goren izendatu zuen, eta urriaren 1ean, Espainiako Estatuko gobernuburu. Agintaritza militar eta politiko gorena hartuta, diktadura zorrotza ezartzeko bideari ekin zion. •1936ko urriaren 1ean argitaratutako dekretu baten bidez, armada guztietako jeneral goren eta Espainiako Estatuko gobernuburu izendatu zuten; beraz, Estatu berriko agintaritza militarra eta botere politiko guztiak bereganatu zituen. Defentsarako Junta desegin zuten, eta Francok Estatuko Junta Teknikoa eratu zuen, diktadorearen organo aholku-emailea: militarrek osatzen zuten junta hori. •Une horretatik aurrera, “caudillo” titulua hartu zuen, eta izen hori erabili zuen talde nazionaleko propagandak hari erreferentzia egiteko. Horrela hasi zuen Francok bere diktadura pertsonala ezartzeko bidea.
- 6. TESTUAREN EGILEA •1937an Mola hegazkin istripu batean hil zen eta Francoren buruzagitza zalantzan jartzeko oztopo gutxiago izan zuen jeneralak. •Gerra Zibila irabazi zuenetik, 1939ko apiriletik, 1975era arte, gobernatu zuen Francok Espainia. Erregimen frankista diktadura izan zen jeneral gorenak aginte guztiak bere esku izan zituen eta. Izaera autoritario eta militarra izan zuen bere aginteak, ideologia argirik gabe, nazionalkatolizismoa eta zentralismo zorrotza izan ziren ezaugarri argienak, alderdi bakarreko sistema eta aniztasun politikoaren desagerpenaz batera.
- 7. HELBURUAK •Testu publikoa da juridikoa den unetik herritarrek betearazteko ezagutu behar dute eta. Horretarako, dokumentua onartu eta berehala Espainiako aldizkari ofizialean (BOE) argitaratuta agertu zen. TESTUAREN HELBURUAK •Espainiako biztanleei zuzenduta dago orokorrean, baina bereziki Fronte Popularraren gobernuaren alde egon zirenei, hau da, gerrako galtzaileei zuzenduta, matxinoen ustez gatazka erantzuleak haiek zirelako. Bestalde, erbesteraturikoak ere kontuan hartzeko legea zenez, nazio esparrua gaindituta geratuko litzateke atzerrian bizi zirenei jakinaraztea ere ezinbestekoa zelako. •Lege honen bidez, Gerra Zibilean garaile atera zen alde nazionalak alde errepublikarra defendatu zutenak kriminalizatu eta zigortu nahi izan zuen, gerra osteko errepresioari ekiteko eta aurkaritza politika guztiz suntsitzeko.
- 8. TESTUAREN KOKAPENA DENBORA: Aro Garaikidean, XX.mendearen 1ºzatian, II.Errepublikaren aurkako altxamendu militarraren ondoriozko Gerra Zibila amaitzear dagoenean, Kataluniako frontea erori ostean, Juan Negrínen gobernuaren kontra Casadok burutuko duen estatu- kolpea baino aste batzuk lehenago, 1939ko otsailean. ESPAZIOA: •Legea Francok sinatu zuen Burgosen, militar matxinoen zuzendaritza militarra eta Estatuko Burutza han kokatu baitzen.
- 9. TESTUAREN AZTERKETA OINARRIZKO IDEIEN SAILKAPENA Azpimarraketez baliatuko gara ideia nagusiak bereizteko Ideia horiek modu logikoan eta hierarkikoan aurkeztuko ditugu Ezin dira testuan agerturiko esaldiak hitzez hitz kopiatu Informazio zehatza, egokia, ondo idatzia,…..izango da
- 10. TESTUAREN AZTERKETA OINARRIZKO IDEIEN SAILKAPENA
- 11. (…) Gobernuak (…) uste du unea iritsi dela Erantzukizun Politikoen Lege bat emateko, Legearen helburua beren egite edo ez-egite larriekin matxinada gorria gorpuzten lagundu zutenek alde horretatik dituzten erruak kitatzeko balioko duena (…). Halako zigorrak ezartzeaz arduratuko diren auzitegietako kideak Armadako, Magistraturako eta Falange Española Tradicionalista y de lasardura Delitu politikoak/erantzukizuzak epaitzeko J.O.N.S.-eko ordezkariak izango dira (…). izango duten auzitegien osaketa 1. art. Erantzule politiko deklaratzen dira 1934ko urriaren 1etik 1936ko uztailaren 18ra bitarte Espainiari jasanarazi zitzaion era guztietako asaldura eragiten edo areagotzen lagundu zuten pertsona fisikoak nahiz pertsonaeta noiztik zigortuko duen zehaztzen da Legeak zer , nor juridikoak, eta orobat bigarren data horretatik aurrera, beren ekintza batzuekin edo gelditasun larriarekin, Mugimendu Nazionalaren kontra aritu direnak edo daudenak. 2. art. Aurreko deklarazioaren ondorioz (…) legez kanpo gelditzen dira 1936ko otsailaren 16an hauteskunde-deia egin zenez geroztik Fronte Popularra osatu duten alderdi edo talde Mugimendu Nazionalaren kontrako alderdi eta elkarte politiko-sozialen ilegalizazioa politiko eta sozial guztiak, eta orobat hari aliatu edo atxiki zaizkion alderdi eta taldeak eta Mugimendu Nazionalaren Garaipenari kontra egin dioten guztiak. Legez kanpoko erakunde/elkarte/alderdien erakundeek osotara galduko dituzte era 3. art. Legez kanpo deklaratutako alderdi, talde eta ondasunak konfiskaturik geratuko dira guztietako eskubideak eta ondasun guztiak. Boletín Oficial del Estado, 1939ko otsailaren 13a.
- 12. OINARRIZKO IDEIEN SAILKAPENA (…) Gobernuak (…) uste du unea iritsi dela Erantzukizun Politikoen Lege bat emateko, beren egite edo ez-egite larriekin matxinada gorria gorpuzten lagundu zutenek alde horretatik dituzten erruak kitatzeko balioko duena (…). 1. Francoren gobernu nazionalak erabaki du Gerra Zibilean alde errepublikarrean aritu direnei erantzukizun politikoak epaitegian eskatzeko unea heldu dela. Lege berri honek erredunak zehazteko ekintza aktiboak zein pasiboak hartuko ditu kontuan. Francoren tropak Bartzelonan urtarrilaren 26an sartu ziren. Katalunia menderatu ondoren nazionalisten garaipena ziurtatuta zegoen. Beraz “unea” heldu zen etsaien aurkako errepresioa martxan ipintzeko. Lege hau otsailekoa da. Arerioen multzoa zabala da; “… egite edo ez-egite larriekin matxinada gorrian…” Nazionalen aurka aritu ziren edo lagundu zuten guztiak sartzen ditu kontzeptu honetan. Nahi duena sar dezakete.
- 13. OINARRIZKO IDEIEN SAILKAPENA Halako zigorrak ezartzeaz arduratuko diren auzitegietako kideak Armadako, Magistraturako eta Falange Española Tradicionalista y de las J.O.N.S.-eko ordezkariak izango dira (…). 2. Delitu politikoak epaitzeko eta zigorrak ezartzeko auzitegi berrietako kideak epaileak, militarrak, eta alderdi bakarreko politikariak izango dira.
- 14. OINARRIZKO IDEIEN SAILKAPENA 1. art. Erantzule politiko deklaratzen dira 1934ko urriaren 1etik 1936ko uztailaren 18ra bitarte Espainiari jasanarazi zitzaion era guztietako asaldura eragiten edo areagotzen lagundu zuten pertsona fisikoak nahiz pertsona juridikoak, eta orobat bigarren data horretatik aurrera, beren ekintza batzuekin edo gelditasun larriarekin, Mugimendu Nazionalaren kontra aritu direnak edo daudenak. 3. Bi epe zehazten dira Mugimendu Nazionalaren aurka egondako erredunak bilatzeko: 3.1.1934ko urriko Iraultzaz geroztik matxinada militarra sortu artekoa. 3.2. Matxinada militarra sortu zenetik aurrerakoa. Lehenengo epealdi honetan oraindik ez zegoen gerra hasita. Biurteko Eskuindarrean sorturiko 1934ko urriko iraultzak markatzen du nazionalen ustetan, gatazkaren hasiera, ordena publikoaren suntsiketagatik. Iraultzak horrek Asturias eta Bartzelonan ondorio larriak izan zituen eta espainiarren artean egondako banaketa eta polarizazio politikoa nabarmendu zituen. CEDA eta erradikalen gobernua ahultzeko baliogarria izan zen eta bestaldetik, ezkerraren zatiketa gainditzeko eta koalizioan berriro elkartzeko asmo berritzaileak agertzeko ere urrats handia izan zen egondako zapalkuntzaren aurrean ezkerraren batasunaren ikurra bihurtu baitzen.
- 15. OINARRIZKO IDEIEN SAILKAPENA 2. art. Aurreko deklarazioaren ondorioz (…) legez kanpo gelditzen dira 1936ko otsailaren 16an hauteskunde-deia egin zenez geroztik Fronte Popularra osatu duten alderdi edo talde politiko eta sozial guztiak, eta orobat hari aliatu edo atxiki zaizkion alderdi eta taldeak eta Mugimendu Nazionalaren Garaipenari kontra egin dioten guztiak. 4. Legez kanpo geratzen dira 1936ko otsaileko hauteskundeetarako Fronte Popularra izeneko koalizioan parte hartu zuten alderdi politiko eta elkarte sindikalak Mugimendu Nazionalaren kontra aritzeagatik. Fronte Popularra ezker ideologiako alderdiek osaturiko koalizio politikoa izan zen. Partaideak: sozialistak, errepublikarrak (nazio mailakoak zein nazionalista katalanak) eta komunistak. Gerra hasi zenean, Largo Caballeroren gobernuan, anarkistak eta jeltzaleak ere sartu ziren.
- 16. OINARRIZKO IDEIEN SAILKAPENA 3. art. Legez kanpo deklaratutako alderdi, talde eta erakundeek osotara galduko dituzte era guztietako eskubideak eta ondasun guztiak. 5. Ilegalizaturiko alderdi eta elkarteen ondasunak (egoitzak, baliabide ekonomikoak,…) konfiskaturik geratuko dira eta partaideek eskubide guztiak galduko dituzte (elkartzekoa, aldizkariak/egunkariak argitaratzekoa, jarduera publikoa,…).
- 17. TESTUAREN AZTERKETA Erantzukizun politikoa Gobernua Matxinada gorria Armada Magistratura FET y de las JONS 1934ko urria 1936ko uztailaren 18a Espainia Mugimendu Nazionala Hauteskundeak Fronte Popularra
- 18. TESTUAREN IRUZKINA GARAI HISTORIKOAZ DAKIZUNA AGERTZEKO LEKUA TESTUINGURUA AURREKARIAK ONDORIOAK
- 19. TESTUINGURUA POLITIKOA EKONOMIKOA SOZIALA
- 20. TESTUINGURUA POLITIKOA II.Errepublika (1931eko apirila). Bi Urteko Erreformista eta Biurteko Eskuindarra. 1936ko otsaileko hauteskundeak eta Fronte Popularra. Biolentziaren hedapena. Castillo eta Calvo Soteloren hilketak. 1936ko uztaileko altxamendu militarra. GERRA ZIBILA. Gobernu errepublikarraren aldaketak: Casares Quiroga, Mtnez Barrio, Giral, Largo Caballero , Negrín eta Casado (martxoan). Bilakaera politikoa alde nazionalean: Fco Francoren nagusitasuna. 1939ko otsaileko egoera gerran.
- 21. TESTUINGURUA SOZIALA Gizarte klazistaren ezaugarri orokorrak eta proportzioak(%). Errepublikan sorturiko aldaketak. Estatuaren eta Elizaren arteko banaketa. Emakumearen egoera. Lurrik gabeko nekazarien erradikalizazioa eta aldarrikapen nagusiak: iraultza eskakizuna eta adibideak: Casas Viejas (1933), Urriko Iraultza (1934). Gizartearen polarizazioa eta erradikalizazioa. Gerra Zibilaren ondorioak: zibilen kontrako bonbardaketak, exekuzioak, ebakuazioak, erbesteratuak, ….+/- 500.000 hildako. Herritarren arteko banaketa: garaituak eta garaileak.
- 22. TESTUINGURUA EKONOMIKOA •Gerraren ondorio ekonomikoak: 1.sektorearen egoera larria. Industria euskalduna eta Agirrek lehertzeko aginduari emandako ezetza. Hirietan egondako hondamena. Garraio sistemaren kalte handiak. Zentral elektrikoen suntsiketa. Ogasunaren porrota. Urre erreserben agorpena eta potentzia faxistekiko nazionalek eskuraturiko zorra. Inflazioa eta bizitzaren garestitasuna. Derrigorrezko produktuen horniketaren gabeziak. Goseak. Errazionamendua eta merkatu beltza.
- 23. AURREKARIAK 1936ko irailean, legez kanpo geratu ziren uztailaren 18an altxamendu militarraren alde agertu ez ziren alderdi guztiak. 1937an, FET y de las JONS alderdian eskuin aldeko alderdi nagusiak bildu zituen Francok dekretu bidez. Gainontzeko guztiak legez kanpo geratu ziren. 1939ko otsailean, Langile Publikoen Garbiketarako Legea. Mugimendu Nazionalaren alde agertu ez ziren funtzionario publikoek galdu zuten lanpostua. Ilegalizatuak izan ziren sindikatuen ondasunak ere konfiskatuak izan ziren. 1940ko martxoko Komunismoaren eta Masoneriaren aurkako Errepresio Legeak ere funtzio antzekoa zuen.
- 24. ONDORIOAK Erantzukizun Politikoetarako epaitegi berriek zigor ezberdinak ezartzen zituzten: Lanbidean aritzeko ezintasuna/debekua. Bizilekua aukeratzeko murrizketak. Erbesteratzeak. Oso kasu gutxitan nazionalitatea galtzeko arriskua: Niceto Alcalá Zamorari ezarritakoa, esaterako. Isun ekonomikoak eta ondasunen desjabetzeak. Ohikoenak, legeak gobernuari baliabide ugari eman ziolako. Kartzela eta heriotza-zigorra . Errepresioa, garbiketa ideologikoa eta zapalkuntza erabili ziren errepublikarrak zigortzeko. +/- 250.000 espediente zabaldu ziren. Helburua: OPOSIZOAREN DESAGERPENA. Gerrak sorturiko zauriak sendatzeko ezintasuna, mendekuan oinarrituriko “bakea”: gerraren ondorioen iraupen luzea. Politika eta lorpen errepublikarren desagerpena. FRANCOREN DIKTADURA.
- 25. BALORAZIOA Garbiketa ideologikoa eta errepresio instituzionala arlo politiko, sozial eta erlijiosoan burutzeko ezinbesteko tresna. Aniztasun politikoaren desagerpena. Testuaren anbiguotasunak gerra hasi baino lehenagoko erakunde demokratikoekin konpromisoa izandako edonor espetxeratzea eta exekutatzea ahalbidetzeko balio izan zuen. Espainia berria mendekuan oinarritzeko eta herritarren arteko banaketak irauteko politika zen hura: garaituak eta garaileak. Gainera, legeak atzeraeraginezko ondorioa du eta horren bidez Fronte Popularraren gobernu legala kriminalizatzeko eta altxamendu militarra legitimizatzeko bidea ere ematen du. Era berean, Francok matxinada hitza erabiltzen du errepublika defendatu zutenen ekintzak definitzeko. Irakurketa interesatua eta guztiz subjektiboa egiten du. 1936ko hauteskundeetan Fronte Popularrak gobernatzeko behar zen gehiengoa lortu zuenean prozesu demokratiko eta legal batean eskuratu zuen garaipena. Altxamendu militarra, ordea, gobernu legalaren aurka matxinatu zen.
- 26. BALORAZIOA Legearen aplikazioa diru iturri ere bihurtu zen zigorturikoen ondasunak gobernuak eskuratzean. 1942an, Bigarren Mundu Gerran aliatuen garaipenak agertzen hasi zirenean, atzerriko potentziei begirako aldaketa burutu zuen gobernuak legean erregimenaren itxura gogorra leuntzeko. Erreformaren bidez, kausak eta zigorrak bigundu ziren. 1945ean, Bigarren Mundu Gerra amaitzean, legea baliogabetu zuten epaitegien gastu handiei aurre egiteko ezintasunagatik. Konpetentziak epaitegi zibiletara bidali ziren.