More Related Content
What's hot (20)
Similar to Estatu modernoen sorrera (20)
More from Jabitxu Tokiona (20)
Estatu modernoen sorrera
- 2. Sarrera XVIII. Mendearen bukaeran, iraultza prozesu bati ekin zitzaion eta XIX.mendearen lehen erdian jarraitu egin zuten iraultza prozusu hauek, ahalik eta Antzinako Erregimenarekin behin-betirako amaitu arte. Mendebaldeko Europan erregimen liberalak ezarri ziren. Antzinako gizarte estamentalaren ordez, eratu zen klase gizartea non burgeseriak nagusitasuna lortu zuen. Joera ideologiko berriak agertuko dira, hala nola nazionalismoa, sozialismoa, anarkismoa... Hauek gizarte aldaketa sakonagoak eskatzen zituzten, burgeseriak lortu berria zuen nagusitasun hori kolokan jartzen zutelarik. XIX.mendearen azken erdian, burgeseria lubakiaz beste aldean jarri zen. Iraultzalea izatetik kontserbadorea izatera pasa zen.
- 3. GAITEGIA 1. Ziklo iraultzalea: EE.BB.ak Frantzia VIenako Kongresua 2. zikloa (1820-30-48) Nazionalismoa Gizarte berria Klase gizartea Langile mugimendua
- 4. EE.BB.etako Iraultza Bideoa: H捉 de los Estados Unidos Lana: EE.BB.etako kolonizazioan bi zonalde bereiz ditzakegu. Zeintzuk ziren? Noloa sortu ziren? Zein ezaugarriak zituzten? 1760.erako milioka kolono bizi ziren IparAmerikan. Ingalaterrarekiko harremanak gero eta zailagoak bilakatzen ari ziren. Zeintzuk ziren arazo hauek? Zein pauso eman ziren gerra piztu arte?
- 5. EE.BB.etako Iraultza Zein izan zen iraultza honen ekarpenik handienak? (Aintzakotzat hartu zein zen Europaren egoera) Beste ekarpenik aurkitu ahal dugu?
- 6. Frantziako Iraultza (I) Bideoa ikusi Hausnarketa: Ba al zegoen beste biderik? Beharrezkoa al zen Izualdia? Lana: Bikoteka: Imaginatu Robespierre eta Daton zaretela. Facebook erabiliz osatu elkarrekiko korrespondentzia: Robespierrena: Izuaren beharra Daton zergatik atxilotu Dantonena: Zer eta zergatik kritikatu Robespierren iharduera Bata Robespierre eta bestea Danton
- 10. Frantziako Iraultza (II) Robespierrerekin batera Konbentzioa ere erori zen. Iraultza fase moderatu berri batean sartzen da, Direktorioa. Sufragio Zentsitarioa berrezartzen da eta Errepublikaren gobernua bost kidek osaturiko direktorio batean ezartzen da. Horrela aurreko garaiko pertsonalismoak ekiditu nahi ziren. Hala ere, arazoak ez ziren konpondu. Batetik barne oposizioak indartsu jarraitzen zuen. Jakobinoek boterea berreskuratu nahi zuten. Matxinadak etengabekoak ziren (Babeuf). Kontrairaultzaleek ere Errepublikaren kontra konspiratzen zuten. Kanpoan Frantziaren kontrako koalizioak gerrari ekin zion. Gerrak eta matxinadek fase honen bilakaera baldintzatu zuten
- 11. Frantziako Iraultza (III) Egoera nahasi honetan pertsonai bat azpimarratzen da, Napoleon. Berak erreprimituko du Toulonen sorturiko kontramatxinada. Berak aurre egingo dio Ingalaterrako Armadari. Berak Frantziaren kontrako koalizioari irabaziko dio Italian. Bere ospea Egipton handituko du. Frantziar askorentzat garai nahasi hauetan Napoleon ordenaren, autoritatearen eta garaipenaren ikurra bihurtu zen. Berak ere bazekien burgeseriaren laguntza bazuela eta Brumarioko 18an estatu-golpe bat eman zuen eta 1800an bere burua enperadore izendatu zuen. Historiagile askorentzat bertan bukatu zen Iraultza. Beste askorentzat, berriz, iraultza beste fase berri batetan sartzen da, zeinetan iraultzaren printzipioak Europan zehar zabaldu egiten diren baionetakadaz.
- 12. NAPOLEON Barne-politika Konkordatua: Eliza estatuaren menpe Salmentak mantentzen dira Elizak diru kopuru jakin bat jasotzen du Estatutik Kode Zibila Jabetza Zergen sistema Bestelakoak Zentralizazioa Departamentuak Hezkuntza
- 13. NAPOLEON Kanpo-politika Iraultzaren zabaltze- fasea konkisten bitartez. Printzipio liberalak zabaldu eta erregimen feudalak desagertu ziren. Frantziaren nagusitasunaren kontra: Altxamendu nazionalak Koalizioak (Guztira 8) Gainbehera: Errusiako kanpaina Waterloo
- 16. Helburuak Napoleon garaitu ondoren, Europako potentziak Iraultza aurreko egoerara bueltatzen saiatu ziren, Erregimen Zaharra berriro ezarriz. Baina ez zen lan erraza hura, izan ere, liberalismoaren ideiak hedatuegiak ziren ixilaraziak izateko eta nazionalismoaren haziak ere zabalduta zeuden. 1820-48 bitartean, altxamenduak behin eta berriro suertatu ziren ahalik eta Erregimen Zaharra erabat ezabatu arte (Behintzat Mendebaldeko Europan). 1848an burgeseriak bere hasierako helburuak lortuak zituen. Beste indar baten agerpenak, proletargoa hain zuzen ere, burgeseria lubakiaz beste aldera kokatuko du.
- 17. Vienako Printzipioak Antiliberalismoa: Legitimismoa Kongresuak Militarki esku- hartzeko eskubidea Europako mapa berrantolatu
- 20. LIBERALISMOA: KORRONTEAK Moderatua: Jabetza Sufragio zentsitarioa Erregetza parlametarioa Demokratikoa Berdintasuna Sufragio unibertsala Errepublika Eskubide sozialak.
- 21. Iraultzak (1820-30-48) 1820 Estatu-golpea Fernando VII.aren gobernu absolutuaren kontra. 1823an Aliantza Santuak mugimenduak zapaldu zuen Grezia 1821 Turkiar inperioaren kontra Independentzia 1830 FRANTZIA Karlos X.aren kontra. Burgeseriak errege berria aukeratzen du, Luis Orleansekoa Erregimen liberala berrezartzen da. BELGIKA Herbehereetako erregearen kontra. Independentzia eta Erregetza konstituzionala Leopoldo I 1848 FRANTZIA II Errepublika Langileen matxinada Luis Napoleonek hauteskundeak irabazi Burgeseriaren onespenarekin Luis Napoleonek II Inperioa aldarrikatu (1850-1870) 1848.eko mugimendu iraultzaleak Europan zehar zabaldu arren, ez zuen arrakastarik izan. Frantzian gobernu autoritarioa osatu zen. Alemanian, Prusian, Hungariar inperioan eta Polonian mugimenduak Aliantza Santuko kideek erreprimitu zituzten. Hala ere, iraultza hauek hiru irakaspen utzi zituzten: 1. Langileen agerpena 2. Nazionalismoaren indarra 3. Demokrazian sakontzeko beharra. Hiru puntu hauek XIX.mendeko bigarren erdialdearen bilakaera baldintzatu zuten.
- 22. EUROPA 1848: BALANTZEA Hiru hamarkada pasa dira Vienatik. Absolutismoa erabat ezabaturik dago Mendebaldeko Europan eta printzipio liberalak erabat txertatuak. Burgeseriak lortu ditu bere nahiak. Europa burgesa da. Klase honek bere idealak inposatu ditu (Industria Iraultza, liberalismo politikoa, laizismoa, hiritar kultura, etika burgesa) Hala ere garaipen honek ez du egonkortasun politikoa ekarri. Indar berriak agertu dira eta horiek iraultzaren mamua bizirik mantentzen dute. 48ren geroztik, burgeseriak lubakiak laga ditu. Edo hobeto esanda, lubakiaz beste aldean kokatzen da. Lortutakoa defenditzeko ordua da. Iraultzalea izatetik kontserbadorea izatera pasatzen da. Kapitalismoa garatu ahala, klase berri bat indartzen doa, proletalgoa. Klase berri honek bere gizarte eredu propioa dauka eta prest dago horren alde egiteko. Sozialismoa eta Anarkismoak kolokan jartzen dute eredu burgesa. Sufragio Zentsitarioak langileak baztertu ditu eta klase honek bere tokia erreklamatzen du. Nazionalismoa indartsu agertzen da. Alemania, Italia, Polonia, Turkiar Inperioaren menpean dauden Balkanetako nazioak (Serbia, Errumania, Bulgaria, Bosnia)Nazionalismoaren izenean estatuak estatuen kontra altxatuko dira, Munduko I Gerrara eramango duen sorgin-gurpil batean. Ekialdeko Europan Aintzinako Erregimenak irauten du. Austriar-Hungariar Inperioak, Errusiar Inperioak eta Turkiar Inperioak iraganeko egitureei eutsiko diete. Inperio hauen barne kontraesanak ere Munduko I Gerran eztanda egingo dute.
- 24. NAZIONALISMOA Nazioa: Errealitate subjetiboa Eskolak: Alemania Kontzeptu kulturala Berezkoa da, hiritarren borontatearen gainetik Frantzia Autodeterminazioa Hiritarren borontatea Estatua Errealitate objetiboa Definizioa Gobernu eta lege berdinak dituen eremua. Bere mugek nazioarteko onarpena dute. Ikurrak (Txanpona, bandera, himnoa) Nazioarteko ordezkaritza
- 26. ALEMANIA ETA ITALIAREN BATERATZEAK
- 31. SADOWA 1866
- 32. FRANTZIAREN ETA PRUSIAREN ARTEKO GERRA 1870
- 34. GIZARTE BERRIA GIZARTE BURGESA LANGILE MUGIMENDUA
- 35. Industrializazioak eta iraultza burgesek (Liberalismoak) gizarte berria sortu zuten eta gizarte berri honetan burgeseriak zuen kontrol politikoa, ekonomikoa eta soziala. Gizarte estamentala behin-betiko desagertu zen eta horren ordez klase gizartea hedatu zen, zeinetan burgeseria eta proletalgoa elkarren kontra jo zuten. Ilustrazioak berdintasun juridikoa ekarri zuen, baina gizarte berrian berdintasunak oso urruti egoten jarraitu zuen. Izan ere, burgeseria eta langilegoaren arteko distantzia oso handia zen (Bizi-maila, kultura, aisealdia) Langileak bere egoerataz konzientzia hartzen hasi ziren. Ulertu zuten langile guztiek interes berdinak zituztela, erreibindikazio berdinak. Jasatzen zuten zapalkuntzaren ondorioz askapenerako ideologiak sortu ziren, hala nola, Anarkismoa eta Sozialismoa, bai eta antolatzeko sistemak ere (Sindikatuak, Alderdi Politikoak) Utopien garaia izan zen. Gizartea eraldatzeko ametsak, saiakerak, ekintzak. 1917.eko iraultzak garai bati amaiera eman zion eta 80 urte bitartean Mundua ez zen berdina izan.
- 36. Burgeseria (I): Aristokrazia Liberalismo politikoak pribilegioen desagerpena ekarri zuen. Hala ere Aristokraziak bere goi- mailako status-a mantendu zuen (Goi mailako karguak, lurren errentak, inbertsioak), bai eta politikan aritu ere. Hau da, aristokrazia estamentu bezala desagertu zen baina klase bezala burgeseriarekin fusionatu egin zen.
- 37. BURGESERIA (II) Burgeseriaren garaipena: Gizartea antolatzeko printzipio liberalak: Askatasuna Jabetza Legearekiko berdintasuna Ekonomia antolatzeko: Liberalismo ekonomikoa Industria iraultza Botere politikoa Sufragioa Langile-mugimendua
- 38. BURGESERIA Ez da erraza definitzea burgeseria. Marxismoak burgeseria definitzen du ekoizpen-baliabideen jabeen klasea bezala. Beraz burgeseria enpresarioek, terratenienteek , merkatari handiek eta bankeroek osatuko zuten. Baina baziren beste giza-taldeak ekoizpen-baliabideen jabe izan gabe burgeseriatzat hartu behar ditugunak. Orokorrean talde hauek bi ezaugarri zituzten horrelakotzat hartzeko: Hirietan bizi ziren Burgeseriaren bizimodua berdina zuten edo imitatu nahi zuten (Kultura, janzkera, aisealdia) Hori dela eta, hiru talde bereiz ditzakegu: Goi burgeseria: Enpresarioak, bankeroak, terratenienteak Ideologikoki kontserbadorea Ertaineko Burgeseria Lanbide liberalak, intelektualak Ideologikoki aurrerakoiak Behe burgeseria Merkatari txikiak, funtzionarioak, bulegolariak Ideologikoki proletalgoaren hurbilak
- 39. BURGESERIA (III) Aldaketak Hezkuntzaren hedapena: Derrigorrezko Hezkuntza Langileen oinarrizko prestakuntza. Aldaketa zientifikoak (Darwin, Pasteur, Freud) Aurrerapen teknologikoak Gizartearen sekularizazioa Hezkuntza Elizaren jarrera antiliberala Filosofia Aisealdia Opera, kafeak, boulevardakoporrak Tabernak, kabaretak
- 40. BURGESERIA (III) HIRIGINTZA:ZABALGUNEA Hiriak gizartearen islada bihurtu ziren. Burgeseriak zabalgunea hartu zuen bizi- leku (etxaldeak, azpiegiturak) Lagileak, ordea, hirietako aldirietara desplazatuak izan ziren. Langile-auzo horiek ez zuten bizi-baldintza minimorik (kutsaduta, pilaketa, zerbitzu publikoen eza, higiene falta)
- 42. LANGILEAK Hasaierak Marxismoa eta anarkismo Jarduera politiko-sindikala
- 43. Hasierak Langile mugimendua Kapitalismoaren gehiegikerien aurrean sortutako langileen elkarteak (sindikatuak nahiz alderdi politikoak) eta orokorrean erresistentzia forma guztiak (grebak, manifestazioak) Ludismoa (Makinen kontrako erasoak) Kartismoa
- 44. Hasierako mugimendu hauek bi ondorio nabarmen utzi zituzten: Kartismoaren eskutik Ingalaterrako langile- mugimenduak bide iraultzalea utzi eta sindikalismo erreformistari ekin zion. Kontinentean berriz, nabarmen gelditu zen antolakuntza berri baten beharra, iraultzaren bidea jarraitu baitzuen.
- 46. SOZIALISTA UTOPIKOAK XIX.mendearen erdialdian kontinentean hainbat teoria politiko-sozialak sortu ziren, kapitalismoak ezarritako desorekekin bukatzeko asmoz. Horien artean Engels-ek Utopiko izenpean deituriko pentsalariak ditugu. Sozialista utopiko hauek gizarte eredu bidezkoagoa eta orekatuagoa defenditu zuten. Kapitalismoaren ondorioak gainditu nahi zituzten baina horren zergatiak aztertu gabe.
- 47. ROBERT OWEN Galeseko enpresaburua. Erreformismo soziala defenditu zuen. Bere enpresetan lan- baldintzak hobetu zituen: Lan-ordu murriztuagoak Soldatak igo zituen Umeentzako eskolak Estatuaren partehartzea eskatu zuen. Mugimendu kooperatiboa bultzatu zuen (EE.BB.etako New Armony izeneko komuna sortu zuen, nahiz eta erabateko porrota izan) Kartismoan protagonismo handia izan zuen.
- 48. CHARLES FOURIER Falansterio kontzeptua sortu zuen. Komunitate itxiak eta buruaskiak. Kapitalismoa gainditu: Lan-txandaketak Moral burgesaren kontra: Familia-eredua kritikatu Sexuen arteko berdintasuna Monogamia kritikatu
- 49. "Un falansterio necesita unas 1.500 坦 1.600 personas y un terreno de una legua cuadrada (no olvidemos que con el tercio basta para el m辿todo sencillo)(...). Se reunir叩n personas de desiguales fortunas, edades, caracteres y conocimientos te坦ricos y pr叩cticos, graduando la desigualdad; se cuidar叩 de que exista la mayor variedad posible, pues cuanto mayor variedad exista en las pasiones y facultades de los asociados, m叩s f叩cil ser叩 armonizarlos en poco tiempo.(...) Deber叩 tener, a lo menos, las siete octavas partes de sus miembros entre agricultores y manufactureros; el octavo se compondr叩 de capitalistas, sabios y artistas. El trabajo socialista deber叩, para ejercer una fuerte atracci坦n sobre el pueblo, diferir radicalmente de las odiosas formas con que nos lo presenta el estado actual. La industria socialista, para convertirse en atrayente, necesitar叩 cumplir las siete condiciones siguientes: 1属 Que cada trabajador sea asociado, retribuido con dividendo y no con salario. 2属 Que todo hombre, mujer o ni単o. sea retribuido en proporci坦n de las tres facultades: capital, trabajo y talento. 3属 Que las sesiones industriales sean variadas aproximadamente ocho veces al d鱈a, pues el entusiasmo no puede sostenerse m叩s de hora y media a dos horas en el ejercicio de una funci坦n agr鱈cola o manufacturera. 4属 Que sean ejercidas en compa単鱈a de amigos espont叩neamente reunidos, intrigados y estimulados por activ鱈simas rivalidades. 5属 Que los talleres y cultivos presenten al obrero los atractivos de la elegancia y limpieza. 6属 Que la divisi坦n del trabajo sea llevada al grado supremo, a fin de aficionar cada sexo y cada edad a las funciones m叩s adecuadas. 7属 Que en esta distribuci坦n, cada uno, mujer o ni単o, goce plenamente del derecho al trabajo o derecho de intervenir en cada rama de trabajo que le convenga escoger, siempre que acredite aptitudes y probidad."
- 50. SAINT-SIMON KONDEA Industrializazioa eta aurrerapen teknologikoak dira gizartearen zutabeak eta giza- aldaketen motorra. Gizartearen desorekak ekiditzeko gobernu teknoktatikoak osatu behar dira (Eliteak) Bi giza-taldeak: Ekoizleak (Enpresaburuak eta langileak) Ekoizleak ez direnak (Merkatariak, apaizak, militarrak)
- 51. PIERRE JOSEPH PROUDHON Anarkismoaren aintzindaria Jabetza pribatua gogor kritikatu zuen, desoraka guztien eragilea delako. Estaturiz ez. Bere ordez federazioak.
- 53. GALDERAK Gramsciren esaldia azaldu: Alferkeria da Historiaren zama Azaldu soldataren eta alienazioaren teoriak plusbalioaren bitartez
- 54. ANARKISMOA BI LAN MOTA (BAT AUKERATU) SIMULATU MARX ETA BAKUNINEN ARTEKO DEBATE BAT EGUNGO KORRONTEAK ANARKISMOAREN BARRUAN
- 56. 1.INTERNAZIONALA I. Internazionala 1864an sortu zen Londresen. Bertan joera ideologiko askotako langileak bildu ziren. Marxek protagonismo berezia izan zuen, bera izan baitzen hasierako manifestua eta Estatutuak idatzi zituena. Internazionalaren oinarri nagusienak ondoko bi hauek ditugu: Internazionala langileen tresna izan behar zen langileen emantzipazio ekonomiko eta soziala eskuratzeko. Egitura piramidala: Sekzio lokalak- Federazio nazionalak-Internazionala. (Kuotak) Langileen interesak modu bateratuan defenditzeko, elkarteak, sindikatuak eta alderdi politikoak sortu ziren. Dudarik gabe, hauen artean marximoak sustatzen zuen nazioarteko ispiritua (Munduko langileok batera zaitezte! hobeto islatzen zuena LNE (Langileen Nazioarteko Elkartea) izan zen. Edo ezagunagoa dugun eran, Internazionala.
- 57. Debateak eta zatiketak Zatiketak: Pariseko Komunaren porrotak areagotu zuen anarkisten eta marxisten arteko diferentziak. 1. Marxismoak autoritate zentral bat defenditzen zuen bitartean, anarkistek edozein ierarkiaren kontra zeuden. 2. Marxismoak ondo antolaturiko iraultzan konfidatzen zuen, industrietako langileek zuzenduko zutena. Anarkistek, berriz, bapatekotasuna eta nekazarien papera azpimarratzen zuten. 3. Anarkistek ez zuten Proletargoaren diktadura onartzen. 4. Anarkistek ez zuten onartzen joku politikoan parte hartzea 1872an anarkistak kanporatuak izan ziren. Internazionalak borroka sindikalaren bitartez planteatu zituen langileen aldarrikapenak eta greba erabili zuen horretarako tresna gisa. Bestalde, borroka hori arlo politikora eramaten saiatu zen, etorkizunean langileek boterea eskura zezaten gizarte sozialista eratzeko.
- 58. II.INTERNAZIONALA Eztabaidak Bateratasun ideologikoa izan arren, marxismoa interpretatzeko unean zatiketak sortu ziren, errebisionistak eta iraultzaleak. Errebisionistek (sozialdemokratek) iraultza baztertu eta bide politikoari ekiteko beharra defenditu zuten bitartean, iraultzaleek iraultza jarraitzen zuten defenditzen tresna gisa komunismoa ezartzeko eta ukatzen zuten edozein aliantza estrategikorik burgeseriarekin. Rosa Luxemburgo izan zen bere buruzagi nabarmenena. II. Internazionala desagertu zen inperialismo eta gerraren aurreko jarrera kontrajarriengatik Parisen 1889an eratu zen. Lehendabizikoan ez bezala, II Internazionalean baterasun ideologikoa erabatekoa izan zen, Alemanian sortu berria zen SPDren eraginpean. Internazionalak bi helburu finkatu zuen: Zortzi ordulo lanaldia Maiatzaren 1捉 ospatzea protesta gisa.
- 59. LENINISMOA Leninek marxismoa egokitu zuen garai berrietara. Inperialismoak aukera berriak eman zizkion kapitalismoari merkatu berriak irikitzean eta lanesku berri eta merkea eskeintzean. Kapitalismoaren amaiera ez zegoen Marxek uste zuen bezain hurbil eta demostratu zuen berrasmatzeko ahalmena. Leninen ustez nazio industrializatuetan iraultzak ez zuen aukera handirik, bertan korronte errebisionistak lerrotuta zeudelako. Industralizazio gutxiko nazioetan, berriz, non langileen egoera oraindik oso txarrak ziren, iraultza oso aukera gauzagarri izaten jarraitzen zuen. Leninen ustez hiru naziok biltzen zituzten iraultza aurrera eramateko baldintzak, Errusia, Alemania eta Espainia. Leninek defenditzen zuen iraultza ez zela berez etorriko eta beharrezkoa zela horretarako baldintzak ezartzea. Horixe zen Alderdiaren funtzioa, hau da, langileen abangoardia izatea. Leninek Sobietar Iraultza gidatu zuen. Alemanian mugimendu espartakistak boterea eskuratu zuen, nahiz eta zapaldua izan eta bere buruzagiak ehailak. Espainian mugimenduak porrot egin zuen 1918an.
- 60. III.INTERNAZIONALA III.INTERNAZIONALA Deialdi honek II.Internazionalean sortu ziren zatiketak areagotu ziren. Europako Alderdi Sozialisten baitan bi jarrera batera ezinak garatu ziren. Alde batetik Sobietar Batasunaren aginteritza onartzen zutenak eta iraultzari eutsi ziotenak eta, bestetik, agintaritza hori onartu ez zutenak eta bide politikoak baino onartzen ez zituztenak. Horren ondorioz Alderdi sozialistak (Marxistak) eta komunistak (Maxista-leninistak) bereiztu ziren. Sobietar Iraultzak eragin handia izan zuen nazioarteko langileen mugimenduan. Iraultzaren garaipenak Spbietar Batasuneko Alderdi Komunistak langile mugimenduaren abangoardian kokatu zuen. Sobietar Alderdi Komunistak gainerako alderdien gaineko gidaritza ezarri nahi zuen. Horretarako III Internazionala konbokatu zuen, Komintern deiturikoa.
- 61. Iraultzak