More Related Content
What's hot (20)
Similar to PUNOI BERTI SHEHU (20)
PUNOI BERTI SHEHU
- 3. Toka 谷sht谷 planeti i treti i sistemit ton谷 diellor Toka 谷sht谷 rreth 4.57 miliard谷 vjet e vjet谷r, dhe i vetmi planet n谷 sistemin ton谷 diellor ku 谷sht谷 zhvilluar jeta. Toka ka vet谷m nj谷 satelit natyror: H谷n谷n. Toka peshon 6.000 miliard ton dhe 谷sht谷 af谷r 40.000km rreth ekuatorit. Supozohet q谷, krijimi i Tok谷s erdhi si rezultat i ngjarjeve q谷 pasuan Big Bang-un (Shp谷rthimin e Madh). Sipas k谷saj hipoteze, nj谷 yll st谷rmadh, shp谷rtheu dhe u nda n谷 nj谷 pafund谷si copash t谷 cilat m谷 pas krijuan galaktikat, dhe sistemet diellore. N谷 k谷t谷 form谷 u krijua dhe sistemi yn谷 diellor, nga nj谷 grumbullim pluhuri e copash, t谷 cilat duke u sjell谷 rrotull vet谷s krijuan Diellin dhe planet谷t e sistemit t谷 tij. do vit toka goditet nga mij谷ra meteor me madh谷si relativisht t谷 vog谷l te cil谷t duke kaluar n谷p谷r atmosfer谷 digjen. Edhe mosha e tok谷s 谷sht谷 p谷rcaktuar nga matja e mosh谷s s谷 njeriut prej k谷tyre meteor谷ve, t谷 cil谷t sipas supozimit jan谷 pjes谷 e sistemit diellor dhe kan谷 t谷 nj谷jt谷n mosh谷 me tok谷n.
- 5. NJERIU DHE NATYRA Ajri, toka, ujrat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, ujrat nentokesore dhe gjithcka ku jeton dhe ndikon tek njeriu perbejne mjedisin rrethues. Sot zhvillimi i vrullshem ekonomik i botes e civilizimi i saj, krahas progresit te madhe qe kane sjelle, kane nderhyre edhe ne demtimin ,ku me shume e ku me pak, te mjedisit tone rrethues. Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i botes se gjalle, eshte shume i ndotur me produkte e mbeturina te shumellojshme,nder to vendin kryesore e zene mbetjete kimike apo sic i njohim ndryshe,kimikatet dhe mbetjet radjoaktive. Njerezit duhen te ndergjegjesohen, duhet te apelojne per te mbajtur paster ambjentin e tyre. Detyra paresore e tij eshte menjanimi i ndotjeve. Kujdesja ndaj mjedisit eshte obligim njerezor per te evituar katastrofat ekologjike. Njeriu duhet te jetoje ne harmoni me natyren, duhet te kujdeset per ate, dhe te zhfrytezoje me efikasitet te mirat e saj, perndryshe natyra e ndeshkon ate dhe brezat qe do te vijne.
- 6. Krijimi i planet谷ve 1.Pak 巽aste pas Big Bengut kozmosi kalon p谷rmes nj谷 "inflacioni"(bymimi) tep谷r t谷 shpejt谷.Ai zgjerohet nga di巽ka q谷 谷sht谷 pak m谷 e vog谷l se nj谷 atom,n谷 mas谷n e nj谷 qitroje brenda fragmentit t谷 nj谷 sekonde.(Koha:10-43 sekonda) 2.Pasinflacioni,Universi 谷sht谷 di巽ka n谷 bujisje (zierje) e sip谷r,nj谷 sup谷 e nxeht谷 elektronesh,kuarkesh dhe th谷rmijash t谷 tjera.(Koha:10-32 sekonda.Temperatura:10- 27 grad谷 celcius) 3.Nj谷 kozmos ftohet nxithmi,b谷n t谷 mundur q谷 kuarket t谷 sh谷ndrrohen n谷 protone dhe neutrone.(Koha:10-6 sekonda.Temperatura:10-13 grad谷 celcius) 4.Duke qen谷 ende nxeht谷 p谷r t'u trajt谷suar n谷 atome,elektronet dhe protonet e ngarkuara shp谷rndajn谷 drit谷:Universi 谷sht谷 nj谷 mjegullanj谷 tejet谷 e nxeht谷.(Koha:3 minuta.Temperatura:10-8 grad谷 celcius) 5.Elektronet kombinohen me protonet dhe neutronet p谷r t谷 formuar atomet,kryesisht hidrogjen dhe helium.M谷 n谷 fund drita mund t谷 udh谷toje dhe t谷 p谷rshkoje distanca t谷 gjata mesp谷rmes Universit.(Koha:300.000 vjet.Temperatura:10.000 grad谷 celcius) 6.Nga r谷ndesa gazet e hidrogjenit dhe heliumit bashkohen p谷r t谷 formuar ret谷,ku lindin yjet e para.Re gjigante dhe grupe yjesh t谷 reja formojn谷 galaktikat e para.(Koha:1 miliard vjet.Temperatura:-200 grad 谷 celcius) 7.Teksa galaktikat tuf谷zohen n谷n pesh谷n e r谷ndes谷s ,yjet e para vdesin dhe 巽lirojn谷 elemente t谷 r谷nda n谷 hap谷sire.Kjo gj谷 shpie n谷 n谷 formimin e yjeve dhe planeteve te rinj. Planetet e vogla te ngurta:Merkuri,venera,toka dhe marsi Planetet e medha gazore:Jupiteri, saturni ,urani dhe Neptuni
- 8. Gazrat e atmosfer谷s e p谷rhapin drit谷n diellore duke i dh谷n谷 tok谷s nj谷 brerore t谷 kalt谷rt kur shikohet nga hap谷sira. P谷rb谷rja vertikale e atmosfer谷s Ky material karakterizohet nga nj谷 nivel i lart谷 p谷rkthimi. Ju lutem bashk谷ngjitur vendosni edhe nj谷 fjalor shqip (wikipedia) - shqip. Atmosfera (nga qreq. 留亮, atm坦s - "avull" dhe 留溜留, sfera - "l谷msh") 谷sht谷 nj谷 shtres谷 gazesh q谷 mbulon nj谷 trup qiellor Ajo p谷rb谷het shpesh nga nj谷 p谷rzierje gazrash t谷 ndrysh谷m, dhe mbahet e mb谷rthyer nga fuqia e r谷ndes谷s n谷 trupat qiellor谷. Atmosfera 谷sht谷 n谷 sip谷rfaqe m谷 e dendur dhe me rritjen e lart谷sis谷 shkon duke u rralluar. Disa planet谷 p谷rb谷hen kryesisht prej gazesh t谷 ndrysh谷m, dhe k谷shtu ata kan谷 atmosfera shum谷 t谷 thella, si p.sh. Jupiteri, Saturni, Urani dhe Neptuni. Toka, Af谷rdita, Marsi dhe Plutoni kan谷 atmosfer谷 q谷 mbeshtjell sip谷rfaqet e tyre, si巽 e kan谷 edhe tre satelit谷t e planeteve t谷 jasht谷m: Titani, Enkeladusi (h谷na e Saturnit), dhe Tritoni (h谷n谷 e Neptunit).
- 10. NDRYSHIMET KLIMATERIKE Ndryshimi i klim谷s Luhatjet e gazit karbonik, temperatur谷s dhe pluhurit gjat谷 400.000 vjet谷ve t谷 fundit n谷 tok谷. Faktor谷t ndikues n谷 ndryshimin e klim谷s. Ndryshimi i klim谷s 谷sht谷 nj谷 term i p谷rdorur n谷 klimatologji p谷r t谷 treguar ndyshimet e p谷suara t谷 klim谷s n谷 tok谷 n谷 shkall谷 bot谷rore gjat谷 hap谷sirave t谷 ndryshme kohore, q谷 nga krijimi i tok谷s e gjer tani. Ndryshimi i klim谷s mund t谷 shkaktohet nga proceset e brend谷shme tok谷sore, prej faktor谷ve t谷 jasht谷m (p.sh. ndryshimet n谷 rritjen e rrezatimitdiellor) ose, n谷 koh谷t e fundit nga veprimtaria njer谷zore. Sot termi "ndryshimi i klim谷s" n谷 politik谷n mjedisore shpesh lidhet me ndryshimet e tanishme klimatike, duke p谷rfshir谷 ngritjen e temperatur谷s mesatare t谷 sip谷rfaq谷s s谷 tok谷s e njohur si nxehja globale.
- 12. Ekosistemi 谷sht谷 bashk谷si aktive e biosfer谷s, q谷 p谷rbehet nga organizmat e gjalla, vendosur n谷 nj谷 hap谷sire te p谷rcaktuar mire. N谷 k谷t谷 hap谷sire organizmat e gjalla jan谷 te lidhura ngushte midis tyre dhe me mjedisin fizik, n谷 bashk谷veprim te shum谷llojsh谷m p谷r shk谷mbimin e energjis谷 e te lendes. N谷 p谷rb谷rjen e ekosistemit gjallesat si bashk谷si quhen biocenoze, nd谷rsa l谷nda organike quhet biotop. Midis dy ekosistemeve shtrihet nj谷 zone e cila karakterizohet nga tipare te p谷rbashk谷ta te te dy ekosistemeve. Biosfera p谷rbehet nga miliona ekosisteme, prej te cil谷ve formohen rajone te ndryshme te gjeografis谷 se gjallesave (biogjeografi). Rajoni me vete p谷rben at谷 e quhe biome n谷 ekologji dhe zone gjeografike n谷 gjeografi. Gjallesat n谷 nj谷 Ekosistem jan谷 disa llojesh. Secili lloj p谷rben nj谷 grup me vete, i cili ka edhe hap谷sir谷n e tij te jet谷s. Ndodh shpesh q谷 hap谷sirat e jet谷s se grupeve e te llojeve, jan谷 te nd谷rthurura me nj谷ra-tjetr谷n. EKOSISTEMI
- 13. DEMAGROFIA Demografia Sipas t谷 dh谷nave n谷 korrik t谷 vitit 2006 bota ka 6,525,170,264 banor谷 dhe p谷rfshihet nga nj谷 rritje globale prej 1.14% ku shkalla e lindjes 谷sht谷 20.05 lindje/1,000 banor谷 dhe 8.67 vdekje/1,000 banor谷. Nga e gjith kjo popullsi raporti 谷sht谷 1.06 meshkuj/femra. Vdekja e foshnjeve t谷 posa lindura ka nj谷 raport 48.87 vdekje/1,000 lindje t谷 gjalla. Jet谷 gjat谷sia e njer谷zve marr谷 n谷 p谷rgjith谷si 谷sht谷 rreth 64.77 vite kurse ndar谷 n谷 gjini meshkujt jetojn谷 rreth 63.16 vite kurse femrat 66.47 vite. Shkalla e p谷rgjith谷shme e pjellshm谷ris谷 谷sht谷 2.59 f谷mij谷 nga 1 grua. Njer谷zit n谷 bot谷 jan谷 t谷 aft谷 p谷r shkrim lexim rreth 82% (marr谷 mosha mbi 15 vje巽are si element p谷r k谷t谷 llogaritje statistikore) nga t谷 cil谷t 87% meshkuj dhe 77% femra. Rreth 2/3 nga i gjith numri prej 785 milion谷ve analfabet谷 gjenden vet谷m n谷 8 vende si: India, Kina, Bangladeshi, Pakistani, Nigeria, Etiopia, Indonezia dheEgjipti. Nga i gjith numri i analfabet谷ve t谷 bot谷s 2/3 jan谷 t谷 gjinis谷 fem谷rore (sipas v.2005).
- 14. PYEJET QE PO ZHDUKENPyjet q谷 mbulojn谷 nj谷 pjes谷 t谷 mir谷 t谷 globit po zhduken me shpejt谷si alarmante. Q谷 nga viti 2000 deri n谷 2012 jan谷 zhdukur 2.3 milion kilometra katror pyje, nj谷 sip谷rfaqe e barabarta me zhdukjen e 50 fushave t谷 futbollit 巽do minut谷. Si巽 na njeh edhe materiali n谷 vazhdim, nj谷 paisje e fuqishme kompjuterike ofron informacione t谷 besueshme 巽do minut谷 p谷r t谷 ndihmuar qeverit谷 dhe ata q谷 merren me konservimin q谷 t谷 rikuperojn谷 humbjet dhe t谷 godasin aktivitetet kriminale. Zjarri, prerja ilegale e pyjeve, 巽pyll谷zimet si dhe minierat dhe nxjerrja e naft谷s jan谷 probleme kronike n谷 pyjet tropikale n谷 bot谷. N谷 koh谷n kur zbulohen k谷to aktivitete, shpesh 谷sht谷 shum谷 von谷 p谷r t谷 reaguar dhe p谷r t谷 gjetur se kush jan谷 fajtor谷t.
- 15. ENERGJIA BERTHAMORE "... energjia b谷rthamore nuk krijon shi acid, nuk krijon smog, nuk krijon ngrohje globale, nd谷rsa qymyrguri dhe nafta jan谷 burim i t谷 gjitha k谷tyre." "do uzin谷 prodhon qindra tonelata mbetje me nivel t谷 lart谷 rrezatimi, t谷 cilat qendrojn谷 pa u dekompozuar n谷 natyr谷 p谷r qindra e mijra vjet. Sot p谷r sot ne nuk kemi ndonj谷 zgjidhje p谷r trajtimin me efektshm谷ri dhe pa probleme t谷 k谷tyre mijra tonelatave mbetje b谷rthamore."Reaktor谷t q谷 p谷rdoren n谷 Shtetet e Bashkuara dhe n谷 Evrop谷n Per谷ndimore jan谷 shum谷 m谷 t谷 qendruesh谷m dhe kan谷 nj谷 t谷 kaluar t谷 shk谷lqyer." "Mendoj se ne duhet ti shikojm谷 uzinat b谷rthamore si arm谷 t谷 shkat谷rrimit n谷 mas谷 t谷 vendosura n谷 pika t谷 ndryshme strategjike t谷 vendit q谷 ua kemi v谷n谷 n谷 dispozicion terrorist谷ve, t谷 cil谷t mund ti sulmojn谷 n谷 t谷 ardhmen."
- 16. MBROJTJA E PLANETIT Mbrojtja e natyr谷s dhe e mjedisit konsiderohen si pjesa m谷 e rendesishmee jet谷s n谷 planetin ton谷.Te gjitha proceset qe 巽ojne n谷 nj谷 sistem ekologjik te suksessh谷m jan谷 t谷lidhura me programin p谷r p谷rcaktimin e strategjise dhe zhvillimin e m谷tejsh谷m t谷objektivave n谷 ruajtjen e natyr谷s e t谷 mjedisit.Koncepti themelor i ekologjis谷 duhet t谷 njihetfort mir谷 jo vet谷m nga shkollat e mesme,shkollat e larta, universitetet, organetshtetrore,institutet shkencore por edhe nga Akademia e Shkencave e cila duhet t谷 udh谷heq n谷m谷nyr谷 shkencore zgjidhjen e problemeve n谷 fushen e ruajtjes se natyr谷s dhe mjedisit sidhe ato t谷 ngrohjes globale . Por po t谷 njiheshin mir谷 t谷 gjitha k谷to probleme sot nuk do tekishim shqetsimet e ndotjes s谷 ajrit,ujitt谷 tok谷s apo efektet e ngrohjes globale.Ekologjia谷sht谷 themeli i ruajtjes se natyr谷s dhe t谷 mjedisit dhe si shkenc谷 e biologjis谷 shfrytzon t谷dh谷nat shkencore t谷 kimis谷, t谷 fizik谷s t谷 matematik谷s dhe t谷 shum谷 shkencave tjera. Dy jan谷 drejtimet kryesore : 1. Ruajtja e mjedisit q谷 ka si qellim t谷 kufizoj谷 ndikimin e ndotjevete industris谷 , bujq谷sis谷, transportit, ndertimit etjera veprimtari te njeriut. 2. Ruajtja enatyr谷s q谷 ka si qellim t谷 kufizoj谷 deri ne minimum ndryshimet n谷 natyr谷 (ekosistemet ) si巽 jan谷 efektet e ngrohjes globale,ruajtja e shtres谷s s谷 ozonit, paksimi i emetimit t谷gazrave,evitimi i shirave acide. Prandej ka rend谷si t谷 dihet nj谷 strategji e cila duhet t谷ndiqet p谷r t谷 evituar nj谷 kriz谷 ekologjike n谷 vendin ton谷. Por nj谷 gj谷 e till fatkeqsisht nukpasqyrohet n谷 websiten e Ministris谷 Mjedisit bile te dhenat i perkasin vetem viteve 1997-98ne te cilat jo vet谷m ka gabime por edhe pasakt谷sira dhe plot teori te pavertetuara. Mendojse prioritetet duhet t谷 jen谷 n谷 problemet m谷 t谷 m谷dha e m谷 t谷 ngutshme p谷r tu zbatuar, qet谷 sigurojn谷 nj谷 natyr谷 e mjedis te past谷r .
- 17. STRATEGJIA PER MBROJTJEN E PLANETIT T谷 gjith谷 duan q谷 planeti t谷 mbrohet, t谷 gjith谷 flasin p谷r k谷t谷, madje disa luftojn谷 ashp谷r p谷r t谷, por asnj谷 nuk 谷sht谷 gati t谷 b谷j谷 at谷 q谷 duhet, p谷r t谷 mbrojtur v谷rtet planetin: t谷 kufizoj谷 k谷rkesat e tij p谷r pasuri dhe p谷r konsum, pra, t谷 sakrifikoj谷. N谷 qoft谷 se nuk ndryshojm谷 filozofin谷 e prodhimit dhe p谷rdorimit, n谷 qoft谷 se nuk ulim konsumin e panevojsh谷m, n谷 qoft谷 se konsumojm谷 m谷 shum谷 nga 巽kemi nevoj谷, n谷 qoft谷 se nuk konsumojm谷 deri n谷 fund ato q谷 kemi, mund t谷 flasim sa t谷 duam p谷r mbrojtjen e planetit, mund edhe t谷 p谷rleshemi me ata q谷 i akuzojm谷 se nuk po marrin masa p谷r mbrojtjen e tij, por kemi b谷r谷 fare pak.
- 18. ENERGJIA
- 20. MARVESHJE PER SEKTORIN ENERGJETIK Marr谷veshja e Huas谷 p谷r financimin e Projektit t谷 Rim谷k谷mbjes s谷 Sektorit t谷 Energjis谷 Elektrike midis Republik谷s s谷 Shqip谷ris谷 dhe Bank谷s Nd谷rkomb谷tare p谷r Rind谷rtim dhe Zhvillim (IBRD) parashikon akordimin e nj谷 huaje n谷 shum谷n 112,100,000 EUR. (150 milion谷 Dollar谷) Objektivi kryesor i Projektit 谷sht谷 rritja e siguris谷 s谷 furnizimit t谷 konsumatorit me energji elektrike n谷p谷rmjet diversifikimit t谷 burimeve t谷 gjeneruara dhe forcimin e integrimit rajonal, p谷rmir谷simi me efikasitetit i sistemit t谷 shp谷rndarjes s谷 energjis谷 n谷p谷rmjet zvog谷limit t谷 humbjeve n谷 rrjet dhe p谷rmir谷simit t谷 sistemit t谷 mbledhjes s谷 t谷 ardhurave, p谷rmir谷simi i tregut t谷 energjis谷 elektrike, si dhe prezantimi i reformave t谷 energjis谷 n谷 sektorin e energjis谷 p谷r krijimin e nj谷 tregu konkurrues, reforma t谷 cilat do t谷 ndihmojn谷 n谷 thithjen e investimeve private dhe reduktimin e rreziqeve fiskale p谷r qeverin谷. Marr谷veshja 谷sht谷 4-vje巽are, me interes n谷n 2%.
- 21. MARVESHJE NDERKOMBETARE NE Takimi TE nivelit t谷 lart谷 t谷 KB-s谷 p谷r Klim谷n me Sekretarin e P谷rgjithsh谷m Ban Ki-moon q谷 i b谷ri thirrje vendeve t谷 miratojn谷 nj谷 kurs t谷 ri p谷r t谷 mbrojtur ambjentin. Z.Ban b谷ri thirrje p谷r pak谷simin e 巽lirimit t谷 gazeve q谷 shkaktojne efektin sere duke th谷n谷 se bota duhet t谷 jet谷 me nivel neutral t谷 karbonit deri n谷 fund t谷 shekullit t谷 21-t谷. Udh谷heq谷s nga 125 vende jan谷 n谷 takimin nj谷-ditor nd谷rsa aktivist谷t ambjentalist k谷rkojn谷 t谷 shfryt谷zojn谷 momentin p谷r t谷 miratuar nj谷 marr谷veshje globale p谷r t谷 pak谷suar emetimin e gazit n谷 konferenc谷n e Parisit n谷 fund t谷 vitit 2015.
- 22. FALEMINDERIT PER VEMENDJEN PUNOI : EVA FARRUKU