More Related Content
What's hot (20)
Similar to Ndotja e Mjedisit (20)
More from Anida Ago (20)
Ndotja e Mjedisit
- 3. Mjedisi Termi Mjedis " nenkupton cdo gje qe e rrethon nje organizem. Mjedisi eshte nje sistem faktoresh fizik ,kimik dhe biologjik ne ekuilibrin dinamik.
- 4. MJEDISI
- 5. Biosfera Eshte nje sistem kompleks nderveprimi mes organizmave te gjalle dhe mjedisit Biosfera eshte e perbere nga njesi me te vogla te quajtura ekosisteme.
- 6. Cilesia e jetes se njeriut eshte e lidhur ne menyre te drejtperdrejte me Cilesine e mjedisit Nje Mjedis I Shendetshem eshte thelbesor per Mbijetesen Njerezore
- 7. Planeti toke eshte shtepia e njerezve , kafsheve dhe bimeve. Njeriu dominon token dhe shfrytezon gjithe burimet e mundshme. Ai punon si agjent I degradimit mjedisor. Gjithashtu ai u be viktima kryesore e vetes. Nderveprimet NJERI -MJEDIS
- 8. Varesia e Njeriut nga Mjedisi Natyror Nje burim per ushqim Burim ilacesh Burim energjie Burim per rikrijim Burime natyrale per produkte industriale
- 9. N E v o J A D E S H I R A Mjedisi Deshirat e Njeriut spo mbarojne kurre
- 10. A e dini se ? Situata jone globale se fundmi : qe prej mesit te 1980, njerezimi ka qene nje tejkalim ekologjik me kerkesat e tij vjetore krahasuar me ate qe toka mund te rigjeneroje cdo vit. Tokes I duhen 16 muaj qe te rigjeneroje ato qe njerezimi I harxhon per nje vit.
- 11. Aktiviteti njerezor = Ndikimi Aktiviteti njerezor eshte shkak kryesor I ndryshimit mjedisor. Degradimi mjedisor ka nje ndikim jo vetem te qenia njerezore por ne te gjitha speciet dhe ne shumicen e sistemeve natyrore.
- 12. Aktiviteti I njeriut = Impakti Carja e ozonitCarja e ozonit Humbje eHumbje e biodiversitetitbiodiversitetit Rritje e popullsiseRritje e popullsise Rritja ekonomikeRritja ekonomike Ngrohja globaleNgrohja globale Ndotja e ajrit , ujit dhe e tokes Harxhimi I burimeveHarxhimi I burimeve
- 13. Cfare eshte ndryshimi Global ? Ndryshimi global perfshin , ndryshime te detyruara nga natyra dhe njeriu ne mjedisin e tokes. Ndryshimi global mund te percaktohet si ndryshim ne mjedis (perfshire ndryshimet klimatike ,prodhimtarine e tokes, oqeanet apo burime te tjera ujore , atmosferen dhe sistemet ekologjike) te cilat mund te ndryshojne aftesine e tokes per te PERBALLUAR jeten ne toke.
- 14. Gjurmet e Njeriut Efektet qe kane njerezit ne planetin tone.
- 15. Sa gjurme lini ju?? Cdo gjallese konsumon burimet e tokes ne menyre qe te mbijetoje Gjithsesi ky konsumim dhe shperdorim ka nje impakt ne ekosistemet tona. Kur keto konsumime dhe veprimtari shperdorimesh tejkalojne kapacitetin mbajtes te tokes atehere ndodh mosbalancimi dhe degradimi ekologjik.
- 16. Gjurme Karboni Termi pershkruan efektin sere te shkaktuar nga nje njeri. Eshte nje ndikim ne atmosfere I ngjashem me gjurmet qe leme ne ne rere. Mesatarisht nje gjurme karboni e nje qytetari britanik eshte rreth 10 ton CO2 Mesatarisht nje gjurme karboni e nje qytetari indian eshte rreth 1.5 ton CO2.
- 17. Si Ndikojne Njerezit ne Mjedis? Nje Shumellojshmeri EfekteshNje Shumellojshmeri Efektesh
- 18. MBIPOPULLIMI Mbipopullimi eshte shkaku kryesor I krizes mjedisore. Ndikimi I njerezimit ne biosfere eshte nje funxion I madhesise se popullsise dhe ndikimit mjedisor per person Gjithashtu varet nga natyra dhe shkalla e industializimit Popullimi I botes aktualisht rritet me rreth 250,000 njerez ne dite .
- 19. Ndikimi I mbipopullimit Shpyllezimi Mbishperdorimi I burimeve natyrore Shperdorimi I shpejte I burimeve jo- biologjike Ndotja
- 20. Ndikimi I Industrializimit Kimikate te rrezikshme hidhen ne uje Mosbalance ekologjike Clirim I gazrave ndotes Clirim te rrezeve radioaktive qe shkaktojne probleme te shendetit Reduktim I bimesise
- 21. Industria kimike Energjia Emisione t Produktetkimik e Kimikatet nga produktet Industri a ushqimor e Ndotja Industriale
- 22. Ndikimi I Urbanizimit Urbanizimi mbipopullim Rritje kerkesave per burime Rritje e dispozitave per shpenzime te panevojshmeNdotje ajri varferi
- 23. Ndikimi I Pesticideve ne Shendetin e Njeriut Prek dhe demton sistemin nervor Shkakton demtime jetesore. Demton ADNdhe shkakton nje varietet tumoresh Shkakton demtime riprodhuese dhe endokrine Shkakton efekte kronike dhe akute
- 24. Vleresim I Ciklit Jetesor (LCA) Nje vleresim I ciklit jetesor (analize e ciklit jetesor, eko -balance, nje analize nga djepi ne varr)eshte investigimi dhe vleresimi I ndikimit ne mjedis te nje produkti apo sherbimi te dhene qe eshte shkaktuar nga ekzistenca e tij.
- 25. SHPYLLEZIMI Pyjet tropikale mbulojne 6% te siperfaqes tokesore . Ato permbajne mes70% dhe 90% te specieve te botes. Shpyllezimi po shkakton nje humbje te diversitetit biologjik ne nje shkalle te paparashikueshme. Humbje e Diversitetit Biologjik mes 50 dhe 100 lloje kafshesh dhe bimesh . Pyjet tropikale po zhduken cdo dite ne nje shkalle alarmuese .
- 26. Ndotja e mjedisit Klesta DyrmishiKlesta Dyrmishi
- 27. Ndotja : Nje Vrases I Heshtur Njerezit jane te ekzpozuar ndaj ndotesve demtues ne ajrin qe ata thithin , ne likuidet qe pijne , ne ushqimin qe hane, ne siperfaqet qe prekin dhe produktet qe perdorin. Kur mjedisi nuk mund te procesoje peshen e ndotesve , atehere ndotja ze vend. Cdo sistem mjedisor ka nje kapacitet perballues te limituar
- 28. NDOTJA ESHTE NJE PROBLEM GLOBAL Ndotja ka prekur jeten e miliona njerezve ne bote duke shkaktuar vdekje dhe probleme te shumta shendeti. Sipas the World health report 2002 ,ajri I ndotur eshte pergjegjes per me shume se 1.5 milion vdekje dhe 2.7% e semundjeve boterore WHO (2006) ka vleresuar se rreth cereku I semundjeve boterore jane te lidhura me faktoret riskues te mjedisit.
- 29. Ndikimi I Ndotjes se Ajrit Reduktim I shikimit grimcat ne ajer Deme materiale Deme ne agrikulture Efekte psikologjike semundje psikosomatike Efekte psikologjike dhe shendetesore semundje kardiovaskulare /frymemarrjes, deri te kanceri
- 30. Ndikimet e Ndotjes se Ajrit te Bimesia Ndikon ne fotosinteze, prodhimin e karbohidrateve Demton indet e gjetheve, frutat Reduktim ne shkallen e rritjes Rrit ndjeshmerine e semundjeve, demtuesit ,klimen e pafavorshme. Redukton prodhimin , frutat me te vogla dhe me pak ushqyese.
- 31. Ngrohja Globale Ngrohja Globale eshte shkaktuar nga emisionet e gazeve . 72% e gazeve te emetuara perbehen nga CO2. Pra Emisionet e dioksidit te karbonit jane shkaku kryesor I ngrohjes globale. CO2 shkaktohet nga lendet djegese. Vajrat , gazi natyror , nafta , nafta -organike, benzina, benzina- organike, etanolI. Emisionet e CO2 kane ardhur duke u rritur ne nje shkalle perafersisht 3% cdo vit per 50 vitet e fundit. Eshte cliruar ne atmosfere ku ka qendruar per 100 -200 vite.
- 33. Rritja e temperatures Globale
- 34. Ngrohja Globale Rritja e dioksidit te karbonit Rritja e efektit sere Rritje e temperatures globale
- 35. Ndikimi I Ngrohjes Globale 1. Temperatura ekstreme 2. 油Rritje e nivelit te detit 3. Stuhi , permbytje bregdetare 4. Ndotje e ujit te pijshem 5. Thatesira 6. Ndotje e ajrit( ndotja behet me e madhe nga ngrohja globale)油 7. Asma , bronkiti , 8. Demtim te sistemeve te shendetit publik 9. Rritje te nevojave per emigrim 10.Pamundesi per parandalimin e perhapjes se semundjeve infektuese .
- 36. Vrima e Ozonit mbi Antarktiden Ne 1980 shkencetaret zbuluan nje vrimene ozon siper Antartides. Ne 1990 shkencetaret atmosferik raportuan nje humbje vjetore rreth 40-50% te ozonit siper Antartides.
- 37. Ndryshimet e Madhesise se Vrimes se Ozonit
- 38. Ndikimet ne Shendet te Vrimes se Ozonit Cdo 1% renie e ozonit mendohet se shkakton rritje te kancerit te lekures 4- 6%. Programi I mjedisit te kombeve te bashkuara parashikon 26 % rritje te tumoreve te lekures jo-melanoma per cdo 10 % thyerjes se ozonit. Kjo dmth 300,000 raste me shume per kancer lekure cdo vit .
- 39. Shiu Acid
- 40. Ndikimi I shiut Acid ne Mjedis Sterilizimi I liqeneve dhe pyjeve Reduktim I popullimit te jovertebroreve te vegjel Reduktim I prurjeve agrikulturore. Shkakton demtime te medha strukturore si gerryerjen e mermerit , metaleve dhe punimeve prej guri. Degradon furnizimet e ujit duke nxjere nga toka metalet e renda. Rritja e kancerit ne mushkeri
- 41. Ndotesit e Ujit Rrjedhjet industriale Mbeturinat e minierave dhe agrikulturave Pesticidet , plehrat dhe herbicidet agrikulturore Ujerat e zeza dhe mbeturinat shtepiake
- 42. Ndikimi I humbjes se Biodiversitetit Biodiversiteti / burimet biologjike kontribuojne 40% ne ekonomine e botes dhe 80% ne nevojat e te varferve. humbja e biodiversitetit ka ndikim kudo duke filluar nga ushqimi , uji , prodhimi I energjise , ilacet, perfitimet kulturore dhe estetike
- 43. Ndikimi I Humbjes se Biodiversitetit Ndryshimi I klimes eshte nje nga shkaqet kryesore te humbjes se biodiversitetit Biodiversiteti eshte nje percaktues thelbesor ne shendet.
- 44. Ndikimi I Humbjes se Biodiversitetit Prek shendetin njerezor , lidhjet sociale dhe lirine e zgjedhjes. Redukton rezistencen e ekosistemit zjarre ne pyjet e egra=>demtime te kafsheve Perkeqesim te aftesise se oqeanit per te sigururar ushqim , te ruaje cilesine e ujit dhe riaftesimi nga trazirat . Perkeqesim te qendrueshmerise se jetes dhe qendrueshmeri te rritjes ekonomike.
- 45. Biodiversiteti Ujor Ndikimi me I rendesishem I ndyshimit klimatik eshte ngritja e nivelit te oqeaneve. ne 2050-en,temperaturat e siperfaqes se ujit mund te jene 2.5属C me te larta ne vere dhe 2.3属C me te larta ne dimer krahasuar me vitet 2000 (Viles, 2001).
- 46. Ndikimi I Ndotjes se Tokes ne Shendet . Ajri I ndotur shkakton probleme te sistemit te frymemarrjes Ngrenia e frutave dhe perimeve te rritura ne toke te ndotur cojne ne probleme te lindjes Shkaktojne probleme te lekures Shkaktojne lloje te ndryshem tumoresh.
- 47. Efektet e Ndotjes se Mjedisit Olaserda LaloshiOlaserda Laloshi
- 48. Nje perspektive psikologjike mbi Ambjentin Rrethues Psikologjia ne ambjentin rrethues , nenfushe e psikologjise , percaktohet nga lidhje reciproke midis personave dhe mjediseve ne nivele te shumta analizash dhe me perdorimin e kesaj njohurie ne permiresimin e cilesise se jeteses.(Moore,1987) Mjedisi permbahet ne eksperiencat psikologjike te njerezve , ne lidhjet sociale dhe ne nje dimension fiszik kohe-hapsire(Saegert,1987). Psikologet e mjedisit studiojne si ndikon mjedisi te zhvillimi I femijes, plakja , ruajtja , hapesira personale, territori, si mjediset veprojne dhe veprohen nga njohja, personaliteti, emocioni shoqeria, stresi dhe krimi (stokolsdhe I.ALTMAN,1987). Psikologet e shendetit kane kontribuar gjithashtu ne te kuptuarin e te ndryshuarit te mjedisit tone(Geller,Winett dhe Everett,1982;Holahan dhe Wandersman, 1987). Psikologet e sjelljes te bashkesise kane kontribuar ne menyre domethenese ne ndryshimin e sjelljeve te demshme per mjedisin ( psh Geller et al.,1982;Geller, 1987;Winett et.al.,1985).
- 49. Ndotja e mjedisit eshte nje faktor madhor,e cila ndikon ne shfaqjen e semundjeve te shumta fizike e psikologjike tek njerezit. Nga studimet e ndryshme ka rezultuar se: Ndotja e mjedisit eshte e perhapur me teper ne vendet e pazhvilluara . Grate&femijet jane personat me te rrezikuar,per tu prekur nga semundjet psiko-fizike te shkaktuara nga ndotjet.
- 50. Stresoret e Mjedisit Stresoret jane ngjarje ose forca te mjedisit qe kercenojne ekzistencen e organizmit dhe mireqenien. Stresoret e mjedisit ndikojne drejtperdrejt ne natyren dhe ne cilesine e marredhenieve tona sociale. Kur jemi ne nje mjedis te ftohte ose te nxehte ne ndihemi jo mire , dhe si pasoje , I pasqyrojme ato edhe ne marredheniet personale, zemerohemi apo irritohemi.
- 51. Pasojat Psiko-Somatike te Ndotjes se Ujit dhe Tokes Semundje kanceroze(tumore) Semundje te mushkerive Dhimbje/semundje te vesheve Skuqje/infeksione te syve Infeksione ne rruget e frymemarrjes Hepatite Dhimbje te stomakut,te vjella,diarre Probleme hormonale Demtime te sistemit nervor Stres Depresion Rritje te numrit te vdekjeve tek njerezit
- 52. Kanali I Loveit Per te ilustruar konkretisht pasojat psiko-fizike qe rezultojne nga ndotjet e ujit dhe tokes dua te permend ndodhine e ndotjes toksike te Kanalit Lovei,prane ujerave te Niagares. Ne1940 nje kompani Elektrokimike bleu kanalin dhe nje siperfaqe toke perreth tij dhe filloi sistemimin ne menyre te ligjshme te mbeturinave kimike atje. Ne 1953 kjo kompani e shiti truallin tek Bordi iShkolles se Ujevarave te Nikarages,per tu ndertuar nje shkolle. Ne 1970,pasi ishte ndertuar shkolla,anet e kanalit ishin holluar dhe ishte hapur nje e care e kanalit me mbetje kimike. Ne 1976,filloi perhapja ne mase e kimikateve,nga e cara e kanalit Nga kjo ndotje u preken 1000 shtepi qe ndodheshin prane kanalit.
- 53. Pasojat psiko-fizike nga ndotja e Kanalit Lovei Ne1986,Gibs,vezhgoi banoret vendas te territorit Xhekson,New Jersi disa vjet pasi u identifikua problemi I mbeturinave toksike ne kanalin Lovei.Ajo raportoi se: Banoret shfaqnin nivele te larta stresi Shqetesime ne shendet,te tilla si:lindje e femijeve nen peshe,tumore ne tru etj. Probleme psikologjike te pergjithshme Depresion Edhe vezhgime e studime te tjera ne kete zone kane konkluduar se problemet mendore&fizike te banoreve jane shkaktuar nga rreziqet e ndotjes nga kimikatet.
- 54. Efektet psiko-sociale te Ndotjes Akustike Zhurma eshte cdo tingull I padeshirueshem, nje lloj gjykimi se mesazhi qe vjen nga auditori eshte I papelqyeshem, irritues. Zhurma ndikon ne sjelljen prosociale dhe antisociale. Ul altruizmin , rrit agresivitetin Psh:,Matheus&Canon(1975),zbuluan se,njerezit kishin me pak te ngjare te ndihmonin dike te ngrinte librat e rrezuar kur ata vete ndodheshin ne nje zhurme prej 85dB. Studime te tjera kane treguar se njerezit qe jane te rrethuar nga zhurma te larta kane me pak nderveprime sociale jane me agresive,dhe kane tendence me te madhe qe te mos I pelqejne fqinjet. Disa kerkime kane treguar se,zhurmat e larta stresuese mund te kene ndikime ne sjelljen tone edhe pasi ne pushojme se degjuari ato!
- 55. Efektet Psiko-Sociale te Ndotjes Akustike Ne nje studim te kryer nga Cohen dhe koleget e tij(1986),tregohet se,femijet qe jetonin ne katet e poshtme te nje ndertese te larte,kishin aftesi me te uleta degjimi dhe me shume probleme ne lexim se sa femijet qe jetonin ne katet e siperme. Ndertesa e banimit ishte ndertuar ne nje autostrade te zhurmshme. Nivelet e larta te zhurmes rezultuan si pergjegjese per mangesite e femijeve. Smith &Stanfeld(1986),konkluduan se zhurmat e larta ndikojne edhe tek te riturit ne jeten e perditshme. Psh:,njerezit qe jetonin te rrethuar nga zhurmat e forta,kane prirjen te bejne shume gabime edhe ne detyrat e thjeshta Te harrojne gjerat e zakonshme Tu bien shpesh sendet nga dora etj.
- 56. EKSPERIMENT Ne 1972, David Glass &Jerome Singer vendosen njerez ne nje mjedis me zhurme dhe nje grupi prej tyre I thane se mund ta kontrollonin zhurmen (me nje celes),dhe nje grupi tjeter,se nuk mund ta komandonin dot zhurmen. Ne fillim gr.i pare nuk e perdori shpesh celesin per kontrollin e zhurmes.Por,kur te dy gr. u provuan me vone me ane te nje detyre (me zhurme te larte),rezultati i gr.qe kishte mundesi ta komandonte zhurmen ishte shume me I mire. Glass&Singer pohuan se zhurma eshte burim stresi dhe se stresi I pakontrollueshem con te nje ndjenje e pashprese. Keshtu pra pjesetaret e grupit me mundesi kontrolli te zhurmes mund te cliroheshin nga ndjenja e te qenit I pashprese ,ne saje te besimit se ata mund ta kontrollonin stresin mjedisor(zhurmen e larte).
- 57. Efektet Metereologjike ne Jeten Psiko-Sociale Megjithese teknologjia e trupit tone siguron nje mbrojtje te larte ndaj stresit termal, ne smund te mbajme aq ngrohtesi apo aq ftohtesi sa duam. Kur ndiejme se temperatura eshte irrituese , ndikimi I saj ne sjelljen socialevaret nga nje sere faktoresh fiziologjike, psikologjike dhe situative. Nje forme ndikimi e temperatures eshte sjellja agresive. Rritja e temperatures sjell rritjen e agresivitetit. Nxehtesia ka pasoja negative ne sjelljen e njeriut duke pakesuar pelqimin dhe mundesite per te ndihmuar te tjeretdhe duke shtuar agresivitetin.
- 58. Efektet Psiko-Somatike te Ndotjes se Ajrit Semundje te gjakut,te sistemit endokrin,tek njerezit Demtime te organeve te frymemarrjes,atake te astmes Alergji te syve,hundes,lekures Dhimbje koke Demtime imunologjike Semundje te zemres,melcise,veshkave Helmime te ndryshme nga gazet toksike Semundje kanceroze Probleme te shtatzenise,tek grate shtatzena(qe mund te cojne ne lindje te parakohshme,lindje te femijeve me probleme,deshtime deri ne lindje te femijeve te vdekur) Probleme neurologjike Probleme nervore,te tilla si:stres akut dhe kronik,depresion etj.
- 59. Efektet Psiko-Sociale te Ndotjes se Ajrit Pervec rreziqeve fizike dhe emocionale te ndotjes se ajrit , njerezit perballohen edhe psikologjikisht me ndotjen. Ndotja zgjon emocione negative tek njeriu, stimulon agresivitetin ne marredheniet e tij nderpersonale. Po ashtu edhe ajri qe ka arome te keqe shkakton emocione negative, qe shoqerohen me marredhenie nderpersonale me pak shoqerore(Roton,1979). Baron (1990) argumentoi se prania e freskuesve te ajrit me arome te kendshme artificiale I shtyn subjektet te punojne me mire, te realizojne plotesisht qellimet e tyre, te perdorin strategji me efektivedhe te kene maredhenie me te mira nderpersonale.
- 60. Ishulli Tre Milje(I.T.M) Per te ilustruar konkretisht pasojat psikologjike qe vijne si pasoje e ndotjes se ajerit une dua te permend rastin e aksidentit ne ishullin I.T.M,Harrisburg,Pensilvania. Ky ishull eshte nje stacion I fuqishem nuklear ,ne Pensilvani,ne te cilin ne 1979,ndodhi nje shkrirje parciale e tubave te lendeve djegese radioaktive,ne nje nga reaktoret dhe shkaktoi infektim ose ndotje reaktive ne ndertesen e radiaktorit,ne ndertesat rreth tij dhe ne atmosfere.Kjo coi ne shpernguljen e perkohshme te144.000 banoreve vendas,dhe ne trazira ne bashkesi e ne gjithe kombin.(Baum,Fleming,Singer,1982;Black,1987)
- 61. Pasojat Psiko-fizike ne I.T.M Davidson,et.al(1986)dhe Baum et.al.(1982)raportuan te dhena te grumbulluara rreth pasojave te ngjarjes ne ITM.Nga studimet e tyre rezultoi se: U rriten semundjet kronike tek njerezit si rezultat I aksidentit Dy vjet pas aksidentit,banoret shfaqnin nivel te larte stresi(sic eshte matur nga treguesit psikologjik dhe biokimik) Nivele te larta te stresit akut dhe kronik Banoret e ITM kishin me pak kontroll ne mjedisin e tyre,se sa ato te bashkesive te kontrolluara.
- 62. Efektet Psiko-Sociale te Elektricitetit te Atmosferes Ndricimi ,era dhe faktore te tjere bejne qe molekulat e ajrit te ndahen ne elemente qe ngarkohen pozitivisht dhe negativisht te quajtura jone. Ky eliktrizim I atmosferes ndikon ne sjelljet sociale ne shume drejtime. Te dhenat tregojne se numri I vetevrasjeve, I aksidenteve industriale dhe I disa lloje krimesh rritet kur niveli I joneve ne atmosfereeshte I larte(Sulman,1974).kjo ndikon drejtperdrejt ne gjendjen shpirterore. Eshte provuar ne laborator se niveli I larte I joneve negative e rrit aktivitetin e njeriut, I perforcon reagimet e tij te cfaredolloji, e ben sjelljen e tij dominante, psh jonet negative rrisin agresivitetin e individeve te tipit A (Baron , Rusell and Arms,1985). Ne nje studim tjeter u pa se prania e joneve negative ndikon ne rritjen e pelqimit per nje te panjohur qe ka qendrime te njejta dhe e pakeson terheqjen per nje te panjohur qe ka qendrime te ndryshme. Pra reagimet e zakonshme intensifikohen , I shtojne permasat (Baron,1987).
- 63. Efektet Psiko-Sociale te Mbipopullimit Ne jeten e perditshme , ne disa mjedise , ne hasim nje nivel te larte stimujsh, si ne rruget plot me njerez, ne dyqanet ditet e djela, ne mitingje etj. Stimuli eshte teper I madh dhe ne e ndjejme mbingarkesen psikologjike, sa e kemi te veshtire ta organizojme informacionin. Kur kemi mbingarkese ndiejme mbipopullim dhe stres, prandaj zakonisht reagojme duke perdorur mekanizma mbrojtesper te shmangur stimujt e mjedisit. Humbja e kontrollit, kur ndiejme se ngjarjet dhe momentet e rendesishme ne jeten tone jane te pakontrolluara , ne provojme nje sere pasojash psikologjikedhe emocionale negative. Koncepti mbi aftesine kontrolluese supozon se situatat me densitet te larte jane stresante sepse ato demtojne sensin tone te kontrollitmbi sjelljen personale, aftesine tone per te kuptuar dhe organizuar informacionin
- 64. Si te kujdesemi per Mjedisin tone! Anida AgoAnida Ago
- 65. Ekuacioni I Paul Ehrlich Ekuacioni I Paul Ehrlich presantohet si : I = P * A * T = Eye PAT Impakt = Popullsia x Affluenca x Teknologji . Ku : I eshte impakti mbi mjedis si rezultat I konsumit P eshte numri I popullsise A eshte konsumi per capita (affluenca) T eshte faktori teknologjik
- 66. Cilet mund te kontribuojne ne parandalimin e Ndotjes? Qeveria(Qeverite e ndryshme ne bote harxhojne kohe te konsiderueshme dhe para per problemet e mjedisit. Ne SHBA,per shembull agjensite kryesore te mjedisit(Agjensia e Mbrojtjes se Mjedisit Rrethues)Komisioni I Shperblimit te Prodhimeve te Konsumatorit dhe shume vende e agjensi te perbashketa dhe organizata te ndryshme publike e private I jane dedikuar permiresimit te mjedisit rrethues. Industria( burimi me I madh I ndotjes ne Amerike, prandaj duhet te modernizoje mundesite per parandalimin e ndotjes). Institucionet( jane anetare te larte dhe te dukshem te komunitetit te cilet duhet te kontribuojne ne parandalimin e ndotjes qe te behen shembull per komunitetin.) Qytetaret ( cdo qytetar duhet te jete pergjegjes per te bere zgjedhjet e duhura rreth blerjeve dhe produkteve. Informimi I vetes dhe te tjereve rreth mjedisit dhe menyres se si te veprosh per te ndihmuar do te zvogeloje impaktin ne mjedis
- 67. Edukimi Mjedisor Sipas Meadows et al.(2004) kerkohet nje transformim ne menyren sesi ne edukojme te rinjte dhe te vjetrit , perfshire ne keto terma: Rinovim te energjise Kujdesje, te ndash, Aftesi mbajtese Moderim Teknologji e pershtatshme Drejtesi mjedisore dhe sociale Biodiversitet Vlere dhe etike Ndertim I marreveshjeve Iniciativa komunitare
- 68. Ligjet dhe Mjedisi Parimet themelore te ligjeve mjedisore nderkombetare dhe rendesia e ligjit ne mbrojtjen e mjedisit:(Erich Engle) Bashk谷punimi Ruajtja dhe mbrojtja e mjedisit parandalim I ndotjes Ndot谷si paguan parimin Barazia gjeneratave dhe p谷rgjegj谷si P谷rgjegj谷sit谷 e p谷rbashk谷ta, por t谷 diferencuara Informacion dhe asistenc谷 n谷 emergjencat mjedisore Informacioni dhe konsultimi I ndersjelle nderkufitar T谷 drejtat e individ谷ve : barazi e aksesit t谷 procedurave dhe mosdiskriminimit n谷 巽谷shtjet mjedisore
- 69. Media dhe Mjedisi Media ka nje rol te rendesishem ne evidentimin e ndotjeve te mjedisit dhe pasojave te kesaj ndotjeje, Luan rol kryesor ne sensibilizimin e njeriut per parandalimin e ndotjes, permes programeve televizive lidhur me keto problematika
- 70. Sugjerime per permiresim Parandalo ndotjen. Redukto shpenzimet e kota. Perdor ujin , energjine dhe burime te tjera ne menyre efikase. Menaxho perdorimin e burimeve natyrore me kursim. Ruaj diversitetin e jetes. Mbro dhe respekto trashegimin historike , kulturore dhe natyrore te botes. Mbeshtet edukimin dhe trajnimin mjedisor Mbeshtet aksionet lokale dhe pjesemarrjen e komunitetit . Promovo praktika , metoda dhe teknologji qe reduktojne impaktin negativ ne mjedis.
- 71. Strategjite per te parandaluar e kontrolluar ekspozimet ndaj substancave toksike! Personale Rrisni te kuptuarit e rreziqeve ambjentale Rrisni aftesite per te diagnostikuar problemin dhe per te mbrojtur veten nga ekspozimi ndaj toksinave. Rrisni motivimin per te mare pjese ne aktivitetet e bashkesise per te parandaluar ose kufizuar ekspozimin. Rrisni kontrollin mbi ngjarjet ne mjedis.
- 72. Strategjite per te parandaluar e kontrolluar ekspozimet ndaj substancave toksike! Nderpersonale Rrisni lidhjet midis banoreve te bashkesise. Rrisni pjesemarrjen ne organizatat e bashkesise Ngrini grupe qytetaresh per veprim ne mjedis. Informojini shkencetaret mbi perceptimet e njerezve rreth rrezikut ambjental. Rrisni komunikimin midis qytetareve e politikaneve.
- 73. Strategjite per te parandaluar e kontrolluar ekspozimet ndaj substancave toksike! Organizuese/ambjentale Informoni median mbi rreziqet ambjentale dhe pranine e tyre. Zhvilloni fushata per komunikimin e rrezikut. Zhvilloni politika per te rregulluar ekspozimin ndaj toksinave. Ndertoni procedura per menjanimin e rreziqeve ambjentale. Zhvilloni procedura te shpernguljeve emergjente. Krijoni qendra sherbimi shendetsore per individet e ekspozuar ndaj toksinave.
- 74. Strategjite per te parandaluar e kontrolluar ekspozimet ndaj substancave toksike! Institucionale/shoqerore Ndertoni udhezime ose ligje mbi nivelet e pranueshme te ekspozimit. Paraqisni studime analizash sasiore per te vleresuar rreziqet abjentale Siguroni sisteme mbikeqyrese ndaj rreziqeve ambjentale . Zhvilloni e zbatoni teknologjite per parandalimin e ekspozimit ndaj toksinave. Kurseni para per te pastruar zonat me mbeturina toksike.
- 75. Parimet me t谷 r谷nd谷sishme p谷r mbrojtjen e mjedisit: Shfryt谷zimi racional i burimeve, reduktimi i emetimeve n谷 aj谷r, reduktimi i ndotjes s谷 ujit dhe tok谷s, dhe riciklimi i mbeturinave; Ruajtja e vlerave biologjike-ekologjike t谷 mjedisit n谷p谷rmjet ruajtjes s谷 flor谷s dhe faun谷s, dhe t谷 vlerave t谷 trash谷gimis谷 natyrore; Mb谷shtetja n谷 p谷rdorimin e burimeve t谷 rip谷rt谷rishme, bashk谷-prodhimin e k谷tyre burimeve dhe t谷 llojeve t谷 ndryshme t谷 energjis谷; Promovimi i kursimit t谷 energjis谷 n谷 mesin e publikut Shfryt谷zimi i pajisjeve sht谷piake me efikasitet t谷 lart谷, t谷 tilla si llambat e drit谷s; Familja juaj, n谷 vend t谷 p谷rdorimit t谷 vetur谷s, mund t谷 ec谷! Ju mund ta kurseni energjin谷! N谷 vend t谷 qeseve t谷 plastik谷s mund t谷 p谷rdorni qese t谷 letr谷s ose t谷 tekstilit dhe t谷 kontribuoni n谷 mbrojtjen e mjedisit!
- 76. Thirrje sensibilizuese Mendo sot p谷r nj谷 t谷 nes谷rme m谷 t谷 mir谷! Aj谷r i past谷r p谷r jet谷 t谷 gjat谷! Nj谷 llamb谷 m谷 pak m谷 shum谷 energji! T谷 shpenzosh m谷 pak let谷r do t谷 thot谷 m谷 shum谷 pyje dhe oksigjen! Mbillni nj谷 lule p谷r nj谷 bot谷 m谷 t谷 mir谷!
- 77. Ka mjaftueshem ne kete bote per nevojat e njeriut por nuk ka mjaftueshem per lakmine e njeriut. - Mahatma Gandhi
- 78. NESE DO QE TE JESH I SHENDETSHEM , KUJDESU PER MJEDISIN TEND.
- 79. ESHTE PERGJEGJESIA JONE QE TE SHPETOJME MJEDISIN TONE