ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo
1
Candu in Lungòni affundési la Taltana
Chiddha matina éra scuntificiatu trabaddhendi Malcantéddhu1
, candu illu stangu2
intrési infuàtu Vittoriu ‘Curréu’3
lu pustinu:
- Malcanté! Lu mari in burrasca à affundatu un bastimentu mannu gàrrigu di tricu!
l’à sbattulatu illi scóddhi veldi la rena di punenti accult’a l’ìstimu4
… -
Éra arriatu lu tabaccu e lu dìani assintà ma, bisugnàa muìssi pa cassisìa bisognu,
tandu:
- Làcami chjamà a Matalena5
… piddhu lu cabaddhu e andèmu subbitu! …passèmu da
Maliscu. -
E cussì fésini.
Lu mari éra in fumu e lu ’entu tantu folti chi arriésini a fatica (…cosa ’ó dì a no
sagumassi!).
Éra almatu a Taltana lu bastimentu e traspultàa tricu sfusu illa stiva. No éra nè a véli
quadri nè a véla latina ma a véli ‘al terzo’.
Li caaddhàti manni com’e palazzi lu suppisésini com’un pinnìcchju scutèndilu
innant’a li scóddhi, próppriu chì a punenti undi lu mari no paldona. E abà no si ’idìa
altu che tricu spaltu illa spiagghja, illi scóddhi, in mari e ciòani rimisciati punendi in
salvu l’òmini di l’ecchipàgghju. No v’éra tempu di paldì!
Li carruli érani felmi aspittendi, pronti pa’ pultacci chiddhi pòari malavvinturati in
paési.
Dapói d’un pàgghju d’óri boni…
- Vi so tutti! aió, andemucìnni da chistu ’nfarru! -
V’érani risciuti, no pari ‘éru.
Tandu cumincésini a muìssi, punendi infattu a chiddhi svinturàti, li passoni a pédi, a
cabaddhu, innant’a l’asini, tutti accumpagnendi chiddhi colci cristiani a lu siguru
veldi lu paési.
Lu maistrali si scutìa a sfuittàti malturiendi òmini e rittìli.
- Da chi passa chista ’intulàta bisogna a viné ancóra cu li balchi, palchì chistu tricu a
móddhu fracichìgghja… è una lastima! -
disi Malcantéddhu punèndisi a cabaddhu. Ni cunvinìsini tutti.
Ma abà la primma cosa di fa éra d’agghjutà l’òmini di la Taltana. Nisciunu si tirési
indarétu pa’ dà una manu a chiddha póara ’jènti sfatta e assuccunata.
Dapói d’una chitata abbunaccési e pa chiddhi colci malassultàti éra ’juntu lu
mumentu di paltì, primma parò andésini cu lu cumandanti in ghjésgia, a punì una
candela a Sant’ Isidòru (no faci nuddha siddh’éra lu protettóri di li massài…). Érani
occhj lùccichi, li mischini… la sa Déu cosa sarani stati pinsendi, lu fattu è chi no aìani
più nuddha ma, di siguru si sarìani ammintati di Lungòni e di la só’ ’jenti.
Siccomu in paési v’éra la schissànzia, tutti abà érani pinsendi d’andà a lu bastimentu
a fassi un pocu di tricu pa lu pani.
2
Illu stangu di Malcantéddhu si idìa muimentu di passoni e cosa chi mai s’intindìani
bóci ancóra in carréra. Éra falendi da la piazza lu babbu di ’Jandumè, zu Caronti6
, lu
chi distribbuìa l’agghjuti chi ci mandàa l’America. Accustèndisi avvisàa chi la dì
infattu dìa arrià lu tricu e ni sarìa tuccatu mezzu caltu7
a famìlia… chi biddhèsa!
Invecci lu mulinàgghju Mattéu ‘cécu di sonnu’ éra di malamùttria e si lumintàa
disaminatu palchì sèndi sólu trabaddhèndi, illu mulinu a ventu v’éra bisognu
d’agghjùtu… ghjà la sapìa la só’ schina.
- Lu dulól di schina vèni un’óra primma di murì! -
disi burrulendi zu Burrasca lu bandiadóri, poi chjamendi a Annestru:
- Aió fiddhó! No ti bruddhicà… -
e c’iscìsini fóra pa punissi d’accoldu cu l’alti.
In chissa:
- Sèmu andendi? Frati Baigni e frati Canta Canta àndani cu li guzzi… bisogna laàllu lu
tricu e punillu subbitu a lu sóli! -
éra in pressa Bonifà lu d’accultu:
- Noi passemu da la Funtana… assuitéti! -
disi andendisìnni.
Aìa rasgioni, lu tempu no éra sìncaru sìncaru éra meddhu piddhàssi lu siguru.
Cussì chena tanta fùa pal via di l’etài, Malcantéddhu éra torra in caminu cu lu só’
cabaddhu e li só’ cilevri…
…da candu lu duttóri ’Juanni Maria si lachési a Pippuccéddha, la fiddhóla, iddha no
n’aìsi più bonu, chi lastiméddha! chista poca ciòana… éra la più bèddha di lu paési,
parìa una màgghjna. Iddhu piddhési un’alta un pocu suzzotta in cunfrontu ma, più
pocu imbirriàta. Pippuccéddha no ni ’ulisi più la ’ntésa di nisciunu e cu lu passà di
l’anni iscìsi fóra di capu… una tribbulìa in più pa’ lu babbu invicchjendi.
- Bongiorno Malcanté… tempu bònu?! -
Vincenti ‘lungu’ lu mastru d’àscia còssu, sinn’éra ’jà turrendi a casa cu lu só’ bàrriu di
tricu.
- Mih… -
li fési Malcantéddhu, trinicatu ma cuntentu d’incuntrà lu cumpaisanu
- …dia iné a pricuntà siddhu so pronti li cupi e… vi socu pinsendi da umbè, guasi guasi
m’accostu, millu féti un ciattinu? …cussì poltu a Matalena a li zini. -
- Emmu! veni candu ’ói… ghjà la dicu a Pascalinu8
! -
e unu piddhési a ‘lu patru d’ignò’ e l’altu a lu ‘patru di subbra’… dugnunu cu la só’
imbulicata di pinsamenti.
Un punintólu licéri spaglìa ill’aria l’odóri di la multa e di lu listincu, accumpagnendi li
nostri amichi a cabaddhu…
Più a chiddh’ala, lu mari calmu piliàa la Taltana attarrata com’una féra, lu tricu
spaltu… tamantu disastru! …chi pisatéddha di ’èntu!
Illa spiagghja e illi scóddhi v’éra ’jènti péd’a móddhu, balchi di piscadóri e, si ’idìani
ancóra passoni ’junti da lu Naracòni e da lu Narachéddhu, pari cussì ma, v’érani
3
umbè di còssi, lu più bonifazinchi, sólu Cincióla9
éra di Monacìa, pa no cuntà li
punzési… palchì la ’jènti éra illu bisognu e v’éra la fami pal via di la gherra10
… chi
disispéru!
- Si buscu un pocu di tricu di siguru Matalena faci li papassini… -
Malcantéddhu éra cu la sóia… dìa arrià la fiddhóla Costanza cu la familia (sarìa la chi
spusési lu generali sicilianu Franciscu La Ferla) e iddhu pa lu ’jènnaru vi tinìa…
Da chi turrési a casa, cu li sacchéddhi di tricu, straccu moltu:
- Malcanté! agghjùtami a tirà l’èa da lu puzzu chi a me mi dólini li nugghj… -
Laésini in pressa lu tricu e lu punìsini a asciuttà a lu soli, fóra innant’a li sacchi spalti
illu piazzallè. Dugna séra, a calata di soli nillu ’ntràani indrentu di casa.
(Dapói di chist’affannu Matalena fési li papassìni, palchì dìa fà bèddha figura cu lu
’jènnaru…)
Chiddhi dì in Lungòni v’éra Déu pusatu… tuttu chiddhu tricu spaltu assulièndi fóra da
li casi e a la marina, éra la mèddhu ’ista di ’idé! La stasgioni in faóri e lu sóli caldu no
li désini tempu di fracicà.
…e dugna tantu:
- Li buccìni! …chi mi trippichéti lu tricu! andetivvìnni in Piazza d’Almi a ghjucà! …ghjà
villa dicu a mamma ’ostra… li malammannàti! …no bastàani li ’jaddhìni! -
éra Antunicca ‘bibbèccula’ la di lu pani, mischina la facìani iscì dritta …chiddhi
bilbanti si piddhàani gustu, ’juchendi illi carréri pieni di tricu, dapói, timendi di
buscalli, fugghjani a cuàssi, ridendi a l’affultu… ghjà éra tempu d’intindé stéddhi a
bóci e gridi d’alligrìa! (…babbu dicìa chi no si pó’ impidì lu mari di caaddhà).
Cussì agabba lu contu di la Taltana11
… li lungunési aìsini la pruista di tricu pa lu ’arru
ma li più cuntenti fùsini li stéddhi, dummandétili candu li ’iditi, àni la cara ricamata
da lu ’jócu di l’anni e… li rìdini l’òcchj.
1) Antonio Maria Peraldi, corso, titolare della tabaccheria
2) La tabaccheria n° 1 che Malcantéddhu aprì nel 1866
3) Vittorio ‘Curréu’ Scano era padre di Ciccitta, moglie di Malc’Auréliu Vincentelli
4) L’istmo di Capo Testa
5) La moglie di Malcantéddhu, Maddalena era una delle sette sorelle Lantieri
6) Andrea Alfonsi, incaricato dal Comune gestiva il Monte Granatico
7) Era una misura da 10 Kg.
8) Pascalinu Roggero era figlio di ’Incenti ‘Lungu’ e padre di ‘Cincinoni’
9) Cincióla (Vincenzina) sposata Serra era la madre di Dònu, Bonifà, Mimmè…
10) La prima guerra mondiale 1915 – 18
11) Il luogo dove avvenne il naufragio da allora è chiamato La Taltana

More Related Content

Similar to Candu in Lungòni affundési la Taltana (20)

Il pubblico si deve divertire
Il pubblico si deve divertireIl pubblico si deve divertire
Il pubblico si deve divertire
Alain Denis
Ìý
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02aEnea la memoria rende liberi vespro 2015 02a
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a
Pino Ciampolillo
Ìý
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a (1)
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a (1)Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a (1)
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a (1)
Pino Ciampolillo
Ìý
Ortone e i piccoli Chi!
Ortone e i piccoli Chi!Ortone e i piccoli Chi!
Ortone e i piccoli Chi!
Rita Dallolio
Ìý
Point vilegnove
Point vilegnovePoint vilegnove
Point vilegnove
Grazia Maiellaro
Ìý
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)
Diaolin Natali
Ìý
Come abbiamo fatto da piccoli
Come abbiamo fatto da piccoliCome abbiamo fatto da piccoli
Come abbiamo fatto da piccoli
guestd01c540
Ìý
Natale Insieme 2010
Natale Insieme 2010Natale Insieme 2010
Natale Insieme 2010
intrepido2002
Ìý
UNA PASSEGGIATA A TRIVENTO alla ricerca di... luoghi, personaggi, tradizioni.
UNA PASSEGGIATA A TRIVENTO alla ricerca di... luoghi, personaggi, tradizioni.UNA PASSEGGIATA A TRIVENTO alla ricerca di... luoghi, personaggi, tradizioni.
UNA PASSEGGIATA A TRIVENTO alla ricerca di... luoghi, personaggi, tradizioni.
Giuseppina Vasile
Ìý
Dialogo razzisti sono sempre i veneti
Dialogo  razzisti sono sempre i venetiDialogo  razzisti sono sempre i veneti
Dialogo razzisti sono sempre i veneti
venetianlanguage
Ìý
Ambiguità e creatività
Ambiguità e creativitàAmbiguità e creatività
Ambiguità e creatività
Carlo Turati
Ìý
Nina Kotova: Valdichiana Oggi
Nina Kotova: Valdichiana OggiNina Kotova: Valdichiana Oggi
Nina Kotova: Valdichiana Oggi
Nina Kotova
Ìý
Il Conte di Montegranaro 3
Il Conte di Montegranaro 3Il Conte di Montegranaro 3
Il Conte di Montegranaro 3
Girolamo Savonarola
Ìý
Oggi li chiamano effetti collaterali: Lusia 20 aprile 1945
Oggi li chiamano effetti collaterali: Lusia 20 aprile 1945Oggi li chiamano effetti collaterali: Lusia 20 aprile 1945
Oggi li chiamano effetti collaterali: Lusia 20 aprile 1945
paoloscorzoni
Ìý
Settimana multiculturale
Settimana multiculturaleSettimana multiculturale
Settimana multiculturale
Istituto Comprensivo di Rovedero in Piano e San Quirino Giovanni Cadelli
Ìý
Chiddhu tempu passatu... (Quel tempo passato...)
Chiddhu tempu passatu... (Quel tempo passato...)Chiddhu tempu passatu... (Quel tempo passato...)
Chiddhu tempu passatu... (Quel tempo passato...)
Francesco Raga
Ìý
James joyce gente di dublino
James joyce   gente di dublinoJames joyce   gente di dublino
James joyce gente di dublino
vampiretto
Ìý
Oi lykoi aprile
Oi lykoi aprileOi lykoi aprile
Oi lykoi aprile
oilykoi
Ìý
Andrà tutto bene
Andrà tutto beneAndrà tutto bene
Andrà tutto bene
ilfattoquotidiano.it
Ìý
Il pubblico si deve divertire
Il pubblico si deve divertireIl pubblico si deve divertire
Il pubblico si deve divertire
Alain Denis
Ìý
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02aEnea la memoria rende liberi vespro 2015 02a
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a
Pino Ciampolillo
Ìý
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a (1)
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a (1)Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a (1)
Enea la memoria rende liberi vespro 2015 02a (1)
Pino Ciampolillo
Ìý
Ortone e i piccoli Chi!
Ortone e i piccoli Chi!Ortone e i piccoli Chi!
Ortone e i piccoli Chi!
Rita Dallolio
Ìý
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)
Nalent Poesie del Diaolin in dialetto trentino (Sover)
Diaolin Natali
Ìý
Come abbiamo fatto da piccoli
Come abbiamo fatto da piccoliCome abbiamo fatto da piccoli
Come abbiamo fatto da piccoli
guestd01c540
Ìý
Natale Insieme 2010
Natale Insieme 2010Natale Insieme 2010
Natale Insieme 2010
intrepido2002
Ìý
UNA PASSEGGIATA A TRIVENTO alla ricerca di... luoghi, personaggi, tradizioni.
UNA PASSEGGIATA A TRIVENTO alla ricerca di... luoghi, personaggi, tradizioni.UNA PASSEGGIATA A TRIVENTO alla ricerca di... luoghi, personaggi, tradizioni.
UNA PASSEGGIATA A TRIVENTO alla ricerca di... luoghi, personaggi, tradizioni.
Giuseppina Vasile
Ìý
Dialogo razzisti sono sempre i veneti
Dialogo  razzisti sono sempre i venetiDialogo  razzisti sono sempre i veneti
Dialogo razzisti sono sempre i veneti
venetianlanguage
Ìý
Ambiguità e creatività
Ambiguità e creativitàAmbiguità e creatività
Ambiguità e creatività
Carlo Turati
Ìý
Nina Kotova: Valdichiana Oggi
Nina Kotova: Valdichiana OggiNina Kotova: Valdichiana Oggi
Nina Kotova: Valdichiana Oggi
Nina Kotova
Ìý
Il Conte di Montegranaro 3
Il Conte di Montegranaro 3Il Conte di Montegranaro 3
Il Conte di Montegranaro 3
Girolamo Savonarola
Ìý
Oggi li chiamano effetti collaterali: Lusia 20 aprile 1945
Oggi li chiamano effetti collaterali: Lusia 20 aprile 1945Oggi li chiamano effetti collaterali: Lusia 20 aprile 1945
Oggi li chiamano effetti collaterali: Lusia 20 aprile 1945
paoloscorzoni
Ìý
Chiddhu tempu passatu... (Quel tempo passato...)
Chiddhu tempu passatu... (Quel tempo passato...)Chiddhu tempu passatu... (Quel tempo passato...)
Chiddhu tempu passatu... (Quel tempo passato...)
Francesco Raga
Ìý
James joyce gente di dublino
James joyce   gente di dublinoJames joyce   gente di dublino
James joyce gente di dublino
vampiretto
Ìý
Oi lykoi aprile
Oi lykoi aprileOi lykoi aprile
Oi lykoi aprile
oilykoi
Ìý

More from Francesco Raga (14)

Lu furru di 'jacu
Lu furru di 'jacuLu furru di 'jacu
Lu furru di 'jacu
Francesco Raga
Ìý
Tradimentu
TradimentuTradimentu
Tradimentu
Francesco Raga
Ìý
Undi si felma lu tempu
Undi si felma lu tempuUndi si felma lu tempu
Undi si felma lu tempu
Francesco Raga
Ìý
La ’janna succugnàta
La ’janna succugnàtaLa ’janna succugnàta
La ’janna succugnàta
Francesco Raga
Ìý
Maistralata in lungòni
Maistralata in lungòniMaistralata in lungòni
Maistralata in lungòni
Francesco Raga
Ìý
... a calata di soli
... a calata di soli... a calata di soli
... a calata di soli
Francesco Raga
Ìý
Sèmita di branu
Sèmita di branuSèmita di branu
Sèmita di branu
Francesco Raga
Ìý
Bunàccia in canali
Bunàccia in canaliBunàccia in canali
Bunàccia in canali
Francesco Raga
Ìý
L'imbèrri di lu tempu
L'imbèrri di lu tempuL'imbèrri di lu tempu
L'imbèrri di lu tempu
Francesco Raga
Ìý
Sònniu di libbaltài
Sònniu di libbaltàiSònniu di libbaltài
Sònniu di libbaltài
Francesco Raga
Ìý
Lu rumbiccu di lu 'entu
Lu rumbiccu di lu 'entuLu rumbiccu di lu 'entu
Lu rumbiccu di lu 'entu
Francesco Raga
Ìý
Lu cabaddhu biaìttu
Lu cabaddhu biaìttuLu cabaddhu biaìttu
Lu cabaddhu biaìttu
Francesco Raga
Ìý
Passatu lu stradoni
Passatu lu stradoniPassatu lu stradoni
Passatu lu stradoni
Francesco Raga
Ìý
In signu d'amistài
In signu d'amistàiIn signu d'amistài
In signu d'amistài
Francesco Raga
Ìý
Lu furru di 'jacu
Lu furru di 'jacuLu furru di 'jacu
Lu furru di 'jacu
Francesco Raga
Ìý
Undi si felma lu tempu
Undi si felma lu tempuUndi si felma lu tempu
Undi si felma lu tempu
Francesco Raga
Ìý
La ’janna succugnàta
La ’janna succugnàtaLa ’janna succugnàta
La ’janna succugnàta
Francesco Raga
Ìý
Maistralata in lungòni
Maistralata in lungòniMaistralata in lungòni
Maistralata in lungòni
Francesco Raga
Ìý
... a calata di soli
... a calata di soli... a calata di soli
... a calata di soli
Francesco Raga
Ìý
Sèmita di branu
Sèmita di branuSèmita di branu
Sèmita di branu
Francesco Raga
Ìý
Bunàccia in canali
Bunàccia in canaliBunàccia in canali
Bunàccia in canali
Francesco Raga
Ìý
L'imbèrri di lu tempu
L'imbèrri di lu tempuL'imbèrri di lu tempu
L'imbèrri di lu tempu
Francesco Raga
Ìý
Sònniu di libbaltài
Sònniu di libbaltàiSònniu di libbaltài
Sònniu di libbaltài
Francesco Raga
Ìý
Lu rumbiccu di lu 'entu
Lu rumbiccu di lu 'entuLu rumbiccu di lu 'entu
Lu rumbiccu di lu 'entu
Francesco Raga
Ìý
Lu cabaddhu biaìttu
Lu cabaddhu biaìttuLu cabaddhu biaìttu
Lu cabaddhu biaìttu
Francesco Raga
Ìý
Passatu lu stradoni
Passatu lu stradoniPassatu lu stradoni
Passatu lu stradoni
Francesco Raga
Ìý
In signu d'amistài
In signu d'amistàiIn signu d'amistài
In signu d'amistài
Francesco Raga
Ìý

Candu in Lungòni affundési la Taltana

  • 1. 1 Candu in Lungòni affundési la Taltana Chiddha matina éra scuntificiatu trabaddhendi Malcantéddhu1 , candu illu stangu2 intrési infuàtu Vittoriu ‘Curréu’3 lu pustinu: - Malcanté! Lu mari in burrasca à affundatu un bastimentu mannu gàrrigu di tricu! l’à sbattulatu illi scóddhi veldi la rena di punenti accult’a l’ìstimu4 … - Éra arriatu lu tabaccu e lu dìani assintà ma, bisugnàa muìssi pa cassisìa bisognu, tandu: - Làcami chjamà a Matalena5 … piddhu lu cabaddhu e andèmu subbitu! …passèmu da Maliscu. - E cussì fésini. Lu mari éra in fumu e lu ’entu tantu folti chi arriésini a fatica (…cosa ’ó dì a no sagumassi!). Éra almatu a Taltana lu bastimentu e traspultàa tricu sfusu illa stiva. No éra nè a véli quadri nè a véla latina ma a véli ‘al terzo’. Li caaddhàti manni com’e palazzi lu suppisésini com’un pinnìcchju scutèndilu innant’a li scóddhi, próppriu chì a punenti undi lu mari no paldona. E abà no si ’idìa altu che tricu spaltu illa spiagghja, illi scóddhi, in mari e ciòani rimisciati punendi in salvu l’òmini di l’ecchipàgghju. No v’éra tempu di paldì! Li carruli érani felmi aspittendi, pronti pa’ pultacci chiddhi pòari malavvinturati in paési. Dapói d’un pàgghju d’óri boni… - Vi so tutti! aió, andemucìnni da chistu ’nfarru! - V’érani risciuti, no pari ‘éru. Tandu cumincésini a muìssi, punendi infattu a chiddhi svinturàti, li passoni a pédi, a cabaddhu, innant’a l’asini, tutti accumpagnendi chiddhi colci cristiani a lu siguru veldi lu paési. Lu maistrali si scutìa a sfuittàti malturiendi òmini e rittìli. - Da chi passa chista ’intulàta bisogna a viné ancóra cu li balchi, palchì chistu tricu a móddhu fracichìgghja… è una lastima! - disi Malcantéddhu punèndisi a cabaddhu. Ni cunvinìsini tutti. Ma abà la primma cosa di fa éra d’agghjutà l’òmini di la Taltana. Nisciunu si tirési indarétu pa’ dà una manu a chiddha póara ’jènti sfatta e assuccunata. Dapói d’una chitata abbunaccési e pa chiddhi colci malassultàti éra ’juntu lu mumentu di paltì, primma parò andésini cu lu cumandanti in ghjésgia, a punì una candela a Sant’ Isidòru (no faci nuddha siddh’éra lu protettóri di li massài…). Érani occhj lùccichi, li mischini… la sa Déu cosa sarani stati pinsendi, lu fattu è chi no aìani più nuddha ma, di siguru si sarìani ammintati di Lungòni e di la só’ ’jenti. Siccomu in paési v’éra la schissànzia, tutti abà érani pinsendi d’andà a lu bastimentu a fassi un pocu di tricu pa lu pani.
  • 2. 2 Illu stangu di Malcantéddhu si idìa muimentu di passoni e cosa chi mai s’intindìani bóci ancóra in carréra. Éra falendi da la piazza lu babbu di ’Jandumè, zu Caronti6 , lu chi distribbuìa l’agghjuti chi ci mandàa l’America. Accustèndisi avvisàa chi la dì infattu dìa arrià lu tricu e ni sarìa tuccatu mezzu caltu7 a famìlia… chi biddhèsa! Invecci lu mulinàgghju Mattéu ‘cécu di sonnu’ éra di malamùttria e si lumintàa disaminatu palchì sèndi sólu trabaddhèndi, illu mulinu a ventu v’éra bisognu d’agghjùtu… ghjà la sapìa la só’ schina. - Lu dulól di schina vèni un’óra primma di murì! - disi burrulendi zu Burrasca lu bandiadóri, poi chjamendi a Annestru: - Aió fiddhó! No ti bruddhicà… - e c’iscìsini fóra pa punissi d’accoldu cu l’alti. In chissa: - Sèmu andendi? Frati Baigni e frati Canta Canta àndani cu li guzzi… bisogna laàllu lu tricu e punillu subbitu a lu sóli! - éra in pressa Bonifà lu d’accultu: - Noi passemu da la Funtana… assuitéti! - disi andendisìnni. Aìa rasgioni, lu tempu no éra sìncaru sìncaru éra meddhu piddhàssi lu siguru. Cussì chena tanta fùa pal via di l’etài, Malcantéddhu éra torra in caminu cu lu só’ cabaddhu e li só’ cilevri… …da candu lu duttóri ’Juanni Maria si lachési a Pippuccéddha, la fiddhóla, iddha no n’aìsi più bonu, chi lastiméddha! chista poca ciòana… éra la più bèddha di lu paési, parìa una màgghjna. Iddhu piddhési un’alta un pocu suzzotta in cunfrontu ma, più pocu imbirriàta. Pippuccéddha no ni ’ulisi più la ’ntésa di nisciunu e cu lu passà di l’anni iscìsi fóra di capu… una tribbulìa in più pa’ lu babbu invicchjendi. - Bongiorno Malcanté… tempu bònu?! - Vincenti ‘lungu’ lu mastru d’àscia còssu, sinn’éra ’jà turrendi a casa cu lu só’ bàrriu di tricu. - Mih… - li fési Malcantéddhu, trinicatu ma cuntentu d’incuntrà lu cumpaisanu - …dia iné a pricuntà siddhu so pronti li cupi e… vi socu pinsendi da umbè, guasi guasi m’accostu, millu féti un ciattinu? …cussì poltu a Matalena a li zini. - - Emmu! veni candu ’ói… ghjà la dicu a Pascalinu8 ! - e unu piddhési a ‘lu patru d’ignò’ e l’altu a lu ‘patru di subbra’… dugnunu cu la só’ imbulicata di pinsamenti. Un punintólu licéri spaglìa ill’aria l’odóri di la multa e di lu listincu, accumpagnendi li nostri amichi a cabaddhu… Più a chiddh’ala, lu mari calmu piliàa la Taltana attarrata com’una féra, lu tricu spaltu… tamantu disastru! …chi pisatéddha di ’èntu! Illa spiagghja e illi scóddhi v’éra ’jènti péd’a móddhu, balchi di piscadóri e, si ’idìani ancóra passoni ’junti da lu Naracòni e da lu Narachéddhu, pari cussì ma, v’érani
  • 3. 3 umbè di còssi, lu più bonifazinchi, sólu Cincióla9 éra di Monacìa, pa no cuntà li punzési… palchì la ’jènti éra illu bisognu e v’éra la fami pal via di la gherra10 … chi disispéru! - Si buscu un pocu di tricu di siguru Matalena faci li papassini… - Malcantéddhu éra cu la sóia… dìa arrià la fiddhóla Costanza cu la familia (sarìa la chi spusési lu generali sicilianu Franciscu La Ferla) e iddhu pa lu ’jènnaru vi tinìa… Da chi turrési a casa, cu li sacchéddhi di tricu, straccu moltu: - Malcanté! agghjùtami a tirà l’èa da lu puzzu chi a me mi dólini li nugghj… - Laésini in pressa lu tricu e lu punìsini a asciuttà a lu soli, fóra innant’a li sacchi spalti illu piazzallè. Dugna séra, a calata di soli nillu ’ntràani indrentu di casa. (Dapói di chist’affannu Matalena fési li papassìni, palchì dìa fà bèddha figura cu lu ’jènnaru…) Chiddhi dì in Lungòni v’éra Déu pusatu… tuttu chiddhu tricu spaltu assulièndi fóra da li casi e a la marina, éra la mèddhu ’ista di ’idé! La stasgioni in faóri e lu sóli caldu no li désini tempu di fracicà. …e dugna tantu: - Li buccìni! …chi mi trippichéti lu tricu! andetivvìnni in Piazza d’Almi a ghjucà! …ghjà villa dicu a mamma ’ostra… li malammannàti! …no bastàani li ’jaddhìni! - éra Antunicca ‘bibbèccula’ la di lu pani, mischina la facìani iscì dritta …chiddhi bilbanti si piddhàani gustu, ’juchendi illi carréri pieni di tricu, dapói, timendi di buscalli, fugghjani a cuàssi, ridendi a l’affultu… ghjà éra tempu d’intindé stéddhi a bóci e gridi d’alligrìa! (…babbu dicìa chi no si pó’ impidì lu mari di caaddhà). Cussì agabba lu contu di la Taltana11 … li lungunési aìsini la pruista di tricu pa lu ’arru ma li più cuntenti fùsini li stéddhi, dummandétili candu li ’iditi, àni la cara ricamata da lu ’jócu di l’anni e… li rìdini l’òcchj. 1) Antonio Maria Peraldi, corso, titolare della tabaccheria 2) La tabaccheria n° 1 che Malcantéddhu aprì nel 1866 3) Vittorio ‘Curréu’ Scano era padre di Ciccitta, moglie di Malc’Auréliu Vincentelli 4) L’istmo di Capo Testa 5) La moglie di Malcantéddhu, Maddalena era una delle sette sorelle Lantieri 6) Andrea Alfonsi, incaricato dal Comune gestiva il Monte Granatico 7) Era una misura da 10 Kg. 8) Pascalinu Roggero era figlio di ’Incenti ‘Lungu’ e padre di ‘Cincinoni’ 9) Cincióla (Vincenzina) sposata Serra era la madre di Dònu, Bonifà, Mimmè… 10) La prima guerra mondiale 1915 – 18 11) Il luogo dove avvenne il naufragio da allora è chiamato La Taltana