More Related Content
Viewers also liked (7)
Similar to Lên đồng (20)
Lên đồng
- 1. LÊN ĐỒNG By: Nhóm 1
- 2. I/ Lên đồng là gì ? 1.Khái niệm: Lên đồng là một nghi thức trong hoạt động tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Đây được coi là nghi thức giao tiếp với thần linh thông qua các ông đồng, bà đồng (cáctín đồ Saman giáo ) -Mục đích :nhằm phán truyền, diệt trừ tà ma, chữa bệnh, ban phúc, ban lộc cho các con nhang, đệ tử. -Diễn ra trong các nghi thức thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ, tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần (được gọi là Thanh Đồng )
- 3. Bà đồng
- 4. 2. Đối tượng Những người có niềm tin vào những thứ mang tính chất siêu nhiên, những cái con người không giải thích được mà đang tác động tới đời sống cũng như việc chúng ta thờ cúng tổ tiên : có những người có căn số mà không ra "trình đồng" thì họ sẽ trở thành điên loạn. Việc họ ra "trình đồng" là cách giúp họ tái hòa nhập với cộng đồng.
- 5. 3.Ngườ i lên đồ ng Người đứng giá hầu đồng gọi chung là Thanh Đồng, Thanh Đồng là nam giới thì được gọi là "cậu", nữ giới được gọi là "Cô hoặc Bà Đồng". "Cậu" thường mặc bộ quần áolụa, mặt tô son điểm phấn (tóc có thể để dài như con gái). Thường có hai hoặc bốn phụ đồng (được gọi là nhị trụ hoặc tứ trụ hầu dâng ) đi theo Thanh Đồng để chuẩn bị trang phục, lễ lạt...
- 7. II/ Nghi thức lên đồng Trong một buổi lên đồng thì có rất nhiều "giá". Mỗi lần thay giá, người ta lại phủ lên "cậu" một tấm khăn lụa đỏ, sau đó bỏ ra và lúc này Thanh Đồng đang ở một "giá" mới và phải thay bộ trang phục xống áo, khăn chầu, cờ quạt, đồ hầu dâng... sao cho tương xứng với "giá" này. Khi thì Thanh Đồng hóa thân thành một vị tướng, khi thì là một quan lớn uy nghiêm oai vệ, lúc lại hóa thân thành một cô gái đang tung tăng nhảy múa..Điệu múa của Thanh Đồng cũng được thay đổi theo đặc điểm của "giá".
- 8. Trang phụ c củ a ‘’cậ u’’
- 9. "Giá" quan thường múa cờ, múa kiếm, long đao, kích; giá các chầu bà thì múa quạt, múa mồi, múa tay không; giá ông hoàng thì có múa khăn tấu, múa tay không, múa cờ; giá các cô múa quạt, múa hoa, chèo đò, múa thêu thùa, múa khăn lụa, múa đàn, múa tay không; giá các cậu thường múa hèo, múa lân ... Nghi lễ Thánh giáng phải theo thứ tự từ cao đến thấp từ Thánh Mẫu đến hàng Quan, Chầu, ông Hoàng, hàng Cô và Cậu.
- 11. Trong lúc Thanh Đồng đang hoá thân thì bốn phụ đồng ngồi quỳ chân ở dưới cũng nghiêng ngả và múa may hưởng ứng Thanh Đồng theo nhịp câu hát. Những nắm tiền lẻ sau khi được Thanh Đồng tung ra, ban phát cho những người xung quanh được coi là tiền lộc và được những người dứng xem xung quanh nhặt lấy cất giữ để lấy may. Nhạc hát thông thường là điệuchầu vănhoặc làhát nóicó nội dung ca ngợi sự linh thiêng của thần thánh và vẻ đẹp tiên giới. Nhạc khí chủ đạo là đàn nguyệt, bên cạnh nó làphách,cảnh,sênh, trống chầu,chuông,trống…Ở miền Bắc Việt Nam cóPhủ Giầylà noi hay tổ chức lên đồng nhiều nhất.
- 13. • Với các giá ông Hoàng thì nhóm đàn hát (được gọi là "Cung văn") sẽ ngâm các bài thơ cổ. Lúc này, Thánh biểu hiện sự hài lòng bằng động tác thưởng tiền cho Cung văn và dùng những thứ người hầu đồng dâng như: rượu, thuốc lá, trầu nước...Tới giai đoạn cao trào của Thánh thì người đứng giá thường múa gươm hoặc bơi thuyền. Do vậy, ở Việt Nam có câu hát "cậu bắn súng lục, cô bơi thuyền rồng" là để chỉ sự này. • Một số dân tộc thiểu số ở Việt Nam cũng có nghi thức giao tiếp với thần linh nhưtín ngưỡng Mỡicủangười Mường,tín ngưỡng Then củangười Tày,Nùng. Tuy nhiên, khác với nghi thức lên đồng củangười Việt, sự giao tiếp với thần linh ở Mỡi và Then chủ yếu thông qua hình thứcxuất hồn, tức là các ông Mỡi, bà Then có khả năng thoát hồn khỏi xác bay đi gặp gỡ, cầu xin thần linh phù hộ cho dân chúng
- 15. III/Lên đồng là một hiện tượng tâm lí sinh học : Ban đầu, các ông đồng, bà đồng không phải là những người tự nguyện đến với tín ngưỡng này, mà chủ yếu là họ bị “cơ đày”, bị đẩy tới việc phải "ra đồng". Người ta hay dùng cụm từ: có căn số , để chỉ nhữ ng ngườ i có "duyên" có "số " vớ i nhà Thánh. Mà căn số thì lại là một sự bí hiểm. Nó là sự kế t hợ p giữ a các yế u tố tâm sinh lí củ a bả n thân con ngườ i đó vớ i các yế u tố xã hộ i. Các ông đồng bà đồng đều là những người bình thường, khi bị cơ đày họ có những hành vi lệch chuẩn, điên loạn hoặc ốm đau, chạy chữa bằng thuốc gì cũng không khỏi, có khi nguy hại đến tính mạng, phải trình đồng thì mới khỏi.
- 17. Vậ y bả n chấ t củ a căn số là gì? GS Ngô Đức Thịnh cho rằng: "Về lĩnh vực này thì phải nghiên cứu liên ngành chứ chỉ nghiên cứu ở góc độ văn hóa không thì cũng không được. Những người mắc căn bệnh có nguồ n gố c tâm sinh lí, họ được cho là nhữ ng ngườ i "nhẹ vía" nên dễ bị nhữ ng dồ n nén về mặ t xã hộ i. Những người như vậy thường tìm đến lên đồng để chữa căn bệnh này và thực tế lại chứng minh là lên đồng chữa khỏi. Từ đó dẫn đến một luận điểm, là không thể cấm được hoạt động lên đồng, vì người ta muốn quay trở về làm một con người bình thường trong xã hội thì tại sao lại cấm người ta".
- 18. GS Ngô Đức Thịnh đã nghiên cứu trường hợp một bà đồng ở Lạng Sơn, là người Tày: "Tôi đã chứ ng kiế n năm đấ y vừ a ra Tế t rét căm căm, tôi đi công tác về ngủ đêm ở gia đình bà đó, nử a đêm ông chồ ng choàng tỉ nh không thấ y bà đó đâu, đi tìm thì thấ y bà đó đang nhả y xuố ng suố i tắ m, mà trờ i thì lạ nh, nướ c suố i như thể đóng băng. Lúc về nhà, gia đình đố t lên mộ t đố ng lử a để sưở i ấ m cho bà, thì lậ p tứ c, bà ta đứ ng phắ t lên nhả y múa say sư a quanh đố ng lử a. Ông chồ ng kể có nhữ ng đêm không thấ y vợ đâu, đi tìm thì thấ y ngồ i vắ t vẻ o trên cây. Tuy nhiên, cả gia đình đề u chố ng lạ i việ c bà đó ra đồ ng. Bả n thân bà ấ y ban đầ u cũng không muố n mình trở thành mộ t bà đồ ng. Bây giờ sau khi ra đồ ng thì bà đó đã khỏ i".
- 20. IV/ Lên đồng và những tác động của nó ngày nay • Phải phân biệt hai loại, một loại là nhữ ng ngườ i có căn số , phải "ra đồng". Tôi cũng muốn nhấn mạnh là bản thân những "ông đồng bà đồng" không muốn vậy, mà họ bị đày, nếu không "ra đồng" thì thành điên loạn, ốm đau không chữa bệnh được. Còn khi đã "ra đồng" thì họ lại rất sướng, họ thành những "vị thần, vị thánh“. • Nhưng gần đây, có lẽ khoảng từ những năm sau đổi mới, có thêm một loại nữa là "đồ ng đú, đồ ng đua"... những người không có căn số, nhưng trong xu trào hiện nay thì họ cũng thành những "ông đồng bà đồng".
- 21. Lên đồ nglà tín ngưỡng dân gian có từ rất lâu ở Việt Nam
- 22. Không gian sân khấu tái hiện buổilên đồ ng với dàn ca trù, thanhđồ ng …
- 23. • "Lên đồng" là cách để họ giải tỏa, dù không phải chuyện sống chết, bệnh tật nhưng là nhu cầu giải tỏa dồn nén để có cân bằng. Ở Việt Nam cũng thấy rõ gần đây bùng phát chuyện "lên đồng", thường ở tầng lớp giàu có, hay đô thị nhiều "ông đồng bà đồng" hơn nông thôn. • Đúng là trong xu hướng xã hội đang lao đi tìm kiếm những lợi ích vật chất thì cũng có nhiều người lợ i dụ ng "lên đồ ng" để kiế m tiề n, vì đến với Mẫu là để cầu mong sức khỏe, tài lộc, buôn bán có nhiều tiền, nên có thể cầu thăng quan tiến chức. Chính nhóm những "ông đồng bà đồng" không có căn này có chuyện biến chất, lợ i dụ ng niề m tin củ a con ngườ i để thu lợ i cho họ.
- 24. THE END