Mbeturinat, riciklimi i qelqit, riciklimi i plastikes, riciklimi i letres, kompostimi, mjedis i paster, fshati Rrahmanli, Kumanove, shkolla filore Kirili dhe Metodi, Erina Emini
Ngrohja globale i referohet rritjes së temperaturës në planetin Tokë në një periudhë të caktuar. Një tjetër kuptim i ngrohjes globale është ai i një hipoteze sipas të cilës ngrohja e Tokës vjen si pasojë e përdorimit nga njeriu të lëndëve fosile.
Ndryshimet klimatike në Tokë kanë ndodhur me cikle të caktuara gjatë gjithë historisë së planetit, përfshirë ardhjen dhe largimin e akullnajave në epokat e akullta përkatëse.
C’eshte mjedisi? Mjedisi është burimi kryesor i jetës në Tokë dhe për këtë arsye duhet ruajtur dhe përdorur me kujdes. Mjedisi sot përdoret në mënyrë të pabarabartë në vende të ndryshme të botës dhe kërcënohet nga faktorë të shumtë. Mbrojtja e tij është një domosdoshmëri jo vetëm për brezat e sotëm, por edhe për brezat e ardhshëm. Mjedisi apo ambienti, është tërësia e rrethanave përreth një organizmi ose shume organizmave, kombinimin I kushteve atmosferike me jeten e gjallesave, zhvillimin, dhe mbijetesën e organizmave. Mjedisi mund te perkufizohet edhe si teresia e elementeve biotike dhe abiotike ne Toke. Lidhja e njeriut me natyren Lidhjet e njeriut me natyren jane mijeravjecare, dhe se fundi roli i mjedisit ne jeten e individit eshte me teper i karakerit ekonomiko-social, se sa i karakterit fizik qe ka qene shekuj me pare. Mjedisi dhe burimet natyrore jane aspekte shume te rendesishme per paqen, pasi kur burimet natyrore behen te pamjaftueshme atehere ne luftojme per to.Dhe kjo lloj lufte per te kompensuar pamjaftueshmerine ekonomiko-sociale te mjedisit ka dy rruge: grabitjen me force te pasurive natyrore te te tjereve dhe shtimin ne menyre te natyrshme te tyre, ne ato raste kur eshte e mundur nje gje e tille. Shtimi i gjelberimit nepermjet mbjelljeve te reja dhe ruajtja e gjendjes natyrore te vendeve turistike jane nje aspekt i shtimit ne menyre te natyrshme te pasurive natyrore dhe permiresimit te klimes mjedisore ne pergjithesi. Por, edhe lufta per te grabitur pasurite e te tjereve mund te konsiderohet nje veprim jo dhe aq cnjerezor sa shkaterrimi dhe shperfillja brutale e avantazheve mjedisore qe te ka falur natyra. Por ne kohet e sotshme njerzit nuk dine ta mirembajne mjedisin.Njeriu duhet te jetoje ne mjedis te paster e jo te ndotur nga mbeturinat.Ne mjedis ajri eshte kryesor dhe nese ai eshte i ndotur nuk e kemi shendetin e mire.
Mbeturinat, riciklimi i qelqit, riciklimi i plastikes, riciklimi i letres, kompostimi, mjedis i paster, fshati Rrahmanli, Kumanove, shkolla filore Kirili dhe Metodi, Erina Emini
Ngrohja globale i referohet rritjes së temperaturës në planetin Tokë në një periudhë të caktuar. Një tjetër kuptim i ngrohjes globale është ai i një hipoteze sipas të cilës ngrohja e Tokës vjen si pasojë e përdorimit nga njeriu të lëndëve fosile.
Ndryshimet klimatike në Tokë kanë ndodhur me cikle të caktuara gjatë gjithë historisë së planetit, përfshirë ardhjen dhe largimin e akullnajave në epokat e akullta përkatëse.
C’eshte mjedisi? Mjedisi është burimi kryesor i jetës në Tokë dhe për këtë arsye duhet ruajtur dhe përdorur me kujdes. Mjedisi sot përdoret në mënyrë të pabarabartë në vende të ndryshme të botës dhe kërcënohet nga faktorë të shumtë. Mbrojtja e tij është një domosdoshmëri jo vetëm për brezat e sotëm, por edhe për brezat e ardhshëm. Mjedisi apo ambienti, është tërësia e rrethanave përreth një organizmi ose shume organizmave, kombinimin I kushteve atmosferike me jeten e gjallesave, zhvillimin, dhe mbijetesën e organizmave. Mjedisi mund te perkufizohet edhe si teresia e elementeve biotike dhe abiotike ne Toke. Lidhja e njeriut me natyren Lidhjet e njeriut me natyren jane mijeravjecare, dhe se fundi roli i mjedisit ne jeten e individit eshte me teper i karakerit ekonomiko-social, se sa i karakterit fizik qe ka qene shekuj me pare. Mjedisi dhe burimet natyrore jane aspekte shume te rendesishme per paqen, pasi kur burimet natyrore behen te pamjaftueshme atehere ne luftojme per to.Dhe kjo lloj lufte per te kompensuar pamjaftueshmerine ekonomiko-sociale te mjedisit ka dy rruge: grabitjen me force te pasurive natyrore te te tjereve dhe shtimin ne menyre te natyrshme te tyre, ne ato raste kur eshte e mundur nje gje e tille. Shtimi i gjelberimit nepermjet mbjelljeve te reja dhe ruajtja e gjendjes natyrore te vendeve turistike jane nje aspekt i shtimit ne menyre te natyrshme te pasurive natyrore dhe permiresimit te klimes mjedisore ne pergjithesi. Por, edhe lufta per te grabitur pasurite e te tjereve mund te konsiderohet nje veprim jo dhe aq cnjerezor sa shkaterrimi dhe shperfillja brutale e avantazheve mjedisore qe te ka falur natyra. Por ne kohet e sotshme njerzit nuk dine ta mirembajne mjedisin.Njeriu duhet te jetoje ne mjedis te paster e jo te ndotur nga mbeturinat.Ne mjedis ajri eshte kryesor dhe nese ai eshte i ndotur nuk e kemi shendetin e mire.
CILAT JANË PROBLEMET ?
Ajri, toka, ujërat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, ujërat nëntokësore dhe gjithçka ku jeton dhe ndikon tek njeriu përbëjnë mjedisin rrethues.Sot zhvillimi i vrullshëm ekonomik i botës e civilizimi i saj, krahas progresit të madh që kanë sjellë, kanë ndërhyrë edhe në dëmtimin, ku më shumë e ku më pak, të mjedisit tonë rrethues.Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i botës së gjallë, është shumë i ndotur me produkte e mbeturina të shumëllojshme, ndër to vendin kryesorë e zënë mbetjet kimike apo siç i njohim ndryshe, kimikatet dhe mbetjet radioaktive.Të gjitha këto dëmtojnë e shkatërrojnë pa dallim bimët, kafshët edhe vetë njeriun.Natyrë me anë të proceseve dekompozuese që shkaktoheshin ose përshpejtoheshin nga dukuri natyrore, si ato atmosferike, tokësore, diellore etj, bëjnë të mundur eliminimin e këtyre mbeturina ndotëse. Sot vihet re gjithmonë e më shumë përdorimi pa kufi i plehrave kimike nga bujku, i cili me teprime të tilla pretendon të rrisi pjellorinë e tokës. Por bima nuk thith të gjithën.Një pjese e mirë që mbetet e paasimiluar, me anë të ujit të reshjeve apo vaditjeve depërton në brendësi të tokës dhe ndot ujërat nëntokësore, ato të burimeve, liqeneve, lumenjve.Plehrat dhe hedhja e tyre vend e pa vend, dëmtojnë rëndë mjedisin rrethues, dëmtojnë rëndë shëndetin e vetë fajtorit i cili është njeriu.
SI TË VEPROJMË PËR TA NDALUAR ? Shumë njerëz ankohen për të ndaluar këtë “rrëmujë“ që është bërë në rruzullin tokësor ,por nuk iu intereson . Një gjë është shumë e qartë. Natyra ndotet shumë lehtë, por pastrohet me shumë vështirësi.Njerëzit duhen të ndërgjegjësohen, duhet të apelojnë për të mbajtur pastër ambientin e tyre. Detyra parësore e tij është mënjanimi i ndotjeve.Kujdesi ndaj mjedisit është obligim njerëzor për të evituar katastrofat ekologjike. Jo vetëm nëShqipëri , por dhe në vende të tjera të botës duhen të vendosen sa më shumë tabela ku të tregojnë : “ Një veprim i gabuar , një rrezik i madh për jetën “. Por shumë t domosdoshme janë edhe koshat ku njerëzit të hedhin mbeturinat sepse ndryshe ato hidhen vënd e pa vënd . Pra , njeriu duhet të jetojë në harmoni me natyrën, duhet të kujdeset për atë, dhe të shfrytëzojë me efikasitet të mirat e saj, përndryshe natyra e ndëshkon atë dhe brezat që do të vijnë.
Ndotja e mjedisit dhe ndikimi i saj në biodiversitet Darla Evangjeli
Ìý
Njohja mbi llojet e ndotjes të mjedisit
Njohja e ligjeve të konferencave ndërkombëtare për mbrojtjen e mjedisit.
Pasojat e ndotjes në biodiversitet
Masat mbrojtëse për mjedisin dhe ruajtjen e llojeve nga autoritetet vëndase dhe nga ministria e mjedisit .
2. Ne dhe mjedisi
 Roli i njeriut ka qenë vendimtar në
historinë e natyrës gjatë këtyre viteve, si
rrjedhojë edhe i pamjes që shohim sot
nëpër rrugët ,ose më mirë, kaosin e
qytetit. Për shumë kohë ne me
veprimtarinë tonë të pakontrolluar, jemi
bërë shkaktarë të shtimit apo lindjeve të
një sërë sëmundjesh që lidhen me
organet e frymëmarrjes, me kancerin e
lëkurës, si dhe shkak i zhdukjes së një
numri të konsiderueshëm gjallesash dhe
speciesh ujore nga sistemi ekologjik.
Rezultat ky i dëmtimit të shtresës së
ozonit dhe i çrregullimeve të ambjentit.
 Këtë ka bërë njeriu deri më sot si forcë
sunduese e natyrës, por duke filluar nga
nesër roli ynë nuk duhet dhe nuk mund
kurrsesi të jetë më i njëjti. Duhet, shpejt të
tjetërsohemi dhe pa diskutim të kemi një
rol vendimtar në mirëqënien e natyrës dhe
jo e kundërta. Të bëjmë të paktën një
pjesë të vogël krahasuar me atë që natyra
ka bërë gjatë gjithë kohës për ne! Le t’i
jemi asaj sikur vetëm një herë mirënjohës!
 Të mbjellim një lule sot për një botë më të
mirë nesër!
3. Mjedisi dhe rendesia e tij
 Njeriu e shfrytëzon tokën në favor të
interesave të tij, ku gjatë përdorimit ka
dhe disa kosto mjedisore, të cilat duhen
minimizuar në maksimum.
Ndotja e tokës paraqet ndotjen e
sipërfaqes natyrore të Tokës nga
aktivitetet industriale, komerciale,
shtëpiake dhe bujqësore. Mënyra më e
mirë për të parandaluar ndotjen e tokës
është përmes menaxhimit të mbeturinave
në mënyrë te organizuar, shfrytëzimit të
tokës në mënyrë te organizuar dhe
praktikave adekuate bujqësore.Në vendin
tonë rastet e ndotjes së tokës janë të
shumta. Jo te gjithe njerezit e insitucionet
veprojne njelloj ndaj mjedisit.Disa
zhvillojne veprimtari mbrojtese ndersa te
tjere e shfrytezojne ne menyrat me
barbare ate.Ruajtja dhe kujdesi per
mjedisin nuk eshte vetem nje detyrim
shoqeror,por mbi te gjitha eshte dhe nje
pergjegjesi individuale.
ï‚— Mjedisi eshte i te gjitheve dhe te gjithe
duhet ta mbrojn e ate.Shoqeria si ne
vendin tone ashtu edhe ne mbare boten
po perballet me problem te medha qe
lidhe me mjedisin si :ndotja,prishja e
ekuilibrave te ekosistemeve, shfrytezimi
pa kriter i burimeve natyrore etj.
4. NDOTJA E TOKES
 Ndotja e tokës paraqet ndotjen e
sipërfaqes natyrore të Tokës nga
aktivitetet industriale, komerciale,
shtëpiake dhe bujqësore.
Toka ku ne jetojme dhe zhvillojme
veprimtarite tona eshte mjaft e
rendesishme.Pa te nuk mund te kete
jete ashtu si dhe uji.Toka eshte e
rrezikuar nga ndotja.Te njejtet faktore
qe ndotin ujin e ajrin e ndotin edhe
token.Nga ana tjeter toka eshte e
rrezikuar edhe nga humbja e shtreses
se siperme qe perdoret prej njeriut per
zhvillimin e
bujqesise,blegtorise.Humbja e saj vjen
nga fenomeni I
shpyllezimit,erozionit,ndryshimit te
temperaturave etj.
Mënyra më e mirë për të parandaluar
ndotjen e tokës është përmes
menaxhimit të mbeturinave në mënyrë
adekuate, shfrytëzimit të tokës në
mënyrë adekuate dhe praktikave
adekuate bujqësore.
5. NDOTJA E UJIT
ï‚— Ndotja e ujit paraqet hedhjen e materieve
kimike, biologjike dhe fizike nëpër sasi të
mëdha të ujit, të cilat materie shkatërrojnë
cilësinë e gjallesave në të dhe që e shpenzojnë
atë
Uji eshte nje nga elementet kryesore per jeten
e njeriut pasi nepermjet tij ne
gatuajme,pastrojme etj.Industria,bujqesia jane
konsumatore te medhenj te ujit.Burimet
ujore,po preken si nga faktore shoqerore ahtu
edhe nga faktore natyrore.Nder faktoret
natyrore jane:kalimi I ujit ne siperfaqe ose ne
thellesi duke u pezrier me ujrat e ndotura
etj.Nder faktoret shoqerore mund te
permendim ndotja qe vjen nga perdorimi I
kimikateve,derdhja e mbeturinave,derdhja e
naftes etj.Ndotja e ujit sjell pasoja te renda per
jeten si:zhdukja e gjallesave te ndryshme te
ujit,mosperdorimi per nevojat jetike te
ujit,perhapjen e semundjeve infective etj
Mënyra më e mirë për parandalimin e ndotjes
së ujit është që të mos hedhim mbeturina dhe
materie të tjera kimike të dëmshme në
burimet tona të furnizimit me ujë.
6. NDTOJA E AJRIT
 Ndotja e ajrit paraqet grumbullimin e atyre substancave të rrezikshme në atmosferë të
cilat substanca rrezikojnë jetën e njerëzve dhe të gjallesave të tjera
Zhvillimi I industrise dhe perdorimi I makinave ben qe ajri qe ne thithim te jete mjaft I
ndotur sidomos ne zonat urbane ku eshe e perqendruar edhe popullsia me e madhe.Ajri
qe ne thithim eshte I mbushur me elemente te rrezikshme per jeten si CO2,Pb etj.Kjo ka
bere qe te shfaqen nje numer I madh semundjesh me rrezik te larte per jeten si p.sh.
llojet te ndryshme te kancerit.Ndotja e ajrit eshte e ndryshme ne ambiente te
ndryshme.Ka disa mjedise pune si ne shkrirjen e metaleve,ne dege te indudtrise ku
perdoren kimikate etj, ku shkalla e ndotjes se ajrit eshte shume e larte dhe rrezikon
shendetin e punetoreeve dhe te banoreve perreth.Burimet kryesore qe kane ndikuar ne
rritjen e ndotjes se ajrit jane:djegia e mjeteve te transporteve dhe djegia pa rregulla e
mbeturinave.
Mënyra më e mirë për parandalimin e ndotjes së ajrit është të ecim këmbë ose të
ngasim biçikletën dhe të ngasim makinat më pak. Kjo do të parandalojë ndotjen e ajrit
nga lëndët djegëse fosile.
7. NDOTJA E MJEDISIT
 Mbrojtja e mjedisit është praktikë e mbrojtjes së mjedisit, në nivel
individual, të organizatave ose të qeverisë, në dobi të mjedisit natyror dhe
(ose) të qenieve njerëzore. Mbrojtja e mjedisit nga aktivitete të ndryshme të
njeriut është e nevojshme. Ne e kemi në dorë të ardhmen e planetit
tonë Ndotja paraqet hedhjen e materialit kontaminues (ndotës) në mjedis.
Ajo shkaktohet kryesisht nga aktivitetet e njeriut, por gjithashtu mund të jetë
rezultat i fatkeqësive natyrore. Ndotja ka ndikim dëmtues në çfarëdo
organizmash të gjallë në mjedis, duke e bërë praktikisht të pamundur
qëndrueshm ërinë e jetës. Ndotja e tokës paraqet ndotjen e sipërfaqes
natyrore të Tokës nga aktivitetet industriale, komerciale, shtëpiake dhe
bujqësore.NDOTJA E TOKES. Mënyra më e mirë për të parandaluar
ndotjen e tokës është përmes menaxhimit të mbeturinave në mënyrë
adekuate, shfrytëzimit të tokës në mënyrë adekuate dhe praktikave te
duhura bujqësore.
8. MESAZHE PER NDOTJE E MJEDISIT
 "Planeti ynë është shtëpia jonë e përbashkët - le të mbrojmë
dhe respektojmë atë."
 "Çdo veprim i vogël që bëjmë për të mbrojtur mjedisin, është
një hap i madh për të ardhmen tonë."
 "Nuk kemi një planet të dytë - duhet të veproni tani për të
mbrojtur dhe ruajtur atë që kemi."
 "Ndryshimet klimatike nuk janë një problem i largët - ndikimi
është real dhe ndjen përhapjen e tij tani."
 "Biodiversiteti është pasuria jonë më e madhe - le të
mbrojmë llojet dhe habitatet e mjedisit për të ardhurat e
ardhshme."
 "Reduktoni, ricikloni, ri-përdorini - veprimet e thjeshta mund
të krijojnë ndryshime të mëdha për mjedisin tonë."
 "Mjedisi i pastër është e drejtë e gjithë qenieve që jetojnë në
planetin tonë - le të jemi kujdestarë të kësaj e drejte të
përbashkët."
 "Ndotja e mjedisit është një sfidë për të gjithë - bashkohuni
për të gjetur zgjidhje dhe për të bërë planetin tonë një vend
më të mirë për të gjithë."
9. SI TE PARANDALOJM NDOTJEN E
MJEDISIT
ï‚— SI TE PARANDALOJM NDOTJEN E MJEDISIT
 Ndotja e mjedisit është një sfidë serioze globale, por ka shumë mënyra për të ndihmuar në
parandalimin e saj. Disa veprime që mund të ndërmerren për të parandaluar ndotjen e mjedisit
janë:
 Përdorimi i burimeve të energjisë së qëndrueshme: Kërkoni të përdorni burime të energjisë
së qëndrueshme si energjia diellore, energjia e erërave, dhe hidroenergjia. Kjo ndihmon në
zvogëlimin e përdorimit të energjisë së dëmshme për mjedisin siç është energjia e karbonit.
 Rikthimi i mbeturinave: Ndajni dhe ricikloni mbeturinat sa më shumë të jetë e mundur. Kjo
ndihmon në zvogëlimin e sasisë së mbeturinave të dëmshme për mjedisin që shkojnë në
deponi.
 Ndërhyrja në shkallën personale: Mund të ndihmoni në parandalimin e ndotjes së mjedisit
duke reduktuar përdorimin e produktave të një përdorimi, duke përdorur transport publik ose
duke shkëmbyer automjetin tuaj me një model më të përshtatshëm për mjedisin, duke
preferuar produkte të mbrojtura nga mjedisi etj.
 Pjesëmarrja në aktivitete komunitare dhe fushata të ndryshme: Pjesëmarrja në fushata
dhe aktivitete të ndryshme të sensibilizimit në nivel lokal dhe global për ndotjen e mjedisit
është gjithashtu e rëndësishme. Kjo mund të përfshijë aktivitete si pastrimi i zonave të ndotura,
promovimi i transportit të përshtatshëm për mjedisin, ose lobimi për politika më të përparuara
mjedisore.Edukimi dhe informimi: Informimi i vetvetes dhe të tjerëve rreth efekteve të ndotjes
së mjedisit dhe mënyrave për të parandaluar këtë, si dhe promovimi i dijes dhe ndërgjegjësimit
mbi impaktin e sjelljes së njeriut në mjedis, është gjithashtu i rëndësishëm.
ï‚—
10. RREGULLA PER MBROJTJEN E NATYRES
 Në përgjithësi, rregullat për mbrojtjen e natyrës janë udhëzime dhe ligje të
përdorura për të siguruar që aktivitetet njerëzore të jenë në përputhje me ruajtjen
dhe mbrojtjen e mjedisit natyror. Këto rregulla kanë për qëllim të mbrojnë
habitatet natyrore, të ruajnë biodiversitetin dhe të promovojnë një marrëdhënie të
qëndrueshme me mjedisin. Disa nga rregullat kryesore për mbrojtjen e natyrës
janë:
 Mos hedh mbeturina në natyrë: Mbani mbeturinat tuaja dhe hedhini ato në
vendet e përshtatshme për riciklim ose eliminim të sigurt.
ï‚— Mbrojtje e habitateve natyrore: Respektoni dhe mbrojeni habitatet natyrore,
përfshirë pyje, oqeane, kodra, dhe zonat e mbrojtura. Kini kujdes të mos
shkaktoni dëme në këto habitatet dhe të mos ndërmerren aktivitete që mund të
dëmtojnë faunën dhe florën e tyre.
 Përdorimi i burimeve të qëndrueshme: Përdorni burime të energjisë së
qëndrueshme dhe praktika bujqësore të qëndrueshme për të zvogëluar ndotjen
dhe shfrytëzimin e natyrës.
 Pjesëmarrja në aktivitete mbrojtëse: Merrni pjesë në aktivitete komunitare për
mbrojtjen e natyrës, duke përfshirë fushatat e pastrimit, aktivitete të shpëtimit të
specieve të rrezikuara, dhe lobimin për politika më të mira mjedisore.
11. NDOTESIT E NATYRËS:
 Efekte të ndotjes së natyrës:
 Shkatërrimi i habitatit natyror:
Shkatërrimi i pyjeve, zvogëlimi i
zonave të gjelbërta dhe urbanizimi i
shpejtë shkaktojnë humbje të
habitatit për shumë lloje të bimëve
dhe kafshëve.
ï‚— Humbja e biodiversitetit: Humbja
e habitatit natyror dhe ndotja e
mjedisit shkaktojnë zvogëlimin e
biodiversitetit, duke rrezikuar
zhdukjen e shumë specieve të
kafshëve dhe bimëve.
 Ndikimi negativ në shëndetin e
njeriut: Ndotja e ajrit dhe ujit mund
të shkaktojë sëmundje të ndryshme
të mushkërive, alergji, dhe madje
edhe kancer.