More Related Content
What's hot (20)
Similar to Uji eshte jete (20)
Uji eshte jete
- 2. Uji 谷sht谷 burim i jet谷s Dim谷 q谷 gjat谷 gjith谷 historis谷 njer谷zore, n谷 rajone t谷 ndryshme t谷 bot谷s uji pranohet si i shenjt谷 dhe ai 谷sht谷 b谷r谷 objekt i vjershave, poemave, legjendave dhe tregimeve. Gjithashtu p谷r ujin jan谷 b谷r谷 edhe luft谷ra Dim谷 edhe at谷 q谷 uji 谷sht谷 nj谷 nga elementet baz谷 n谷 zhvillimin e civilizimit dhe arritjes s谷 qytet谷rimeve n谷 dit谷t e sotme Uji 谷sht谷 burim i jetes谷sKy fakt 谷sht谷 provuar edhe shkenc谷risht N谷 fillim kishte uj谷, m谷 pas lind谷n n谷 tok谷 gjallesat sht谷 e mundur q谷 historia bot谷rore t谷 shpjegohet me lidhjen e t谷 gjitha gjallesave, pra njer谷zve, bim谷ve dhe kafsh谷ve me ujin Mbi faqen e tok谷s, p谷rve巽 ujit, asgj谷 tjet谷r nuk do ta zinte vendin e tij p谷r tiu p谷rgjigjur proceseve jet谷sore. Shkenca ka v谷rtetuar se, uji 谷sht谷 i domosdosh谷m p谷r kryerjen e t谷 gjitha proceseve jetesore q谷 ndodhin brenda trupave t谷 gjallesave Pa uj谷, jeta 谷sht谷 e pamundur. Kur flitet mbi mund谷sin谷 e jet谷s n谷 ndonj谷 planet tjet谷r, pyetja e par谷 q谷 shtrohet 谷sht谷: A ka uj谷 q谷 t谷 mb谷shtes谷 zhvillimin e jet谷s? Jeta 谷sht谷 me t谷 v谷rtet谷 e lidhur me prejardhjen ujore.
- 3. Ku gjendet uj谷 ..? Mbi dy t谷 tretat e sip谷rfaqes s谷 l谷mshit tok谷sor jan谷 t谷 mbuluara me uj谷, 97,2% , e t谷 cilit ndodhet n谷 pes谷 oqeane. Shtresa e akullt n谷 Antarktik p谷rmban 90% t谷 t谷 gjith谷 ujit t谷 embel t谷 planetit. Uji avullues atmosferik mund t谷 shihet n谷 forme reve, n谷 atmosfere shikohet me ngjyren e bardhe si dhe vrojtohet ne raste reshjesh. N谷 Tok谷 ndodhen rreth 1360 milion kilometra kub uj谷. N谷se i gjith谷 uji q谷 ndodhet n谷 planetin ton谷 n谷 oqeane, liqene, lumenj, n谷 atmosfer谷, dhe n谷se d谷bora e akullnajat do t谷 shkrinin menj谷her谷, at谷her谷 sip谷rfaqja e Tok谷s do t谷 mbulohej me nj谷 shtres谷 uji, thell谷si t谷 p谷rgjithshme prej tre kilometrash. Uji 谷sht谷 burim natyror, ashtu si巽 谷sht谷 edhe qymyri, nafta, hekuri dhe mineralet e tjera. 97% e ujit q谷 gjendet n谷 bot谷 p谷rb谷het nga uji i kripur i oqeaneve dhe deteve3% t谷 ujit 谷sht谷 uji i 谷mb谷l 3/4 e p谷rb谷het nga akujt n谷 pole kurse 村 e p谷rb谷jn谷 uj谷rat n谷ntok谷sore, t谷 lumenjve dhe liqeneve
- 4. fare 谷sht谷 uji ? Uji n谷 form谷n e tij t谷 past谷r, 谷sht谷 l谷ng pa shije dhe pa er谷. Pra 2 atome hidrogjen dhe 1 oksigjen Kjo formul谷, mbase 谷sht谷 formula q谷 njihet m谷 shum谷 n谷 bot谷 Dhe n谷 t谷 gjith谷 gjuh谷t ka t谷 nj谷jtin kuptim: Uj谷 Duket i pangjyr谷 n谷 sasi t谷 vogla p谷r syrin ton谷, megjith谷k谷t谷 mund t谷 shihet si kalt谷r n谷 sasi t谷 m谷dha. Uji 谷sht谷 nj谷 l谷ngu m谷 i p谷rhapur n谷 tok谷. Formula kimike e tij 谷sht谷 H2O. Gjendet m谷 tep谷r n谷 oqeane dhe k谷sulat e akullta polare, por edhe n谷 re, lumenj. N谷 planetin ton谷, uji 谷sht谷 n谷 l谷vizje t谷 vazhdueshme qarkulluese duke p谷rfshir谷 avullimin, reshjet dhe derdhjen n谷 det. N谷 shkenca uji quhet ndryshe edhe tret谷si universal dhe 谷sht谷 e vetmja substance e past谷r qe gjendet ne natyre ne te tria gjendjet e lendes.
- 5. Uji i pijsh谷m, si duhet t谷 jet谷? Uji i p谷rshtatsh谷m p谷r t卒u pir谷 nga njeriu quhet uj谷 i pijsh谷m. Uji q谷 nuk 谷sht谷 i p谷rshtatsh谷m p谷r t卒u pir谷, por q谷 nuk 谷sht谷 i rreziksh谷m p谷r njer谷zit dhe quhet uj谷 i sigurt. Uji duhet t谷 jet谷 i pasur n谷 minerale t谷 dobishme p谷r trupin e njeriut. Nd谷r mineralet e dobishme p谷rmenden: Magnezi q谷 mbron zemr谷n, veshkat, sistemin muskular dhe ndihmon tretjen, Kalciumi si element integrues i kockave dhe i r谷nd谷sish谷m p谷r sistemin dentar, Bikarbonatet n谷 sasi t谷 konsiderueshme ndihmojn谷 tretjen dhe jan谷 pozitive p谷r asimilimin e energjis谷 n谷 form谷n e duhur, etj. Substancat q谷 duhet t谷 jen谷 prezente n谷 sasi t谷 limituara jan谷 Natriumi i cili n谷 sasi t谷 m谷dha pengon pro巽esin e qarkullimit t谷 ujit n谷 organiz谷m, Nitratet q谷 jan谷 substanca ndot谷se dhe gjithashtu produkti nuk duhet t谷 shfaq谷 asnj谷 prezenc谷 Nitritesh.
- 6. Uji dhe trupi i njeriut Uji 谷sht谷 i domosdosh谷m p谷r 巽do organ, n谷 m谷nyr谷 q谷 ai t谷 kryej谷 funksionin e vet. Uji 谷sht谷 baza e p谷rb谷rjes s谷 qeliz谷s. Ai 谷sht谷 shkak p谷r but谷sin谷 e trupit dhe p谷rb谷n 69 % t谷 pesh谷s s谷 trupit t谷 njeriut. N谷se nga nj谷 njeri me pesh谷 73 kg do t谷 largohej i gjith谷 uji q谷 p谷rmban trupi i tij, at谷her谷 ai do t谷 peshonte vet谷m 29 kg. 75% e nj谷 trupi t谷 sh谷ndetsh谷m p谷rb谷het nga uji Shp谷rndarja e ujit n谷 trup tregon m谷 qart谷 r谷nd谷sin谷 e tij jet谷sore. 85% e trurit, 90% e gjakut, 75% t谷 muskujve, 82% t谷 veshkave dhe 22% t谷 kockave p谷rb谷hen nga uji Nj谷 person i rritur, humb 2.5 litra uj谷 n谷 dit谷 n谷p谷rmjet rrug谷s s谷 djersitjes, urinimit dhe t谷 frym谷marrjes Nj谷 njeri normal duhet t谷 konsumoj谷 6-8 gota uj谷 n谷 dit谷 p谷r t谷 marr谷 sasin谷 e nevojshme t谷 ujit q谷 humbet trupi N谷se trupi nuk merr sasin谷 e duhur t谷 l谷ngjeve at谷her谷 qelizat fillojn谷 t谷 marrin l谷ngje nga sistemi i qarkullimit, pra i gjakut; dhe kjo shkakton sforcim t谷 zemr谷s Veshkat e nj谷 trupi q谷 ka nevoj谷 p谷r l谷ngje nuk punojn谷 rregullisht N谷 nj谷 situat谷 t谷 till谷, funksionin e veshkave e sip谷rmarrin m谷l巽ia dhe organet e tjera Njeriu jeton 60 dit谷 pa ushqim, por nuk jeton m谷 tep谷r se 10 dit谷 pa uj谷.
- 7. Si konsumohet uji? Gjat谷 nj谷 viti, konsumi i ujit n谷 bot谷 p谷r nj谷 person 谷sht谷 mesatarisht 800 metra kub. N谷 bot谷 70% e konsumimit t谷 ujit harxhohet n谷 bujq谷si p谷r t谷 vaditur, 22% n谷 industri dhe rreth 8% si uj谷 i pijsh谷m dhe uj谷 q谷 p谷rdoret p谷r nevojat e njeriut N谷 Evrop谷 33% e konsumimit t谷 ujit p谷rdoret n谷 industri, 51% n谷 bujq谷si p谷r t谷 vaditur dhe rreth 16% si uji i pish谷m dhe p谷r nevojat e njeriut. Uji mbase 谷sht谷 burimi m谷 i vyer q谷 kemi Vlera t谷 tilla q谷 na vijn谷 menj谷her谷 n谷 mendje dhe q谷 na duken t谷 paz谷vend谷sueshme si nafta dhe floriri nuk kan谷 asnj谷 kuptim po nuk pati uj谷
- 8. far谷 problemesh ka sot p谷r ujin? Ky burim natyror po b谷het gjithnj谷 e me tep谷r m谷 i pak谷t n谷 disa vende, dhe sigurimi i tij 谷sht谷 shqet谷sim i madh shoq谷ror dhe ekonomik. K谷tu nuk shtrohet vet谷m 巽谷shtja e ujit p谷r nevoja biologjike; uji duhet jo vet谷m p谷r tu pir谷, por edhe p谷r t谷 gatuar e p谷r tu lar谷. Nevoja kolosale p谷r uj谷 ka industria dhe bujq谷sia. Nevojat biologjike dhe ato sht谷piake mund t谷 plot谷sohen duke siguruar 100 litra uj谷 p谷r njeri n谷 dit谷. P谷r t谷 siguruar sh谷ndetin e njer谷zve, duhet jo vet谷m i mjaftuesh谷m n谷 sasi, por edhe i past谷r. sht谷 llogaritur se 60 milion njer谷z n谷 vit vdesin nga s谷mundja e diarres谷, ngaq谷 p谷rdorin uj谷 t谷 pakontrolluar dhe nga t谷 ushqyerit e keq, dhe, shumica e k谷tyre viktimave jan谷 f谷mij谷. N谷 shekullin e fundit popullsia e bot谷s 谷sht谷 dyfishuar, kurse konsumi i ujit 谷sht谷 gjasht谷fishuar. 40 p谷r qind e popullsis谷 s谷 bot谷s, vuan nga mungesa e ujit Pjesa m谷 e madhe e viktimave t谷 ujit t谷 ndotur jan谷 n谷 vendet n谷 zhvillim. 1 miliard谷 e 200 milion njer谷z nuk mund t谷 gjejn谷 uj谷 t谷 past谷r p谷r t谷 pir谷 Nj谷 e treta e popullsis谷 bot谷rore, nuk ka sistem p谷r pastrimin e ujit. N谷 vendet n谷 zhvillim, 70% e mbeturinave industriale dhe 90% e uj谷rave t谷 kanalizimeve p谷rzien me ujrat e burimeve n谷ntok谷sore, pra uji i past谷r ndotet me shpejt谷si Mesatarisht 2 milion谷 ton mbeturina 巽do dit谷 derdhen n谷 lumenj, liqene dhe p谷rrenj. 1 lit谷r uj谷 i pis谷t ndot 8 litra uj谷 t谷 past谷r. 70% e tok谷s bujq谷sore n谷 bot谷 k谷rc谷nohet p谷r tu b谷r谷 shkret谷tir谷.
- 9. Uji, nj谷 e mir谷 q谷 duhet p谷rdorur me kujdes nga 巽do njeri Sipas ligjit t谷 natyr谷s k谷to gj谷ra jan谷 t谷 p谷rbashk谷ta p谷r komunitetin: ajri, uji i rrjedhsh谷m, deti dhe bregdeti. M谷 shum谷 se 巽do burim tjet谷r, uji duhet t谷 mbetet nj谷 e mir谷 publike dhe sduhet shp谷rdoruar, por t谷 p谷rdoret me kujdes nga 巽do njeri. N谷 pjes谷n m谷 t谷 madhe t谷 shoq谷rive, uji ka qen谷 dhe 谷sht谷 nj谷 e mir谷 q谷 nuk mund t谷 zot谷rohet nga privat谷t. Shkrimet e vjetra tregojn谷 se uji dhe burimet e tjera natyrore jan谷 t谷 mira publike: