Mbeturinat, riciklimi i qelqit, riciklimi i plastikes, riciklimi i letres, kompostimi, mjedis i paster, fshati Rrahmanli, Kumanove, shkolla filore Kirili dhe Metodi, Erina Emini
Ceshte mjedisi? Mjedisi 谷sht谷 burimi kryesor i jet谷s n谷 Tok谷 dhe p谷r k谷t谷 arsye duhet ruajtur dhe p谷rdorur me kujdes. Mjedisi sot p谷rdoret n谷 m谷nyr谷 t谷 pabarabart谷 n谷 vende t谷 ndryshme t谷 bot谷s dhe k谷rc谷nohet nga faktor谷 t谷 shumt谷. Mbrojtja e tij 谷sht谷 nj谷 domosdoshm谷ri jo vet谷m p谷r brezat e sot谷m, por edhe p谷r brezat e ardhsh谷m. Mjedisi apo ambienti, 谷sht谷 t谷r谷sia e rrethanave p谷rreth nj谷 organizmi ose shume organizmave, kombinimin I kushteve atmosferike me jeten e gjallesave, zhvillimin, dhe mbijetes谷n e organizmave. Mjedisi mund te perkufizohet edhe si teresia e elementeve biotike dhe abiotike ne Toke. Lidhja e njeriut me natyren Lidhjet e njeriut me natyren jane mijeravjecare, dhe se fundi roli i mjedisit ne jeten e individit eshte me teper i karakerit ekonomiko-social, se sa i karakterit fizik qe ka qene shekuj me pare. Mjedisi dhe burimet natyrore jane aspekte shume te rendesishme per paqen, pasi kur burimet natyrore behen te pamjaftueshme atehere ne luftojme per to.Dhe kjo lloj lufte per te kompensuar pamjaftueshmerine ekonomiko-sociale te mjedisit ka dy rruge: grabitjen me force te pasurive natyrore te te tjereve dhe shtimin ne menyre te natyrshme te tyre, ne ato raste kur eshte e mundur nje gje e tille. Shtimi i gjelberimit nepermjet mbjelljeve te reja dhe ruajtja e gjendjes natyrore te vendeve turistike jane nje aspekt i shtimit ne menyre te natyrshme te pasurive natyrore dhe permiresimit te klimes mjedisore ne pergjithesi. Por, edhe lufta per te grabitur pasurite e te tjereve mund te konsiderohet nje veprim jo dhe aq cnjerezor sa shkaterrimi dhe shperfillja brutale e avantazheve mjedisore qe te ka falur natyra. Por ne kohet e sotshme njerzit nuk dine ta mirembajne mjedisin.Njeriu duhet te jetoje ne mjedis te paster e jo te ndotur nga mbeturinat.Ne mjedis ajri eshte kryesor dhe nese ai eshte i ndotur nuk e kemi shendetin e mire.
CILAT JAN PROBLEMET ?
Ajri, toka, uj谷rat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, uj谷rat n谷ntok谷sore dhe gjith巽ka ku jeton dhe ndikon tek njeriu p谷rb谷jn谷 mjedisin rrethues.Sot zhvillimi i vrullsh谷m ekonomik i bot谷s e civilizimi i saj, krahas progresit t谷 madh q谷 kan谷 sjell谷, kan谷 nd谷rhyr谷 edhe n谷 d谷mtimin, ku m谷 shum谷 e ku m谷 pak, t谷 mjedisit ton谷 rrethues.Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i bot谷s s谷 gjall谷, 谷sht谷 shum谷 i ndotur me produkte e mbeturina t谷 shum谷llojshme, nd谷r to vendin kryesor谷 e z谷n谷 mbetjet kimike apo si巽 i njohim ndryshe, kimikatet dhe mbetjet radioaktive.T谷 gjitha k谷to d谷mtojn谷 e shkat谷rrojn谷 pa dallim bim谷t, kafsh谷t edhe vet谷 njeriun.Natyr谷 me an谷 t谷 proceseve dekompozuese q谷 shkaktoheshin ose p谷rshpejtoheshin nga dukuri natyrore, si ato atmosferike, tok谷sore, diellore etj, b谷jn谷 t谷 mundur eliminimin e k谷tyre mbeturina ndot谷se. Sot vihet re gjithmon谷 e m谷 shum谷 p谷rdorimi pa kufi i plehrave kimike nga bujku, i cili me teprime t谷 tilla pretendon t谷 rrisi pjellorin谷 e tok谷s. Por bima nuk thith t谷 gjith谷n.Nj谷 pjese e mir谷 q谷 mbetet e paasimiluar, me an谷 t谷 ujit t谷 reshjeve apo vaditjeve dep谷rton n谷 brend谷si t谷 tok谷s dhe ndot uj谷rat n谷ntok谷sore, ato t谷 burimeve, liqeneve, lumenjve.Plehrat dhe hedhja e tyre vend e pa vend, d谷mtojn谷 r谷nd谷 mjedisin rrethues, d谷mtojn谷 r谷nd谷 sh谷ndetin e vet谷 fajtorit i cili 谷sht谷 njeriu.
SI T VEPROJM PR TA NDALUAR ? Shum谷 njer谷z ankohen p谷r t谷 ndaluar k谷t谷 rr谷muj谷 q谷 谷sht谷 b谷r谷 n谷 rruzullin tok谷sor ,por nuk iu intereson . Nj谷 gj谷 谷sht谷 shum谷 e qart谷. Natyra ndotet shum谷 leht谷, por pastrohet me shum谷 v谷shtir谷si.Njer谷zit duhen t谷 nd谷rgjegj谷sohen, duhet t谷 apelojn谷 p谷r t谷 mbajtur past谷r ambientin e tyre. Detyra par谷sore e tij 谷sht谷 m谷njanimi i ndotjeve.Kujdesi ndaj mjedisit 谷sht谷 obligim njer谷zor p谷r t谷 evituar katastrofat ekologjike. Jo vet谷m n谷Shqip谷ri , por dhe n谷 vende t谷 tjera t谷 bot谷s duhen t谷 vendosen sa m谷 shum谷 tabela ku t谷 tregojn谷 : Nj谷 veprim i gabuar , nj谷 rrezik i madh p谷r jet谷n . Por shum谷 t domosdoshme jan谷 edhe koshat ku njer谷zit t谷 hedhin mbeturinat sepse ndryshe ato hidhen v谷nd e pa v谷nd . Pra , njeriu duhet t谷 jetoj谷 n谷 harmoni me natyr谷n, duhet t谷 kujdeset p谷r at谷, dhe t谷 shfryt谷zoj谷 me efikasitet t谷 mirat e saj, p谷rndryshe natyra e nd谷shkon at谷 dhe brezat q谷 do t谷 vijn谷.
Energjia llojet dhe perdorimi projekt fizike energjia ne pergjithesi energjia si koncept ne fizike ligji i ruajtjes se energjise shnderrimet e enrgjise ne hidrocentral ne panel diellor llojet e nergjise ne fizike ese rendesia e energjise ne jetet tona
MIKROGJALLESAT
Mikrogjallesat jan谷 n谷 mikrometra, ato kan谷 forma dhe madh谷si t谷 ndryshme, si p.sh. bakteret te cilat jan谷: koke, bacile, spirale. Jan谷 mikroorganizma nj谷qelizor谷. Nj谷 qeliz谷 bakteriale kryen t谷 gjitha funksionet q谷 e karakterizojn谷 jet谷n. Bakteret jetojn谷 gati kudo n谷 tok谷, n谷 uj谷, n谷 aj谷r, n谷 organizmin e shtazorve dhe bim谷ve. Pra bakteret jan谷 p谷rcjell谷se t谷 litosfer谷s, hidrosfer谷s dhe atmosfer谷s dhe num谷rohen p谷rb谷r谷s thelb谷sor t谷 biosfer谷s.
Mikrogjallesat ushqehen me t谷 nj谷jtat ushqime me njer谷zit, k谷shtu q谷 ato mund ti shnd谷rrojne ushqimet n谷 dobi t谷 njer谷zve ose n谷 d谷m t谷 tyre. Mikrogjallesat mund ta shnd谷rrojn谷 qumeshtin ne kos. Ato ushqehen me sheqerin e qumeshtit dhe e kthejn谷 n谷 acid te dob谷t. Ky acid quhet ACID LAKTIK.
M谷nyrat e ushqyerjes s谷 mikrogjallesave:
1. AUTOTROPE: jan谷 mikrogjallesat t谷 cilat e sigurojne vet谷 ushqimin me an谷 t谷 procesit t谷 fotosintez谷s.
2. HETOTROPE: jan谷 mikrogjallesat t谷 cilat ushqimin e tyre e marrin te gatsh谷m.
3. SIMBIOTIKE: jan谷 dy mikrogjallesa t谷 cilat bashk谷veprojn谷 p谷r tu ushqyer.
4. PARAZITARE: jane mikrogjallesa t谷 cilat ushqehen n谷 kurriz t谷 nj谷 organizmi tjet谷r duke e d谷mtuar at谷
5. SAPROFITE: jane mikrogjallesa t谷 cilat ushqehen me organizmat e vdekur duke i kthyer ato nga organike n谷 inorganike
CILAT JAN PROBLEMET ?
Ajri, toka, uj谷rat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, uj谷rat n谷ntok谷sore dhe gjith巽ka ku jeton dhe ndikon tek njeriu p谷rb谷jn谷 mjedisin rrethues.Sot zhvillimi i vrullsh谷m ekonomik i bot谷s e civilizimi i saj, krahas progresit t谷 madh q谷 kan谷 sjell谷, kan谷 nd谷rhyr谷 edhe n谷 d谷mtimin, ku m谷 shum谷 e ku m谷 pak, t谷 mjedisit ton谷 rrethues.Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i bot谷s s谷 gjall谷, 谷sht谷 shum谷 i ndotur me produkte e mbeturina t谷 shum谷llojshme, nd谷r to vendin kryesor谷 e z谷n谷 mbetjet kimike apo si巽 i njohim ndryshe, kimikatet dhe mbetjet radioaktive.T谷 gjitha k谷to d谷mtojn谷 e shkat谷rrojn谷 pa dallim bim谷t, kafsh谷t edhe vet谷 njeriun.Natyr谷 me an谷 t谷 proceseve dekompozuese q谷 shkaktoheshin ose p谷rshpejtoheshin nga dukuri natyrore, si ato atmosferike, tok谷sore, diellore etj, b谷jn谷 t谷 mundur eliminimin e k谷tyre mbeturina ndot谷se. Sot vihet re gjithmon谷 e m谷 shum谷 p谷rdorimi pa kufi i plehrave kimike nga bujku, i cili me teprime t谷 tilla pretendon t谷 rrisi pjellorin谷 e tok谷s. Por bima nuk thith t谷 gjith谷n.Nj谷 pjese e mir谷 q谷 mbetet e paasimiluar, me an谷 t谷 ujit t谷 reshjeve apo vaditjeve dep谷rton n谷 brend谷si t谷 tok谷s dhe ndot uj谷rat n谷ntok谷sore, ato t谷 burimeve, liqeneve, lumenjve.Plehrat dhe hedhja e tyre vend e pa vend, d谷mtojn谷 r谷nd谷 mjedisin rrethues, d谷mtojn谷 r谷nd谷 sh谷ndetin e vet谷 fajtorit i cili 谷sht谷 njeriu.
SI T VEPROJM PR TA NDALUAR ? Shum谷 njer谷z ankohen p谷r t谷 ndaluar k谷t谷 rr谷muj谷 q谷 谷sht谷 b谷r谷 n谷 rruzullin tok谷sor ,por nuk iu intereson . Nj谷 gj谷 谷sht谷 shum谷 e qart谷. Natyra ndotet shum谷 leht谷, por pastrohet me shum谷 v谷shtir谷si.Njer谷zit duhen t谷 nd谷rgjegj谷sohen, duhet t谷 apelojn谷 p谷r t谷 mbajtur past谷r ambientin e tyre. Detyra par谷sore e tij 谷sht谷 m谷njanimi i ndotjeve.Kujdesi ndaj mjedisit 谷sht谷 obligim njer谷zor p谷r t谷 evituar katastrofat ekologjike. Jo vet谷m n谷Shqip谷ri , por dhe n谷 vende t谷 tjera t谷 bot谷s duhen t谷 vendosen sa m谷 shum谷 tabela ku t谷 tregojn谷 : Nj谷 veprim i gabuar , nj谷 rrezik i madh p谷r jet谷n . Por shum谷 t domosdoshme jan谷 edhe koshat ku njer谷zit t谷 hedhin mbeturinat sepse ndryshe ato hidhen v谷nd e pa v谷nd . Pra , njeriu duhet t谷 jetoj谷 n谷 harmoni me natyr谷n, duhet t谷 kujdeset p谷r at谷, dhe t谷 shfryt谷zoj谷 me efikasitet t谷 mirat e saj, p谷rndryshe natyra e nd谷shkon at谷 dhe brezat q谷 do t谷 vijn谷.
Energjia llojet dhe perdorimi projekt fizike energjia ne pergjithesi energjia si koncept ne fizike ligji i ruajtjes se energjise shnderrimet e enrgjise ne hidrocentral ne panel diellor llojet e nergjise ne fizike ese rendesia e energjise ne jetet tona
MIKROGJALLESAT
Mikrogjallesat jan谷 n谷 mikrometra, ato kan谷 forma dhe madh谷si t谷 ndryshme, si p.sh. bakteret te cilat jan谷: koke, bacile, spirale. Jan谷 mikroorganizma nj谷qelizor谷. Nj谷 qeliz谷 bakteriale kryen t谷 gjitha funksionet q谷 e karakterizojn谷 jet谷n. Bakteret jetojn谷 gati kudo n谷 tok谷, n谷 uj谷, n谷 aj谷r, n谷 organizmin e shtazorve dhe bim谷ve. Pra bakteret jan谷 p谷rcjell谷se t谷 litosfer谷s, hidrosfer谷s dhe atmosfer谷s dhe num谷rohen p谷rb谷r谷s thelb谷sor t谷 biosfer谷s.
Mikrogjallesat ushqehen me t谷 nj谷jtat ushqime me njer谷zit, k谷shtu q谷 ato mund ti shnd谷rrojne ushqimet n谷 dobi t谷 njer谷zve ose n谷 d谷m t谷 tyre. Mikrogjallesat mund ta shnd谷rrojn谷 qumeshtin ne kos. Ato ushqehen me sheqerin e qumeshtit dhe e kthejn谷 n谷 acid te dob谷t. Ky acid quhet ACID LAKTIK.
M谷nyrat e ushqyerjes s谷 mikrogjallesave:
1. AUTOTROPE: jan谷 mikrogjallesat t谷 cilat e sigurojne vet谷 ushqimin me an谷 t谷 procesit t谷 fotosintez谷s.
2. HETOTROPE: jan谷 mikrogjallesat t谷 cilat ushqimin e tyre e marrin te gatsh谷m.
3. SIMBIOTIKE: jan谷 dy mikrogjallesa t谷 cilat bashk谷veprojn谷 p谷r tu ushqyer.
4. PARAZITARE: jane mikrogjallesa t谷 cilat ushqehen n谷 kurriz t谷 nj谷 organizmi tjet谷r duke e d谷mtuar at谷
5. SAPROFITE: jane mikrogjallesa t谷 cilat ushqehen me organizmat e vdekur duke i kthyer ato nga organike n谷 inorganike
Waste Management Riciklimi i Masave Plastike - PlastmasaveArdian Bytyqi
油
Ad
Riciklimi i letres
2. eshtjet qe do te trajtohen:
eshte riciklimi?
3R
Proceset e riciklimit
Llojet e materialeve te riciklueshme
Ndarja e diferencuar
Perfitimet nga riciklimi
Riciklimi I letres
Fakte rreth riciklimit te letres
Konkluzione
Rekomandime
3. Pozicioni I riciklimit n谷 sistemin e qarkullimit t谷 Mbetjeve
Riperdorimi, Reduktimi,
RICIKLIMI...jane 3 fjalet
me te rendesishme qe
ndihmojne natyren dhe
mjedisin ku jetojme.
ndryshe te quajtura 3R
3R
4. RICIKLIMI
Riciklimi 谷sht谷 pro巽esi i rip谷rpunimit t谷 mbetjeve.
Koh谷t e fundit ky proces ka nj谷 zhvillim t谷 gj谷r谷 n谷
shum谷 fusha industriale: t谷 hekurit, drurit,
plastik谷s, t谷 qelqit (p谷r t谷 p谷rmendur k谷tu m谷 t谷
r谷nd谷sishmet).
9. Riciklimi i letres
Procesi i riciklimit t谷 letr谷s konsiston n谷 p谷rzierjen e letr谷s s谷
p谷rdorur me uj谷 dhe kimikate p谷r t谷 shp谷rb谷r谷 materialin. M谷 pas
ajo cop谷tohet dhe nxehet p谷r ta kthyer n谷 fillesat e celuloz谷s, nj谷
lloj i materialeve bimore organike, kjo p谷rzierje quhet brum. M谷
tej filtrohet p谷r t谷 larguar 巽do material plastik apo mbetje t谷
pad谷shiruara q谷 mund t谷 jen谷 ende n谷 p谷rzierje. M谷 tej ajo mund
t谷 kthehet n谷 let谷r t谷 re. E nj谷jta fib谷r mund t谷 riciklohet rreth 7
her谷. P谷rdorimi i letr谷s s谷 ricikluar 谷sht谷 hallk谷 ky巽e n谷 mbylljen
e ciklit t谷 riciklimit. Kjo 谷sht谷 e r谷nd谷sishme p谷r industrin谷 e
letr谷s, pasi 36% e mbetjeve p谷rb谷het nga letra.
11. Produktet e riciklimit te letres
Produkte nga Gazetat
Produkte nga Revistat
Riciklim i kartonit
12. Mos e riciklo Ricikloje
o Let谷r e ngjyrosur
o Let谷r karboni
o Gazeta Revista
o Letra t谷 shk谷lqyeshme apo me
llust谷r
o Karton
o Etiketa plastike
o Kap谷se letrash
o Ngjit谷s lidhjesh
o Let谷r kopjesh ose fotografish
Let谷r pa karbon
o Zarfe me dritare
o do lloj letre me ngjit谷s (adeziv)
do lloj letre natyrale t谷
ngjyrosur si:
o Letra shkrimi
o Let谷r makine shkrimi
o Let谷r t谷 printuar
o Lidh谷se letrash
o Zarfa pa dritare ose ngjit谷s
13. Fakte rreth riciklimit te letres
500.000 pem谷 priten 巽do jav谷 p谷r t谷 shtypur gazet谷n
londineze "Sunday".
75.000 pem谷 do t谷 shp谷toheshin n谷se do t谷 riciklohej nj谷
num谷r i vet谷m i gazet谷s New York Times.
700 巽anta letre q谷 mund t谷 prodhohen nga l谷nda drusore e
nj谷 peme
Mesatarisht 7 pem谷 n谷 vit, konsumon 巽do njeri n谷 material
let谷r.
P谷raf谷risht 1 bilion pem谷 巽ohen d谷m 巽do vit n谷 USA, nga
mosriciklimi i letr谷s.
14. Konkluzione
o Nevojitet nje ndergjegjesim dhe informim me I madh ne
lidhje me kete teme.
o Shqip谷ria 谷sht谷 m谷 e favorshme p谷r realizimin e
pro勦eseve t谷 reduktimit ekologjik , prandaj duhet t谷
nd谷rgjegj谷sohemi t谷 gjith谷 t谷 japim kontributin ton谷 dhe
t谷 k谷rkojm谷 mb谷shtetje p谷r realizimin e tyre.
o Te krijohen politika nxitese ne aspektin ekonomik per
riciklimin e letres.
15. Rekomandime
o Ndergjegjesimi te behet me ane te: flet谷palosjeve,
aktiviteteve, konkurseve n谷p谷r shkolla lidhur me tema t谷
ndryshme mbi mjedisin apo piktura etj.
o Udh谷rr谷fime p谷r blerjen e produkteve t谷 riciklueshme.
o K谷rkesat p谷r minimumin e mbajtjes s谷 materialeve t谷
riciklueshme.
o Taks谷n nxit谷se p谷r produktet t谷 ricikluara.
