�ݺ�ߣ

BS CK II Nguyễn Thị Phương Nga
Bộ môn Lão khoa

Mục tiêu
 Sinh lý học giấc �Բ�ủ
 Đặc điểm giấc �Բ�ủ ở người cao tuổi
 Các yếu tố góp phần gây rối loạn giấc �Բ�ủ ở
người cao tuổi
 Các rối loạn giấc �Բ�ủ thường gặp ở người cao
tuổi.

Ngủ là gì?
Ngủ là một trạng thái có tính hành vi có thể đảo ngược
được đặc trưng bởi:
 Không ghi nhận kích thích từ môi trường (thông qua các
giác quan).
 Gia tăng ngưỡng đáp ứng đối với kích thích từ môi
trường.

roi loan giac ngu 161221120343

Sinh lý học giấc �Բ�ủ
 Chu kỳ thức – �Բ�ủ (sleep – wake cycle).
 Các giai đoạn của giấc �Բ�ủ.

Hệ thần kinh trung ương
Hệ thần kinh trung ương
Vỏ não
Gian não
Thân não
Vỏ não
Đồi thị
Thân
não
Hạ đồi
Trạng thái thức tỉnh do hạ đồi sau

HỆ LƯỚI
HOẠT HOÁ
VÙNG HẠ ĐỒI SAU
VỎ NÃO
HỆ THỐNG THỨC

Chu kỳ thức-�Բ�ủ (sleep-wake cycle)
2 cơ chế sinh lý tương tác và
cân bằng với nhau:
 Nhịp thức-�Բ�ủ (circadian
rhythm): các quá trình bên
trong não và cơ thể theo chu
kỳ 24 giờ, đáp ứng với sáng
tối của môi trường, được quy
định bởi đồng hồ sinh học.
 Quá trình nội môi (sleep-
wake homeostasis): quá trình
sản xuất và tích luỹ các chất
gây �Բ�ủ trong não
(melatonin).

Nhịp thức-�Բ�ủ (circadian rhythm)
Nhân trên
giao thị

• Quá trình nội môi gây �Բ�ủ tăng dần trong ngày và giảm dần sau
khi �Բ�ủ.
• Quá trình nhịp ngày-đêm gây tăng thức tỉnh trong ngày và giảm
vào cuối ngày

• Hoạt động của nhân trên giao thị (SCN) tăng trong ngày → sản xuất
melatonin rất thấp.
• Hoạt động của SCN giảm vào cuối ngày → sản xuất melatonin tăng và
nhanh chóng đạt tối đa → hoạt hoá ML1 → tắt hoạt động của SCN → �Բ�ủ.
ML1

Quá trình nội môi (sleep-wake homeostasis)

Rối loạn nhịp thức-�Բ�ủ
 Là một nhóm rối loạn giấc �Բ�ủ.
 Khi nhịp thức-�Բ�ủ không đồng bộ với thời điểm thức-
�Բ�ủ mong muốn của từng người.
 Gồm:
 Thay đổi múi giờ (jet-lag).
 Shift Work Sleep Disorder
 Non-24-Hour Sleep-Wake Syndrome
 Irregular sleep-wake pattern
 Delayed sleep-wake syndrome
 Advanced sleep-wake syndrome

Nhịp thức-�Բ�ủ đến sớm (advanced circadian
rhythm)

Các giai đoạn của giấc �Բ�ủ
 Giấc �Բ�ủ bình thường gồm 4 đến 5 chu kỳ.
 Mỗi chu kỳ từ 90 đến 120 phút bao gồm 2 giai đoạn
�Բ�ủ chính:
 Giấc �Բ�ủ không cử động mắt nhanh (non-REM).
 Giấc �Բ�ủ cử động mắt nhanh REM (rapid-eye-
movement).

Các giai đoạn của giấc �Բ�ủ
• Giấc �Բ�ủ non-REM gồm 4 giai đoạn 1, 2, 3, 4
• Giấc �Բ�ủ REM.
Hypnogram

Giấc �Բ�ủ không cử động mắt nhanh (non-REM)
• Thức: nhịp alpha, beta.
• Giai đoạn 1, giai đoạn 2:
�Բ�ủ nông.
• Giai đoạn 3, 4: �Բ�ủ sâu,
các dấu hiện sinh tồn
đều giảm

Giấc �Բ�ủ cử động mắt nhanh REM
 Nhiệt độ, nhịp tim, nhịp thở,
huyết áp đều tăng.
 Trương lực cơ mất.
 Cử động mắt nhanh qua lại
và giấc mơ.
 Điện não nhịp α giống như
giai đoạn thức nhưng �Բ�ủ
rất sâu.

Giấc �Բ�ủ ngon và chất lượng
 Số lượng: 7 đến 8 giờ.
 Chất lượng: cảm thấy tỉnh táo, sảng khoái, không có
cảm giác mệt mỏi, buồn �Բ�ủ, năng suất làm việc cao
và không có những cơn ác mộng trong khi �Բ�ủ.

Các giai đoạn của giấc �Բ�ủ ở người cao
tuổi
 Kéo dài thời gian giai đoạn 1 và 2 (�Բ�ủ nông).
 Giảm thời gian giai đoạn 3 và 4 (�Բ�ủ sâu).
 Sự ổn định của giấc �Բ�ủ REM.
 Tăng số lần thức giấc (wake) trong đêm.
Espiritu JR. Clin Geriatr Med 2008;24:1-14

Đặc điểm giấc �Բ�ủ ở người cao tuổi
 Nhịp thức-�Բ�ủ đến sớm (advanced circadian rhythm)
hơn người trẻ 1 – 2 giờ → đi �Բ�ủ sớm.
 Thời gian tiềm giấc �Բ�ủ tăng.
 Thời gian �Բ�ủ toàn bộ giảm nhẹ.
 Thức giấc tăng.
 Hiệu quả giấc �Բ�ủ giảm.
Espiritu JR. Clin Geriatr Med 2008;24:1-14

Đặc điểm giấc �Բ�ủ ở người cao tuổi

Dịch tể học
 50% người cao tuổi có mất �Բ�ủ (insomnia).
 Ở Mỹ, 1,7% dân số dùng thuốc �Բ�ủ mỗi ngày; 0,8%
dùng thuốc hổ trợ giấc �Բ�ủ không kê toa.
 Phụ nữ cao tuổi thường bị mất �Բ�ủ hơn nam.
Kamel NS et al. Am J Med. Jun 2006;119(6):463-9
Byles JE et al. Sleep. Aug 2005;1:28(8):972-9

Các yếu tố góp phần gây rối loạn giấc �Բ�ủ
 Bệnh lý nội khoa: đau mạn tính, tim mạch, hô hấp,
tiêu hoá, tiền liệt tuyến …
 Bệnh lý tâm thần kinh: sa sút trí tuệ, trầm cảm, rối
loạn liên quan stress…
 Thuốc.
 Môi trường, xã hội: nghề nghiệp, môi trường,
stress, vệ sinh giấc �Բ�ủ kém, nghỉ hưu, mất người
thân.

Hậu quả của rối loạn giấc �Բ�ủ
 Ảnh hưởng chất lượng cuộc sống.
 Buồn �Բ�ủ ban ngày, �Բ�ủ ngày quá mức.
 Tăng huyết áp, rối loạn nhịp và đột tử.
 Tăng nguy cơ suy giảm nhận thức.
 Tăng tỷ lệ tử vong.

Bệnh sử
 Có rối loạn giấc �Բ�ủ ?
 Hay biến đổi giấc �Բ�ủ do tuổi tác?
 Nhận định sai lầm về giấc �Բ�ủ?
 Bản chất của rối loạn giấc �Բ�ủ.
 Ảnh hưởng cuộc sống và hoạt động hàng ngày.
 Các yếu tố góp phần gây rối loạn giấc �Բ�ủ.
 Xem xét nhật ký giấc �Բ�ủ và hỏi người thân, người
chăm sóc.

Đa ký giấc �Բ�ủ
 Xác định các giai đoạn của giấc �Բ�ủ.
 Giúp chẩn đoán các rối loạn giấc �Բ�ủ.

Các thông số giấc �Բ�ủ
 Thời kỳ �Բ�ủ toàn bộ (Total sleep period).
 Thời gian �Բ�ủ toàn bộ (Total sleep time): giai đoạn �Բ�ủ
toàn bộ trừ thời gian thức giấc.
 Thời gian tiềm giấc �Բ�ủ (Sleep latency).
 Thức giấc sau khi �Բ�ủ (Wake after sleep onset).
 Hiệu quả giấc �Բ�ủ (Sleep efficiency): tỷ số thời gian �Բ�ủ
toàn bộ chia cho thời gian nằm �Բ�ủ ban đêm.
 Các bất thường trong khi �Բ�ủ

Rối loạn giấc �Բ�ủ Trưởng thành Cao tuổi
Mất �Բ�ủ 10 – 20% 40 – 50%
Ngưng thở khi �Բ�ủ 1 – 25% 24 – 40%
Cử động chi chu kỳ 2 – 5% 30 – 45%
Hội chứng chân không yên 2 – 15% 12 – 30%
Rối loạn hành vi giấc �Բ�ủ
REM
0,5% 0,5 – 2%
Young T, et al., Ancoli-Israel S, et al., Sleep 2001; Mant E, et al., Age and Ageing 1992; Ancoli-
Israel S, et al. Sleep 1993; Phillips BA, et al., Sleep 1994; Hoch CC, et al., Sleep 1994; O’Keefe ST,
et al., Age and Ageing 1994; Phillips B, et al., Arch Int Med 2000; Allen R, et al. Arch Int Med
2005

Mất �Բ�ủ (insomnia)
 40 – 50% người cao tuổi.
 Tiêu chuẩn chẩn đoán:
 Thời gian tiềm giấc �Բ�ủ > 30 phút.
 Hiệu quả giấc �Բ�ủ < 85%.
 Khó bắt đầu giấc �Բ�ủ.
 Khó duy trì giấc �Բ�ủ: thức giấc
nhiều lần và khó khôi phục giấc
�Բ�ủ.
 Thức dậy sớm vào buổi sáng.
 Ảnh hưởng chất lượng cuộc sống.

Ngưng thở khi �Բ�ủ tắc nghẽn (Obstructive
Sleep Apnea)
 Là rối loạn nhịp thở liên quan
giấc �Բ�ủ.
 Những giai đoạn tắc nghẽn
đường thở trên, gây giảm độ
bão hoà oxy và thức giấc.
 Yếu tố nguy cơ:
 Nam
 Vòng cổ lớn (> 40cm).
 Béo phì.
 Bệnh tai mũi họng: lưỡi to, phì đại
amiđan.

Ngưng thở khi �Բ�ủ tắc nghẽn (OSA)
Chẩn đoán bằng đa ký giấc �Բ�ủ.

 Giải thích về những thay đổi của giấc �Բ�ủ do tuổi
tác.
 Phát hiện và kiểm soát các yếu tố góp phần gây rối
loạn giấc �Բ�ủ.
 Điều trị triệu chứng.
 Mục tiêu: cải thiện thời gian và chất lượng giấc �Բ�ủ
và chức năng ban ngày.

Vệ sinh giấc �Բ�ủ (Sleep hygene)
 Đi �Բ�ủ và thức dậy đúng giờ.
 Giảm hoặc không �Բ�ủ ngày.
 Tập thể dục hàng ngày.
 Chỉ dùng giường �Բ�ủ để �Բ�ủ.
 Tránh ăn nhiều trước khi đi �Բ�ủ.
 Hạn chế dùng rượu, caffeine, và thuốc lá trước khi đi
�Բ�ủ.
 Môi trường �Բ�ủ thích hợp về nhiệt độ, yên tĩnh, và tối.
 Mặc quần áo rộng rãi thoải mái khi �Բ�ủ.

Vệ sinh giấc �Բ�ủ (tt)
 Nếu không �Բ�ủ được thì rời giường và thực hiện
những hoạt động thư giãn như nghe nhạc êm
dịu, đọc sách, nhưng tránh ánh sáng quá sáng.
 Tiếp xúc với ánh sáng vào ban ngày.
 Người thừa cân và ngáy to: giảm cân, không
uống rượu và thuốc an thần trước khi �Բ�ủ, tránh
nằm ngửa (vd: đặt một trái banh tennis dưới ra
giường sau lưng).

Kết luận
 Sleep disorders are common in elderly.
 There are some precipitating factors of sleep
disorders.
 Sleep disorders cause negative effects on quality
of life and increase morbidity and mortality risk.
 Common sleep disorders in elderly are insomnia,
sleep apnea, periodic limbs movements, restless
leg syndrome, REM sleep behavior disorders.

Tài liệu tham khảo
1. Remmes A.H (2007). Sleep disorders. Current diagnosis and treatment in
Neurology. Lange. P 485-493.
2. Vũ Anh Nhị (2001). Rối loạn giấc �Բ�ủ. Thần kinh học lâm sàng và điều trị. Tr
495-510.
3. American Academy of Sleep Medicine (2005). International classification of
sleep disorders: Diagnostic and coding manual. 2nd ed. Westchester, IL:
American Academy of Sleep Medicine.
4. Adam D. R, Victor M. et al (1997). Sleep and its abnormalities. Principle of
Neurology, 6th Edition. pp. 380-401.
5. Moore C. A, Williams R. L et al (2000). Sleep disorder. Kaplan & Sadock's
Comprehensive Textbook of Psychiatry. Benjamin J. Sadock (Editor), Virginia
A. Sadock. Lippincott Williams & Wilkins Publishers; 7th edition. p 3461-
3499.
6. Schutte-Rodin S., Broch L. et al (2008). Clinical guideline for the evaluation
and management of chronic insomnia in adults. J Clin Sleep Med;4(5):487-
504.
7. Truong D. D (2004). Rối loạn giấc �Բ�ủ. Thần kinh học lâm sàng. Nhà xuất
bản y học. Tr 698-708.

�ݺ�ߣ

roi loan giac ngu 161221120343

Recommended

More Related Content

What's hot (20)

Viewers also liked (20)

Similar to roi loan giac ngu 161221120343 (20)

Recently uploaded (20)

roi loan giac ngu 161221120343