More Related Content
What's hot (20)
Similar to Ses bilgisi konu (19)
More from Yiitcan BALCI (20)
Ses bilgisi konu
- 2. SES: Kula脹n duyabildii titreimlere ses denir. Az脹m脹z脹n tek bir hareketiyle hi巽bir engele uramadan 巽脹kan sesler olduu gibi bir ses yard脹m脹 ile 巽脹kan sesler de vard脹r. Seslerin yaz脹daki kar脹l脹脹na harf denir. Dilimizde yirmi dokuz adet harf vard脹r. Bunlardan sekiz tanesi 端nl端 yirmi bir tanesi 端ns端zd端r. S.M
- 3. NLLER VE ZELL聴KLER聴 Dilimizde sekiz adet 端nl端 ses vard脹r.Bunlar ; Her bir 端nl端n端n az脹n,dudaklar脹n ve dilin ald脹脹 durumlara g旦re 巽eitli 旦zellikleri vard脹r. A E I 聴 O U
- 4. DZ NLLERDZ NLLER YUVARLAK NLLERYUVARLAK NLLER GEN聴GEN聴 NLLERNLLER DARDAR NLLERNLLER GEN聴GEN聴 NLLERNLLER DARDAR NLLERNLLER KALINKALIN NLLERNLLER A I O U 聴NCE聴NCE NLLERNLLER E 聴
- 5. A, E, I, 聴 O, , U,
- 14. UYUMLAR nl端lerle ilgili iki adet uyum vard脹r UYUMLAR BYKBYK NLNL UYUMUUYUMU KKKK NLNL UYUMUUYUMU
- 15. BYK NL UYUMUBYK NL UYUMU T端rk巽enin kal脹nl脹k-incelik uyumudur.B端y端k 端nl端 uyumu kural脹na g旦re; Kal脹n 端nl端lerden (a, 脹, o, u) sonra yine kal脹n 端nl端ler (a, 脹, o, u), ince 端nl端lerden (e, i, 旦, 端), sonra yine ince 端nl端ler (e, i, 旦, 端) gelir. a, 脹, o, u a, 脹, o, u e, i, 旦, 端 e, i, 旦, 端
- 16. rnekler: Silgi: silgi > her iki i sesi de ince D旦neme巽: d旦neme巽 > 旦 ve e sesleri ince Kurak: kurak > u ve a sesleri kal脹n Doruk: doruk > o ve u sesleri kal脹n
- 17. rneklerden de anla脹ld脹脹 gibi kal脹n bir sesliden sonra kal脹n bir sesli ile, ince bir sesliden sonra ince bir sesli ile devam eden T端rk巽e kelimeler B端y端k nl端 Uyumu kural脹na uyarlar. yleyse; silgi, d旦neme巽, kurak ve doruk kelimeleri B端y端k nl端 Uyumuna uyarlar.
- 18. B端y端k nl端 Uyumunu Bozan Ekler Dilimizde var olan ve s脹kl脹kla kullan脹lan alt脹 adet ek ekil deitiremediklerinden baz脹 durumlarda b端y端k 端nl端 uyumunu bozarlar.Bunlar: -yor: geliyor -ken: koarken -ki: akamki -leyin: sabahleyin -da: meslekta -mt脹rak: ekimt脹rak
- 19. KK NL UYUMUKK NL UYUMU Bu uyum T端rk巽enin d端zl端k-yuvarlakl脹k uyumudur.Bu uyumun iki kural脹 vard脹r. D端z 端nl端lerden (a,e,脹,i) sonra yine d端z 端nl端ler (a,e,脹,i) gelir. Yuvarlak 端nl端lerden sonra (o,旦,u,端) ya d端z-geni (a,e) ya da dar-yuvarlak (u, 端) 端nl端ler gelir.
- 20. a, e, 脹, i a, e, 脹, i (D端zD端z) (D端zD端z) o, 旦, u, 端 (D端z-Geni)(D端z-Geni) (Yuvarlak)(Yuvarlak) (Dar-Yuvarlak)(Dar-Yuvarlak) a-e u-端
- 21. rnekler: Silgi: silgi > her iki i sesi de d端z D旦neme巽: d旦neme巽 > 旦 (yuvarlak) sesinden sonra e (d端z- geni) sesi gelmi ve yine d端z bir sesle e devam etmi. Kurak: kurak > u (yuvarlak) sesinden sonra a (d端z-geni) sesi gelmi. Doruk: doruk > o (yuvarlak) sesinden sonra u (dar-yuvarlak) sesi gelmi.
- 22. rneklerden de anla脹ld脹脹 gibi d端z bir sesliden sonra d端z bir sesli ile, yuvarlak bir sesliden sonra ya d端z- geni ya da dar-yuvarlak bir sesli ile devam eden T端rk巽e kelimeler K端巽端k nl端 Uyumu kural脹na uyarlar. yleyse; silgi, d旦neme巽, kurak ve doruk kelimeleri K端巽端k nl端 Uyumuna uyarlar.
- 23. K端巽端k 端nl端 uyumu kural脹nda her bir harf i巽in yeni bir deerlendirme yap脹l脹r.Eer uyum yuvarlak bir harfle balam脹 ve sonraki harf d端z ile devam etmi ise kural da ekil deitirir ve art脹k kural d端zlere g旦re incelenmeye balan脹r. rnek: 巽orakl脹k: yuvarlak/d端z-geni/d端z rnekte g旦r端ld端端 gibi ikinci sesli olan a sesinden sonra kural d端z sesliler kural脹na d旦nm端t端r. Bu durumda 巽orakl脹k kelimesi K端巽端k nl端 Uyumuna uyar. SES OLAYLARI
- 24. SES OLAYLARI nl端lerle 聴lgili Ses Olaylar脹 ns端zlerle 聴lgili Ses Olaylar脹
- 25. NLLERLE 聴LG聴L聴 SES OLAYLARI 1-nl端 D端mesi 2-nl端 T端remesi 3-nl端 Daralmas脹 4-nl端 Deimesi
- 26. 1-nl端 D端mesi: Birka巽 farkl脹 yolla ger巽ekleir. Hece d端mesi ve a脹nma da bu b旦l端m i巽inde deerlendirilecektir. rnek: burun-u burnu sar脹-ar-mak sararmak kahve+alt脹 kahvalt脹
- 27. 2-nl端 T端remesi: Baz脹 kelimelerin sonuna k端巽端ltme eki getirildiinde veya pekitirme yap脹l脹rken seslerin 旦zelliine bal脹 olarak bir ses t端rer. rnek: bir-cik biricik salam sapasalam az-c脹k az脹c脹k
- 28. 3-nl端 Daralmas脹 Sonunda geni 端nl端 bulunan baz脹 kelimelere yor eki veya y sesiyle balayan bir ek geldiinde kelimenin sonundaki geni sesli dar bir sesliye d旦n端端r. rnek: g旦zle-yor g旦zl端yor bala-yor bal脹yor
- 29. 4-nl端 Deimesi Ben, Sen gibi kii zamirleri y旦nelme durumu eki(-a, -e)ni ald脹klar脹nda zamirlerin i巽indeki e sesi deiir. rnek: ben-e bana sen-e sana SES OLAYLARI
- 30. NSZLERLE 聴LG聴L聴 SES OLAYLARI 1-NSZ BENZEMES聴 2-NSZ YUMUAMASI 3-NSZ TREMES聴 4-NSZ DMES聴 5-BOUMLAMA(GER聴LEY聴C聴 BENZEME)
- 31. 1-NSZ BENZEMES聴 Sert sessizle(p,巽,t,k) biten bir kelimenin ard脹ndan yumuak(b,c,d,g,) bir sessiz harf gelirse yumuak sesle balayan ek benzeri bir sert sessize d旦ner. rnek: 巽orap-c脹 巽orap巽脹 sokak-da sokakta yenge.-den yenge巽ten
- 32. 2-ns端z Yumuamas脹 Sert sessizle biten bir kelimenin ard脹ndan sesli ile balayan bir ek geldiinde ilk kelimenin son harfi yumuak 端ns端ze d旦ner. rnek: kitap-脹 kitab脹 旦rdek-e 旦rdee
- 33. 3-ns端z T端remesi Baz脹 yabanc脹 k旦kenli kelimelerin yard脹mc脹 fiil alarak birleik fiil oluturduu durumlarda ilk kelimenin son sessiz harfinden bir tane daha t端rer.Buna 端ns端z ikizlemesi de denir. rnek: af+etmek affetmek hal+olmak hallolmak his+etmek hissetmek
- 34. 4-ns端z D端mesi Bu olaya -k sesinin d端mesi de denir.Sonunda -k sesi bulunan kelimelere k端巽端ltme eki geldiinde bu ses d端er. rnek: k端巽端k-c端k k端巽端c端k ufak-c脹k ufac脹k
- 35. 5-BOUMLAMA 聴巽inde -n ve -b sesi yan yana bulunan kelimelerde -n sesi -m ye d旦n端端r.Bu kural birleik kelimelerde ve 旦zel isimlerde ge巽erli deildir. rnek: s端nb端l s端mb端l anbar ambar penbe pembe
- 36. D聴ER SES OLAYLARI 1-YARDIMCI NL/NSZ 2-ULAMA
- 37. 1-YARDIMCI NL/NSZ 聴ki 端nl端 veya iki 端ns端z端n yan yana geldii durumlarda okumay脹 kolaylat脹rmak amac脹yla gelen seslerdir.Yard脹mc脹 端nl端ler dar sesliler(-脹,-i,-u,-端)iken yard脹mc脹 端ns端zler(-y,-n) sesleridir. NOT: - ve -s sesleri yard脹mc脹 端ns端z deillerdir.
- 38. rnek: Ali-i Aliyi O-u Onu g旦r-yor g旦r端yor bil-r-im bilirim S.M
- 39. 2-ULAMA ns端z ile biten bir kelimeden sonra 端nl端 ile balayan bir kelime geldiinde ilk kelimenin son harfi ikinci kelimenin ilk harfine eklenmi gibi okunur.bu olaya ulama(ekleme)denir. rnek: Senin araban 巽ok uzun. S.M