More Related Content
What's hot (20)
Similar to Ses Sunu (20)
Ses Sunu
- 1. SES B聴LG聴S聴
- 2. A. NLLER (Sesliler, vokaller) B. NSZLER (Sessizler, konsonantlar) T端rk巽ede Seslerin S脹n脹fland脹r脹lmas脹
- 3. nl端lerin S脹n脹fland脹r脹lmas脹 聴 E 聴nce U O I A Kal脹n DAR GEN聴 DAR GEN聴 Az脹n a巽脹kl脹脹na g旦re YUVARLAK DZ Dudaklar脹n durumuna g旦re
- 4. T端rk巽e kelimelerde 但, 樽, 短 gibi uzun 端nl端 yoktur. I 端nl端s端 T端rk巽eye 旦zg端d端r; sadece dilimizde vard脹r. T端rk巽e kelimelerde ince a yoktur: efkat, d端kkan, Lamia hel但k, eml但k o ve 旦 端nl端leri T端rk巽e kelimelerin yaln脹zca ilk hecesinde bulunur. 聴lk hece d脹脹ndaki hecelerinde bu 端nl端leri bulunduran kelimeler yabanc脹 k旦kenlidir, hepsi k端巽端k 端nl端 uyumunu bozar : Doktor, televizyon, aksiyon, horoz vb. gibi. T端rk巽e kelimelerde iki 端nl端 yan yana gelmez. Bu t端r kelimelerin tamam脹 yabanc脹 as脹ll脹d脹r : air, ideoloji, fiil, iir, Rauf nl端lerin zellikleri
- 5. Oluumlar脹 s脹ras脹nda ses tellerini titretiren b, c, d, g, , j, l, m, n, r, v, y, z 端ns端zler yumuak sessizlerdir. Ses tellerini titretirmeyen 巽, f, h, k, p, s, , t ( f脹st脹k巽脹 ahap ) sesleri sert sessizlerdir. T端rk巽ede kelime ba脹nda iki 端ns端z yan yana bulunmaz. Ancak bre 端nlemi hari巽. tren, fren, pl但n, grup, trafik, kral, spor b, c, d, g 端ns端zleriyle kelime bitmez . T端rk巽ede p, 巽, t, k ile yaz脹l脹r ve s旦ylenir. Ancak anlam fark脹n脹 belirtmek i巽in at / ad, ot / od, sa巽 / sac , gibi kelimeler bu 端ns端zlerle bitebilir. sebeb->sebep, kitap->kitap, cild->cilt... Bu gibi kelimeler 端nl端yle balayan ek ald脹klar脹nda 端ns端zler tekrar yumuar: sebep->sebebi, kitap->kitab脹, et端t->et端d端, rengi. T端rk巽e kelimelerde ayn脹 iki 端ns端z yan yana bulunmaz. Bu kurala uymayan kelimeler T端rk巽e as脹ll脹 deildir : Millet, iddia, illet. ns端zlerin zellikleri
- 6. Uyan脹k ol! Uyum, T端rk巽e as脹ll脹 kelime k旦kleri ve ekleri i巽indir. Yabanc脹 kelimelerde, birleik kelimelerde, tek heceli s旦zc端klerde uyum aranmaz . SES UYUMLARI
- 7. 1-T端rk巽e bir kelimenin ilk hecesindeki sesli harf ince ise dier hecelerdeki sesli harfler de ince olmal脹d脹r. 2-聴lk hecedeki sesli, kal脹n ise dier hecelerdeki sesliler de kal脹n olmal脹d脹r. BYK NL UYUMU (Kal脹nl脹k-聴ncelik Uyumu)
- 8. Hocam, T端rk巽e olduklar脹 halde kal脹nl脹k-incelik uyumuna uymayan s旦zc端kler var m脹? Olmam脹 be: anne (ana), karde (kar脹nda, karda), elma (alma)... vb. BYK NL UYUMU (Kal脹nl脹k-聴ncelik Uyumu)
- 9. Bir de bu uyumu bozan ekler vard脹: Verilen c端mlede g旦rd端端m端zde tikkate ge巽eceeedik: -yor: geli-yor, gidi-yor... -ken: uyur-ken, ka巽ar-ken... -ki: onun-ki babam脹n-ki... -leyin: sabah-leyin, akam-leyin... -(脹)mtrak: eki-mtrak, yeil(i)-mtrak... -da: g旦n端l-da... BYK NL UYUMU (Kal脹nl脹k-聴ncelik Uyumu)
- 10. Aman sazan olma! UYARILAR: Yabanc脹 s旦zc端klerde b端y端k 端nl端 uyumu aranmaz : Televizyon, otomobil, istifade, ahenk, badem, ceyl但n, 巽apari, 巽iroz, Ayk脹r脹 durumlar d脹脹nda, b端y端k 端nl端 uyumuna uymayan s旦zc端kler T端rk巽e deildir : Ahmet, kirac脹, kapasite... Birleik s旦zc端klerde b端y端k 端nl端 uyumu aranmaz . Uyum bileii oluturan s旦zc端klerde ayr脹 ayr脹 aran脹r: Bilgi +sayar, Tek heceli s旦zc端klerde b端y端k 端nl端 uyumu aranmaz : Ko, at, bir, g旦k... BYK NL UYUMU (Kal脹nl脹k-聴ncelik Uyumu)
- 11. B端y端k 端nl端 uyumunu Totura bile yapar. Hadi bakal脹m gel burada g旦ster h端nerini. KK NL UYUMU (D端zl端k-Yuvarlakl脹k Uyumu) 聴 E U O I A YUVARLAK DZ Dudaklar脹n durumuna g旦re
- 12. Konu kolay. 聴ki eyi bil yeter! 1. D端zler d端zleri takip eder: A巽脹k, birinci, emekler, 脹l脹kt脹r. Bal脹k巽脹lar, ieler, se巽kinlik, sayg脹nl脹k. 2. Ya da unu bil yeter: Ordu G旦l端 ndeki kale de edebi 端slup la bal脹k eti yedik. (Bu ne yahu? Hoca da s脹y脹rd脹 iyi mi?) KK NL UYUMU (D端zl端k-Yuvarlakl脹k Uyumu)
- 13. b a l 脹 k e t i => b a l 脹 k e t i Neymi efendim: bal脹k eti ndeki 端nl端lerden sonra yine bal脹k eti ndeki 端nl端ler gelir. 1. k a l e O rd u g 旦 l 端 2. 端 sl u p Ordu g旦l端 ndeki 端nl端lerden sonra da ya 端slup taki 端nl端ler gelir ya da kale deki 端nl端lerden birisi gelir. KK NL UYUMU (D端zl端k-Yuvarlakl脹k Uyumu)
- 14. 聴te olay buymu. Ama unlara dikkat edeceksin ha: 聴kiden fazla heceden oluan kelimelerde, her hecenin kendisinden sonra gelenle uyumda olup olmad脹脹na bak脹l脹r. Uyan脹kl脹k yap脹p kal-inc. uyumundaki gibi h脹zl脹ca ilk ve sonuncu heceye g旦z atma. kulakl脹k, ocak巽脹lar, kolayl脹k KK NL UYUMU (D端zl端k-Yuvarlakl脹k Uyumu)
- 15. Kurala Ayk脹r脹 Durumlar: 1. Birleik kelimelerde uyum aranmaz: ateb旦cei, Suluova. Baz脹 T端rk巽e s旦zc端kler (i巽inde b,m,p, f,v sesleri olan) hamur, 巽amur, kabuk, tavuk, avu巽 kurala uymayabilir . Uyumu bozan ekler: - yor im.Z. eki asla uymaz. ki az say脹da kal脹plam脹lar hari巽 uyumu bozar: Bug端nk端, 巽端nk端, d端nk端, 旦b端rk端 . Asla unutma: T端rk巽e kelimelerde birinci heceden sonra o, 旦 sesleri BULUNMAZ . Varsa bizi BOZAR hocam. Doktor, mazot, motor incelemene bile gerek yok. KK NL UYUMU (D端zl端k-Yuvarlakl脹k Uyumu)
- 16. Kelimede bir hecenin, c端mlede ise bir kelime grubunun dierlerinden daha kuvvetli ve bask脹l脹 s旦ylenmesidir. 1-Kelime Vurgusu T端rk巽e kelimelerde vurgu genelde son hecededir . 端z端nt端, duygusal 2-C端mle Vurgusu C端mlede anlam脹na 旦nem verdiimiz kelime veya kelime gruplar脹n脹 vurgulamak i巽in y端klemden hemen 旦nce kullan脹r脹z: Ben bug端n k旦ye gidiyorum. Ben k旦ye bug端n gidiyorum. Bug端n k旦ye ben gidiyorum. VURGU
- 17. yorgunluk, yoklamak, vurmak, yumurta, 旦zlemek, g端remek, s端rmek Biraz 旦rnek 巽al脹al脹m m脹
- 18. onunki alkol, bandrol, daktilo, doktor, horoz, kabul, kitap Biraz 旦rnek 巽al脹al脹m m脹
- 19. 1. Meydanda telefon kul端besini g旦remiyor, ama, yine de ar脹yordu. bu c端mlede b端y端k 端nl端 uyumuna uymayan ka巽 s旦zc端k kullan脹lm脹t脹r? A) 1 油油油油 B) 2油油油油 C) 3油油油油油 D) 4 油 油E) 5 Hadi sorulara ge巽elim Elif etin
- 20. G端nelerde uyuklayan yama巽lar脹, Kalbi duran tarlalar脹 b脹rakt脹. G旦lge veren aa巽lar脹, Sevmiyoruz biz art脹k. Yukar脹daki par巽ada b端y端k ve k端巽端k 端nl端 uyumlar脹n脹n ikisine birden uymayan ka巽 kelime kullan脹lm脹t脹r? 油 A) 1 油油油油 B) 2 油油油油 C) 3 油油油油 D) 4 E) 5 al eline bir kaya !
- 21. Vurulup tertemiz aln脹ndan uzanm脹 yat脹yor Bir hilal uruna, ya Rab, ne g端neler bat脹yor Bu dizelerde aa脹dakilerden hangisi yoktur? a) nl端 d端mesi b) Ulama c) K端巽端k 端nl端 uyumuna ayk脹r脹 s旦zc端k d) ns端z yumuamas脹 e) Kal脹nl脹k-incelik uyumuna ayk脹r脹 s旦zc端k N旦r端yon Bet端l Han脹mefendi
- 22. Aa脹daki c端mlelerin hangisinde alt脹 巽izili s旦zc端k, k端巽端k 端nl端 uyumuna uymaz? a) G旦r端mek , buruda tutkuydu. b) Yorgunluk, g旦zlerine iyice 巽旦km端t端. c) G端nler , bizi iyice etkisine alm脹t脹. d) Yamu r b端t端n gece hi巽 dinmedi. e) Yollar , bu sahilde bitiyordu. Bu da soru mu ya sana ada脹m?
- 23. Yeter gari, ses olaylar脹na ge巽elim
- 24. 聴kinci hecesinde dar 端nl端 bulunan kimi s旦zc端klere 端nl端 ile balayan bir ek gelirse , ikinci hecedeki 端nl端 d端er ve 端巽 heceli olmas脹 gereken s旦zc端k iki heceye iner: Burun-u burnu, a脹z-脹 az脹, al脹n-脹 aln脹, bar脹, g旦s端, karn脹, olu, g旦nl端, beyni, akl脹, omzu Peki bu olay hangi durumlarda g旦r端l端r: sonraki sunuya iyi bakal脹m NLLERLE 聴LG聴L聴 SES OLAYLARI
- 25. 聴kinci hecesinde dar 端nl端 bulunan kimi s旦zc端klere 端nl端 ile balayan bir ek gelirse , ikinci hecedeki 端nl端 d端er ve 端巽 heceli olmas脹 gereken s旦zc端k iki heceye iner: Burun-u burnu, a脹z-脹 az脹, al脹n-脹 aln脹, bar脹, g旦s端, karn脹, olu, g旦nl端, beyni, akl脹, omzu Peki bu olay hangi durumlarda g旦r端l端r: sonraki sunuya iyi bakal脹m NL DMES聴 : HECE DMES聴
- 26. e t-,ol- yard脹mc脹 fiilleriyle birleen birleik fiillerde : Sab脹r-et->sabret, 端k端r-et->端kret, kaybol, emret, kahrol-, hapset- nl端yle biten bir s旦zc端k, 端nl端yle balayan baka bir s旦zc端kle birletiinde: Cumartesi, kahvalt脹, s端tla巽, ne i巽in-ni巽in, kay脹n ata-kaynata, kay脹n ana-kaynana. nl端yle biten baz脹 s旦zc端klere -la/-le 聴.F.Y.E eklenirse sondaki 端nl端 d端er: S脹z-脹-lamak s脹zlamak, koklamak, yumurtlamak, ilerle-,, oyna-, uyku NL DMES聴 : HECE DMES聴
- 27. Kimi renk adlar脹ndan -ar/-erekiyle eylem t端retirken s旦zc端k k旦k端nde 端nl端 d端mesi olur: sararmak, kararmak... Tikkat! Kimi eylemlerden ad yaparken 端nl端 d端mesi g旦r端lebilir: Ay脹r-脹m ayr脹m, k脹vr脹m, s脹yr脹k... Ayn脹 eylemlerden -脹l/-il ekiyle eylem t端retirken yine 端nl端 d端er: Ay脹r-脹l-mak ayr脹lmak, k脹vr脹lmak, kavrulmak, savrulmak... Kimi iirlerdeyse 旦l巽端ye uydurmak i巽in baz脹 sesler d端端r端l端r ve yerine iareti konur: Karacolan, neylersin NL DMES聴 : HECE DMES聴
- 28. Uyar脹 : 聴巽eri, d脹ar脹, yukar脹, ileri, ura, nere s旦zc端klerinde sondaki 端nl端ler d端ebilecei gibi kalabilir de. Yaz脹 dilinde her iki bi巽im de kullan脹labilir: 聴巽eride koku var. 聴巽erde koku var. Verilen 旦rnekte d端端r端lm端se, g旦zden ka巽脹rma! Devril-, 巽evril-, oyna-, yaln脹z kelimelerine dikkaat! NL DMES聴 : HECE DMES聴
- 29. 聴sme gelen etmek, olmak, eylemek vb. yard脹mc脹 eylemler, birleik eylem 旦beini oluturur. Bu 旦bei olutururken ad soylu s旦zc端kte kimi kez hece yitmesi olur. Aa脹daki c端mlelerin hangisinde yukar脹daki s旦z端 edilen t端rden hece d端mesi olay脹 vard脹r? A) Akama kadar 旦rencilik g端nlerinden s旦z ettik. B) Sorunlar脹n脹 en k脹sa zamanda halledecekmi. C) Kazadan ucuz kurtulduumuza 端krettim. D) Sinemaya gelmek i巽in 巽ok naz etti. E) Bu iin en k脹sa zamanda biteceini zannediyorum. Ahmet yapar bu soruyu bence
- 30. Ger巽i Honaml脹lar Yok abi daralmaya gerenk yok; geni geni tak脹lal脹m deyorlar ama b旦yle bir kural var: D端z-geni (a, e) 端nl端lerinden sonra gelen -yor eki , bu 端nl端leri daraltarak (脹, i, u, 端)ye d旦n端t端r端r: Gelme-yor gelmiyor, alma-yor alm脹yor, g旦zle-yor g旦zl端yor, topla-yor topluyor, oyna-yor oynuyor, s旦yle-yor s旦yl端yor, de-yor diyor, b. Kaynat脹rma 端ns端zlerinden y, kendinden 旦nceki (a, e) 端nl端lerini konumada daralt脹r; ama bu durum y az脹da g旦sterilmez : Gelmeyen, almayan, alayan, s旦yleyen, atlayarak, balayan, yaayacak, gizleyeli. NL DARALMASI
- 31. Gelelim can yakan noktayaaaa: * de- ve ye - fiil k旦klerine dikkat et : de-yor -> diyor, de-e -> diye, de-en -> diyen, de-e-lim-> diyelim, ye-en -> yiyen, ye-ince -> yiyince NL DARALMASI
- 32. Aa脹daki c端mlelerin hangisinde 端nl端 daralmas脹 vard脹r? A) Giysilerin kime ait olduunu biliyorum. B) Yemeimizi bir saat sonra yiyeceiz. C) ocuklar sevin巽ten 巽脹l脹klar at脹yordu. D) Ne dediini bir daha tekrarlar m脹s脹n? E) Yal脹lar galiba daha sab脹rl脹 oluyorlar. Ni dersin Kubilay?
- 33. NL TREMES聴 Kimi s旦zc端klerin k端巽端lt端lmesi , ya da pekitirilmesi s脹ras脹nda fazladan bir 端nl端 t端reyebilir. ns端zle biten bir s旦zc端k, 端ns端zle balayan bir ek ald脹脹nda a 脹, i, u, 端 yard脹mc脹 seslerden (kaynat脹rma 端nl端leri) biri girebilir: 聴simlere k端巽端ltme eki cik geldiinde: az-脹-c脹k, dar-a-c脹k, sap-a-salam, bir-i-cik, g端l-端-c端k, 旦p-端-c端k, s脹r脹ls脹klam NL TREMES聴
- 34. ns端zle biten fiil k旦klerine imdiki zaman eki yor eki getirildii zaman: Yaz-脹-yor iz-i-yor Boz-u-yor 旦z-端-yor Kas, sev, kov, d旦v, 巽al, kal, bas, 巽脹rp, kes, gel, ver, sor, nl端 t端remesi, hece say脹s脹n脹 artt脹r脹r. NL TREMES聴
- 35. Birinci kii zamiri ben ile ikinci kii zamiri sen , ad脹n -e durumuna girince yani y旦nelme ekini ald脹klar脹nda e sesi yerini a sesine b脹rak脹r: Ben-e bana, sen-e sana . NL DE聴聴M聴
- 36. ns端zle biten bir s旦zc端kten sonra, 端nl端yle balayan bir s旦zc端k gelirse, bu iki s旦zc端k birbirine bitiik , ayn脹 heceymi gibi, ulanarak okunur: Gen巽 olmak ister isen elini 巽ekmek olmaz iten. Seni bir g端n 巽eki p a ld脹lar benden. Uyar脹 : Ulaman脹n olabilmesi i巽in s旦zc端kler aras脹nda noktalama iaretlerinin olmamas脹 gerekir. ULAMA
- 37. NSZLERLE 聴LG聴L聴 SES OLAYLARI
- 38. Ben sertim, sertle balayan ek isterim abi kural脹 . F脹st脹k巽脹 ahap var ya, ite ondaki sessiz harfler sert 端ns端z. Bir kelimenin sonunda f, h, s, 巽, , p, t, k (F脹st脹k巽脹 ahap) sert 端ns端zleri bulunuyorsa; gelen ek de c, d, g den 巽, t, k sert seslerine d旦n端端r: sil但h-巽脹, heves-ten, dolap-ta, aa巽-tan, kitap-巽脹, kuru yemi-巽i, 巽ift-巽i, cilt-巽i, yurt-ta, kat-k脹 , co-ku , co-kun, yay脹ld脹k-巽a, bi巽-ki , bi巽-ti, yat-t脹 , kanat-t脹... NSZ SERTLEMES聴 (BENZEMES聴)
- 39. Birleik s旦zc端klerde bu kurala uygunluk aranmaz: Dik+d旦rtgen, ak+cier, alt+ge巽it, 端st+ge巽it... de/da balac脹, bal脹 ba脹na bir s旦zc端k olduu i巽in, bu kurala uymaz. Bu kural rakamlarda ve k脹saltmalarda da ge巽erlidir: 60tan, 5tir, 4t端r, 40t脹r, 70ten... BOTAtan, NSZ SERTLEMES聴 (BENZEMES聴)
- 40. Kelimenin sonunda k e t巽 a p olacak. st端ne de ohh mis gibi 端nl端yle balayan bir ek getirilirse, bu ket巽ap yumuar ve mayoneze deil; b, c, d, g/ 端ns端zlerine d旦n端端r. ge巽it-in ge巽idin, kire巽-e kirece, kilit-i kilidi, 巽ok-u 巽ou... bor巽->borcum, kalp->kalbi, kurt->kurdun, denk->dengim, renk->rengi, kepenk->kepengi NSZ YUMUAMASI (DE聴MES聴)
- 41. 1- Tek heceli s旦zc端klerin 巽ounda bu kural aranmaz : 聴巽-i i巽i, sap-脹 sap脹, at-a, ata, Okun Ucundan dip-i dibi yumuama olmutur. 2- zel adlarda bu kural aranmaz : 粥岳温岳端姻一端n, Karab端ke, Sinop un, Bilecik e, Tokata, Hali巽 e... 3- Bat脹 k旦kenli s旦zc端klerin 巽ounda yumuama aranmaz: Kamarot-u, bank-a, tank-脹... NSZ YUMUAMASI (DE聴MES聴)
- 42. Aha da tam buras脹 can yakacak , s旦ylemedi deme! Dilimize Arap巽adan girmi s旦zc端klerin baz脹lar脹nda bu kural aranmaz, yumuama olmaz: Hukuk-a, devlet-i, millet-e.., Sanat, millet, devlet, ahl但k, cumhuriyet, evrak, hukuk, ahl但k脹m, merak脹m脹, anketin, sanat脹, millete, devletin, hakikatin, tazyiki, vb. kelimelere tikkat. Hatta dikkate de tikkat Baz脹 eylemlerden -t ekiyle ad yap脹lm脹 s旦zc端klerde bu yumuama OLMAZ : Ta脹ta, ta脹t脹, konutun, konuta, yak脹t脹n , NSZ YUMUAMASI (DE聴MES聴)
- 43. T端rk巽e kelimelerde, k旦kte ayn脹 端ns端z yan yana bulunmaz. Arap巽a orijinali 巽ift 端ns端z bar脹nd脹ran (afv, redd, hiss, zann, hall, 脹kk) gibi kelimelere, 端nl端yle balayan bir ek veya yard脹mc脹 fiil getirildiinde as脹llar脹ndaki ikinci sessiz ortaya 巽脹kar. Buna 端ns端z t端remesi denir: hiss->his-> hissetmek , hissi , zann->zan-> zannetmek ,zann脹 , redd->ret->reddetmek, reddi 脹kk->脹k-> 脹kk脹 , hall->hal-> halli , halletmek... , aff脹 Bu kelimelere benzeyip de 端ns端z t端remesi g旦r端lmeyen baz脹 yabanc脹 kelimeler: dua, duayen, fail, faiz, fuar, fuaye, kuaf旦r, l但ik, puan, suare... NSZ TREMES聴 (聴K聴ZLEME)
- 44. 1- k sesi ile biten kelimelere cik eki getirildiinde kelime sonundaki klerin d端t端端 g旦r端l端r: 油 ufak->ufac脹k, al巽ak->al巽ac脹k, minicik, k端巽端c端k, b端y端cek... Dikkat: Bu ekin somut isim t端rettii durumlarda kelime sonundaki k d端mez: kulak->kulak巽脹k, kar脹n->kar脹nc脹k, kapak->kapak巽脹k... 2- Baz脹 birleik s旦zc端klerde de d端me g旦r端n端r: 端st+temen 端stemen , ast+temen > astemen NSZ TMES聴
- 45. Bu saatten sonra bu da can yakmas脹n gari! ufak, y端ksek, al巽ak kelimeleri (-al, -el) ekiyle fiil yap脹ld脹脹nda da 端ns端z d端mesi g旦r端l端r: ufa k -l ->ufa l - y端kse k -l ->y端kse l - NSZ TMES聴
- 46. Bu konu da kolay g旦r端n端r ama ger巽ekten k脹ld脹r ha. Demedi deme! T端rk巽e kurallara g旦re bir s旦zc端kte iki 端nl端 yan yana gelmez demitik. Araya hoop kaynat脹rma harfi girer. Bu harflerin her birinin 旦zel kullan脹m yerleri vard脹r: kaynat脹rma harfi : letirme say脹 s脹fatlar脹nda: 聴ki--er,油油 alt脹--ar,油油 yedi--er s kaynat脹rma harfi : 巽端nc端 tekil ah脹s iyelik ekinden 旦nce kullan脹l脹r. 聴sim tamlamalar脹nda tamlananda g旦r端l端r: ocuun oda-s-脹, Bal脹脹n koku-s-u. * Ancak " su " ve " ne " kelimeleri bu kurala uymaz: Yemein su-y-u yok. ocuun ne-y-i kaybolmu. (SSde soruldu) 油 YaaS脹N! KAYNATIRMA HARFLER聴
- 47. n kaynat脹rma harfi : a. Zamirlerden sonra ek geldiinde kullan脹l脹r: O-n-a haber verin, Bu- n -u biliyoruz. b.聴yelik eklerinden sonra hal eki gelirse kullan脹l脹r: ocuun kitab脹- n -脹 alm脹lar. Fakirin evi- n -i y脹km脹lar. c. 聴lgi eklerinden 旦nce kullan脹l脹r: Soba-n-脹n kapa脹 d端m端. Sene- n -in sonu geldi. Kasaba- n -脹n s脹ca脹 油 y kaynat脹rma harfi: Yukar脹daki kurallar脹n d脹脹nda olan her yerde "y" kaynat脹rma harfi kullan脹l脹r: Oda-y-a girdim. 端-y-erek uyand脹m. Ala-y-an脹
- 48. letirme say脹 s脹fat脹 eki, -er (-ar), 端nl端yle biten say脹lara eklendiinde araya "" kaynat脹rma harfi girer. Aa脹dakilerin hangisinde bu kurala 旦rnek oluturmayan bir s旦zc端k vard脹r? A) Defterinize ikier c端mle yaz脹n. B) Beer kiilik gruplara ayr脹ld脹lar. C) Masalara yedier tabak koyal脹m. D) Herkes yirmier dakika konuacak. E) yelerden ellier milyon lira toplayal脹m. Anaa! SS 1999da sormular etin Aye
- 49. K脹ll脹k 1 Baz脹 zamirlerden sonra hal eki geldiinde gerekmese de araya bir n sesi girer: " O n dan bunu hi巽 beklemezdim." , undan, bundan Niye gerekmese de dedim? 端nk端 kaynat脹rma harfi iki 端nl端 ses aras脹na gelir! 聴ki 端nl端 ses aras脹nda deilse kaynat脹rma YOK ; yard脹mc脹 端ns端z var. Ya hocam bunun k脹ll脹脹 nerede? Gayet kolaym脹.
- 50. K脹ll脹k 2 Ekeylem dediimiz ve i-mek eylemine balanan idi, imi, ise, iken s旦zc端kleriyle, ile s旦zc端端 ( zarf, edat, bala巽 ) olarak kullan脹labilir. nl端yle biten bir s旦zc端kle bititirilirse, balar脹ndaki i sesi yerini ye b脹rak脹r. Bu ses olay脹na yard脹mc脹 端ns端z ya da koruyucu 端ns端z denir. Buradaki y KAYNATIRMA harfi DE聴LD聴R . YARDIMCI NSZ (KORUYUCU NSZ)
- 51. Alt脹 巽izili s旦zc端klerin hangisinde y sesinin kullan脹m脹 dierlerinden farkl脹d脹r? O g端n koroyu izlemeye gittik. En sevdiim konuydu bu. Birileri sanayiye gitmeli. Beriye ne koyacakt脹m. Bug端n geriye gideceiz. Anlamad脹m hocam! O zaman 旦rnee bakal脹m
- 52. Aa脹daki c端mlelerin hangisinde kaynat脹rma 端ns端z端 kullan脹lmam脹t脹r ? a) Arabay脹 pek h脹zl脹 s端rmez, dikkatli kullan脹rd脹. b) ehirde geceleyin balayan yamur, sabaha kadar s端rd端. c) Bah巽esinde rengarenk 巽i巽ekler vard脹. d) Evin yan duvarlar脹 ve balkonu kal脹n sarma脹klarla 旦rt端lm端t端. e) Elinde bir demet 巽i巽ekle odan脹n kap脹s脹na geldi. eker Da, anlats脹n bize 旦yle coa coa!
- 53. Aa脹daki c端mlelerde alt脹 巽izili harflerden hangisi, kaynat脹rma harfi deildir? a) Bu konudaki d端端nce s i farkl脹yd脹. b) Bu s旦zleri duyma y 脹 istemiyordu. c) Bu oyu n u bize kim 旦retecek? d) An脹lar脹 n 脹 yeniden tazeledi. e) Bina n 脹n 旦n cephesi sarma脹ktan g旦r端nm端yordu. Teslime ne dersin g脹!
- 54. 1. b->m DE聴MES聴 : saklanba巽->saklamba巽, dolamba巽, ambar, cambaz, perembe, 巽ember, s端mb端l, pembe, tambur, memba... * 聴stanbul, Safranbolu, Zeytinburnu, d端zenbaz, sonbahar, binbir, binba脹, onba脹 gibi kelimelerde yaz脹da yine n olarak korunur . 2. ->v DE聴MES聴 : d旦mek->d旦vmek; g旦ermek->g旦vermek; omak->ovmak; 旦mek->旦vmek; s旦mek->s旦vmek, 旦端n->旦v端n... 3. b->p DE聴MES聴: b->p sden sonra gelen b, pye d旦n端端r . nispet, ispat, kispet, m端spet, naspetmek, tespit, tespih ... 4. d->t DE聴MES聴: 油 -dar son eki bulunduran sert sessizle biten kelimelerde d, tye d旦n端端r. emektar, minnettar, sil但htar, taraftar Baz脹 Arap巽a kelimelerde d korunmutur : takdim , takdir (taktir farkl脹 anlamdad脹r), takdis , tasdik , tekdir ... NSZ DE聴MELER聴
- 55. T端rk巽ede baz脹 kelimelerde 端ns端zlerin yer deitirdii g旦r端l端r. Yerel s旦yleyilerden kaynaklanan bu durum yaz脹 dilinde g旦r端lmez. kibrit -> kirbit eki -> eki toprak -> torpak GME
- 56. Ahan da bu konuda bitti!
- 57. Aa脹daki dizelerde b端y端k 端nl端 uyumuna uymayan kelimelerin say脹s脹n脹 belirleyiniz. Binsem h端lyalar脹n beyaz at脹na Yaamak istiyorum gen巽liimi yeni batan. Bu tenha yollarda hep seni and脹m. R端yalar脹m kadar sade ve g端zelsin Asker g旦r端nce alard脹n, s脹ralar halinde giden Et-tekraru ahsen, velev kane y端z seksen
- 58. Aa脹daki dizelerde k端巽端k 端nl端 uyumuna ayk脹r脹 s旦zc端kleri belirleyiniz. O c端mledeki ayk脹r脹 s旦zc端k say脹s脹n脹 bulunuz. Ne d旦n端p duruyor havada kular Yoklad脹 yamurlu bir gecede 旦l端m bizi Sarho mart脹lar u巽uuyor sahilde Bu karanl脹k geceleri al脹n hayalimden Yeil ormanlar脹 an脹msat脹r bu melodi
- 59. Aa脹daki c端mlelerde, alt脹 巽izili kelimelerdeki ses olaylar脹n脹 belirleyiniz. Oraya 巽abucak gitmeliyiz mm端 Hafif巽e bir r端zgar esiyor. Hatice Padiah脹n buyruu var. Fadime Yaz脹s脹 ger巽ekten g端zel. Gamze Yar脹n Ankaraya gidiyor. etinaye Bebei alatmay脹n. Ahmet Devrik c端mleler kurmay脹n. etinelif G端zel bir kitap istiyor . Fatma 聴zmitte oturuyor. Yurtseven
- 60. Her na mede sestir her 脹脹kta nar Katmer katmer a巽an 巽i巽ee benzer Umuda perdedir g旦nl端me tambur Oulbal脹 verev petee benzer Bu dizelerde aa脹daki ses olaylar脹n脹 bulal脹m m脹? 端ns端z benzemesi , ulama, b端y端k 端nl端 uyumuna ayk脹r脹l脹k , 端nl端 d端mesi, k端巽端k 端nl端 uyumuna ayk脹r脹l脹k, 端ns端z yumuamas脹
- 61. Aa脹dakilerin hangisinde ses d端mesi vard脹r Davut? A) Al脹c脹 bulursa evi satacakt脹. B) Bah巽enin i巽i g端llerle doluydu. C) Minik bir ku soukta titriyordu. D) Tak脹m脹n g旦zde oyuncusu Ahmettir. E) Aln脹mdan terler akmaya balad脹 Bunlar 脹s脹nmayd脹, gelelim harbi sorulara
- 62. Geceyi g端nd端z端 biliyor D旦rt mevsimi, r端zgar脹, kar脹 Ay 脹脹脹na bay脹l脹yor, Ama k旦t端lemiyor karanl脹脹 Aln脹nda mutluluun gururu Bu dizelerde, aa脹daki ses olaylar脹ndan hangisi g旦r端lmez ? a) Kaynat脹rma b) nl端 d端mesi c) nl端 daralmas脹 d) ns端z yumuamas脹 e) ns端z sertlemesi Ne dersin bu ie (in.) Ankara yolcusu Emine!
- 63. Bir bulut gibi sarmalay脹p Il脹k巽a 旦rterken 端st端m端z端 gece Biriktirir yer alt脹 sular脹 gibi Ac脹n脹n ince s脹z脹s脹n脹 i巽imize Bu dizelerde aa脹daki ses olaylar脹ndan hangisi g旦r端lmez ? a) 端ns端z benzemesi b) 端nl端 d端mesi c) ulama d) kaynat脹rma e) 端ns端z yumuamas脹 Mesut seni 聴zmire g旦nderelim! (Ne g端zel y脹llard脹 onlar ve ne 巽abuk ge巽ti)
- 64. ss 2001 nce bayg脹n bir iniltiydi yama巽tan duyulan,Sonra bir g旦lge belirmiti ku u巽maz yoldan; K旦y端m端n titreyerek bar脹 yan脹k topra脹n脹 inliyor, bakt脹m, uzaktan g旦r端nen bir kan脹... Bu dizelerde aa脹da verilen ses olaylar脹ndan hangisi voktur? A) nl端 d端mesi B) ns端z d端mesi C) Sert 端ns端z yumuamas脹 D) nl端 daralmas脹 E) ns端z benzemesi SS 2001 diyor Ramazan脹n kardeiii!
- 65. Sararken aln脹m脹 yokluun tac脹 G旦n端lden silindi neeyle ac脹 Kalbe muhabbette buldum ilac脹 Ben de m端ridinim ite Mevlana Bu d旦rtl端kte aa脹dakilerden hangisi yoktur? a) ns端z benzemesi b) nl端 d端mesi c) ns端z deiimi d) B端y端k 端nl端 uyumuna ayk脹r脹 s旦zc端k e) nl端 daralmas脹 G端lizar bak seni Fadimeyle kar脹t脹rmad脹m. Yoksa Fadimeyi mi G端lizarla kar脹t脹rmad脹m. Allah Allah ben sizi niye kar脹t脹r脹yorum ya?
- 66. Aa脹daki c端mlelerin hangisinde, 端nl端 daralmas脹 旦rneklenmez ? a) Seni, soka脹n ba脹nda bekliyorum. b) Gelmiyorum diye 巽ok 端z端ld端. c) D端端n端yorum da ne s旦ylesem bo. d) Bilmiyorum, ama gitsen daha iyi olur. e) Nedense, o 巽ocuu hi巽 sevmiyor. Yorulmaz Kadir nas脹l? Hayat usland脹rd脹 m脹 biraz?
- 67. Hissederim bu ac脹y脹 Her perembe nedense Ni巽in beynimden 巽脹kmaz Gecelerin karanl脹脹nda sular Dizelerinde aa脹daki ses olaylar脹ndan hangisi g旦r端lmez? a) n m deimesi b) 端ns端z t端remesi c) 端nl端 d端mesi d) 端ns端z benzemesi e) 端ns端z yumuamas脹 Ulen Kadir. K脹l pay脹 ka巽脹rd脹n ya 100端.
- 68. Aln脹nda nurdan bir 脹脹k Geceyi ayd脹nlatt脹 her dem Y端rein sevgi yuma脹 K旦t端l端klerden ar脹nm脹 聴yilik melei Dizelerinde aa脹dakilerden hangisi g旦r端lmez ? a) 端ns端z yumuamas脹 b) 端ns端z d端mesi c) 端nl端 d端mesi d) 端ns端z benzemesi e) ulama Hayatta baar脹l脹 olacak bir insan g旦rmek isteyen var m脹? B端lb端le baks脹n .
- 69. 聴巽inden 巽脹kmal脹 annelerin Tekrarlam脹 bunu i巽inden K脹rm脹z脹 脹脹kta bekleyen kad脹n Avu巽lar脹n脹 ay脹rm脹 birbirinden Otomobiller apartmanlar yar脹lm脹. Yukar脹daki dizelerde aa脹daki ses olaylar脹ndan hangisi yoktur? A) ns端z benzemesi B) nl端 d端mesi C) Ulama D) Kaynat脹rma E) nl端 t端remesi Her 旦leden sonra, bana ilk 旦nce selam vereni unutur muyum?
- 70. Senin derdin dert midir, benim derdim yan脹nda Bu c端mledeki alt脹 巽izili s旦zc端kte g旦r端len ses olay脹 aa脹dakilerin hangisinde yoktur? A) ald脹脹m her kap脹 y端z端me kapan脹yor. B) Bize bu maazay脹 devreden kii uzaktan akrabam脹z oluyor. C) Art脹k o g端zelim meyvalar脹n tad脹n脹 bile unuttuk. D) Denizin derinliini anlayabilmek i巽in bir alet sark脹tt脹lar. E) Bence bu yoldan iki araba rahatl脹kla ge足巽er. Ne yalan s旦yleyeyim, Velinin bu sa巽 tipini beendim ha!
- 71. Aa脹dakilerden hangisinde 端ns端z deiimine 旦rnek g旦sterilemez ? A) Bizim dengimizde m端zik yapan bir grup tan脹m脹yorum. B) Evimizin bah巽esindeki incirin tad脹n脹 nas脹l da 旦zlemiim. C) Pazar g端n端 piknik i巽in ailece 巽aml脹a gideceiz. D) Koltua oturup televizyon kanallar脹n脹 dolamaya balad脹m. E) Yamurun yamas脹ndan olsa gerek, sa erit t脹kanm脹t脹. Olacak Ouz, olacak. Geriden geliyorsun, yetimek daha h脹zl脹 koman gerek.
- 72. Dilimizde iki heceli birtak脹m s旦zc端klere dar 端nl端yle balayan bir ek getirildiinde ikinci hecedeki 端nl端ler d端er . Aa脹daki c端mlelerin hangisinde bu kural脹 旦rnekleyen bir s旦zc端k yer almaz ? a) Koca 巽脹nar sabaha kadar devrildi. b) G旦n端l bu, nice ar脹lara dayanmad脹 ki c) Elleri b旦r端nde kald脹, bu haberi al脹nca d) Bu kuku, beynimizi kemiriyordu. e) Akama doru g端n端n boynu b端k端ld端. Bakal脹m, kader sana nas脹l bir yol g旦sterecek Sakine
- 73. Aa脹daki c端mlelerin hangisinde -yor ekinin daralt脹c脹 etkisi (旦zellii) yoktur ? A) D端nden beri ad脹n脹 say脹kl脹yor. B) Her okul 巽脹k脹脹 beni bekliyor. C) ar脹dan her g旦rd端端n端 istiyor. D) Yapma 巽i巽eklerden harikalar yarat脹yor. E) Yaramazl脹klar脹n脹 hep babas脹na s旦yl端yor. Aye G端lda m脹 , Aye G端l Da m脹, Ayeg端l Da m脹, yoksa Ay eg端l Da m脹, Ay eg端lda olmas脹n?
- 74. Aa脹daki c端mlelerin hangisinde, hem 端ns端z benzemesi hem de 端ns端z yumuamas脹 kural脹na 旦rnek oluturan bir s旦zc端k kullan脹lm脹t脹r ? A) Baz脹 iirlerinde ise yaln脹zl脹k 旦zlemi yans脹t脹l脹r. B) Otob端steki yolcular脹n y端zlerini tek tek incelerdi. C) Her sabah akam bu yolu y端r端mekten b脹km脹t脹m. D) Birden 巽ocuklar脹n suskunlat脹脹n脹 fark ettim. E) Tablolar脹n脹zdaki renk uyumunu 巽ok beendim. Baht脹n da Ay gibi parlak olsun in.