ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
3
Most read
6
Most read
9
Most read
Shim bodis
Shim bodis
Shim bodis
Зорилго:
Өөх-тос, нүүрс-усны бүтэц, ангилал,
үүргийг танин мэдэх
Зорилт:
1. Туршилт 1.
Бидний хоол хүнсэнд нүүрс- ус агуулагддаг эсэх ?
2. Туршилт 2
Өөх-тос, нүүрс-усны ялгааг танин мэдэх
3. Даалгавар 1
Нүүрс-ус, өөх-тосны бүтэц, ангилал, үүргийг судлан мэдэж,
тайлбарлах
4. Даалгавар 2
Өгөгдсөн молекул загварт задлан шинжилгээ хийж дүгнэлт
гаргах
Туршилт 1
Заавар:
Тавганд чанасан будаа, өөх, чанасан өндөг, талх,
давс, төмс байна. Эдгээрт иодын уусмал дусаана.
Туршилтын явцад өнгө хэрхэн хувирахыг
ажиглаад дүгнэлт гаргаарай.
Хүнсний бүтээгдэхүүн ӨНГӨ
Будаа
Өөх
Төмс
Талх
Өндөгний цагаан
Давс
Туршилт 1
• Бор шаргал өнгөтэй иодын уусмалыг нүүрс
усанд дусаавал нүүрс ус хар хөх өнгөтэй
болдог.
Хүнсний бүтээгдэхүүн ӨНГӨ
Будаа Хар хөх
Өөх Бор шар
Төмс Хар хөх
Талх Хар хөх
Өндөгний цагаан Бор шар
Давс Бор шар
Туршилт 2
Заавар:
• Хуруу шилтэй нэрмэл усанд сахар хийж сэгсэрч
ажиглана.
• Сахарын уусмалтай хуруу шилэнд ургамлын
тосноос болгоомжтой хэмээд сэгсэрч ажиглана.
• Дүгнэлт гаргаарай.
Туршилт 2
• Нүүрс ус усанд уусдаг
• Өөх тос усанд уусдаггүй
• Өөх тос органик уусгагчид
уусдаг.
Даалгавар 1
• Молекул нь нүүрстөрөгч ( С ) , устөрөгч ( Н) ,
хүчилтөрөгч ( О) гэсэн 3 өөр атомаас тогтох шим
бодисыг нүүрс ус гэнэ .
• Нүүрс ус ангилал
 энгийн / моносахарид-глюкоз,
дисахарид-мальтоз/
 Нийлмэл /ургамалд- цардуул, амьтанд-гликоген /
• Нүүрс усны үүрэг:
 бүтээн байгуулах
 Эрчим хүчний /1г нүүрс ус исэлдэхэд 17,6кдж
энерги ялгарна/
• Усанд уусдаггүй шим нэгдлүүдийг өөх тос буюу
липид гэнэ.
• Өөх тос нь нүүрс устай адил нүүрстөрөгч,
устөрөгч,хүчилтөрөгч гэсэн 2 атомоос тогтоно.
• Липидийг өөх тос, тосонцор бодис гэж ангилна.
• Өөх тосны үүрэг
 эрчим хүчний /1г өөх тос исэлдэхэд 38,9кдж
энерги ялгарна/
 Дулаан тусгаарлагч хадгалагч
 1кг өөх тос исэлдэж 1,1кг ус үүснэ.
 Бүтээн байгуулах
Даалгавар 2
Эфирийн холбоо
1 глицерин + 3 өөхний хүчил = Өөх тос
сн2-он сн2-он-соон-сн2-сн3
Сн-он
ус сн2-он-соон-сн2-сн3
сн2-он
сн2-он-соон-сн2-сн3
Shim bodis
Молекул загвараас гарах дүгнэлт
• Глицерний 1 молекул дээд тал нь өөхний
хүчлийн 3 молекултай холбогдоод өөх –тос гэдэг
өндөр молекулт / полимер/ нэгдэл үүсгэнэ.
• Глицерин, өөхний хүчил нь бага молекулт
нэгдэл /мономер/ юм.
• Глицерний молекул хүчилтөрөгчөөр дамжин
эфирийн холбоогоор холбогдоод өөх-тос үүснэ.
• Хүчилтөрөгчөөр дамжсан холбоог нийлмэл
эфирийн холбоо гэнэ
• Шим бодис нь химийн элементээс /нүүрстөрөгч,
хүчилтөрөгч, устөрөгч / тогтдог.
Shim bodis
Гэрийн даалгавар:
•Нүүрс-ус, өөх-тосоос
өөр ямар шим бодис
байдаг вэ?
•Түүнийг судлаарай.
Ad

Recommended

цусны эргэлт хүн 10
цусны эргэлт хүн 10
Oidov Tungaa
эндоплазмын тор
эндоплазмын тор
NorvooSumyaa1
амьд биеийн амьсгал
амьд биеийн амьсгал
Sugar Gonchigdanzan
эсийн мембрант бүтэцгүй эрхтэнцэрүүд
эсийн мембрант бүтэцгүй эрхтэнцэрүүд
Oidov Tungaa
холбогч эд, булчингийн эд , мэдрэлийн эд
холбогч эд, булчингийн эд , мэдрэлийн эд
Shagaiubuns
эукариот ба прокариот эс
эукариот ба прокариот эс
byamba-1
эсийн бүтэц
эсийн бүтэц
Ts. Bayarkhuu, Murun, Khuwsgul, Erdmiin dalai complex school
сэрэмтгий эсийн физиологи
сэрэмтгий эсийн физиологи
khashkhorol mashbat
Бодис болон энергийн солилцоо
Бодис болон энергийн солилцоо
Ts. Bayarkhuu, Murun, Khuwsgul, Erdmiin dalai complex school
зайны
зайны
naya0528
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүд
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүд
Oidov Tungaa
101 6.7-himiin holboo
101 6.7-himiin holboo
Xaz Bit
Enzyme bie daalt
Enzyme bie daalt
Oyuka Oyu
химийн урвалын хурд
химийн урвалын хурд
Baterdene Solongo
бэлгийн эсийн үүсэл
бэлгийн эсийн үүсэл
Oyuka Oyu
Биологийн төрөл зүйл
Биологийн төрөл зүйл
Ts. Bayarkhuu, Murun, Khuwsgul, Erdmiin dalai complex school
цусны физиологи
цусны физиологи
night owl
хүчилтөрөгч
хүчилтөрөгч
tg_tuvshee
эсийн бүрхүүл ба цитоплазм
эсийн бүрхүүл ба цитоплазм
Sugar Gonchigdanzan
Cудасны бүтэц ангилал
Cудасны бүтэц ангилал
Sugar Gonchigdanzan
ДНХ- ийн нийлэгжилт
ДНХ- ийн нийлэгжилт
Ts. Bayarkhuu, Murun, Khuwsgul, Erdmiin dalai complex school
Lekts 4
Lekts 4
bhishgee

More Related Content

What's hot (20)

эсийн бүтэц
эсийн бүтэц
Ts. Bayarkhuu, Murun, Khuwsgul, Erdmiin dalai complex school
сэрэмтгий эсийн физиологи
сэрэмтгий эсийн физиологи
khashkhorol mashbat
Бодис болон энергийн солилцоо
Бодис болон энергийн солилцоо
Ts. Bayarkhuu, Murun, Khuwsgul, Erdmiin dalai complex school
зайны
зайны
naya0528
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүд
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүд
Oidov Tungaa
101 6.7-himiin holboo
101 6.7-himiin holboo
Xaz Bit
Enzyme bie daalt
Enzyme bie daalt
Oyuka Oyu
химийн урвалын хурд
химийн урвалын хурд
Baterdene Solongo
бэлгийн эсийн үүсэл
бэлгийн эсийн үүсэл
Oyuka Oyu
Биологийн төрөл зүйл
Биологийн төрөл зүйл
Ts. Bayarkhuu, Murun, Khuwsgul, Erdmiin dalai complex school
цусны физиологи
цусны физиологи
night owl
хүчилтөрөгч
хүчилтөрөгч
tg_tuvshee
эсийн бүрхүүл ба цитоплазм
эсийн бүрхүүл ба цитоплазм
Sugar Gonchigdanzan
Cудасны бүтэц ангилал
Cудасны бүтэц ангилал
Sugar Gonchigdanzan
ДНХ- ийн нийлэгжилт
ДНХ- ийн нийлэгжилт
Ts. Bayarkhuu, Murun, Khuwsgul, Erdmiin dalai complex school
Lekts 4
Lekts 4
bhishgee
сэрэмтгий эсийн физиологи
сэрэмтгий эсийн физиологи
khashkhorol mashbat
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүд
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүд
Oidov Tungaa
101 6.7-himiin holboo
101 6.7-himiin holboo
Xaz Bit
химийн урвалын хурд
химийн урвалын хурд
Baterdene Solongo
бэлгийн эсийн үүсэл
бэлгийн эсийн үүсэл
Oyuka Oyu
цусны физиологи
цусны физиологи
night owl
хүчилтөрөгч
хүчилтөрөгч
tg_tuvshee
эсийн бүрхүүл ба цитоплазм
эсийн бүрхүүл ба цитоплазм
Sugar Gonchigdanzan
Cудасны бүтэц ангилал
Cудасны бүтэц ангилал
Sugar Gonchigdanzan

Viewers also liked (20)

органик химийн тэмцээний тайлан
органик химийн тэмцээний тайлан
davaa627
51amindem
51amindem
gantumurit
Lekts 7
Lekts 7
bhishgee
хичээлийн тодорхойлолт
хичээлийн тодорхойлолт
davaa627
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
davaa627
Hool 2015
Hool 2015
Tumuruu Shiileg
Эсийн бодисын солилцоо
Эсийн бодисын солилцоо
Bilguun Ochirbat
уураг, амин хүчил ба нүклейн хүчлийн биохими
уураг, амин хүчил ба нүклейн хүчлийн биохими
buyankhu
Ad

Similar to Shim bodis (16)

бодис ба энергийн солилцоо
бодис ба энергийн солилцоо
Sugar Gonchigdanzan
Хоол боловсруулах тогтолцоо
Хоол боловсруулах тогтолцоо
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
Nutrition
Nutrition
Sh Mikah
хүнс ба биеийн жин№№
хүнс ба биеийн жин№№
Nasankhishig
Zohistoi hoollolt
Zohistoi hoollolt
hi_bmb
Biological valueble milk
Biological valueble milk
noonii
Малчин өрхөд үйлдвэрлэх сүү, цагаан идээ
Малчин өрхөд үйлдвэрлэх сүү, цагаан идээ
GreengoldMongolia
Ad

More from Puntsag Dolgor (14)

гфа гурван фосфорт аденозин
гфа гурван фосфорт аденозин
Puntsag Dolgor
Biologi 10
Biologi 10
Puntsag Dolgor
Судалгааны ажил
Судалгааны ажил
Puntsag Dolgor
үр тариа
үр тариа
Puntsag Dolgor
Eko hicheel-2015
Eko hicheel-2015
Puntsag Dolgor
Halh gol dain
Halh gol dain
Puntsag Dolgor
english-2 " Our homes"
english-2 " Our homes"
Puntsag Dolgor
english-6 unit-3 lesson-2 " Dating"
english-6 unit-3 lesson-2 " Dating"
Puntsag Dolgor
Delhiin 2 dain
Delhiin 2 dain
Puntsag Dolgor
Delhiin 2 dain mongol
Delhiin 2 dain mongol
Puntsag Dolgor
Bagsh nart surgalt 2014 - 2015
Bagsh nart surgalt 2014 - 2015
Puntsag Dolgor
What do you do in the kitchen
What do you do in the kitchen
Puntsag Dolgor
Endangered animals
Endangered animals
Puntsag Dolgor
''I prefer ......'' 8 klass 1
''I prefer ......'' 8 klass 1
Puntsag Dolgor

Shim bodis

  • 4. Зорилго: Өөх-тос, нүүрс-усны бүтэц, ангилал, үүргийг танин мэдэх Зорилт: 1. Туршилт 1. Бидний хоол хүнсэнд нүүрс- ус агуулагддаг эсэх ? 2. Туршилт 2 Өөх-тос, нүүрс-усны ялгааг танин мэдэх 3. Даалгавар 1 Нүүрс-ус, өөх-тосны бүтэц, ангилал, үүргийг судлан мэдэж, тайлбарлах 4. Даалгавар 2 Өгөгдсөн молекул загварт задлан шинжилгээ хийж дүгнэлт гаргах
  • 5. Туршилт 1 Заавар: Тавганд чанасан будаа, өөх, чанасан өндөг, талх, давс, төмс байна. Эдгээрт иодын уусмал дусаана. Туршилтын явцад өнгө хэрхэн хувирахыг ажиглаад дүгнэлт гаргаарай. Хүнсний бүтээгдэхүүн ӨНГӨ Будаа Өөх Төмс Талх Өндөгний цагаан Давс
  • 6. Туршилт 1 • Бор шаргал өнгөтэй иодын уусмалыг нүүрс усанд дусаавал нүүрс ус хар хөх өнгөтэй болдог. Хүнсний бүтээгдэхүүн ӨНГӨ Будаа Хар хөх Өөх Бор шар Төмс Хар хөх Талх Хар хөх Өндөгний цагаан Бор шар Давс Бор шар
  • 7. Туршилт 2 Заавар: • Хуруу шилтэй нэрмэл усанд сахар хийж сэгсэрч ажиглана. • Сахарын уусмалтай хуруу шилэнд ургамлын тосноос болгоомжтой хэмээд сэгсэрч ажиглана. • Дүгнэлт гаргаарай.
  • 8. Туршилт 2 • Нүүрс ус усанд уусдаг • Өөх тос усанд уусдаггүй • Өөх тос органик уусгагчид уусдаг.
  • 9. Даалгавар 1 • Молекул нь нүүрстөрөгч ( С ) , устөрөгч ( Н) , хүчилтөрөгч ( О) гэсэн 3 өөр атомаас тогтох шим бодисыг нүүрс ус гэнэ . • Нүүрс ус ангилал  энгийн / моносахарид-глюкоз, дисахарид-мальтоз/  Нийлмэл /ургамалд- цардуул, амьтанд-гликоген / • Нүүрс усны үүрэг:  бүтээн байгуулах  Эрчим хүчний /1г нүүрс ус исэлдэхэд 17,6кдж энерги ялгарна/
  • 10. • Усанд уусдаггүй шим нэгдлүүдийг өөх тос буюу липид гэнэ. • Өөх тос нь нүүрс устай адил нүүрстөрөгч, устөрөгч,хүчилтөрөгч гэсэн 2 атомоос тогтоно. • Липидийг өөх тос, тосонцор бодис гэж ангилна. • Өөх тосны үүрэг  эрчим хүчний /1г өөх тос исэлдэхэд 38,9кдж энерги ялгарна/  Дулаан тусгаарлагч хадгалагч  1кг өөх тос исэлдэж 1,1кг ус үүснэ.  Бүтээн байгуулах
  • 12. Эфирийн холбоо 1 глицерин + 3 өөхний хүчил = Өөх тос сн2-он сн2-он-соон-сн2-сн3 Сн-он ус сн2-он-соон-сн2-сн3 сн2-он сн2-он-соон-сн2-сн3
  • 14. Молекул загвараас гарах дүгнэлт • Глицерний 1 молекул дээд тал нь өөхний хүчлийн 3 молекултай холбогдоод өөх –тос гэдэг өндөр молекулт / полимер/ нэгдэл үүсгэнэ. • Глицерин, өөхний хүчил нь бага молекулт нэгдэл /мономер/ юм. • Глицерний молекул хүчилтөрөгчөөр дамжин эфирийн холбоогоор холбогдоод өөх-тос үүснэ. • Хүчилтөрөгчөөр дамжсан холбоог нийлмэл эфирийн холбоо гэнэ • Шим бодис нь химийн элементээс /нүүрстөрөгч, хүчилтөрөгч, устөрөгч / тогтдог.
  • 16. Гэрийн даалгавар: •Нүүрс-ус, өөх-тосоос өөр ямар шим бодис байдаг вэ? •Түүнийг судлаарай.