�ݺ�ߣ

VARANT AKADEMİ
Eğitimin Konusu: Varantın İpuçları
Eğitimin Amacı: Varant fiyatına etki eden parametreleri açıklamak ve en çok merak
edilen sorulara cevap vermek
Kimler İçin Uygundur: Yeni başlayandan tecrübeli yatırımcılara kadar her kademeden
yatırımcı için uygundur

VARANT AKADEMİ
1. Varant Fiyatına etki eden faktörler nelerdir?
I. Dayanak Varlık Fiyatı
II. Örtük Oynaklık
III. Vadeye Kalan Zaman
IV. Faiz
V. Temettü
2. Sıkça Sorulan Sorular

Bu ürün sadece Nitelikli Yatırımcılar içindir.
VARANT FİYATINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER NELERDİR?
Varant Fiyatı = İçsel Değer + Zaman Değeri
Varant fiyatı, içsel değer ve zaman değerinin toplamına eşittir. Bu iki değeri farklı
parametreler etkiler.

DAYANAK VARLIK ETKİSİ
Dayanak
Varlık Fiyatı
Kullanım
Fiyatı
İçsel Değer
İçsel değer(Alım) = Dayanak Varlık Fiyatı – Kullanım Fiyatı
İçsel değer(Satım) = Kullanım Fiyatı – Dayanak Varlık Fiyatı
Dayanak Varlık Fiyatı Alım Varantı Fiyatı Satım Varantı Fiyatı

ÖRTÜK OYNAKLIK ETKİSİ
Vadeye Kalan
Zaman
Oynaklık
(Volatilite)
Karlı Hareket Olasılığı
OYNAKLIK: Bir kıymetin fiyatının belli bir zaman aralığındaki değişkenliğine oynaklık
denir. Pozitif ya da negatif fiyat değişiminden bağımsızdır.
0
1
2
3
4
5
6
7
0 20 40 60 80 100 120
Fiyat
Oynaklık
Düşük Oynaklık Yüksek Oynaklık

Oynaklığın en bilinen ölçümü standart sapma ile yapılır. Standart sapma, bir fiyatta
görülen değişimlerin ortalama değişim oranından ne kadar farklılaştığını ifade eder.
Örtük oynaklık, varant fiyatına etkisi olan parametrelerin en başında gelir. Örtük
oynaklık belli vadede bir kıymette beklenen (tahmin edilen) oynaklığı ifade eder.
Gerçekleşen oynaklık kıymetin hâlihazırda oluşmuş fiyatlarından hesaplanır bu nedenle
beklenen oynaklıkla örtük oynaklık farklılık gösterebilir.

Örtük oynaklık beklenti değeri olması dolayısıyla göreceli bir değerdir. Piyasa
yapıcının o vade için oynaklık öngörüsüne bağlı bir değerdir.
Örtük Oynaklık Alım Varantı Fiyatı Satım Varantı Fiyatı

VADEYE KALAN ZAMAN ETKİSİ
İtfaya Kalan
Zaman
Oynaklık
(Volatilite)
Karlı Hareket Olasılığı
VADEYE KALAN ZAMAN: Varantın itfa tarihi ile fiyatlama yapılan tarih arasındaki
farktır. Vadeye kalan zaman uzadıkça varantın karda bitme olasılığı artar. Bu
olasılığın artması varantın zaman değerini arttır ve varant fiyatı artar.
Vadeye Kalan Zaman Alım Varantı Fiyatı Satım Varantı Fiyatı

Vadeye kalan zaman ile teta değeri, θ (zaman değeri kaybı) ters orantılıdır. Vadeye
kalan zaman azaldıkça, teta değeri artar. Varant itfaya yaklaştıkça günlük zaman
değeri kaybı artacaktır.
Vadeye Kalan
Zaman
Teta
(Zaman Değeri Kaybı)
VADEYE KALAN ZAMAN ETKİSİ

FAİZ ETKİSİ
Faiz
Borçlanma Maliyeti
O vade için beklenen faiz arttıkça alım varantının fiyatı artar ve satım varantının fiyatı
düşer.
Bu durum maliyetlerle ilişkilendirilir. Dayanak varlığı almak için alınan borca ödenen faiz
veya mevcut sermayenin dayanak varlığı almak için kullanılması durumunda kaybedilen
faiz miktarı olarak ele alınabilir.
Faiz Alım Varantı Fiyatı Satım Varantı Fiyatı

TEMETTÜ ETKİSİ
Beklenen bir temettü ödemesi varant fiyatını etkilemez.
Fakat beklenen dışında bir temettü ödemesi olursa, alım varantı fiyatı düşer, satım
varantı fiyatı artar.
Temettü
Dayanak Fiyatında Değişim
Temettü Alım Varantı Fiyatı Satım Varantı Fiyatı

SIKÇA SORULAN SORULAR
 Farklı piyasa yapıcıların ihraç ettiği varantların her ne kadar dayanak varlık, kullanım
fiyatı ve vadesi aynı olsa da fiyatları farklı olabilir.
 Bu durumun sebebi;
o Farklı piyasa yapıcıların o dayanak varlıkta farklı örtük oynaklık beklentilerinin
olması
o O vade için faiz ve temettü beklentilerinin farklı olması
olarak açıklanır.
 FARKLI PİYASA YAPICILARIN AYNI ÖZELLİKTE OLAN VARANTININ FARKLI FİYATI OLABİLİR
Mİ ?

 Varantlar, piyasa yapıcı kurumun verdiği fiyatlar arasında işlem görebilir.
o Eğer varant makası 0,01TL ise işlemler, sadece piyasa yapıcı fiyatlarından geçer.
o Varantın makası 0,01TL den büyük bir değer ise piyasa yapıcının fiyatları sınır
değer olacak şekilde işlem gerçekleşebilir.
Piyasa Yapıcı
Alış Fiyatı
Piyasa Yapıcı
Satış Fiyatı
Örnek 1 Örnek 2
 VARANTLAR HANGİ FİYAT ARALIĞINDA İŞLEM GÖREBİLİR?

 Alış kotasyonu olmaması durumu:
o Piyasa yapıcı kuruluşlar varantların fiyatlarını borsaya virgülden sonra iki hane
ile kote etmek zorundadır ve borsaya verilen kotasyonların 0’dan büyük olması
gerekmektedir. Bu da varantın fiyatının minimum 0,01 TL (1 kuruş) olması
demektir.
o Fakat bazı çok zararda olan varantların fiyatları 0,0025, 0,0038 vs gibi çok
düşük değerler olabilir.
o Varantın fiyatının 0,0025 olması varantın değerinin 1 kuruş değil 0,25 kuruş
olduğu gösterir. Bu değer minimum gösterilebilecek (1 kuruş) değerin yarısının
çok altında olduğu için varant değersiz sayılır ve bu varant için alış kotasyon
verilmez.
 PİYASA YAPICI NE ZAMAN KOTASYON VERMEZ?

PİYASA YAPICI NE ZAMAN KOTASYON VERMEZ?
 Satış kotasyonu olmaması durumu:
o Varantın deltası %5’ in altında ise
o Varantın deltasının %5’in altında olması varantın çok zararda olması ve
duyarlılığının çok yüksek olduğunu gösterir.
Yukardaki OZIUB varantının fiyatı ucuz olduğu için bu varantın riskli olduğunu bilmeyen
yatırımcılarımız, bu varanta yatırım yapmak isteyebilirler. Ama bu varantın fiyatının 0,01
TL’den 0,02TL’ye yükselmesi için dayanak varlıkta (VİOP XU030) 1790 puanlık bir yükseliş
olması gerekmektedir. Çok düşük olasılık ile gerçekleşebilecek olan bu durum varantın
riskini arttırır.
o Yatırımcılarımızı bu riskten korumak için deltası %5’in altında olan varantlara satış
kotasyonu verilmemektedir.
Sembol Dayanak Dayanak Fiyatı Delta Duyarlılık Varant
Fiyatı
OZIUBV XU030 100.025 %2,79 1790 0,01

PİYASA YAPICI NE ZAMAN KOTASYON VERMEZ?
 Satış kotasyonu olmaması durumu:
o Varantlar belli bir sayıda ihraç olurlar, piyasa yapıcının elindeki varantlar
tükendiğinde, piyasa yapıcı ilgili varantlarda daha fazla satış işlemi
gerçekleştiremez.
o Varantın itfa günü (vade sonu) satış kotasyonu verilmemektedir.

 Varantın değeri var ise, İş yatırım piyasa yapıcı olarak her zaman alış kotasyonu
verir. Dolayısıyla bir varant, piyasa yapıcı tarafından değeri olduğu sürece geri
alınır.
 VARANTLARDA LİKİDİTE YOKSA BİLE DAHA ÖNCE ALDIĞIM VARANTI GERİ SATABİLİR
MİYİM?

 Varant fiyatının 1 kuruş değişmesi için
o Alım varantında, dayanak varlığın duyarlılık değeri kadar yükselmesi
o Satım varatında, dayanak varlığın duyarlılık değeri kadar düşmesi
gerekmektedir.
Dayanak varlık fiyatı duyarlılık değeri kadar değişim yaşamadıysa, varantın fiyatı
sabit kalır.
 DAYANAK VARLIK FİYATI DEĞİŞMESİNE RAĞMEN, VARANTIN FİYATI SABİT KALIR MI?

 Zaman değeri, teta (θ), literatürde iki şekilde hesaplanır;
o Bir yıldaki gün sayısı 252 alınarak, sadece iş günleri sayılır.
o Bir yıldaki gün sayısı 365 alınarak, her takvim günü sayılır.
İş Yatırım varantları zaman değeri kaybı 365 gün üzerinden hesaplanır.
İki fiyatlama arasındaki fark nedir?
Varantın tüm özellikleri aynı olduğu takdirde bir hafta için zaman değeri kaybı aynıdır.
Örneğin, tüm özellikleri aynı olan iki varantın bir haftada toplam zaman değeri kaybı
0,35 TL olsun.
o 365 gün alınarak hesaplanan zaman değeri kaybı her gün için 0,05TL olur.
o 252 gün alınarak hesaplanan zaman değeri kaybı her iş günü için 0,07TL
olur.
Dolayısıyla,
θ252 (0,07TL) > θ365 (0,05TL)
 DAYANAK VARLIK FİYATI DEĞİŞMEMESİNE RAĞMEN VARANTIN FİYATI BİR GÜN ÖNCESİNE GÖRE
DÜŞEBİLİR Mİ?

 Günlük zaman değerinden dolayı, dayanak varlık fiyatı bir gün öncesine göre
değişmese bile varant değer kaybeder.
o Her varantın günlük zaman değeri kaybı (teta) vardır ve varantlar her gün
bu teta kadar değer kaybeder.
 DAYANAK VARLIK FİYATI DEĞİŞMEMESİNE RAĞMEN VARANTIN FİYATI BİR GÜN ÖNCESİNE GÖRE
DÜŞEBİLİR Mİ?

 İş yatırım olarak varantlarımızda adil fiyatlama esas olduğu için olabilecek en
dar makas verilmektedir.
 Varant alım/satım makası dayanak varlık alım/satım makası ve likidite ile ilgilidir.
Dayanak varlıkta likiditenin düşük olması makası etkiler.
 Aynı zamanda, zararda olan bir varant ile karda olan bir varantın alım/satım
makaslarının aynı olması beklenmemelidir. Çünkü, karda varant dayanak varlığa
daha duyarlı hareket eder.
Karda
Varant
Başabaş
Varant
Zararda
Varant
Duyarlılık Sıralaması
 BAZI VARANTLARIN ALIM/SATIM MAKASI BİR KURUŞ İKEN, DİĞER VARANTLARINKİ DAHA FAZLA
OLABİLİR Mİ?

 Veri sağlayıcılar, menkul kıymette en son işlem geçen fiyata göre yüzdesel
değişimi hesaplar.
 Dayanak varlıkta, 17:30 ile 17:45 arasında bir değişim olursa varantın veri
sağlayıcıdaki fiyatı etkilenmez.
 Varantın yüzdesel değişimi ile dayanak varlığın yüzdesel değişimini
karşılaştırabilmek için, varantta en son işlem geçen zaman ile güncel zaman
arasında gerçekleşen dayanak varlık fiyat değişimi hesaplanmalıdır.
 VERİ SAĞLAYICIDA DAYANAK VARLIK FİYATINDA YÜZDESEL DEĞİŞİM OLMASINA RAĞMEN, VARANT
FİYATI EKSİ GETİRİLİ GÖZÜKEBİLİR Mİ?
Saat
17:30 Varant İşlemi Kapanış
17:40 Hisse İşlemi Kapanış
17:45 VİOP İşlemi Kapanış

 Varant izleme ekranına tıklayarak size uygun risk grubunu seçebilirsiniz.
 Risk grupları nedir?
Varant Akademi bölümündeki önceki eğitim sunumlarımızı inceleyebilirsiniz.
 www.isvarant.com
 BU KADAR ÇOK VARANTIN ARASINDAN KENDİME UYGUN VARANTI NASIL SEÇEBİLİRİM?

VARANT AKADEMİ
KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ.
Sorularınız ve geri bildirimleriniz için İş Varant Destek Hattına mail ve telefon
yoluyla ulaşabilirsiniz.
0 212 350 2300 - isvarant@isyatirim.com.tr
www.isvarant.com

�ݺ�ߣ

Varant Akademi: Varantın İpuçları

More Related Content

Varant Akademi: Varantın İpuçları