More Related Content
Similar to Keynote: diagnostiek bij mensen met dementie (20)
More from Stijn Huijsmans (20)
Keynote: diagnostiek bij mensen met dementie
- 2. Dementie en de diagnostische uitdagingen Dr. Harro Seelaar Dr. Janne Papma
- 3. 3 Leerdoelen Wat is dementie? Wat doet dementie met het brein? Hoe stel je de diagnose dementie? Wat zijn uitdagingen in dementie diagnostiek? Gedrag en psychiatrie Cultuur-sensitieve zorg
- 4. 4 Wat is dementie? Parapluterm voor hersenziekten Hersenfuncties nemen af, progressief beeld, afhankelijkheid van anderen > 80 verschillende ziekten die dementie kunnen veroorzaken
- 7. 7 Dementie komt vaker voor dan vroeger Toename dementie met leeftijd
- 8. 8 Wat doet dementie met het brein? Twee hersenhelften die samenwerken Onderverdeeld in kwabben, locatie aanduiding Opgebouwd uit zenuwcellen (neuronen)
- 10. 10 Het geheugen Henry Gustav Molaison (1926-2008) leed aan ernstige epilepsie Hippocampus
- 11. 11 Frontaal kwab Phineas Gage Phineas Gage (1823-1860) 13 september 1848 spoorwegongeval
- 12. 12 Pati谷nte A (68 jaar) Datum onderzoek: 06-12-2007 (woensdag)
- 13. 13 De ziekte van Alzheimer Meest voorkomende vorm van dementie Begint met geheugenproblemen, daarna ook: ruimtelijke ori谷ntatieproblemen moeite met tijdsordening taalproblemen moeite met planning & overzicht moeite met uitvoeren handelingen Alois Alzheimer (1864-1915)
- 14. 14 Pathologie (aard van de ziekte) De ziekte van Alzheimer wordt veroorzaakt door het afsterven van neuronen (zenuwcellen). In de neuronen vormen zich tangles van tau eiwit waardoor de neuronen sterven. Buiten de neuronen worden plaques gevormd; bestaande uit het amyloid beta eiwit, dode neuronen en andere eiwitten.
- 15. 15 Progressie van de ziekte Ziekte begint in de hippocampus. Daarna verspreiding van ziekte naar andere delen van de cortex waar ook neuronen afsterven. Gevolg is verschrompeling van de hersenen.
- 16. 16 MRI scan
- 17. 17 Pati谷nte B (65 jaar) Datum onderzoek: 21-04-2009 (dinsdag)
- 18. 18 Frontotemporale dementie Tweede meest voorkomende vorm van dementie < 65 jaar Ook wel de ziekte van Pick genoemd Begint met verandering in persoonlijkheid en gedrag (ontremming of juist apathie) Ook de taal is vaak aangedaan
- 19. 19 MRI scan MRI: veel bewegingsartefacten, waardoor niet goed te beoordelen. Evidente temporale atrofie
- 20. 20 Dementie diagnostiek Doel: is er sprake van een dementie, en zo ja, welke vorm? Voorlichting pati谷nt en mantelzorgers Hulpverlening patient en mantelzorgers (denk praktisch aan hulp bij het huishouden, en lichamelijke verzorging) Een einde aan een lang proces van zoeken naar oorzaken Indicatiestelling voor aanvraag zorg Eventuele (symptomatische) medicatie
- 21. 21 Dementie - diagnose Consult bij neuroloog of geriater (verhaal pati谷nt en mantelzorger) Neuropsychologisch onderzoek Beeldvorming = scans (o.a. MRI) Bloedonderzoek Eventueel: Ruggenprik (Alzheimer-eiwitten) DNA onderzoek
- 23. 23 Hersenscans Verschillende hersenscantechnieken MRI scan PET scan
- 24. 24 Bloedonderzoek Uitsluiten van andere oorzaken van (geheugen)problemen (bijv Schildklier)
- 25. 25 Uiteindelijke diagnose 100 % zekerheid van diagnose is tijdens het leven (nog) niet mogelijk Deze zekerheid is alleen te verkrijgen dmv hersenweefselonderzoek na het overlijden (klinisch pathologisch onderzoek)
- 26. 26 Vormen van dementie Geheugen Orientatie Taal Planning Dementie Alzheimer Vasculaire dementie FTD Lewy body Overig Traagheid Concentratie Taal Motoriek Gedrag Taal Motoriek Jonge leeftijd Schommeling en Hallucinaties Verwardheid Parkinsonism e Elke vorm heeft specifieke klachten, afwijkingen op MRI, en onderliggend ziektemechanisme
- 28. 28 Neuropsychiatrische symptomen Deze symptomen komen vaak voor bij Alzheimer: Apathie of teruggetrokken gedrag Ontremming Depressie Gedragsproblemen Agressie of agitatie
- 29. 29 Overlap tussen ziektebeelden Neuropsychiatrische symptomen of veranderingen in gedrag komen vaak voor bij Alzheimer Worden niet erkend in de diagnostiek van Alzheimer Probleem met diagnose psychiatrie, FTD, AD?
- 30. 30 Uitdaging in diagnostiek: cultuur sensitieve zorg
- 31. 31 Barri竪res in diagnostiek: Taal Problemen inzetten mantelzorgers: - Taalvaardigheden niet optimaal - Subjectiviteit door schaamte - Subjectiviteit door andere prioriteiten
- 32. 32 Barri竪res in diagnostiek: cultuur Onvoldoende kennis bij zorgverleners aangaande de cultuur: - Taboe op dementie/andere beleving dementie pati谷nt - Stellen van persoonlijke vragen of testvragen - Beperktere diagnostiek mogelijk (bloed diagnostiek)
- 34. 34 Effecten van ongeletterdheid op dementietesten Lezen of schrijftesten kunnen niet gebruikt worden Minder 'test-wise' Normatieve data niet beschikbaar
- 36. 36 Onderzoeken migrantenpoli Medische student-tolken Cultuursensitieve anamnese met aangepaste vragen Aangepast neuropsychologisch onderzoek Aanvullend onderzoek, zoals MRI Multidisciplinair overleg Migrantenpoli@erasmusmc.nl
- 37. 37 Memorabel projecten 1. Neuropsychiatrische symptomen bij de ziekte van Alzheimer herkenning en behandeling 1. Migrantenpoli optimale diagnostiek bij mensen van niet-Westerse afkomst.
- 38. 38 Therapie en toekomst Is er een behandeling?
- 39. 39 Leerdoelen Wat is dementie? Wat doet dementie met het brein? Hoe stel je de diagnose dementie? Wat zijn uitdagingen in dementie diagnostiek? Gedrag en psychiatrie Cultuur-sensitieve zorg
- 40. 40 Take home message Dementiediagnostiek kan uitdagend zijn, het is belangrijk om rekening te houden met andere uitingen van de ziekte en andere culturen. Oftewel: een individuele aanpak!
- 41. 41 Dank voor uw aandacht! E-mail: h.seelaar@erasmusmc.nl j.papma@erasmusmc.nl alzheimercentrumzwn@erasmusmc.nl migrantenpoli@erasmusmc.nl
Editor's Notes
- #10: Frontaal parietaal temporaal occipitaal, specifieke functieverdeling, sommige functies, bekendste spraak gelateraliseerd naar de linker hersenhelft.
- #11: HM in wetenschappelijke kringen, nu inmiddels ook bekend als Henry Gustav Molaison. HM leed aan een ernstige vorm van epilepsie ontstaan door een fietsongeluk in zijn jeugd. Om de symptomen te bestrijden is er gebruik gemaakt van lobotomie, waarbij een groot deel van zijn hippocampi verwijderd zijn. Hierna leed HM aan een ernstige vorm van antererograde amnesie, nieuwe feiten of gebeurtenissen kon hij niet ondthouden. Geheugen voor feiten of gebeurtenissen voor de lobotomie bleven intact. - declaratief geheugen. Dit is onderzocht gedurende zijn leven door neuropsychologe Corkin, de tragische vergissing van zijn operatie heeft ons heel veel inzicht verschaft in de werking van het menselijk geheugen. Ook een MRI van zijn brein gemaakt op 66 jarige leeftijd Declaratief geheugen aangedaan, - niet-declaratief geheugen en werkgeheugen gespaard..
- #12: Letselstudies waren onwijs belangrijk Een ijzeren staaf die hij gebruikte om een explosieve lading aan te stampen in een boorgat veroorzaakte een vonk, waardoor de lading voortijdig tot ontploffing kwam. De staaf, met een doorsnee van 3 centimeter, een lengte van 1 meter en een gewicht van 6 kilogram, schoot met hoge snelheid via de linkerwang door zijn hoofd en beschadigde de frontale kwabben van de hersenen
- #13: Orientatie in tijd en geheugenproblemen
- #14: Auguste Deter
- #19: Pick kwam met de ontdekking van frontale atrofie 1894 Alzheimer heeft de inclusies vervolgens Pick bodies genoemd.
- #32: ten derde omdat het voor de arts niet te controleren is of de informatie goed wordt overgebracht (wet op geneeskundige behandelovereenkomst, WGBO).
- #36: Vanaf 1 december 2015 officieel gestart met de migrantenpoli, mede dankzij Stichting Coolsingel