More Related Content
What's hot (15)
Viewers also liked (20)
Similar to Nah Diagnostiek 2011 Excerpt (20)
Nah Diagnostiek 2011 Excerpt
- 2. JBC Mertens, psychiater NIET AANGEBOREN HERSENLETSEL DIAGNOSTIEK
- 3. Achtergrond Psychiater Psychiater / manager zorg Centrum Neuropsychiatrie & Niet Aangeboren Hersenletsel, BAVO-Europoort Trainingen aan o.a. huisartsen Lid Expert Groep NAH van de Hersenstichting
- 4. Programma onderwerpen Wat is Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH)? Epidemiologie Symptomen, Late gevolgen van NAH Diagnostiek van NAH Behandelmogelijkheden, training Richtlijn farmacotherapie van NAH
- 5. Leerdoelen Na de avond NAH, diagnostiek is de Na de avond NAH, behandeling is (huis-)arts: de huisarts Bekend met de epidemiologie van Bekend met de mogelijkheden en NAH en de verschillende valkuilen van psychotrope subcategorie谷n middelen bij pati谷nten met NAH In staat om late gevolgen van Bekend met de richtlijnen NAH te herkennen rondom farmacotherapie bij NAH In staat om met eenvoudige (kennis niveau) en in staat om te vragen te screenen op ernst van differenti谷ren in deze gevolgen, waarop verder problematiek, waarbij andere beleid kan worden afgestemd richtlijnen gebruikt kunnen en Bekend met de globale moeten worden (bijvoorbeeld behandelmogelijkheden van de richtlijn depressie) late gevolgen van NAH. Bekend met de non farmacotherapeutische behandelmogelijkheden en in staat tot adequate verwijzing.
- 6. Programma vanavond 1800-1830 Inleiding, Pre-toets, presentatie casus 1830-1930 Bespreking: NAH: definitie, epidemiologie, gevolgen, symptomen. Casus uitwerking. 1930-2000 Pauze 2000-2100 Diagnostiek van neuropsychiatrische symptomen bij niet aangeboren hersenletsel: rode vlaggen en eye-openers. Beknopt overzicht van behandelopties 2100-2130 Gelegenheid tot inbrengen casuistiek, stellen van vragen. Afrondende toets, afronding.
- 7. Niet Aangeboren Hersenletsel Definitie: "Hersenletsel ten gevolge van welke oorzaak dan ook, anders dan rond of vanwege de geboorte ontstaan, dat leidt tot een onomkeerbare breuk in de levenslijn en tot het aangewezen zijn op hulpverlening"
- 8. Niet Aangeboren Hersenletsel Schedeltrauma contusio cerebri, contusio vertebralis Cerebrovasculaire aandoeningen (m.n. complexe) Tumoren, o.a. meningeomen; Cerebrale hypoxie M.n. na reanimatie), post anoxische encefalopathie; Infectieziekten van het zenuwstelsel; En ook: M. Parkinson, Multiple Sclerose, Ziekte van Katwijk (cerebrale amylo誰dose), en dergelijke.
- 9. Gevolgen van NAH: 500.000 Nederlanders met NAH: 75% na 辿辿n jaar na diagnose problemen in algemeen functioneren 13% in fysiek functioneren 35% in cognitief functioneren 26% emotioneel functioneren. 76% beperkt in psychosociaal functioneren, 91% verminderde kwaliteit van leven.
- 10. Getallen NAH totaal: ca. 500.000 Nederlanders CVA: 200.000 Nederlanders, ongeveer de helft daarvan ondervindt hinder Contusio Cerebri door ongevallen: 16.000 per jaar uit ziekenhuis Grijs gebied: veel pati谷nten bij huisarts (85.000? Onderdiagnostiek?) Tumoren: 5.000 per jaar
- 11. INCIDENTIE TRAUMATISCH HL Onderzoek AZM 1997: Over heel 1997: 1933 pp met schedel/hersenletsel Schedelletsel: 1440 Hersenletsel: 493 (26%) Gem leeftijd: 30 (range: 0-97) M 67% V33% (Meerhoff et al. NTVG 2000;144 (40):1915-8)
- 12. INCIDENTIE TRAUMATISCH HL Resultaten onderzoek AZM (1997) ge谷xtrapoleerd naar heel Nederland: 16.000 kinderen/ jongeren/ jong volwassenen (0-24) alleen al in ziekenhuizen. Op elk bekend HL staan 3 叩 5 onbekende (Gordon & Brown, 2008)
- 13. Gevolgen: grotendeels onzichtbaar (i.t.t. motorische symptomen): Aandacht- en concentratiestoornissen: Moeite met concentreren en verdelen van aandacht; tragere snelheid van denken en informatieverwerking. Geheugenstoornissen: Bijvoorbeeld verstoorde retreaval = opgeslagen informatie niet meer (goed) kunnen oproepen; Voorwerpen of gezichten niet meer kunnen herkennen (agnosie). Stoornissen in de planning en uitvoering van doelgerichte activiteiten: Problemen met het formuleren van doelen; moeite met meervoudige dagelijkse activiteiten zoals koffiezetten of koken (apraxie). Constante vermoeidheid: 70 % van de getroffenen heeft last van vermoeidheid, die ongewoon en extreem is. Mogelijk verstoorde slaappatronen (verstoorde melatonine DLMO, verminderde slaapeffectiviteit: te weinig slow wave sleep)
- 14. Gevolgen Niet kunnen leren van ervaringen: geen of verminderd ziekte-inzicht kan leiden tot overmoedig en riskant gedrag; zelfoverschatting. Verstoorde controle: ongeduldig; impulsief; rusteloos of gejaagd; prikkelbaar; agressief. Verlies van zelfredzaamheid: Dit kan leiden tot terugtrekking en weinig initiatief. Emotionele stoornissen: stemmings- en angststoornissen, vitale depressies.
- 15. Gevolgen specifiek: Na contusio: aandachtsstoornissen en moeheid; vertraagde informatieverwerking, verbetert wel maar sommige pati谷nten zijn na twee tot vijf jaar nog steeds mentaal trager dan voorheen. Na hersentumor: idem Late gevolgen van NAH onder andere zijn een toegenomen kans op dementie en de ziekte van Parkinson (Zie o.a. Traumatic brain injury and delayed sequelae: a review-- traumatic brain injury and mild traumatic brain injury (concussion) are precursors to later-onset brain disorders, including early-onset dementia., Kiraly en Kiraly, Scientific World Journal 2007; Nov 12;7:1768-76.)
- 16. Moeheid. Vermoeidheid is altijd een ongrijpbaar fenomeen geweest Simon Wessely - definitie- en meetprobleem - niet pathognomisch - venijn in de staart
- 17. DEFINITIE EN METING VAN VERMOEIDHEID Vermoeidheid blijft, net zoals pijn, een subjectieve ervaring, die alleen indirect meetbaar is Algemeen twee manieren van meten: - als subjectieve ervaring (meestal via zelfrapportageschalen) - als prestatie afname (gedragsmaten)
- 18. VENIJN IN DE STAART NA NAH Verschillende studies, verschillende resultaten: 25-95% van CVA-pati谷nten (Stulemeijer et al., 2005) Nederlands onderzoek (Hochstenbach, 1999) : 70% van pati谷nten noemt klacht, 40% als belangrijkste klacht 70% na een jaar naar 40% later (Stulemeijer et al., 2005)
- 19. CENTRAAL vs. PERIFEER In recent onderzoek (Chaudhuri & Behan) onderscheid tussen: perifere vermoeidheid : het onvermogen om fysiek inspannende activiteiten vol te houden, zonder ernstige beperkingen in het volhouden van mentale taken centrale vermoeidheid : het onvermogen om aandachtstaken en/of fysieke activiteiten die enige zelf-motivatie veronderstellen, te initi谷ren en/of vol te houden, zonder dat dit verklaard kan worden uit perifeer-motore dysfuncties
- 20. Executive dyscontrol model Cognitieve prestaties kunnen in automatische taken gedurende lange perioden op peil worden gehouden zonder excessieve vermoeidheid Taken die echter veel executieve controle vereisen, zoals non-routinematige taken, zijn gevoeliger voor vermoeidheid Onderzocht bij gezonde mensen: groep die gedurende 2 uur de executieve taken deed, presteerde achteraf slechter in WCST en Tower of London, dan de groep die automatische taken had uitgevoerd (van der Linden et al. ,2003)
- 21. FUNCTIONAL IMAGING STUDIES fMRI studies wijzen uit dat pati谷nten (hersentraumata en MS) veel extra cerebrale inspanning moeten leveren tijdens cognitieve taken i.v.m. gezonde controles (bijvoorbeeld McAllister, 2001: TBI subjects require additional cerebral resources to compensate for processing inefficiencies) Deze verhoogde cerebrale activatie is (hypothetisch) het meest waarschijnlijke onderliggende mechanisme dat vermoeidheid veroorzaakt
- 23. Onbekend, onbemind Door onbekendheid bij huisarts, neuroloog en psychiater veel onderdiagnostiek of beperkte diagnostiek op 坦f neurologische, 坦f psychiatrische deel; Hierdoor onderbehandeling Hierdoor blijvende klachten, gemiste kansen: leidt tot shopgedrag pati谷nt (of familie); ondertussen verlies van werk, systeem, verdere verslechtering (Zie o.a. rapporten Hersenstichting)
- 24. Nothing changed really? Bulletin VWS 6 februari 1998: GGZ voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel kan beter Medisch Contact, november 2010: Venijn in de staart van hersenletsel Hersenletsel wordt steeds meer een chronische aandoening. Maar de medische aandacht is meestal na een jaar al verslapt. De gevolgen zijn ernstig, ook voor het thuisfront, zegt revalidatiearts Marion Geboers.
- 25. NAH leidt tot Zichtbare gevolgen o.a. verlamming Niet of nauwelijks zichtbare gevolgen Cognitieve, emotionele &gedragsmatige gevolgen juist die problemen die het dagelijks leven van pt en systeem het meest negatief be誰nvloeden Emotionele en gedragsmatige gevolgen kunnen een primair of secundair gevolg zijn. Secundair kan angst, verwarring en negatief zelfbeeld ontstaan kan het gezinssysteem vastlopen.
- 26. Niet of nauwelijks zichtbare gevolgen Negatief effect op Motivatie/mogelijkheid tot revalidatie Herstelverloop Zelfstandig uitvoeren van dagelijkse handelingen Relatie met systeem Sociaal functioneren/tijdsbesteding Arbeidsreintegratie
- 27. Cognitieve stoornissen Aandacht (concentratie problemen) Verminderde snelheid van info verwerking Geheugen (korte en lange termijn geheugenst) Planning en regulatie (executieve st) Handelen (apraxie) Vermoeidheid Ziekte-inzicht Waarneming (visueel-ruimtelijke waarnemingsst, neglect)
- 28. Cognitieve diagnostiek Mate van herstel en mate van participatie is afhankelijk van cognitief functioneren Als cognitieve st. zo voorspellend zijn, moet je deze dan niet testen in de acute fase? Indentificeren pt-en met verhoogd risico op slechter herstel Vroegtijdig informatie over cognitieve st. van belang voor advies naar pt/systeem en behandelaars evaluatie van het herstel
- 29. Meetinstrument? Geen snelle voor huisarts MMSE/MOCA zijn beperkt Indien afwijkend wel, indien niet afwijkend niet m.a.w. veel vals negatieve uitslagen Combinatie van emotionele klachten 辿n stemmingsregulatieproblemen 辿n NAH De mate van ondervonden hinder is bepalend voor strategie.
- 31. Aandachtspunten Neem het probleem in acht Rustig uitleggen Praat langzaam, neem pauzes Schrijf op, geef folders Bij voorkeur met derde (begeleider)
- 32. Tips en adviezen Geheugen Schrijf dingen op in een agenda Leg voorwerpen om niet te vergeten van te voren klaar Leg voorwerpen op vaste plaatsen Zorg voor rust en aandacht als je dingen moet onthouden Herhaal te onthouden informatie Vraag anderen om je te helpen
- 33. Tips en adviezen Plannen en organiseren Maak een stappenplan Lok activiteiten uit door een vaste dagindelin te hanteren Gebruik briefjes en lijstjes Zet de wekker als je op tijd aan iets moet beginnen
- 34. Behandeling multifactorieel = multidisciplinair: Psychotherapie: CGT, EMDR, Mindfulness, Oefenen: enz. Computer Ergo Beweging / Activatie: Fysio beweging Logo CGtraining, enz Medicatie
- 35. Medicatie Balans in verwerking: Depakine (g辿辿n benzos) Stimulering Dopamine agonisten (o.a. methylfenidaat) Serotonine agonisten (SSRI) Liever geen antagonisten G辿辿n antipsychotica! Uitzondering: Quietiapine
- 36. Training en Therapie Bewegen! EMDR, Mindfulness Agendatraining Leren omgaan met CGT, sociale vaardigheidstraining Trainingen in aanpassingen ADL/BDL (verkeersdeelname, bijvoorbeeld)
- 37. Niet Aangeboren Hersenletsel WAT DOEN WIJ?
- 38. Waarom NAH in psychiatrie In revalidatiecentra en V&V focus vooral op fysieke/somatische stoornissen, minder op de onzichtbare stoornissen; Ernst emotionele en gedragsproblemen leidt vaak tot onmogelijkheid behandeling revalidatiecentra / V&V; Veel pati谷nten door gebrekkig inzicht partieel wilsonbekwaam; In psychiatrie veel ervaring BOPZ, IBS/RM mogelijk Veel ervaring nieuwe richtlijnen wilsonbekwaamheid Ondersteuning maatschappelijk werk voor betrekken systeem.
- 39. Ons team Medische staf: paramedische staf: Psychiater Verpleegkundigen (HBO/MBO, A&B) (12) Neuroloog SPH (10) Specialist Logopedist (1) ouderengeneeskunde Ergotherapeut (2) GZ psycholoog Fysiotherapeut (2) Neuropsycholoog Bewegingstherapeut (1) Creatieve / activiteiten (1) Internist op consult basis Maatschappelijk werk (2)
- 40. Ketenpartners Hersenletselteams Laurens IJsselmonde V&V: De Stromen Opmaat Groep (Aafje) Rijndam (consultatie) Sophia Revalidatie (consultatie) EMC (externe poli neuroloog bij neurochirurgie) Samenwerking onderzoek gevolgen laaggradig gliomen Overleg met andere NAH afdelingen in SINah (t.a.v. onderzoek) Steinmetz-De Compaan: ondersteuning van woonbegeleiders en DAC.
- 41. Ons behandelplan Na goede intake (effici谷nt door info opvraag, vragenlijsten en gestroomlijnd onderzoeksverslag): Behandelplan met tenminste 5 probleemgebieden Neurologie Psychiatrie Overig somatiek ADL/BDL Psychosociaal
- 42. Ontwikkelingen in het zorgaanbod Nieuwe werkgeheugentraining: Cogmedtraining, gevalideerde innovatie voor verbetering werkgeheugen na CVA of behandeling cytostatica; Slaaponderzoek: eerder opsporen en behandelen slaapstoornis: verbetert outcome en versnelt revalidatieproces; Verbeteren inzet medicatie: geen (klassieke) antipsychotica, wel gericht toepassen stimulantia; Mindfulness/EMDR voor specifieke subgroepen (2012?).