ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
3
Most read
4
Most read
21
Most read
Хувьсах зардлаар өртөг тооцох
систем ба сегментийн тайлагнал
Хичээлийн индекс: ВА308
Ноогдох кредит: 3
Судлах мэргэжил: СМ – 4, НББ-4
Сэдвийн агуулга

1.
2.
3.

Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлаар өртөг
тооцох систем
Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлын аргаар
тайлагнагдах ашгийн харьцуулалт
Сегментийн тайлагнал
Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах
зардлаар өртөг тооцох систем


Хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем нь дотоод
тайлагналд буюу удирдлагын шийдвэр гаргалт, төлөвлөлт,
хяналтын үйл ажиллагаанд хэрэгцээтэй мэдээллийг
бэлтгэхэд илүү зохимжтой байдаг.



Бүрэн шингээлтийн арга нь үйлдвэрлэлийн хувьсах ба
тогтмол бүх зардлыг бүтээгдэхүүний өртөгт шингээдэг.
Үйлдвэрлэлийн тогтмол зардал бүтээгдэхүүний өртөгт
шингэснээс шалтгаалж бүрэн шингээлтийн аргын үед
ашиг борлуулалтын хэмжээнээс гадна бүтээгдэхүүний
үлдэгдлийн хэлбэлзлээс хамааралтай болж ашгийн бодит
хандлага буруу тайлагнагддаг бөгөөд дотоод удирдлагын
мэдээллийн хэрэгцээг хангаж чаддаггүй. Иймээс дотоод
тайлагналд хувьсах зардлаар өртөг тооцох системийг
ашиглах нь илүү зохимжтой болдог.
Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах
зардлаар өртөг тооцох систем
Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлаар өртөг
тооцох систем нь дараах үндсэн ялгаатай
талуудтай.
 Бүтээгдэхүүний өртөг тооцох байдал
 Ашиг тайлагнах хэлбэр
 Хэрэглээ
 Бүтээгдэхүүний өртөг тооцох байдал
 Бүрэн шингээлтээр өртөг тооцох систем нь
үйлдвэрлэлийн бүх зардлууд буюу шууд
материал, шууд хөдөлмөр, хувьсах ба тогтмол
үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардлыг бүгдийг нь
бүтээгдэхүүний өртөгт шингээдэг.

Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах
зардлаар өртөг тооцох систем


Хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем нь
зөвхөн үйлдвэрлэлийн хувьсах зардлуудыг буюу
шууд материал, шууд хөдөлмөр, хувьсах
үйлдвэрлэлийн
нэмэгдэл
зардлыг
л
бүтээгдэхүүний өртөгт оруулдаг бөгөөд
үйлдвэрлэлийн тогтмол нэмэгдэл зардлыг
борлуулалт
маркетингийн
ба
ерөнхий
удирдлагын
зардалтай
нэгэн
адил
үйлдвэрлэлийн бус үйл ажиллагааны зардал гэж
үзэн тухайн тайлант хугацааны зардал
болгодог.
Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ
çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ ñèñòåì
Á¿ðýí øèíãýýëòèéí
çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ
ñèñòåì

¯éëäâýðëýëèéí
çàðäàë

Õóâüñàõ
çàðäëààð ºðòºã
òîîöîõ ñèñòåì

Øóóä ìàòåðèàëûí çàðäàë
Øóóä õºäºëìºðèéí çàðäàë
Õóâüñàõ ¿éëäâýðëýëèéí íýìýãäýë çàðäàë

¯éëäâýðëýëèéí
çàðäàë

Òîãòìîë ¿éëäâýðëýëèéí íýìýãäýë çàðäàë

¯éëäâýðëýëèéí áóñ
áóþó ¿éë
àæèëëàãààíû
çàðäàë

Áîðëóóëàëò ìàðêåòèíãèéí çàðäàë
Åðºíõèé óäèðäëàãûí çàðäàë

ªðòãèéã á¿ðä¿¿ëýã áà ¿ë á¿ðä¿¿ëýã çàðäàë

¯éëäâýðëýëèéí
áóñ áóþó ¿éë
àæèëëàãààíû
çàðäàë
Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах
зардлаар өртөг тооцох систем



Ашиг тайлагнах хэлбэр
Бүрэн шингээлтийн аргын үед борлуулалтын
орлогоос борлуулалтын өртгийг хасч нийт ашиг,
нийт ашгаас үйл ажиллагааны зардлыг хасч үйл
ажиллагааны цэвэр ашгийг тайлагнадаг. Харин
хувьсах зардлын аргын үед борлуулалтын
орлогоос борлуулалтын өртөг (хувьсах
үйлдвэрлэлийн зардал) болон хувьсах үйл
ажиллагааны зардлыг хасч ахиуц ашиг, ахиуц
ашгаас тогтмол үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардал
болон үйл ажиллагааны тогтмол зардлыг хасч
үйл ажиллагааны цэвэр ашгийг тайлагнадаг.
Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах
зардлаар өртөг тооцох систем



Ашиг тайлагнах хэлбэр
Бүрэн шингээлтийн аргын үед нийт ашиг,
хувьсах зардлын аргын үед ахиуц ашиг гэсэн
өөр өөр ашиг тайлагнагдахаас гадна уг хоѐр
аргаарх үйл ажиллагааны цэвэр ашиг зөрүүтэй
болдог. Харин үйл ажиллагааны цэвэр ашиг
дээр үндсэн бус үйл ажиллагааны орлогыг
нэмж, зардлыг хасч ердийн үйл ажиллагааны
ашиг, түүн дээр ердийн бус үйл ажиллагааны
олзыг нэмж, гарзыг хасч татварын өмнөх ашиг,
түүнээс орлогын албан татварыг хасч татварын
дараах цэвэр ашгийг тодорхойлох ажиллагаа
адилхан юм.
Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах
зардлаар өртөг тооцох систем



Хэрэглээ.
Бүрэн
шингээлтийн
аргын
үндсэн
үзэл
баримтлал нь бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд шууд
болон дам байдлаар оролцдог бүх зардал
хувьсах юм уу тогтмол гэдгээсээ үл хамааран
бүтээгдэхүүний өртөгт шингэж, бүтээгдэхүүнийг
борлогдох хүртэл хөрөнгө болж, борлогдсон үед
нь зардал болж тайлагнагдах ѐстой гэж үздэг.
Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах
зардлаар өртөг тооцох систем



Хэрэглээ.
Хувьсах зардлын аргын үндсэн үзэл баримтлал
нь үйлдвэрийн барилгын элэгдэл, дулаан,
үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмжйн элэгэдл,
түрээс зэрэг тогтмол үйлдвэрлэлийн зардал нь
тухайн тайлант хугацаанд үйлдвэрлэл явагдсан
эсэхээс үл хамааран гардаг тул тэдгээрийг
бүтээгдэхүүний өртөгт шингээх биш харин уг
тайлант хугацааны зардал болгох нь зүйтэй гэж
үздэг.
Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ
çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ ñèñòåì



Õýðýãëýý.
Õóâüñàõ
çàðäëûí
àðãûí
¿åä
¿éë
àæèëëàãààíû öýâýð àøèã çºâõºí áîðëóóëàëòûí
õýìæýýíýýñ õàìààðàëòàé áîëäîã áºãººä àøãèéí
áîäèò õàíäëàãà çºâ òàéëàãíàãääàã. Õàðèí
á¿ðýí øèíãýýëòèéí çàðäëûí àðãûí ¿åä ¿éë
àæèëëàãààíû öýâýð àøèã áîðëóóëàëòààñ
òºäèéã¿é íººöèéí ¿ëäýãäëèéí õýëáýëçëýýñ
õàìààðàëòàé áîëæ, àøãèéí áîäèò õàíäëàãà
áóðóó òàéëàãíàãääàã.
Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ çàðäëûí àðãààð
òàéëàãíàãäàõ àøãèéí õàðüöóóëàëò


Á¿ðýí øèíãýýëòèéí àðãààð àøèã òàéëàãíàõ ¿åä
áóñàä õ¿ èí ç¿éëñ ººð ëºã人ã¿é, áîðëóóëàëò
ºññºõ áàéõàä àøèã áóóð , áóóðñàí áàéõàä àøèã
ºñºæ ãàðàõ çýðýã àøãèéí áîäèò õàíäëàãà ãàæóó
òàéëàãíàãäàõ òîõèîëäîë ãàðäàã.



Õóâüñàõ çàðäëûí àðãààð òàéëàãíàõ àøèã çºâõºí
áîðëóóëàëòûí õýìæýýíýýñ õàìààð àøãèéí áîäèò
õàíäëàãà çºâ òàéëàãíàãääàã.
Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ
çàðäëûí àðãààð òàéëàãíàãäàõ
àøãèéí õàðüöóóëàëò



Íýãæèéí ºðòãèéí òîîöîî
Á¿ðýí øèíãýýëòèéí çàðäëààðõ:
◦ ¯éëäâýðëýëèéí õóâüñàõ çàðäàë
◦ Òîãòìîë ¿éëäâýðëýëèéí íýìýãäýë çàðäàë
 Íýãæèéí íèéò ºðòºã



Õóâüñàõ çàðäëààðõ:
 Íýãæèéí íèéò ºðòºã
Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ
çàðäëûí àðãààð òàéëàãíàãäàõ
àøãèéí õàðüöóóëàëò











Îðëîãî ¿ð ä¿íãèéí òàéëàí
Á¿ðýí øèíãýýëòèéí çàðäëûí àðãà:
Áîðëóóëàëòûí îðëîãî
Õàñàõ íü: Áîðëóóëàëòûí ºðòºã
◦ Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýõíèé ¿ëäýãäýë
◦ Íýìýõ íü: ¯éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã
◦ Áîðëóóëàõàä áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã
◦ Õàñàõ íü: Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýöñèéí ¿ëäýãäýë
◦ Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã
Íèéò àøèã
Õàñàõ íü: ¯éë àæèëëàãààíû çàðäàë:
◦ ¯éë àæèëëàãààíû õóâüñàõ çàðäàë
◦ ¯éë àæèëëàãààíû òîãòìîë çàðäàë
¯éë àæèëëàãààíû öýâýð àøèã
Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ
çàðäëûí àðãààð òàéëàãíàãäàõ
àøãèéí õàðüöóóëàëò












Õóâüñàõ çàðäëûí àðãà:
Áîðëóóëàëòûí îðëîãî
Õàñàõ íü: Õóâüñàõ çàðäàë
Áîðëóóëàëòûí ºðòºã:
◦ Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýõíèé ¿ëäýãäýë
◦ ¯éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã
◦ Áîðëóóëàõàä áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã
◦ Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýöñèéí ¿ëäýãäýë
◦ Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã
¯éë àæèëëàãààíû õóâüñàõ çàðäàë
Àõèóö àøèã
Õàñàõ íü: Òîãòìîë çàðäàë:
Òîãòìîë ¿éëäâýðëýëèéí íýìýãäýë çàðäàë
¯éë àæèëëàãààíû òîãòìîë çàðäàë
¯éë àæèëëàãààíû öýâýð àøèã
Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ
çàðäëûí àðãààð òàéëàãíàãäàõ
àøãèéí õàðüöóóëàëò


Çàðäëûí á¿ðýí øèíãýýëòýýð ºðòºã òîîöîæ, îðëîãûí òàéëàãíàë
áýëòãýõ àðãà íü ãàäààä ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí äàõü
äóóñààã¿é ¿éëäâýðëýë, áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿ëäýãäëèéí
ºðòºã áîëîí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã
òàéëàãíàõ ãîë õýëáýð áºãººä ÑÒÎÓÑ, òàòâàðûí çîðèëãîîð
õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí àðãà þì.



Õàðèí àøãèéí áîäèò õàíäëàãûã èëýðõèéëýõ, óäèðäëàãàä
õýðýãöýýòýé ìýäýýëëèéã öàã òóõàéä íü áýëòãýõ, àõèóö
àøãèéã òàéëàãíàõ çýðýã øàëòãààíààð äîòîîä òàéëàãíàëä
áóþó óäèðäëàãûí øèéäâýð ãàðãàëò, òºëºâëºëò, õÿíàëòûí
çîðèëãîîð õóâüñàõ çàðäëààð ºðòºã òîîöîæ, îðëîãûí òàéëàãíàë
áýëòãýõ àðãà íü èë¿¿ íèéöòýé þì.
Ñåãìåíòèéí òàéëàãíàë


Áàéãóóëëàãûã àìæèëòòàé óäèðäàí ÿâóóëàõàä
áàéãóóëëàãûí õýìæýýãýýð òîäîðõîéëîãäñîí íýãäñýí
îðëîãûí
òàéëàíãèéí
ìýäýýëëýýñ
ãàäíà
áàéãóóëëàãûí
íýãæ
õýñýã,
ñàëáàð,
á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðºë òóñ á¿ðýýð áóþó
áàéãóóëëàãûí
ñåãìåíò
á¿ðýýð
çàäëàí
òàéëàãíàãäñàí îðëîãî ¿ð ä¿íãèéí ìýäýýëýë óõàë
õýðýãöýýòýé áàéäàã.



Íýãäñýí îðëîãûí òàéëàíã çàäëàí øèíæèëæ,
áàéãóóëëàãûí
ñåãìåíò
òóñ
á¿ðèéí
¿éë
àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã çàäëàí õàðóóëñàí îðëîãûí
òàéëàíã áýëòãýõ øààðäëàãàòàé áîëäîã áà ¿¿íèéã
ñåãìåíòèéí ¿ð ä¿íãèéí òàéëàãíàë ãýíý.
Ñåãìåíòèéí òàéëàãíàë


Ñåãìåíòèéí ¿ð ä¿íãèéí òàéëàãíàëûã áýëòãýõäýý
òîãòìîë
çàðäëûã
ñåãìåíò¿¿äýä
õýðõýí
õóâààðèëàõàä àíõààðàõ õýðýãòýé. Òîãòìîë
çàðäëûã ñåãìåíò òóñ á¿ðèéí õóâüä øóóä áà øóóä
áóñààð íü àíãèëàõ, óëìààð çºâõºí ñåãìåíòèéí øóóä
òîãòìîë çàðäëûã ë ñåãìåíò¿¿äýä õóâààðèëàõ íü
çîõèìæòîé.



Õàðèí ñåãìåíòèéí øóóä áóñ òîãòìîë çàðäàë áóþó
íèéòëýã
òîãòìîë
çàðäëûã
ñåãìåíò¿¿äýä
õóâààðèëàõã¿é áàéõ íü ç¿éòýé.
Ñåãìåíòèéí òàéëàãíàë


Ñåãìåíòèéí øóóä òîãòìîë çàðäàëä òóõàéí ñåãìåíòèéí
óäèðäëàãûí
òîãòìîë
çàðäàë,
óã
ñåãìåíòèéí
ñóðòàë èëãààíû çàðäàë, òóñäàà áàðèëãà òîíîã
òºõººðºìæòýé áîë ò¿¿íèé ýëýãäýë, ò¿ðýýñ çýðýã
òóõàéí
ñåãìåíòèéí
¿éë
àæèëëàãààòàé
øóóä
õîëáîîòîéãîîð ãàðäàã òîãòìîë çàðäëóóä õàìààðíà.



Íèéòëýã òîãòìîë çàðäàëä êîìïàíèé åðºíõèé óäèðäëàãûí
çàðäàë, êîìïàíèé íýðèéí ñóðòàë èëãàà, íýãýýñ äýýø
ñåãìåíòèéí õàìòðàí ýçýìøäýã áàðèëãûí ýëýãäýë, äóëààí
çýðýã õýä õýäýí ñåãìåíòèéí ¿éë àæèëëàãààòàé
õîëáîîòîéãîîð ãàðäàã òîãòìîë çàðäëóóä õàìààðíà.
Ñåãìåíòèéí òàéëàãíàë




Àõèóö àøèã áà ñåãìåíòèéí àøèã. Àõèóö àøèã áà
ñåãìåíòèéí àøèã íü óäèðäëàãûí øèéäâýð ãàðãàëò,
òºëºâëºëò, õÿíàëòûí ¿éë àæèëëàãààíä ºðãºí
àøèãëàãääàã. Àõèóö àøèã íü ¿éëäâýðëýëèéí
áîãèíî õóãàöààíû øèéäâýð ãàðãàëò, òºëºâëºëòèéí
óõàë ïàðàìåòð þì.
Ñåãìåíòèéí àøèã íü óðò õóãàöààíû àøèãò
àæèëëàãààíû óõàë ïàðàìåòð þì.



Ñåãìåíòèéí àøèã = ñåãìåíòèéí àõèóö àøèã – ñåãìåíòèéí øóóä
òîãòìîë çàðäàë



Ñåãìåíòèéí ¿ð ä¿íãèéí òàéëàãíàë íü áàéãóóëëàãûí ¿éë
àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã çàäëàí øèíæëýõýä óõàë à õîëáîãäîëòîé
áàéäàã áà óäèðäëàãûí øèéäâýð ãàðãàëò, òºëºâëºëò, õÿíàëòàä
õýðýãöýýòýé îëîí óõàë ìýäýýëëèéã àãóóëäàã.
Àøèãëàõ ìàòåðèàë
Ö. Áàÿíìºíõ “Çàðäàë, óäèðäëàãûí íÿãòëàí áîäîõ
á¿ðòãýë” (II äýâòýð) ÓÁ õîò 2009 îí
2. Ä. Ìîëîìæàìö “Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë” ÓÁ õîò 1999
îí
3. Õóäàëäàà ¿éëäâýðëýëèéí äýýä ñóðãóóëü
“Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë” ÓÁ õîò 2005 îí
1.
Ad

Recommended

Лекц №10 Нэгж бүтээгдэхүүний өртөг тооцох аргууд
Лекц №10 Нэгж бүтээгдэхүүний өртөг тооцох аргууд
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
стандарт өртгийн бүртгэл
стандарт өртгийн бүртгэл
Enebish Vandandulam
Ma lecture 1 удирдлагын бүртгэлийн тухай ойлголт
Ma lecture 1 удирдлагын бүртгэлийн тухай ойлголт
Odko Ts
Зардлын бүртгэл Лекц 5,6
Зардлын бүртгэл Лекц 5,6
Bbujee
Зардлын бүртгэл Лекц 11,12
Зардлын бүртгэл Лекц 11,12
Bbujee
технологийн үе шатны аргаар өртөг тооцох
технологийн үе шатны аргаар өртөг тооцох
Enebish Vandandulam
Lecture №1.2.3.4
Lecture №1.2.3.4
ariunubu
Зардлын бүртгэл Лекц 10
Зардлын бүртгэл Лекц 10
Bbujee
зардлын ангилал, зардлын динамик шинжилгээ
зардлын ангилал, зардлын динамик шинжилгээ
Enebish Vandandulam
Зардлын бүртгэл Лекц 15, 16
Зардлын бүртгэл Лекц 15, 16
Bbujee
Мөнгөн хөрөнгийн бүртгэл
Мөнгөн хөрөнгийн бүртгэл
DOtgontsetseg
Санхүү тайлангийн шинжилгээ
Санхүү тайлангийн шинжилгээ
Ikhzasag SEZS
Lecture 11,12
Lecture 11,12
Bbujee
Зардлын бүртгэл Лекц 8,9
Зардлын бүртгэл Лекц 8,9
Bbujee
үйлдвэрийн нэмэгдэл зардлын бүртгэл
үйлдвэрийн нэмэгдэл зардлын бүртгэл
Enebish Vandandulam
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс хичээл 11 ШИДС
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс хичээл 11 ШИДС
Chuluun Zulaa
Aудитын тухай ойлголт, мөн чанар
Aудитын тухай ойлголт, мөн чанар
Byambadrj Myagmar
Lecture №9,10,11,12
Lecture №9,10,11,12
ariunubu
Decentralized organization
Decentralized organization
Odko Ts
Ias 8
Ias 8
unenbat4411
20820162report
20820162report
Byambadrj Myagmar
Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээнд зах зээлийн жишиг үнийн хандлагыг хэрэглэх нь
Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээнд зах зээлийн жишиг үнийн хандлагыг хэрэглэх нь
DOtgontsetseg
Лекц №7 Бараа материалын нөөцийн удирдлага
Лекц №7 Бараа материалын нөөцийн удирдлага
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
Lecture 4
Lecture 4
Odko Ts
Зардлын бүртгэл Лекц 2
Зардлын бүртгэл Лекц 2
Bbujee
лекц №9 segment
лекц №9 segment
Amaraa Bat

More Related Content

What's hot (20)

Зардлын бүртгэл Лекц 10
Зардлын бүртгэл Лекц 10
Bbujee
зардлын ангилал, зардлын динамик шинжилгээ
зардлын ангилал, зардлын динамик шинжилгээ
Enebish Vandandulam
Зардлын бүртгэл Лекц 15, 16
Зардлын бүртгэл Лекц 15, 16
Bbujee
Мөнгөн хөрөнгийн бүртгэл
Мөнгөн хөрөнгийн бүртгэл
DOtgontsetseg
Санхүү тайлангийн шинжилгээ
Санхүү тайлангийн шинжилгээ
Ikhzasag SEZS
Lecture 11,12
Lecture 11,12
Bbujee
Зардлын бүртгэл Лекц 8,9
Зардлын бүртгэл Лекц 8,9
Bbujee
үйлдвэрийн нэмэгдэл зардлын бүртгэл
үйлдвэрийн нэмэгдэл зардлын бүртгэл
Enebish Vandandulam
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс хичээл 11 ШИДС
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс хичээл 11 ШИДС
Chuluun Zulaa
Aудитын тухай ойлголт, мөн чанар
Aудитын тухай ойлголт, мөн чанар
Byambadrj Myagmar
Lecture №9,10,11,12
Lecture №9,10,11,12
ariunubu
Decentralized organization
Decentralized organization
Odko Ts
Ias 8
Ias 8
unenbat4411
20820162report
20820162report
Byambadrj Myagmar
Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээнд зах зээлийн жишиг үнийн хандлагыг хэрэглэх нь
Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээнд зах зээлийн жишиг үнийн хандлагыг хэрэглэх нь
DOtgontsetseg
Лекц №7 Бараа материалын нөөцийн удирдлага
Лекц №7 Бараа материалын нөөцийн удирдлага
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
Lecture 4
Lecture 4
Odko Ts
Зардлын бүртгэл Лекц 2
Зардлын бүртгэл Лекц 2
Bbujee
Зардлын бүртгэл Лекц 10
Зардлын бүртгэл Лекц 10
Bbujee
зардлын ангилал, зардлын динамик шинжилгээ
зардлын ангилал, зардлын динамик шинжилгээ
Enebish Vandandulam
Зардлын бүртгэл Лекц 15, 16
Зардлын бүртгэл Лекц 15, 16
Bbujee
Мөнгөн хөрөнгийн бүртгэл
Мөнгөн хөрөнгийн бүртгэл
DOtgontsetseg
Санхүү тайлангийн шинжилгээ
Санхүү тайлангийн шинжилгээ
Ikhzasag SEZS
Lecture 11,12
Lecture 11,12
Bbujee
Зардлын бүртгэл Лекц 8,9
Зардлын бүртгэл Лекц 8,9
Bbujee
үйлдвэрийн нэмэгдэл зардлын бүртгэл
үйлдвэрийн нэмэгдэл зардлын бүртгэл
Enebish Vandandulam
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс хичээл 11 ШИДС
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс хичээл 11 ШИДС
Chuluun Zulaa
Aудитын тухай ойлголт, мөн чанар
Aудитын тухай ойлголт, мөн чанар
Byambadrj Myagmar
Lecture №9,10,11,12
Lecture №9,10,11,12
ariunubu
Decentralized organization
Decentralized organization
Odko Ts
Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээнд зах зээлийн жишиг үнийн хандлагыг хэрэглэх нь
Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээнд зах зээлийн жишиг үнийн хандлагыг хэрэглэх нь
DOtgontsetseg
Зардлын бүртгэл Лекц 2
Зардлын бүртгэл Лекц 2
Bbujee

Viewers also liked (20)

лекц №9 segment
лекц №9 segment
Amaraa Bat
лекц №4 хяналтын системийн бүтэй
лекц №4 хяналтын системийн бүтэй
Amaraa Bat
6 medeelel tsugluulah
6 medeelel tsugluulah
Timon CL
шалгалт 3 audit
шалгалт 3 audit
Amaraa Bat
бие даалтын заавар зуб
бие даалтын заавар зуб
Amaraa Bat
зах зээлийн идэвхжилийн шинжилгээ
зах зээлийн идэвхжилийн шинжилгээ
Enebish Vandandulam
явцын шалгалт 2 cost
явцын шалгалт 2 cost
Amaraa Bat
лекц №7 tolov baidal
лекц №7 tolov baidal
Amaraa Bat
лекц №9 segment
лекц №9 segment
Amaraa Bat
лекц №4 хяналтын системийн бүтэй
лекц №4 хяналтын системийн бүтэй
Amaraa Bat
6 medeelel tsugluulah
6 medeelel tsugluulah
Timon CL
шалгалт 3 audit
шалгалт 3 audit
Amaraa Bat
бие даалтын заавар зуб
бие даалтын заавар зуб
Amaraa Bat
зах зээлийн идэвхжилийн шинжилгээ
зах зээлийн идэвхжилийн шинжилгээ
Enebish Vandandulam
явцын шалгалт 2 cost
явцын шалгалт 2 cost
Amaraa Bat
лекц №7 tolov baidal
лекц №7 tolov baidal
Amaraa Bat
Ad

Similar to лекц 5 6 (20)

Ч.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬ
Ч.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬ
batnasanb
Д.ДАВАА-ОЧИР - ЗАР СУРТАЛЧИЛГААНЫ ОНОВЧТОЙ ШИЙДВЭР ГАРГАЛТ
Д.ДАВАА-ОЧИР - ЗАР СУРТАЛЧИЛГААНЫ ОНОВЧТОЙ ШИЙДВЭР ГАРГАЛТ
batnasanb
Маркетингийн судалгааны асуудлыг тодорхойлох
Маркетингийн судалгааны асуудлыг тодорхойлох
Гончигжавын Болдбаатар
Lecture 3 4
Lecture 3 4
Bbujee
Baiguullaga.systemt unel.
Baiguullaga.systemt unel.
altaamecs
Lekts 1
Lekts 1
uugii4411
Лекц №13 Төслийн санхүүжилтийг олж бэлтгэх аргууд
Лекц №13 Төслийн санхүүжилтийг олж бэлтгэх аргууд
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
лекц10 copy
лекц10 copy
Pmunkh
Zub lekts2
Zub lekts2
uugii4411
Эдийн засгийн сэтгэлгээний түүх /Economic History/
Эдийн засгийн сэтгэлгээний түүх /Economic History/
The National Defense University
Ч.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬ
Ч.Должинсүрэн - ЭНГИЙН ХУВЬЦААГ ЛОГИСТИКООР УДИРДАХ НЬ
batnasanb
Д.ДАВАА-ОЧИР - ЗАР СУРТАЛЧИЛГААНЫ ОНОВЧТОЙ ШИЙДВЭР ГАРГАЛТ
Д.ДАВАА-ОЧИР - ЗАР СУРТАЛЧИЛГААНЫ ОНОВЧТОЙ ШИЙДВЭР ГАРГАЛТ
batnasanb
Baiguullaga.systemt unel.
Baiguullaga.systemt unel.
altaamecs
лекц10 copy
лекц10 copy
Pmunkh
Эдийн засгийн сэтгэлгээний түүх /Economic History/
Эдийн засгийн сэтгэлгээний түүх /Economic History/
The National Defense University
Ad

More from Seku Hurel (20)

лекц 1
лекц 1
Seku Hurel
Hicheeliin todorhoilolt санхүү эдийн засгийн шинжилгээ
Hicheeliin todorhoilolt санхүү эдийн засгийн шинжилгээ
Seku Hurel
лекц № 10 уян хатан төсөв зохиолд
лекц № 10 уян хатан төсөв зохиолд
Seku Hurel
Lecture6 handlaga unet zuil setgel hanamj
Lecture6 handlaga unet zuil setgel hanamj
Seku Hurel
Lecture5 хүртэхүй
Lecture5 хүртэхүй
Seku Hurel

лекц 5 6

  • 1. Хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем ба сегментийн тайлагнал Хичээлийн индекс: ВА308 Ноогдох кредит: 3 Судлах мэргэжил: СМ – 4, НББ-4
  • 2. Сэдвийн агуулга 1. 2. 3. Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлын аргаар тайлагнагдах ашгийн харьцуулалт Сегментийн тайлагнал
  • 3. Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем  Хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем нь дотоод тайлагналд буюу удирдлагын шийдвэр гаргалт, төлөвлөлт, хяналтын үйл ажиллагаанд хэрэгцээтэй мэдээллийг бэлтгэхэд илүү зохимжтой байдаг.  Бүрэн шингээлтийн арга нь үйлдвэрлэлийн хувьсах ба тогтмол бүх зардлыг бүтээгдэхүүний өртөгт шингээдэг. Үйлдвэрлэлийн тогтмол зардал бүтээгдэхүүний өртөгт шингэснээс шалтгаалж бүрэн шингээлтийн аргын үед ашиг борлуулалтын хэмжээнээс гадна бүтээгдэхүүний үлдэгдлийн хэлбэлзлээс хамааралтай болж ашгийн бодит хандлага буруу тайлагнагддаг бөгөөд дотоод удирдлагын мэдээллийн хэрэгцээг хангаж чаддаггүй. Иймээс дотоод тайлагналд хувьсах зардлаар өртөг тооцох системийг ашиглах нь илүү зохимжтой болдог.
  • 4. Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем нь дараах үндсэн ялгаатай талуудтай.  Бүтээгдэхүүний өртөг тооцох байдал  Ашиг тайлагнах хэлбэр  Хэрэглээ  Бүтээгдэхүүний өртөг тооцох байдал  Бүрэн шингээлтээр өртөг тооцох систем нь үйлдвэрлэлийн бүх зардлууд буюу шууд материал, шууд хөдөлмөр, хувьсах ба тогтмол үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардлыг бүгдийг нь бүтээгдэхүүний өртөгт шингээдэг. 
  • 5. Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем  Хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем нь зөвхөн үйлдвэрлэлийн хувьсах зардлуудыг буюу шууд материал, шууд хөдөлмөр, хувьсах үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардлыг л бүтээгдэхүүний өртөгт оруулдаг бөгөөд үйлдвэрлэлийн тогтмол нэмэгдэл зардлыг борлуулалт маркетингийн ба ерөнхий удирдлагын зардалтай нэгэн адил үйлдвэрлэлийн бус үйл ажиллагааны зардал гэж үзэн тухайн тайлант хугацааны зардал болгодог.
  • 6. Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ ñèñòåì Á¿ðýí øèíãýýëòèéí çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ ñèñòåì ¯éëäâýðëýëèéí çàðäàë Õóâüñàõ çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ ñèñòåì Øóóä ìàòåðèàëûí çàðäàë Øóóä õºäºëìºðèéí çàðäàë Õóâüñàõ ¿éëäâýðëýëèéí íýìýãäýë çàðäàë ¯éëäâýðëýëèéí çàðäàë Òîãòìîë ¿éëäâýðëýëèéí íýìýãäýë çàðäàë ¯éëäâýðëýëèéí áóñ áóþó ¿éë àæèëëàãààíû çàðäàë Áîðëóóëàëò ìàðêåòèíãèéí çàðäàë Åðºíõèé óäèðäëàãûí çàðäàë ªðòãèéã á¿ðä¿¿ëýã áà ¿ë á¿ðä¿¿ëýã çàðäàë ¯éëäâýðëýëèéí áóñ áóþó ¿éë àæèëëàãààíû çàðäàë
  • 7. Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем   Ашиг тайлагнах хэлбэр Бүрэн шингээлтийн аргын үед борлуулалтын орлогоос борлуулалтын өртгийг хасч нийт ашиг, нийт ашгаас үйл ажиллагааны зардлыг хасч үйл ажиллагааны цэвэр ашгийг тайлагнадаг. Харин хувьсах зардлын аргын үед борлуулалтын орлогоос борлуулалтын өртөг (хувьсах үйлдвэрлэлийн зардал) болон хувьсах үйл ажиллагааны зардлыг хасч ахиуц ашиг, ахиуц ашгаас тогтмол үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардал болон үйл ажиллагааны тогтмол зардлыг хасч үйл ажиллагааны цэвэр ашгийг тайлагнадаг.
  • 8. Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем   Ашиг тайлагнах хэлбэр Бүрэн шингээлтийн аргын үед нийт ашиг, хувьсах зардлын аргын үед ахиуц ашиг гэсэн өөр өөр ашиг тайлагнагдахаас гадна уг хоѐр аргаарх үйл ажиллагааны цэвэр ашиг зөрүүтэй болдог. Харин үйл ажиллагааны цэвэр ашиг дээр үндсэн бус үйл ажиллагааны орлогыг нэмж, зардлыг хасч ердийн үйл ажиллагааны ашиг, түүн дээр ердийн бус үйл ажиллагааны олзыг нэмж, гарзыг хасч татварын өмнөх ашиг, түүнээс орлогын албан татварыг хасч татварын дараах цэвэр ашгийг тодорхойлох ажиллагаа адилхан юм.
  • 9. Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем   Хэрэглээ. Бүрэн шингээлтийн аргын үндсэн үзэл баримтлал нь бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд шууд болон дам байдлаар оролцдог бүх зардал хувьсах юм уу тогтмол гэдгээсээ үл хамааран бүтээгдэхүүний өртөгт шингэж, бүтээгдэхүүнийг борлогдох хүртэл хөрөнгө болж, борлогдсон үед нь зардал болж тайлагнагдах ѐстой гэж үздэг.
  • 10. Бүрэн шингээлтийн ба хувьсах зардлаар өртөг тооцох систем   Хэрэглээ. Хувьсах зардлын аргын үндсэн үзэл баримтлал нь үйлдвэрийн барилгын элэгдэл, дулаан, үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмжйн элэгэдл, түрээс зэрэг тогтмол үйлдвэрлэлийн зардал нь тухайн тайлант хугацаанд үйлдвэрлэл явагдсан эсэхээс үл хамааран гардаг тул тэдгээрийг бүтээгдэхүүний өртөгт шингээх биш харин уг тайлант хугацааны зардал болгох нь зүйтэй гэж үздэг.
  • 11. Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ ñèñòåì   Õýðýãëýý. Õóâüñàõ çàðäëûí àðãûí ¿åä ¿éë àæèëëàãààíû öýâýð àøèã çºâõºí áîðëóóëàëòûí õýìæýýíýýñ õàìààðàëòàé áîëäîã áºãººä àøãèéí áîäèò õàíäëàãà çºâ òàéëàãíàãääàã. Õàðèí á¿ðýí øèíãýýëòèéí çàðäëûí àðãûí ¿åä ¿éë àæèëëàãààíû öýâýð àøèã áîðëóóëàëòààñ òºäèéã¿é íººöèéí ¿ëäýãäëèéí õýëáýëçëýýñ õàìààðàëòàé áîëæ, àøãèéí áîäèò õàíäëàãà áóðóó òàéëàãíàãääàã.
  • 12. Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ çàðäëûí àðãààð òàéëàãíàãäàõ àøãèéí õàðüöóóëàëò  Á¿ðýí øèíãýýëòèéí àðãààð àøèã òàéëàãíàõ ¿åä áóñàä õ¿ èí ç¿éëñ ººð ëºã人ã¿é, áîðëóóëàëò ºññºõ áàéõàä àøèã áóóð , áóóðñàí áàéõàä àøèã ºñºæ ãàðàõ çýðýã àøãèéí áîäèò õàíäëàãà ãàæóó òàéëàãíàãäàõ òîõèîëäîë ãàðäàã.  Õóâüñàõ çàðäëûí àðãààð òàéëàãíàõ àøèã çºâõºí áîðëóóëàëòûí õýìæýýíýýñ õàìààð àøãèéí áîäèò õàíäëàãà çºâ òàéëàãíàãääàã.
  • 13. Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ çàðäëûí àðãààð òàéëàãíàãäàõ àøãèéí õàðüöóóëàëò   Íýãæèéí ºðòãèéí òîîöîî Á¿ðýí øèíãýýëòèéí çàðäëààðõ: ◦ ¯éëäâýðëýëèéí õóâüñàõ çàðäàë ◦ Òîãòìîë ¿éëäâýðëýëèéí íýìýãäýë çàðäàë  Íýãæèéí íèéò ºðòºã  Õóâüñàõ çàðäëààðõ:  Íýãæèéí íèéò ºðòºã
  • 14. Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ çàðäëûí àðãààð òàéëàãíàãäàõ àøãèéí õàðüöóóëàëò        Îðëîãî ¿ð ä¿íãèéí òàéëàí Á¿ðýí øèíãýýëòèéí çàðäëûí àðãà: Áîðëóóëàëòûí îðëîãî Õàñàõ íü: Áîðëóóëàëòûí ºðòºã ◦ Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýõíèé ¿ëäýãäýë ◦ Íýìýõ íü: ¯éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã ◦ Áîðëóóëàõàä áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã ◦ Õàñàõ íü: Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýöñèéí ¿ëäýãäýë ◦ Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã Íèéò àøèã Õàñàõ íü: ¯éë àæèëëàãààíû çàðäàë: ◦ ¯éë àæèëëàãààíû õóâüñàõ çàðäàë ◦ ¯éë àæèëëàãààíû òîãòìîë çàðäàë ¯éë àæèëëàãààíû öýâýð àøèã
  • 15. Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ çàðäëûí àðãààð òàéëàãíàãäàõ àøãèéí õàðüöóóëàëò           Õóâüñàõ çàðäëûí àðãà: Áîðëóóëàëòûí îðëîãî Õàñàõ íü: Õóâüñàõ çàðäàë Áîðëóóëàëòûí ºðòºã: ◦ Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýõíèé ¿ëäýãäýë ◦ ¯éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã ◦ Áîðëóóëàõàä áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã ◦ Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýöñèéí ¿ëäýãäýë ◦ Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã ¯éë àæèëëàãààíû õóâüñàõ çàðäàë Àõèóö àøèã Õàñàõ íü: Òîãòìîë çàðäàë: Òîãòìîë ¿éëäâýðëýëèéí íýìýãäýë çàðäàë ¯éë àæèëëàãààíû òîãòìîë çàðäàë ¯éë àæèëëàãààíû öýâýð àøèã
  • 16. Á¿ðýí øèíãýýëòèéí áà õóâüñàõ çàðäëûí àðãààð òàéëàãíàãäàõ àøãèéí õàðüöóóëàëò  Çàðäëûí á¿ðýí øèíãýýëòýýð ºðòºã òîîöîæ, îðëîãûí òàéëàãíàë áýëòãýõ àðãà íü ãàäààä ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí äàõü äóóñààã¿é ¿éëäâýðëýë, áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿ëäýãäëèéí ºðòºã áîëîí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã òàéëàãíàõ ãîë õýëáýð áºãººä ÑÒÎÓÑ, òàòâàðûí çîðèëãîîð õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí àðãà þì.  Õàðèí àøãèéí áîäèò õàíäëàãûã èëýðõèéëýõ, óäèðäëàãàä õýðýãöýýòýé ìýäýýëëèéã öàã òóõàéä íü áýëòãýõ, àõèóö àøãèéã òàéëàãíàõ çýðýã øàëòãààíààð äîòîîä òàéëàãíàëä áóþó óäèðäëàãûí øèéäâýð ãàðãàëò, òºëºâëºëò, õÿíàëòûí çîðèëãîîð õóâüñàõ çàðäëààð ºðòºã òîîöîæ, îðëîãûí òàéëàãíàë áýëòãýõ àðãà íü èë¿¿ íèéöòýé þì.
  • 17. Ñåãìåíòèéí òàéëàãíàë  Áàéãóóëëàãûã àìæèëòòàé óäèðäàí ÿâóóëàõàä áàéãóóëëàãûí õýìæýýãýýð òîäîðõîéëîãäñîí íýãäñýí îðëîãûí òàéëàíãèéí ìýäýýëëýýñ ãàäíà áàéãóóëëàãûí íýãæ õýñýã, ñàëáàð, á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðºë òóñ á¿ðýýð áóþó áàéãóóëëàãûí ñåãìåíò á¿ðýýð çàäëàí òàéëàãíàãäñàí îðëîãî ¿ð ä¿íãèéí ìýäýýëýë óõàë õýðýãöýýòýé áàéäàã.  Íýãäñýí îðëîãûí òàéëàíã çàäëàí øèíæèëæ, áàéãóóëëàãûí ñåãìåíò òóñ á¿ðèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã çàäëàí õàðóóëñàí îðëîãûí òàéëàíã áýëòãýõ øààðäëàãàòàé áîëäîã áà ¿¿íèéã ñåãìåíòèéí ¿ð ä¿íãèéí òàéëàãíàë ãýíý.
  • 18. Ñåãìåíòèéí òàéëàãíàë  Ñåãìåíòèéí ¿ð ä¿íãèéí òàéëàãíàëûã áýëòãýõäýý òîãòìîë çàðäëûã ñåãìåíò¿¿äýä õýðõýí õóâààðèëàõàä àíõààðàõ õýðýãòýé. Òîãòìîë çàðäëûã ñåãìåíò òóñ á¿ðèéí õóâüä øóóä áà øóóä áóñààð íü àíãèëàõ, óëìààð çºâõºí ñåãìåíòèéí øóóä òîãòìîë çàðäëûã ë ñåãìåíò¿¿äýä õóâààðèëàõ íü çîõèìæòîé.  Õàðèí ñåãìåíòèéí øóóä áóñ òîãòìîë çàðäàë áóþó íèéòëýã òîãòìîë çàðäëûã ñåãìåíò¿¿äýä õóâààðèëàõã¿é áàéõ íü ç¿éòýé.
  • 19. Ñåãìåíòèéí òàéëàãíàë  Ñåãìåíòèéí øóóä òîãòìîë çàðäàëä òóõàéí ñåãìåíòèéí óäèðäëàãûí òîãòìîë çàðäàë, óã ñåãìåíòèéí ñóðòàë èëãààíû çàðäàë, òóñäàà áàðèëãà òîíîã òºõººðºìæòýé áîë ò¿¿íèé ýëýãäýë, ò¿ðýýñ çýðýã òóõàéí ñåãìåíòèéí ¿éë àæèëëàãààòàé øóóä õîëáîîòîéãîîð ãàðäàã òîãòìîë çàðäëóóä õàìààðíà.  Íèéòëýã òîãòìîë çàðäàëä êîìïàíèé åðºíõèé óäèðäëàãûí çàðäàë, êîìïàíèé íýðèéí ñóðòàë èëãàà, íýãýýñ äýýø ñåãìåíòèéí õàìòðàí ýçýìøäýã áàðèëãûí ýëýãäýë, äóëààí çýðýã õýä õýäýí ñåãìåíòèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîéãîîð ãàðäàã òîãòìîë çàðäëóóä õàìààðíà.
  • 20. Ñåãìåíòèéí òàéëàãíàë   Àõèóö àøèã áà ñåãìåíòèéí àøèã. Àõèóö àøèã áà ñåãìåíòèéí àøèã íü óäèðäëàãûí øèéäâýð ãàðãàëò, òºëºâëºëò, õÿíàëòûí ¿éë àæèëëàãààíä ºðãºí àøèãëàãääàã. Àõèóö àøèã íü ¿éëäâýðëýëèéí áîãèíî õóãàöààíû øèéäâýð ãàðãàëò, òºëºâëºëòèéí óõàë ïàðàìåòð þì. Ñåãìåíòèéí àøèã íü óðò õóãàöààíû àøèãò àæèëëàãààíû óõàë ïàðàìåòð þì.  Ñåãìåíòèéí àøèã = ñåãìåíòèéí àõèóö àøèã – ñåãìåíòèéí øóóä òîãòìîë çàðäàë  Ñåãìåíòèéí ¿ð ä¿íãèéí òàéëàãíàë íü áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã çàäëàí øèíæëýõýä óõàë à õîëáîãäîëòîé áàéäàã áà óäèðäëàãûí øèéäâýð ãàðãàëò, òºëºâëºëò, õÿíàëòàä õýðýãöýýòýé îëîí óõàë ìýäýýëëèéã àãóóëäàã.
  • 21. Àøèãëàõ ìàòåðèàë Ö. Áàÿíìºíõ “Çàðäàë, óäèðäëàãûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë” (II äýâòýð) ÓÁ õîò 2009 îí 2. Ä. Ìîëîìæàìö “Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë” ÓÁ õîò 1999 îí 3. Õóäàëäàà ¿éëäâýðëýëèéí äýýä ñóðãóóëü “Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë” ÓÁ õîò 2005 îí 1.