1. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
D?A DAS LETRAS GALEGAS
Unha data de festa da
nosa Cultura de noso
pizza, f¨²tbol, castel¨¢n, ingl¨¦s¡ empanada,r¨ªas,galego
IES AS LAGOAS ¨C OURENSE
16 de maio de 2012
AFONSO V?ZQUEZ-MONXARD?N
4. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
VALENT?N PAZ ANDRADE
?Un escritor desco?ecido que non v¨¦n nos libros de texto
ou
O GALEGO M?IS IMPORTANTE DO S?CULO XX
¡ e que ademais escrib¨ªa ben?
5. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1897-1917 Nace en Pontevedra, familia
acomodada e estuda bacharelato.
Co?ece a Castelao en Pontevedra,
amigo dun seu t¨ªo escritor.
6. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1917-21 Estuda dereito en Santiago, e invol¨²crase
nas actividades galeguistas das Irmandades,
como orador e cronista.
Enviado ¨¢ Guerra de ?frica¡ manda cr¨®nicas¡
ata que logra librar e voltar a casa.¡
7. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1922-1926
Empeza a exercer de avogado.
Asume a direcci¨®n dun novo xornal:
¡°Galicia¡±
Fai o plantel de colaboradores¡
Castelao, Otero, Risco, Blanco Torres¡
todo o galeguismo e o progresismo vigu¨¦s
fronte ao Faro de Vigo.
9. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1923 Comeza a Ditadura de Primo de Rivera
1924 Opta por ir ao c¨¢rcere de Vigo por non
pagar unha multa de 250 ptas.
1926 Desaparece Galicia e pasa a colaborar
con El Pueblo Gallego de Portela Valladares
11. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1927, Asesor xur¨ªdico de ¡°La Mar¨ªtima¡±, patronal pesqueira. Comeza a
colaborar en ¡°Industrias Pesqueras¡±, 2? revista do mundo dedicada ao
sectgor (Masso, Barreras, Alfageme, Freire¡)
http://www.industriaspesqueras.com/
http://www.anfaco.es/webs/webAnfaco/portales/anfaco/revista/index.php
1928
Los puertos nacionales
de pesca en Espa?a:
Aportaci¨®n de Vigo al
estudio del problema
13. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1928.
Comeza a amizade con EBA a
quen organiza unha despedida en
Vigo.
1929
Viaxa a Francia para ver os portos
de Breta?a. Visita Par¨ªs e volta por
Barcelona.
1929
Participa na organizaci¨®n do
galeguismo politico na
descomposici¨®n da ditadura de
Primo de Rivera.
15. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1931
Pres¨¦ntase ¨¢s
elecci¨®ns de 2?
de Castelao¡
Non sae.
F¨²ndase o PG
en decembro
de 1931.
Valent¨ªn prop¨®n
o nome.
1932
Atentado
anarquista en
Vigo por
avogado da
patronal.
16. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1934
N¨¦gase a asumir a
direcci¨®n do PG ante o
desterro de Castelao e
B¨®veda
1936
Concorre ¨¢s elecci¨®ns
polo Partido de Centro
Democr¨¢tico de
Portela Valladares
(Igual que Basilio
?lvarez)
Fai campa?a pro
Estatuto
17. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
B
1936 - 1939 ¡
Os horrores da guerra
A
C
18. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
A ALEXANDRE B?VEDA
Trinta e seis, trinta e seis, trinta e seis...
Taquicardia da historia d-unha imaxe
con pulsaci¨®n esmorecida.
Trinta e seis, trinta e seis, trinta e seis...
Que ancho o peito teu para os balazos,
con curaz¨®n equidimensioado,
Trinta e seis, trinta e seis, trinta e seis...
alcoube pol-a idea frolecido.
Sete cruces na tampa como escudo,
Qu¨¦ regueiro de folgo para unha f¨¦
sete cruces e calix do Grial,
por un agosto tr¨¢xico xiado,
tatuaxe azul dos s¨ªmbolos amados,
ao despontar un d¨ªa a ma?anci?a! unha terra a ceibar de alleas poutas,
Trinta e seis, trinta e seis, trinta e seis...
unha xente a curar da praga ex¨®tica,
Toda a xeograf¨ªa da Galiza,
unha patria a facer.
eiqu¨ª as aldeas, acol¨¢ as cibdades,
Sete, catorce... tiros na Caeira,
da minhota fronteira at¨¦ Teixido,
contra un pino dos hinos de Pondal,
da Curota ao Caurel,
contra un pino de froumas a cair,
al¨ª cab¨ªa d-un costado a outro, contra un pino de ponlas a chorar!
mapa do coraz¨®n compromentido,
Trinta e seis, trinta e seis, trinta e seis...
augas, montanas, povos... que lavabas
E unha bandeira da Galiza a furto,
cal loriga carnal do pensamento,
cadaleito a pechar,
aquele da Galiza acriboada
para o teu peito aquecer no m¨¢is al¨¢!
ao cuspir os fusiles sobre ti.
As cinzas de marte... 1936
19. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1936.
Xullo 1936.
Posici¨®n relativamente boa para un
republicano e galeguista.
- Avogado patronal
- Ferido en atentado anarquista
- ?s elecci¨®ns polos centristas.
Salva aos amigos
Xos¨¦ N¨²?ez B¨²a
Ram¨®n Mart¨ªnez L¨®pez
En setembro confinado en Ver¨ªn
1937 en xaneiro
¨¦ confinado en Requeixo de Queixa
20. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
DESCOBRE A POES?A NAS SOIDADES DA ESGREVIA NATUREZA DA SERRA
21. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
Xaneiro 1937:
Desterrado a Requeixo de Queixa. Escribe
poemas en lingua galega. Sementeira do vento
En abril
perm¨ªteselle residir en Castro Caldelas e Publicada en 1968
despois en Trives.
Escribe os poemarios
A serra.
Cantos do desterro branco e
Sangue na neve.
Etopeia da serra.
Recollidos en
Sementeira do vento.
1938 Xaneiro
Vai a unha reuni¨®n de armadores en Bilbao e
¨¢ volta inst¨¢lase en Vigo.
1939, agosto.
Confinado en Vilanueva de la Serena.
8 decembro 1939 casa na Capela do Santo
Cristo de Ourense e viaxe de noivos a
Marrocos.
22. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1940 Nace o seu fillo Afonso
1945 Tertulia Vigo Emilio e Xos¨¦ Mar¨ªa
?lvarez Bl¨¢zquez e os pintores Carlos
Maside, Prego de Oliver, Laxeiro, Urbano
Lugr¨ªs, e ocasionalmente ir¨¢n Fco.
Fern¨¢ndez del Riego, Otero Pedrayo, etc.
Viaxa a Francia.
Anima ¨¢ volta dos exiliados
1947 Retoma contacto con Castelao.
1950 Artigo en La Noche e na revista
Galicia do Centro Galego de Bs.As.
sobre a morte de Castelao
Durante la s¨¦ptima noche del a?o naciente -v¨¦rtebra dorsal del siglo- han debido doblar a muerto las
campanas de todas las iglesias de Galicia. Campanas marineras de Rianxo. Graves campanas de
Compostela. L¨ªricas campanas de Bastavales, de Anll¨®ns... S¨®lo el llanto un¨¢nime de las torres
rom¨¢nicas, l¨¢grimas de bronce sobre faz de piedra, habr¨ªa expresado con digno acorde y
proporcionado acento, en esta ocasi¨®n el dolor de la tierra...
Castelao, el hombre y el artista, 14 de xaneiro de 1950, Valent¨ªn Paz-Andrade, xornal La Noche.
23. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1950
1? Viaxe a Am¨¦rica do sur. XPG.
Coroa de Loureiro, Entrevista con
Per¨®n..
1951
Exposici¨®n artistas galegos
en Buenos Aires.
1952
2? Viaxa a Am¨¦rica.
Chile,Arxentina, Uruguai, Brasil.
Curso da FAO
Bibiano Osorio Tafall
De alcalde de Pontevedra
a Subsecretario
Xeral da Naci¨®ns Unidas
FAO Am¨¦rica Latina
24. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
Despois da II GM, a FAO
Poboaci¨®n = alimentos
Enfocar dun novo xeito a agricultura, gander¨ªa, pesca,
acuicultura, os recursos naturais alimetarios, as
situaci¨®ns de emerxencia, etc.
A alimentaci¨®n, a industria m¨¢is social.
Granxas, pesca industrial, invernadoiros, regos¡
Buscan os mellores t¨¦cnicos e espallar o co?ecemento
25. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
Islandia,
1970 Noruega, 1980
Canda, 1978
Mexico, 1954 Venezuela, 1974
Colombia, 1955
Guinea Exipto
1966 Kenia,
Mo?ambique
Chile, 1952 Sud¨¢frica
1961
Arxentina,
ou
Brasil
1950
1957
1963
1966
1967
26. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
EMPRENDEDOR POL?TICO:
HOME DE EMPRESA
Participa do galeguismo da
?Promove mecenado rep¨²blica.
?Emprendedor Econ¨®mico Ten contacto directo coa
?Medios de Comunicaci¨®n emigraci¨®n e exilio.
?Pesqueiras Non ¨¦ do grupo Galaxia.
?Financeiras Na transci¨®n participa na Xunta
democr¨¢tica
?Enerx¨ªas
? senador electo CDG.
HOME DA CULTURA:
Ensaio: Literario (Valle Incl¨¢n, Literatura
Brasileira, reflexi¨®n ling¨¹¨ªstica e
social)
Econ¨®mico
Creaci¨®n po¨¦tica.
Memorias:
Castelao, A memoria do s¨¦culo
27. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1954
Principios de Economia
Pesquera FAO
1955
Pranto Matricial
Primeiro libro poes¨ªa.
Saudade do Castelao morto
1957
1 mes no c¨¢rcere (artigo en Industrias
Pesqueras e vai a Arxentina de novo.
1958
Organiza os premios Ram¨®n Mourente
Publica Sistema econ¨®mico de la pesca en
Galicia
1959 Galicia como tarea
28. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
6
NA MATRICIAL GALIZA, SEMPRE T?A,
Na matricial Galiza, sempre t¨²a,
que dende a Torre de H¨¦rcules ao Mi?o
un facho acender¨¢ por cada illa,
cando ti volvas polo mare;
de toxo unha fogueira en cada monte;
cando ti volvas polo mare;
dos castros na coroa unha cachela,
cando ti volvas polo mare;
unha loura candea en cada pino,
cando ti volvas polo mare;
o seu cirio de frouma os alciprestes,
cando ti volvas polo mare;
luces de ardora branca en cada mastro,
cando ti volvas polo mare;
un farol mari?eiro en cada dorna,
1
cando ti volvas polo mare;
"Chora, terra, teu pranto matricial,
o que todo galego chorar¨ªa, veli?as ¨¢ xanela en cada casa,
cando ti volvas polo mare;
se inda chorar pudera,
at¨¦ cobrir de b¨¢goas o mare" e as p¨¦rolas das b¨¢goas derramadas,
cando ti chegues polo mare;
cando ti chegues polo mare..
.
29. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
http://issuu.com/socri/docs/textos_v._p-a
30. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1960
Une fortunas do sector conxelador e
mundo da pesca.
Barcos factor¨ªa conxeladores que
Percorren todos os mares:
Nomes de castelos:
Andrade
Sotomayor
Lemos
Pambre¡
Equilibrio
cos poderosos
1961 ?Refiner¨ªa en Vigo?
Viaxa a Mo?ambique e ve pescadas enormes e fala cos mari?eiros en galego¡
Dimensi¨®n internacional do galego: Portugal, Brasil, Angola¡
31. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1962 Atropelado en Pontevedra
1964, Nomeado na RAG
1966 Viaxa a Buenos Aires,
Volve dando a volta ao continente.
1967 Publica
La anunciaci¨®n de Valle Incl¨¢n
1968 Publica o poemario
Sementeira do vento
1969,70, pesca, banco,
La marginaci¨®n de Galicia¡
Xeneroso con amigos: EBA
32. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1970-73 Enferma
1973 World Fishing Exhibition
1974.
Transci¨®n pol¨ªtica. Xunta
democr¨¢tica
1976
Comisi¨®n Negociadora da
oposici¨®n
1977 ¨C 79
Senador electo da
Candidatura Democr¨¢tica Galega
(CEF).
Grac¨ªa Sabell, designaci¨®n real.
33. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
A voz autonom¨ªa cobr¨®u azas de Pomba
que os sonos arrolara do povo a cami?are.
A voz autonom¨ªa quente de pulsos ledos
debull¨®u sen mensaxen no sangue popular.
Labregos a esquecer o s¨ªmbolo da fouce,
mari?eiros en terra pol-a Terra a remar,
os se?ores collidos do brazo dos obreiros,
mulleres das aldeias con donas da cibd¨¢.
As viuvas e os orfos das vendimas noitebras,
e os das segas l¨ªvidas rente do pared¨®n,
da sua door sacaron contricci¨®n de silencio
e na ara da Terra cancelaron sua door.
E ningu¨¦n reclamaba desforra nin ordalio,
nin das vellas feridas cicatrices furg¨®u.
Todal-as voces unha erguendo o mesmo canto,
Canto ao catro de Nadal todol-os berros berro de reliberaci¨®n.
A bandeira galega na destra tremeluce,
Galiza abr¨ªa os ollos despois da negra sombra ao comp¨¢s reondean s¨ªmbolo e coraz¨®n.
que murchara no cedo as roseiras de abril. As prazas eran urnas trasl¨²cidas e abertas,
De novo pu?a os p¨¦s no cami?o da volta qui?entos mil sufraxios e brazos un mill¨®n.
ao encontro de forzas c¨ªrcias dentro de s¨ª. Repican bronces novos nos vellos campanarios,
As r¨²as eran r¨ªos de peitos xa rimados voces remanecidas desde a ra¨ªz do tempo,
na arela de facer unha patria co as m¨¢ns, a Galiza de onte e a Galiza de hoxe,
desxugar cabezallas que esmagan os desti?os alicerce e palanca do mesmo pensamento.
devolvendo aos Galegos a imaxe do seu chan. Galiza dixo agora na linguaxe de Euclides,
A pulsaci¨®n do povo a devalar no asfalto sua palabra acesa nas luces de ma?¨¢n,
reinz¨®u as calzadas de latexos votivos, quere facer a pulso seu anaco de historia
de calca?ares firmes na f¨¦ remanecida con ferramenta d¨®cil ao sangue matricial.
de que non m¨¢is seremos os de cote vencidos.
? manifestaci¨®n da autonomia, 1977
34. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1979 Poemaio
Cen chaves na sombra
NON ESCOITEDES¡.
Non escoitedes voz onde non trema
o vidro do seu tempo,
mainamente,
como na pel das augas treme a bris
tinguida no blancor dos amieiros.
Non escoitedes voz na que se esquezan
as ra¨ªces do barro que nos dou
feit¨ªo de criaturas,
amor pra repartir cos semellantes
quentor do noso sangue.
Non escoitedes ecos de retorno
dos pared¨®ns da morte.
A vida vir¨¢ sempre a sulcos novos
para se facer fecunda
no grao de cada espiga.
35. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
1982
Castelao na luz e
na sombra
Ensaio biogr¨¢fico¡
36. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
TEMPO DE RECO?ECEMENTOS
1978 Le discurso de ingreso na RAG
1979 Medalla de Ouro de Pontevedra
1983 Pregoeiro da Feira do Libro de Vigo
1984 Medalla ouro ao M¨¦rito social mar¨ªtimo
1985 Medalla Castelao
1986 Medalla Ouro cidade de Vigo
1986 Premio Trasalba
37. VALENT?N PAZ ANDRADE DIA DAS LETRAS GALEGAS 2012
? RECEPCI?N DO PREMIO TRASALBA 29/6/1986
? Somos aquelas xentes dun Pa¨ªs que tantos anos foi esquecido e tantas
veces foi aldraxado s¨® por recobrar a conciencia da s¨²a existencia
como pobo diferencial¡
? Pero eu penso que a¨ªnda estamos na mitade do cami?o¡
? A¨ªnda hai poucos d¨ªas desde as alturas da Xusticia espa?ola, se fac¨ªa
un aldraxe ao noso dereito a falar a nosa lingua. Isto demostra que en
Espa?a non hai conciencia clara de que somos os galegos¡
? Eso demostra que a¨ªnda nos falla moito cami?o por percorrer e que esta
Autonom¨ªa, un pouco descafeinada que se nos outorgou non ¨¦ ma¨ªs
que unha etapa, primeira, que temos que superar, facendo desta terra,
unha terra con autogoberno pleno,
? Quero deixar esta afirmaci¨®n no ambiente, porque penso qeu estamos
a¨ªnda necesitados de actos que verdadeiramente expresen a nosa
vontade de ser un pobo libre
