More Related Content
What's hot (13)
Viewers also liked (20)
![What do we_teach_tsunami_[1]](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/whatdoweteachtsunami1-110511224644-phpapp01-thumbnail.jpg?width=560&fit=bounds)
Similar to Bibliotheken op Wikipedia en Wiki's: een pleidooi (20)
More from Edwin Mijnsbergen (20)
Bibliotheken op Wikipedia en Wiki's: een pleidooi
- 1. Bibliotheken op Wikipedia en wiki¡¯s: een pleidooi Na tien jaar Wikipedia is het online medium niet meer weg te den- ken. De route van Google naar een Wiki-lemma is meestal kort en snel ¨C precies wat informatieconsumenten willen. Zijn bibliotheken nog op tijd om aan te haken? Edwin Mijnsbergen
- 2. ook nog eens graag snel aangeleverd willen krijgen. Iedere inlichtingenmedewerker herinnert zich wel een geval waarbij hij voor een scholier die een werkstuk moest maken op zoek ging naar informatie over een bepaalde diersoort. Na minstens een kwartier gezocht te hebben bleek het enige boekje in de collectie n¨¦t uitgeleend te zijn, bleek het niveau van de in de data- banken gevonden artikelen toch te wetenschappelijk In januari 2011 bestond Wikipedia tien jaar. In die tien te zijn maar sloot het artikel van Wikipedia w¨¦l goed jaar is er over dit fenomeen, want zo mag je het gerust aan op de informatiebehoefte van de scholier. De me- noemen, ontzettend veel geschreven. Aanvankelijk dewerker gaf het uitgeprinte lemma dan met pijn in kreeg de online encyclopedie net zo veel kritiek als het hart mee maar besefte tegelijkertijd dat Wikipedia lof, maar na verloop van tijd moesten zelfs de grootste was uitgegroeid tot een bron van formaat. Daar kun je tegenstanders toegeven dat Wikipedia weliswaar niet je niet tegen blijven verzetten. perfect is maar zich w¨¦l had bewezen als onge?venaard naslagwerk voor een miljoenenpubliek. BoVeN De VouW De Nederlandse bibliotheekwereld hield zich altijd een Wikipedia groeide niet alleen uit tot een bron van beetje op de vlakte in de discussies over Wikipedia. Na- formaat (op het moment van schrijven bevat alleen tuurlijk werd in de beginjaren nog wel gewezen op de be- de Nederlandstalige Wikipedia al ruim 688.000 arti- perkte betrouwbaarheid van online informatie in het al- gemeen, en op die van Wikipedia in het bijzonder, maar ook bibliothecarissen moesten na verloop van tijd toe- geven dat vragen van klanten vaak sneller beantwoord kunnen worden met behulp van Google en Wikipedia dan met behulp van de papieren collecties en betaalde databanken. Het is nu eenmaal zo dat veel mensen ge- noegen nemen met basale informatie en die informatie Wikipedia wil op erfgoedlijst Wikipedia geen ¡®bedreigd¡¯ verschijnsel zijn en Nu Wikipedia tien jaar bestaat en 18 miljoen is er een land nodig dat Wikipedia aandraagt. lemma¡¯s in 279 talen bevat, willen Duitse vrij- UNESCO denkt daarom ook na over het toe- willigers dat het digitale naslagwerk op de we- voegen van Wikipedia aan het Unesco Memo- relderfgoedlijst van UNESCO komt te staan. ry of the World Register. Het idee daarvoor is ontstaan in Duitsland, Voorstanders wijzen op de informatie die aan waar vrijwilligers 1,2 miljoen lemma¡¯s hebben Wikipedia kan worden toegevoegd, die anders geproduceerd waarmee ze qua toevoegin- niet in bibiotheken zou verschijnen. Ook is er gen op de tweede plaats staan. Het is voor een ¡®Intangible Cultural Heritage list¡¯, maar het eerst dat een digitaal medium op de lijst de VS en Duitsland hebben deze conventie uit zou komen. Volgens vertegenwoordigers van 2003 niet ondertekend. UNESCO leidt het wel tot complicaties: zo zou
- 3. ? de band tussen bibliotheken en lokale erfgoedpart- ners versterkt door structurele begeleidende activi- teiten; ? de band tussen bibliotheken en internationale sa- menwerkingspartners in de digitale wereld ver- sterkt door het leveren van content; ? leidt tot meer zichtbaarheid van de bibliotheek, haar expertise en haar collecties in de digitale we- kelen), het werd ook een van de meest zichtbare bron- reld. nen op het web. Veel artikelen uit de encyclopedie Wikimedia Nederland omdat het: doen het uitstekend in de gangbare zoekmachines en ? het bewustzijn van het publiek over de activiteiten eindigen boven de beruchte ¡®vouw¡¯; ze komen in beeld van Wikimedia Nederland vergroot; zonder dat de gebruiker hoeft te scrollen. Dat dit leidt ? het gebruik van en de bijdragen aan de projecten tot hoge bezoekersaantallen is evident. van de Wikimedia Foundation vergroot en dit Van Nederlandse bibliotheken is bekend dat zij juist toegenomen gebruik leidt tot een grotere kritische niet goed zichtbaar zijn op het web. Dat probleem kreeg massa (kwaliteit); onder meer aandacht in de rapporten ¡®De Openbare ? het bewustzijn en gebruik van de projecten van Bibliotheek tien jaar van nu¡¯ (SCP) en ¡®Innovatie met Wikimedia in het onderwijs vergroot; Effect¡¯ (Commissie Calff). Deze rapporten werden ge- ? het imago (kwaliteit en betrouwbaarheid) van de publiceerd in 2008, het jaar waarin de oprichter van Wi- projecten van Wikimedia vergroot omdat de bi- kipedia, Jimmy Wales, bibliotheken expliciet opriep een bliotheek van oudsher een betrouwbaar imago ge- bijdrage te leveren aan Wikipedia, maar gek genoeg zijn niet. er nog steeds maar weinig bibliotheken die gehoor aan de oproep hebben gegeven. Het is blijkbaar niet van- Het pilotproject van de bibliotheek Vlissingen werd zelfsprekend dat bibliotheken formatieplaatsen inzetten in 2010 uitgevoerd. Die pilot resulteerde niet alleen in voor een vrije encyclopedie die de online zichtbaarheid verkenningen van de samenwerkingsmogelijkheden en vindbaarheid van collecties en expertise verbetert. en het draagvlak bij andere bibliotheken; er werd ook daadwerkelijk intensief bijgedragen aan Wikipedia, Wiki loVes BieB zowel door bibliotheekmedewerkers als door vrijwil- De projectgroep Bibliotheekinnovatie van Stichting ligers. Zo werden er tientallen nieuwe lemma¡¯s over Bibliotheek.nl zag in dat er behoefte was aan enige re- Vlissings erfgoed aan de encyclopedie toegevoegd, gie op het gebied van samenwerking met Wikipedia werden bestaande lemma¡¯s verbeterd en voorzien van en gaf eind 2009 formeel opdracht aan Bibliotheek bronnen en categorie?n, werden de digitale afbeeldin- Vlissingen om te starten met de pilot Wiki loves bieb. gen uit de collectie van het muZEEum in Vlissingen Deze pilot had tot doel om een structurele en duur- zame samenwerking tussen Wikimedia Nederland en de sector openbare bibliotheken op te zetten. Van dat samenwerkingsverband zouden beide partijen profite- ren. De openbare bibliotheeksector omdat het: ? de band tussen bibliotheken en het onderwijs ver- sterkt door concretisering van activiteiten op het gebied van media-educatie;
- 5. 17 november congrescentrum ReeHorst, Ede Jaarcongres 2011 Een ander vak Veel grote onderwerpen die het nieuws bepalen ? Vijf parellelle ¡®hot issue¡¯ tracks: Het Vak - E¨Cbooks zijn meer dan ooit ¨®¨®k internetonderwerpen: en Digitalisering - Het Nieuwe Werken - Web 3.0 privacy, twitterrevoluties, digitalisering, WikiLeaks, - de Openbare Bibliotheek. auteursrecht, pay walls, andere manieren van wer- ? Twee parallelle tracks met uitsluitend cases. ken, andere manieren van kennisoverdracht... En ? NVB Happe.ning: Meemaken en meebeleven. in alle gevallen draait het om informatie. Arme ? Informatiemarkt met meer dan 60 bedrijven informatieprofessional: die heeft al jaren te ma- en instellingen. ken met veranderingen binnen het vakgebied, ? Banenmarkt, workshops, cabaret, technolab, maar ziet nu zijn vak in steeds sneller tempo ver- unconference en m¨¦¨¦r. anderen in een ¨¢nder vak. Daarom staat op dit ? Uitreiking Victorine van Schaick prijs. congres de rol van de informatieprofessional ter discussie: wat moet hij ¨C of zij - weten en kunnen www.nvbcongressen.nl om informatieprofessional te zijn. NVB-leden en leden van AIN, HIN, CNIN, NIN, OIN, Met: ZIN, NVBA, ABD-BVD, VVBAD, IHOL en Het Overleg ? Het plenaire debat: filosofe Stine Jensen, Waag betalen €70 voor deelname aan het congres en Society-directeur Marleen Stikker, en media- €165 voor deelname aan de Masterclass of Work- theoreticus en netcriticus Geert Lovink shop. Niet-leden betalen resp. €210 en €265. geven een korte presentatie van 10 mi- IDM-studenten betalen €22,50 voor deelname nuten waarin ze hun visie op het thema aan het congres. geven. Daarna gaan ze o.l.v. De NVB is de Nederlandse Vereniging voor Beroeps- Pieter Jan Hagens met elkaar beoefenaren in de bibliotheek-, informatie- en ¨¦n met de zaal in debat. kennissector.
- 6. probleem zijn: in maart van dit jaar ging de univer- siteitsbibliotheek van Lausanne een samenwerkings- verband aan met Wikimedia Zwitserland. Dit project (¡®Valdensia¡¯) behelst onder meer de geautomatiseerde import van achthonderd regionale biografie?n van de bibliotheek in Wikipedia. ZelF AAN De slAg door oud-medewerkers van de Koninklijke Schelde en Bibliotheek.nl kan veel kanten op met de pilot, maar andere vrijwilligers beschreven en overgedragen aan het is niet waarschijnlijk dat de stichting formatie- Wikimedia Nederland, leidde participatie in de foto- plaatsen op lokaal of regionaal niveau gaat financie- wedstrijd Wiki Loves Monuments tot een nagenoeg ren, daar kun je immers nauwelijks een verdeelsleutel complete lijst van Vlissingse rijksmonumenten in op loslaten. Het is wel denkbaar dat de lessen van de Wikipedia en leidde de samenwerking met het Neder- pilot worden vertaald naar trainingen voor openbare lands Instituut voor Beeld en Geluid tot de plaatsing bibliotheken, opdat zij, net als Vlissingen, samenwer- van historisch Vlissings filmmateriaal in Wikimedia kingsverbanden aan kunnen gaan met culturele instel- Commons. lingen in de omgeving en vrijwilligers kunnen verlei- den tot, en opleiden in, het bijdragen aan Wikipedia. geBRuik Wat in gesprekken met bibliotheekmedewerkers op- In dit stadium kan er nog niet veel worden gezegd over valt is dat velen van hen de potentie van Wikipedia het aantal raadplegingen van de lemma¡¯s, maar een onderkennen maar het tegelijkertijd lastig vinden om steekproef met behulp van de tool http://stats.grok.se een goede invulling te bedenken en om die invulling maakte duidelijk dat de eerste 13 binnen acht weken vervolgens weer te koppelen aan lokale of regionale 3.200 keer waren bekeken. samenwerking en financiering. Dat proces is inder- Inmiddels is de pilot afgerond. De bibliotheek Vlissin- daad een uitdaging, maar als je zorgt voor een goede gen heeft er voor gezorgd dat het project overdraag- afbakening van de thematiek kun je in korte tijd veel baar is door de projectdocumentatie op de projectsite bereiken. De bibliotheek Vlissingen koos voor een af- beschikbaar te stellen, alsmede handleidingen en bro- bakening tot het cultureel erfgoed van de stad en het chures voor culturele instellingen, docenten en vrijwil- beschrijven van de objecten uit de collectie van de ligers. Hoe Bibliotheek.nl de uitkomsten van de pilot voormalige Oudheidskamer van de NV Koninklijke zal benutten is nog niet duidelijk. Mogelijk wordt het Maatschappij De Schelde (KMS). Door die afbakening project pas in het najaar van 2011 ge?valueerd. Duide- kwam al snel een samenwerkingsverband met het lijk is in ieder geval wel dat alle betrokkenen enthou- Gemeentearchief Vlissingen en het Zeeuws Maritiem siast zijn over het samenwerkingsverband: Wikimedia ¡®MuZEEum¡¯ tot stand, en meldden zich binnen een Nederland wil graag verder op de ingeslagen weg en ook de vrijwilligers denken er niet aan om te stoppen met hun bijdragen aan Wikipedia. Bibliotheek.nl on- derzoekt ondertussen in hoeverre Wikipedia ge?nte- greerd kan worden in de in aanbouw zijnde Nationale Bibliotheekcatalogus (NBC) en of het andersom mo- gelijk is om content uit die catalogus op te nemen in Wikipedia. Dit laatste moet technisch gesproken geen
- 7. het initiatief en steeds meer mensen stellen materiaal uit hun priv¨¦collecties beschikbaar. Je krijgt opeens mails uit onverwachte hoeken, de citymarketeer wil graag eens met je praten en het archief organiseert met plezier een inloopmiddag voor senioren met een ho- recaverleden. Mensen herkennen zich in verhalen en tonen zich opeens bereid om mee te zoeken in de vele oude documenten die her en der liggen opgeslagen, al paar weken twintig vrijwilligers aan die stuk voor stuk dan niet gedigitaliseerd. kennis van, of belangstelling voor, de geschiedenis van de KMS hadden. De bibliotheek trainde de vrij- geeN excuses MeeR willigers en faciliteerde de (digitale) werkplekken, en Als particulier haal je je best veel op de hals, met een haalde op die wijze ook de banden aan met een klein dergelijke hobby, maar als Middelburg Dronk me iets deel van de Vlissingse gemeenschap. heeft duidelijk gemaakt is het wel dat het wemelt van de verhalen in gemeenschappen en dat mensen die eNthousiAsMeReN verhalen maar wat graag delen. Het probleem is alleen Als je vrijwilligers enthousiast wilt krijgen voor dat veel van die mensen digitaal niet zo goed onder- een dergelijk project is het van belang dat zij ook de legd zijn, of enigszins beschroomd zijn zich te uiten op ruimte krijgen om hun eigen verhaal te vertellen en een website, zelfs als dat anoniem kan. dat je werkelijk een beroep doet op de expertise van Bibliotheken hebben het nu al jaren over het bevorde- de personen in kwestie. Dat je dit ook in korte tijd en ren van mediawijsheid, over gebruikersparticipatie en met weinig financi?le middelen kunt bereiken leerde user generated content en over het verzamelen en ver- ik door een hobbyproject waar ik in november 2010 tellen van verhalen. De sector hoopt vurig op online mee begon: Middelburg Dronk. zichtbaarheid en relevantie. Toch zie je vaak nog een Voor dat project maak ik gebruik van dezelfde soft- afwachtende houding: men gokt er dan op dat aan- ware als Wikipedia: MediaWiki. Die software is vrij sluiting op de landelijke infrastructuur voorlopig wel beschikbaar. De bijbehorende domeinnaam kost 6,95 genoeg is. Dat is het echter niet, het is slechts een basis. euro per jaar. De gehuurde opslagruimte voor afbeel- Besef daarom dat de verhalen er al zijn, en de techno- dingen kost per jaar nog minder. Daarmee heb ik de logie ook. In feite ligt het allemaal voor het oprapen, directe kosten benoemd. Tijd is de werkelijke inves- tegen zeer geringe kosten. Pilots geven een richting tering, maar eigenlijk valt ook die investering reuze aan, bibliotheken vullen zelf in. Er zijn eigenlijk geen mee. Ik denk dat ik in het eerste half jaar ongeveer excuses meer. dib 200 uur aan het vullen van de Wiki heb besteed. Die investering heeft dan wel geleid tot een ¡®Wikipedia van Middelburgse kroegen¡¯ die inmiddels meer dan 300 artikelen over bestaande en verdwenen caf¨¦s en andere drinkgelegenheden bevat, inclusief vele hon- derden afbeeldingen en krantenknipsels die ik als vrij- williger uit de beeld- en krantenbanken van Zeeuwse erfgoedinstellingen haalde. Het mooiste is nog wel dat dit hobbyproject blijkbaar tot de verbeelding spreekt van velen. Regionale media besteedden aandacht aan