Bệnh bạch hầu - 2019 - Đại học Y dược TPHCM
•
6 likes•2,885 views
- 2019 - Đại học Y dược TPHCM
More Related Content
What's hot (20)
Similar to Bệnh bạch hầu - 2019 - Đại học Y dược TPHCM (20)
More from Update Y học (20)
Bệnh bạch hầu - 2019 - Đại học Y dược TPHCM
- 1. BỆNH BẠCH HẦU BỘ MÔN ỄM- ĐẠI HỌC Y DƯỢC TPHCM ThS.BS LÊ THỊ THÚY HẰNG
- 2. 1. Trình bày các yếu tố dịch tễ của bệnh bạch hầu 2. Trình bày các biểu hiện lâm sàng và xét nghiệm của bệnh BH 3. Trình bày các biến chứng của bệnh BH 4. Trình bày cách thức điều trị bệnh BH 5. Trình bày cách phòng bệnh BH MỤC TIÊU
- 3. TÁC NHÂN GÂY BỆNH Bệnh lây, cấp tính Do vi trùng bạch hầu Corynebacterium diphtheria Trực trùng Gram dương Nhiễm VT gây 2 thể lâm sàng hô hấp, da; và người lành mang trùng
- 4. TÁC NHÂN GÂY BỆNH Corynebacterium diphtheriae
- 5. TÁC NHÂN GÂY BỆNH Nhuộm xanh methylen Môi trường cấy: Loeffler hay Tinsdale 4 sinh típ: gravis, intermedius, mitis và belfanti- dòng sinh độc tố là dòng gây bệnh Sống 2-3 tuần trên bề mặt khô vật dụng trong nhà Tiêu diệt bởi dd phenol 1%, sublimé 1/1000, ánh sáng mặt trời
- 6. SINH BỆNH HỌC VT không xâm lấn, tổn thương niêm mạc hô hấp, da Toàn thân hay khu trú- ngoại độc tố Ngoại độc tố- gen sinh độc tố của VT 2 phần: A và B độc tố gây chết tế bào- ức chế tổng hợp protein BH hô hấp: dòng C.diphtheria sinh độc tố Độc tố vào máu- viêm cơ tim, thần kinh, thận
- 7. GIẢI PHẪU BỆNH Tim: thoái hóa mỡ, hoại tử cơ tim Thần kinh: thoái hóa myelin- TK ngoại biên- vận động Thận: phù mô kẽ, hoại tử ống thận Màng giả: tế bào niêm mạc, HC, BC, fibrin và xác VT
- 8. DỊCH TỄ • Nguồn bệnh: người là nguồn bệnh duy nhất (người bệnh, người lành mang trùng). MD không ngăn được carriers Mỹ latinh, Caribê: tỷ lệ carrier 5%, cấy họng Người bệnh khả năng lây> carrier, nhưng carrier quan trọng duy trì lây lan • Đường lây truyền: chủ yếu là đường hô hấp • Trực tiếp: tiếp xúc gần hay qua giọt nước bọt • Gián tiếp: đồ chơi, vật dụng
- 9. DỊCH TỄ • Cơ thể cảm thụ: trẻ 1- 10 tuổi (<15) chưa có MD với bệnh • Không chích ngừa • Chích ngừa không đầy đủ • Trẻ< 6 tháng: kháng thể Ig G từ mẹ Bệnh xảy ra quanh năm tăng vào tháng mùa lạnh Nơi ở chật hẹp, kém vệ sinh
- 10. LÂM SÀNG Thời kì ủ bệnh 2-5 ngày, thỉnh thoảng có thể lâu hơn Bạch hầu mũi Nước mũi nhầy, hôi, có lẫn máu, ± giả mạc ở mũi Ít gây triệu chứng toàn thân Ít gây biến chứng Nguồn lây quan trọng vì không phát hiện
- 11. LÂM SÀNG Bạch hầu họng: 2/3 t.hợp diễn tiến từ từ, đau họng, mệt mỏi và sốt nhẹ 37,5- 38 0 C. Ho, khàn giọng Khám họng: màng giả Trắng hay hoại tử xanh đen Bám chặt, bóc tách dễ chảy máu Dai, khó tan Lan nhanh trong thể nặng. C.đ pb với ng.nhân khác AAP American Academy of Pediatrics
- 12. LÂM SÀNG Bạch hầu thanh quản: thứ phát sau BH họng, sốt nhẹ, đau họng, ho, mệt mỏi, khàn giọng diễn tiến 3 giai đoạn, khó thở thường gặp ở trẻ nhỏ do đường thở hẹp Giai đoạn khàn tiếng Giai đoạn KT thanh quản. Có thể x.hiện sau hút đàm Độ 1: KT từng cơn, KT chậm gia tăng kích thích Độ 2: liên tục, BN bứt rứt, lăn lộn, thở rít, lõm ngực Độ 3: thở yếu dần, nhanh nông, chậm lại, tím tái, tri giác u ám Giai đoạn ngạt thở, ngưng thở
- 13. LÂM SÀNG Bạch hầu ác tính Sốt cao Người bệnh đừ đẫn, thờ ơ với xung quanh, da xanh tái # thiếu máu Cổ bạnh: sưng nề mô quanh hạch dưới hàm, hạch cổ trước Giả mạc xám hay xanh đen, hơi thở hôi. Sưng amidan, lưỡi gà Biến chứng tim sớm
- 14. Rachel Kneen, Diphtheritic Cardiomyopathy in Children • CID 2004:39
- 15. LÂM SÀNG Bạch hầu da
- 16. BIẾN CHỨNG Biến chứng do màng giả và độc tố Biến chứng do màng giả - BH họng thanh quản gây tắc nghẽn đường thở - Giả mạc lan xuống phế quản: viêm phế quản - Xẹp phổi
- 17. BIẾN CHỨNG Biến chứng do độc tố: liên quan độ nặng sang thương tại chỗ Tim: viêm cơ tim, triệu chứng: sớm ngày 3-7 (tiên lượng nặng hơn), muộn 15-30 bất thường/ ECG (2/3): ST-T, QT kéo dài, block nhĩ thất (1/3) tiếng tim mờ, gallot, dãn buồng tim, khó thở nặng: rối loạn nhịp, block NT 3, suy tim, suy tuần hoàn. Kèm biểu hiện nhiễm độc
- 18. BIẾN CHỨNG Biến chứng do độc tố Thần kinh 5% bệnh nhẹ, ¾ bệnh nặng Liệt vòm hầu, thành sau họng; tkinh sọ; viêm đa thần kinh ngoại biên: yếu- liệt Xuất hiện trễ, tuần 3-4, nhưng hồi phục Yếu tố t.lợi: mùa lạnh, mệt nhọc, nhiễm siêu vi Liệt cơ hô hấp gây SHH, tiên lượng nặng Thận: suy thận cấp
- 19. YẾU TỐ TIÊN LƯỢNG NẶNG Cổ bạnh Chảy máu mũi, niêm mạc, XH dưới da Tắc nghẽn đường thở, MKQ Giả mạc bám đầy 2 amidan, lan khẩu cái, thành họng, lan lên mũi hay xuống thanh quản Biến chứng tim Điều trị kháng độc tố trễ (sau 3 ngày)
- 20. Rachel Kneen và cs, Diphtheritic Cardiomyopathy in Children • CID 2004:39
- 21. CHẨN ĐOÁN Chẩn đoán: dịch tễ, lâm sàng và xét nghiệm Cấy dương, dòng sinh độc tố: CĐ xác định Xét nghiệm Công thức máu: bạch cầu tăng nhẹ, chủ yếu BCĐNTT BC tăng cao trong bạch hầu ác tính
- 22. CHẨN ĐOÁN Xét nghiệm: Phân lập VT từ màng giả Soi: tìm VT dạng BH - phết mũi, phết họng - phết trước điều trị, sau điều trị (24 giờ sau ngưng KS) Cấy: - Định danh: phản ứng sinh hóa - Độc lực: phản ứng Elek - Kháng sinh đồ
- 23. Xét nghiệm Elek.
- 24. CHẨN ĐOÁN Xét nghiệm: PCR: PCR âm loại trừ chẩn đoán. PCR (+) không xđ sinh đt hay không. PP miễn dịch men: (enzyme immunoassay) phát hiện tính sinh độc tố của VT EIA 3 giờ- Elek 24 giờ
- 25. CHẨN ĐOÁN Xét nghiệm Sinh hóa - men tim: SGOT, CPK, LDH, Troponin (t.lượng xấu) - chức năng thận: BUN, Creatinin Điện tâm đồ - 12 chuyển đạo, 1-2 lần/ngày - Nặng: theo dõi liên tục
- 26. ĐIỀU TRỊ Cách ly, báo dịch Mỹ- CDC, VN: y tế dự phòng, WHO Nguyên tắc điều trị Trung hòa độc tố Kháng sinh Theo dõi, phát hiện biến chứng Chống bội nhiễm Dinh dưỡng đầy đủ, thích hợp Dự phòng cho người bệnh & người tiếp xúc gần
- 27. Trung hoà độc tố: nếu nghi ngờ sử dụng ngay, không cần chẩn đoán xác định Kháng huyết thanh lấy từ ngựa, phải test thuốc trước sử dụng: (-) tiêm bắp (+) pp Bedreska Liều lượng tùy sang thương và thời gian bệnh BH mũi 20000-40000 đơn vị BH họng thanh quản 40000-60000 đv BH ác tính, ≥ 3 ngày 80000-120000 đv Lưu ý: điều trị tại khoa hồi sức, có adrenalin chống sốc SAD chỉ trung hòa độc tố trong máu
- 28. ĐIỀU TRỊ Kháng sinh: Không thay thế antitoxin Mục tiêu: Diệt VT ngưng sản xuất độc tố, tránh lây lan (KS: 4 ngày, Không KS: 2-6 tuần) Liều lượng Nặng: PNC G 100000 đv/kg/ TM hay TB 3-4 lần/ngày, 14 ngày Nhẹ: PNC G 50000 đv/kg/ngày, TM hay TB, 5 ngày chuyển sang uống, đủ 14 ngày Erythromycin: 50 mg/kg/ngày, uống 14 ngày KS khác: F.Q, rifampicin, clarithromycin, azithromycin có td trên invitro
- 29. ĐIỀU TRỊ Theo dõi người bệnh: thực hiện phết họng Lần 1: ngay khi nghi ngờ Lần 2: soi, cấy 24-48 giờ sau Lần 3: 2 tuần sau để loại trừ tình trạng người mang trùng Thực hiện mỗi ngày nếu còn tìm thấy VT
- 30. ĐIỀU TRỊ Điều trị khác: Nặng, phù nề thanh quản, amidan: hydrocortisone 1-2 mg/kg/ngày, 5-7 ngày. Phù phổi: furosemide 1 mg/kg/lần. Suy tim Dopamin 5-10 mcg/kg/phút Dobutamin 5-10 mcg/kg/phút Block nhĩ thất độ III, đặt máy tạo nhịp Captopril liều 0,5-1 mg/kg/ngày Khó thở thanh quản độ II: MKQ
- 31. PHÒNG NGỪA Dự phòng sau tiếp xúc - Tiếp xúc gần: sống cùng gia đình, nhân viên y tế, dùng chung đồ dùng cá nhân, dụng cụ ăn uống, người chăm sóc trẻ - Tình trạng miễn dịch Theo dõi 7 ngày, phết họng tìm vi trùng Thuốc: Erythromycin 50 mg/kg/ngày, uống 4 lần/ngày x 14 ngày (tối đa 2g/ngày)- tái phát, uống thêm 10 ngày PNC G 600000 đv trẻ em < 30 kg PNC G 1,2 triệu đv > 30 kg, người lớn
- 32. PHÒNG NGỪA Lịch chủng trẻ em Mũi 1, 2, 3: tháng thứ 2-3-4 hoặc 2-4-6 Mũi 4 lúc 16-18 tháng Chích nhắc lại lúc 4-6 tuổi (DTaP) Chích nhắc lại lúc 11-12 tuổi (Tdap)
- 33. PHÒNG NGỪA Chống chỉ định Trẻ đang bị nhiễm trùng cấp, sốt cao Trẻ đang mắc bệnh lý thần kinh Dị ứng với DPT Tai biến của thuốc chủng Sưng đau nơi chích Sốt cao hay nhẹ (nếu sốt cao > 400C không nên chích) Phản ứng li bì, bất thường hay kích xúc chưa rõ nguyên nhân nhân Co giật, viêm não