際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Bolum 3

Download as PPT, PDF
M
metreham
1 of 51
Downloaded 20 times
NC BLM FAKTR DONATIMI 意掘或檎聴皆聴
FAKTR DONATIMI 意掘或檎聴皆聴 (Factor Endowment Theory) Kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端kler teorisi uluslararas脹 emek verimliliindeki farkl脹l脹klar脹n nedeni 端zerinde durmamaktad脹r. Bu a巽脹k, Eli Heckscherin, 1919 y脹l脹nda yay脹nlanan fakt旦r oranlar脹 teorisi makalesi Bertil Ohlinin 1933 y脹l脹nda yay脹nlanan B旦lgeleraras脹 Ticaret ve Uluslar aras脹 Ticaret adl脹 kitab脹 ile giderilmitir. Fakt旦r Donat脹m脹 Teorisi bu nedenle Heckscher-Ohlin Teorisi olarak da adland脹r脹lmaktad脹r. 2
TEOR聴DEN IKARTILAN TEMEL SONU Teorinin ana d端端ncesi: Bir 端lke hangi 端retim fakt旦r端ne zengin olarak sahipse, 端retimi o fakt旦r端 youn bi巽imde gerektiren mallarda kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端e sahiptir. 3
TEOR聴DEN IKARTILAN TEMEL SONU Teorinin dayand脹脹 iki ana varsay脹m: lkeler fakt旦r donat脹mlar脹 bak脹m脹ndan birbirinden farkl脹d脹r. Mallar fakt旦r younluklar脹 ya da nisbi fakt旦r younluklar脹 a巽脹s脹ndan farkl脹l脹k g旦sterir. Yani baz脹 mallar脹n 端retimi emee oranla daha fazla sermaye, ya da tersine, sermayeye oranla daha fazla emek gerektirirler. Dier varsay脹mlar: Bir mal脹n 端retim fonksiyonu b端t端n 端lkelerde ayn脹d脹r. retimde 旦l巽ee g旦re sabit verim koullar脹 ge巽erlidir lkelerin talep koullar脹 birbirinin benzeridir. 4
BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI 1- Fakt旦r Donat脹m脹 I- Fiziki Tan脹mlama retim fakt旦rlerinin fiziki miktarlar脹 ya da fakt旦r stoku ile tan脹mlan脹r. Arz y旦n端 ile ele al脹r. lkelerin sermaye stoku / emek stoku oranlar脹 kar脹lat脹r脹l脹r. CA CT C: Sermaye T: T端rkiye > L: Emek A: Almanya LA LT HESAPLANMASI PRAT聴KTE ZORDUR. Farkl脹 nitelikte ve deiik y脹llarda yap脹lm脹 sermaye tesislerinin deerlendirilmesi g端巽t端r. Farkl脹 eitim ve becerilere sahip emek t端rlerinin ortak bir paydaya ifade edilmesinin zordur. 5
BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI 1- Fakt旦r Donat脹m脹 II- Ekonomik Tan脹mlama Fakt旦r fiyatlar脹 ile tan脹mlan脹r. Hem arz hem de talep y旦n端 ele al脹n脹r. 聴ki 端lke aras脹ndaki aras脹ndaki rant / 端cret oranlar脹 kar脹lat脹r脹l脹r. PL : Emein bedeli, 端cret PC : Sermayeyi kullanman脹n bedeli, faiz-rant PC A < PC T PL PL T A Eitsizlik, Almanyada sermayenin g旦receli fiyat脹n脹n T端rkiyeden daha d端端k olmas脹 anlam脹na gelir. T端rkiye emee, Almanyan脹n sermayeye zengin olarak sahip olmas脹 demektir. 6
BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI 2- Fakt旦r Younluu Serma Bir mal脹n 端retiminde ye F2 kullan脹lan girdilerle elde F1 edilen 端r端nler M1 aras脹ndaki teknik ilikiye F Motor 端retim fonksiyonu denir. M D1 retim fonksiyonu e D Tekstil 端r端n erileri ile g旦sterilir. F2 O F1 F Bir fakt旦r端n belirli bir Grafik 1: 聴ki Mal retimi Durumunda Emek 旦l巽端de 旦teki fakt旦r端n Fakt旦r Younluklar脹 yerine kullan脹labildii motor ve tekstil e 端r端n erileri ekildeki gibi orijine d脹 b端keydir. 7
BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI 2- Fakt旦r Younluu Serma Fakt旦r fiyatlar脹 FF olmas脹 ye durumunda F2 F1 OMnin eimi : Motordaki emek M1 sermaye oran脹 F Motor ODnin eimi : Tekstildeki emek M sermaye oran脹 D1 OMnin ODye g旦re dik olmas脹, FF D Tekstil veri fakt旦r fiyat脹ndan motorun F2 tekstile g旦re daha sermaye F1 F youndur. O Emek Grafik 1: 聴ki Mal retimi Durumunda Fakt旦r Younluklar脹 Fakt旦r fiyatlar脹 FFden F1F1(=F2F2) seviyesine y端kselmesi (Sermayenin ucuzlamas脹) sonucu sermaye- emek younluklar脹, motor i巽in OM1 ve tekstil i巽in OD1e y端kselir. 8
BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI 2- Fakt旦r Younluu Serma Her iki mal脹n 端retimi de daha ye F2 sermaye youn duruma F1 gelmitir. Maliyet M1 minimizasyonu gereince F Motor ucuzlayan sermaye fakt旦r端 M pahal脹laan emek fakt旦r端 D1 yerine ge巽mitir. D Tekstil Heckscker-Ohlin Teorisinin F2 F1 F temel sonucunun ortaya O Emek 巽脹kabilmesi i巽in gerekli Grafik 1: 聴ki Mal retimi Durumunda koullardan birisi de, fakt旦r Fakt旦r Younluklar脹 fiyatlar脹 deitiinde mallar脹n fakt旦r younluklar脹n脹n tersine d旦nmemesi gerekir. 9
BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI Fakt旦r Younluunun Tersine D旦nmesi Sermaye Motor Fakt旦r Tekstil younluklar脹n脹n F1 tersine d旦nmemesi i巽in iki M1 mal脹n e 端r端n erilerinin yaln脹z K bir noktada T1 F1 F2 T2 L Tekstil Motor kesimesi gerekir. ekilde K ve L gibi M2 F2 O Emek Grafik 2: Fakt旦r Younluunun Tersine D旦nmesi iki noktada kesimektedir. 10
BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI Fakt旦r Younluunun Tersine D旦nmesi Sermaye Grafikte fakt旦r fiyatlar脹n脹n Motor F1F1 olmas脹 durumunda Tekstil sermaye emek younluu motorda OM1, tekstilde F1 OT1 dorular脹 ile g旦sterilir. M1 K Fakt旦r fiyatlar脹 F2F2 olacak ekilde deimesi T1 (emein ucuzlamas脹) Tekstil durumunda motor emek F1 F2 L youn, tekstil ise sermaye T2 M2 F2 Motor youn bir mal durumuna O Emek gelmektedir. Grafik 2: Fakt旦r Younluunun Tersine D旦nmesi 11
TEOR聴N聴N ANAL聴T聴K YOLDAN KANITLANMASI Motor Hat脹rlatma: Teoride 端lkelerin fakt旦r donat脹mlar脹 farkl脹, 端retim A teknolojileri ayn脹d脹r. AA : Almanyan脹n 端retim T olanaklar脹 erisidir ve motor 端retimi sermaye youn olduu i巽in motor ekseni y旦n端nde i1 i2 daha uzundur. F FT O A A T Tekstil TT : T端rkiyenin 端retim Grafik 3:Heckscher-Ohlin Modelinin olanaklar脹 erisidir ve tekstil Teorik Kan脹tlanmas脹 端retimi emek youn olduu i巽in tekstil ekseni y旦n端nde daha uzundur. 12
TEOR聴N聴N ANAL聴T聴K YOLDAN KANITLANMASI Motor Teori dier 旦nemli varsay脹m脹 da talep koullar脹n脹n 端lkeler A aras脹nda benzer oluudur. Bu nedenle kay脹ts脹zl脹k erileri DA hem Almanyan脹n hem de T端rkiyenin talep koullar脹n脹 T g旦sterir. DT i2 D脹 ticarete balamadan i1 旦nce F FT A T O A Tekstil Almanyan脹n denge noktas脹 Grafik 3:Heckscher-Ohlin Modelinin Teorik Kan脹tlanmas脹 DA ve i巽 fiyat oran脹 FA d脹r. T端rkiyenin denge noktas脹 DT ve i巽 fiyat oran脹 FT dir. 13
TEOR聴N聴N ANAL聴T聴K YOLDAN KANITLANMASI Motor Bu durum, Almanyada motorun T端rkiyeye g旦re A daha ucuz (tekstilin pahal脹) olduunu g旦sterir. DA T Bir baka deyile, T端rkiyede tekstilin Almanyaya g旦re daha ucuz (motorun pahal脹) DT i2 olduunu g旦sterir. i1 F FT O A A T Tekstil Bu sonuca ulamada 端lkeler aras脹 talep koullar脹n脹n Grafik 3:Heckscher-Ohlin Modelinin Teorik Kan脹tlanmas脹 benzerlii varsay脹m脹 旦nemlidir. 14
HECKSCHER-OHLIN MODEL聴NDEN IKARTILAN TEOREMLER 1- Fakt旦r Donat脹m脹 Teorisi Her 端lke zengin olarak sahip bulunduu fakt旦r端 youn bi巽imde kullanan mallar脹n 端retiminde kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端e sahip olur. 2- Fakt旦r Fiyatlar脹 Eitlii Teoremi Serbest ticaret, 端lkeler aras脹ndaki fakt旦r fiyatlar脹n脹 eitler. Uluslararas脹 fakt旦r hareketlilii ile ayn脹 etkiye sahiptir. 3- Stolper-Samuelson Teoremi Serbest ticaretin 端lkenin bol olarak sahip olduu fakt旦r端n reel gelirini y端kseltir. K脹t fakt旦r端n gelirini ise d端端r端r. 4- Rybczynski Teoremi Tam 巽al脹ma koullar脹 alt脹nda, yaln脹z bir fakt旦r端n arz脹 art脹nca, bu fakt旦r端 youn olarak kullanan mal脹n 端retimi artar, arz脹 sabit kalan fakt旦r端 youn olarak kullanan mal脹n 端retimi azal脹r. 15
1- FAKTR F聴YATLARI E聴TL聴聴 TEOREM聴 Teorem, serbest mal ticareti yoluyla 端lkeler aras脹 fakt旦r fiyatlar脹 eitlii nas脹l salan脹r? sorusunu yan脹tlamay脹 ama巽lar. Klasiklere ait olan, 端retim fakt旦rlerinin 端lke i巽inde tam hareketli, 端lkeler aras脹nda tam hareketsiz oluu, varsay脹m脹 Heckscher-Ohlin modelinde de ge巽erlidir. Modele g旦re her 端lke bol olarak sahip olduu 端retim fakt旦r端ne youn bir ekilde ihtiya巽 duyan mallarda uzmanlamaya gider. T端rkiye emek-youn olan tekstil, Almanya ise sermaye- youn motor 端retiminde uzmanlamaya gider. 16
1- FAKTR F聴YATLARI E聴TL聴聴 TEOREM聴 T端rkiye motor 端retimini k脹sarak kaynaklar脹n脹 tekstile aktar脹r. Motor 端retiminin k脹s脹lmas脹ndan dolay脹 a巽脹a 巽脹kan i g端c端 tekstil 端retiminde kolayca 巽al脹abilirken, sermaye fakt旦r端n端n bu sekt旦rde istihdam olanaklar脹 daha k脹s脹tl脹d脹r. Genileyen tekstil 端retimi sonucunda ig端c端 h脹zla y端kselirken sermaye talebi daha az artar. Fakt旦r fiyatlar脹 端cretler lehine (端cretler y端kselir) faiz aleyhine (faizler d端er) deiir. 17
1- FAKTR F聴YATLARI E聴TL聴聴 TEOREM聴 Almanya Tekstil 端retimini k脹sarak kaynaklar脹n脹 motor 端retimine aktar脹r. Tekstil 端retiminin k脹s脹lmas脹ndan dolay脹 bol miktarda emek a巽脹a 巽脹kar. A巽脹a 巽脹kan sermaye motor 端retiminde kolayca istihdam edilir. Sermayeye g旦re ig端c端 ucuzlar. 18
2- STOLPER-SAMUELSON GEL聴R DAILIMI TEOREM聴 Teoremden 旦nce , serbest ticaret 端lkede yaayanlar脹n t端m端n端n yarar脹na, korumac脹l脹k ise zarar脹nad脹r g旦r端端 hakimdir. Teoreme g旦re serbest ticaret ihracat end端strilerinde youn kullan脹lan fakt旦r端n lehinedir. Korumac脹l脹k ise ithalata rakip end端stride youn olarak kullan脹lan fakt旦r端n lehinedir. 19
2- STOLPER-SAMUELSON GEL聴R DAILIMI TEOREM聴 Sermaye zengini bir 端lkeyi ele alal脹m. Sermaye-youn mallar ihra巽 eden, emek youn mallar ithal eden bu 端lkede, ithal mallar脹 端zerine g端mr端k tarifesi konulsun. Emek-youn mallar脹n fiyatlar脹, sermaye-youn mallar脹n i巽 fiyatlar脹na oranla artar. Dolay脹s脹yla bu end端stride 巽al脹an i巽ilerin reel 端cretleri artar. G端mr端k tarifesi konulan mal脹n benzerlerinin yurti巽i 端retimi artarken, ihra巽 mal脹n脹n 端retimi daral脹r. Emein geliri olan 端cret, sermayenin geliri olan faizden daha h脹zla artar. Ucuzlayan sermaye pahal脹laan emein yerine ikame edilir retimde her emek birimi daha fazla sermaye ile birletirildii i巽in emein verimlilii ve dolay脹s脹yla reel 端cretlerde art脹 salanm脹 olur. 20
2- STOLPER-SAMUELSON GEL聴R DAILIMI TEOREM聴 Modele g旦re, g端mr端k tarifeleri uluslar aras脹 uzmanlamadan yararlanmay脹 ve ulusal geliri d端端r端r. Fakat ulusal gelir i巽inde 端cretlerin pay脹 artar, sermayenin d端er. G端mr端k tarifeleri, yurti巽i 端retici ve t端keticiler a巽脹s脹ndan ithalata rakip mallar脹 fiyat脹n脹, ihra巽 mallar脹n脹n fiyat脹na oranla y端kselttii s端rece teorem ge巽erlidir. G端mr端k tarifeleri bu fiyat oran脹n脹 d端端r端rse teorem ge巽erliliini yitirir. (Metzler Paradoksu) 21
2- STOLPER-SAMUELSON GEL聴R DAILIMI TEOREM聴 Metzler Paradoksu, g端mr端k tarifesi koyan 端lkenin b端y端k 端lke olmas脹 durumunda ge巽erlidir. Pazar pay脹n脹 kaybetmek istemeyen k端巽端k 端lke sat脹 fiyatlar脹n脹 d端端rebilir. B旦ylece g端mr端k tarifesi koyan 端lkenin ithalat fiyatlar脹n脹n ve ithalata rakip mallar脹n脹n fiyatlar脹n脹n d端mesine neden olur. 22
3- RYBCZYNSKI TEOREM聴 M otor 聴ki mall脹 ve iki fakt旦rl端 F bir modelde, tam 巽al脹ma koullar脹 F1 alt脹nda eer tek bir fakt旦r端n arz脹 M0 E0 art脹r脹lacak olursa, onu M1 E1 youn olarak kullanan F F1 malda 端retim geniler, dier malda ise O T0 T1 Tekstil Grafik 11: T端ketim ve retim Kazan巽lar脹 daral脹r. 23
3- RYBCZYNSKI TEOREM聴 T端rkiye emek-zengin bir M otor 端lkedir. Sermaye stoku F sabitken, emek stokunun F1 arts脹n. Artan emek tekstil sekt旦r端nde 巽al脹t脹r脹l脹r. retim teknolojisi gerei bir E0 miktar da sermayeye ihtiya巽 M0 duyulmaktad脹r. M1 E1 Sermaye ihtiyac脹, sermaye F1 youn motor end端strisinden kar脹lan脹r. F O T0 T1 Tekstil Grafik 11: T端ketim ve retim Kazan巽lar脹 Tekstil 端retimi genilerken, motor 端retimi daralm脹 olur. 24
3- RYBCZYNSKI TEOREM聴 Grafie g旦re balang脹巽ta M otor 端retim dengesi E0 d脹r. F Emekteki art脹 sonucu 端retim F1 olanaklar脹 d脹a doru geniler ve yeni 端retim dengesi E1 olur. D脹 ticaret hadlerinin sabit kalmas脹 (FF=F1F1) varsay脹m脹 M0 E0 alt脹nda Emek fakt旦r端ndeki art脹 M1 E1 (sermaye sabit) sonucu F1 F O T0 T1 Tekstil Tekstil 端retimi T0-T1 kadar Grafik 11: T端ketim ve retim Kazan巽lar脹 artm脹 Motor 端retimi M0-M1 kadar azalm脹 25
TEOR聴N聴N TEST ED聴LMES聴 : LEONTIEF PARADOKSU Heckscher-Ohlin modeli Salam bir mant脹k yap脹s脹na dayan脹r. Matematik ve geometrik y旦ntemlerin uygulanmas脹na elverilidir. D脹 ticareti, 端lkelerin fakt旦r donat脹m脹 ve 端retim teknolojisi gibi en yal脹n 旦zelliklerine balar. Teori aa脹daki sorunlara a巽脹kl脹k getirir. Kalk脹nman脹n d脹 ticarete etkileri Uluslar aras脹 fakt旦r ak脹mlar脹n脹n nedenleri D脹 ticaretin gelir da脹l脹m脹na etkileri Test edilebilir hipotezlerin kurulmas脹na imkan verir. 26
TEOR聴N聴N TEST ED聴LMES聴 : LEONTIEF PARADOKSU Fakt旦r donat脹m脹 teorisi uzun bir s端re mallar脹 fakt旦r bileimlerine ay脹racak bir teknik bilinmedii i巽in test edilememitir. Leontief, 1930lu y脹llarda girdi-巽脹kt脹 (input-output) tablosu denilen teknii gelitirmi ve mallar脹 emek-sermaye bileimlerine ay脹rm脹t脹r. Leontief, Amerikan脹n t端m d脹 d端nya ile olan ticaretini ele alm脹, ihracat ve ithalatta bir milyon dolar deerinde temsili mal balyalar脹 oluturmutur. Mal balyalar脹, bileimi ihracat ve ithalatta ayn脹 olan mal bileimlerini g旦sterir. 27
TEOR聴N聴N TEST ED聴LMES聴 : LEONTIEF PARADOKSU Yap脹lan 巽al脹ma sonucunda Amerika emek-youn mallar ihra巽 edip, sermaye-youn mallar ithal eden bir 端lke olarak 巽脹km脹t脹r. Beklenenin aksine 巽脹kan bu duruma Leontief Paradoksu denilmitir. Leontief, 巽elikinin nedenini 旦yle a巽脹klar: Amerikan toplumunun 端st端n giriimcilik, y旦neticilik, eitim gibi 旦zellikleri nedeniyle, Amerikan i巽ileri d端nyan脹n dier 端lkelerindeki i巽ilere g旦re 端st端n niteliktedir. Ayn脹 sermaye ara巽lar脹 ile 巽al脹m脹 olsalar bile verimlilikleri y端ksektir. Bir Amerikan i巽isi, 端巽 yabanc脹 i巽iye bedeldir. .bu nedenle Amerikan脹n emek stokunu bulmak i巽in mevcut stoku 端巽 ile 巽arpmak gerekir. 28
TEOR聴N聴N TEST ED聴LMES聴 : LEONTIEF PARADOKSU Leontiefin 巽al脹mas脹na eletriler: al脹man脹n sava脹n hemen sonras脹ndaki y脹l i巽in yap脹lm脹 olmas脹 Hesaplamalarda kullan脹lan sermaye katsay脹lar脹n脹n g端venilir olmad脹脹 Sadece emek ve sermaye fakt旦rleri dikkate al脹nm脹, doal kaynaklar g旦zard脹 edilmitir. 29
YEN聴 TEOREMLER 1. Nitelikli ig端c端 teoremi 2. Teknoloji a巽脹脹 teoremi 3. r端n d旦nemleri teoremi 4. Tercihlerde benzerlik teoremi 5. l巽ek ekonomileri teoremi 6. Monopolc端 rekabet teoremi 30
1. N聴TEL聴KL聴 聴GC TEOREM聴 Belirli t端rdeki mesleki veya nitelikli ig端c端 bak脹m脹ndan zengin 端lkeler, 端retimi b端y端k 旦l巽端de bu fakt旦rlere bal脹 olan mallarda uzmanla脹rlar. te yandan niteliksiz emee bol olarak sahip bulunan 端lkeler ise, youn bi巽imde niteliksiz emei i巽eren mallar脹n 端retiminde 端st端nl端e sahiptir. 31
2. TEKNOLOJ聴 AII TEOREM聴 Sanayilemi 端lkeler aras脹ndaki ticaretin b端y端k bir b旦l端m端 yeni mal ve 端retim s端re巽lerine dayal脹d脹r. Bunlar 巽ounluu ileri sanayilemi 端lkelerde kurulu bulunan yenilik巽i firmalar taraf脹ndan gelitirilir. Yenilikler, patent ve fikri m端lkiyet haklar脹 yasalar脹 ile korunur. Yenilii ilk kez bulan firma onun monopolc端s端 olur. 32
Bu hipoteze g旦re, yeni bir mal veya 端retim s端reci bulan sanayilemi 端lkeler, bu mallar脹n ilk ihracat巽脹lar脹 olurlar. Ancak zamanla teknoloji taklit yoluyla, ya da zamanla serbest bir mal durumuna gelerek 旦teki 端lkelerin ellerine ge巽tikten sonra, o 端lkeler emein ucuzluu veya doal kaynak 端st端nl端kleri nedeniyle s旦z konusu mal脹 ilk icat eden 端lkelerden daha ucuza 端retirler. B旦ylece ad脹 ge巽en mal, daha az gelimi durumdaki bu 端lkeler taraf脹ndan ihra巽 olunmaya balar. Mal脹 ilk icat edenler bu 端lkelerle rekabet edemedikleri i巽in onu imdi d脹ar脹dan ithal ederler. 33
3. r端n d旦nemleri teoremi Bu hipotez, teknoloji a巽脹脹 hipotezinin genelletirilmi ve gelitirilmi eklidir. Buna g旦re, teknolojik yenilikler ve yeni mallar脹n gelitirilmesi ileri sanayilemi 端lkelerde oluur. Bu durum y端ksek derecede eitilmi ig端c端n端n ve AR GE ye yap脹lan y端ksek yat脹r脹m脹n bir sonucudur. 34
3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 Bu hipoteze g旦re 1. aamada yeni mal脹n 端retimi ufak 巽aptad脹r ve i巽 piyasaya y旦neliktir. 35
3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 2. aamada 端r端n hemen hemen tam olarak olgunlam脹t脹r. Sat脹lar 旦nce i巽 piyasaya y旦neliktir sonra ihracata balan脹r. 36
3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 3. aamada 端retim teknolojisi standartla脹r. Yenilik巽i firma i巽te ve d脹ta teknoloji lisans脹 vermeyi karl脹 bulmaya balar. Standart 端retimin maliyetini d端端rmek i巽in 端retim 旦teki 端lkelere kayd脹r脹l脹r. Bu aamada yenilik巽i 端lke hala bir miktar mal 端retir. 37
3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 4. aamada mal脹n lisans脹n脹 alan d端端k maliyetli yeni 端reticilerin ihracat piyasalar脹n脹 ele ge巽irmeleri ile yenilik巽i 端lkenin ihracat h脹z脹 kesilir. 38
3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 Yenilik巽i 端lkenin i巽 piyasas脹 yerli 端retim yerine ithalatla kar脹lanmaya balan脹nca 5. aamaya ge巽ilmi olur. Art脹k teknoloji d端nya 端lkelerinde t端m端yle yay脹lm脹 ve 端retimi s脹n脹rland脹ran lisanslar sona ermitir. Yerli end端stri i巽 ve d脹 piyasalar脹 kaybettik巽e yurti巽i 端retim h脹zla d端er. 39
3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 Nihayet yenilik巽i 端lke kendi i巽 piyasas脹nda da tamamen devre d脹脹 b脹rak脹l脹nca 端r端n d旦nemleri tamamlanm脹 40
4. TERC聴HLERDE BENZERL聴K TEOREM聴 Bu teorem homojen olmayan sanayi 端r端nleri ticaretini konu al脹r. Bu mallar脹n ticareti 端retim maliyetlerinden 巽ok, 端lkeler aras脹ndaki zevk ve tercihlerin benzerliine yani talep koullar脹na bal脹d脹r. Zevk ve tercihleri belirleyen temel etken de g旦receli gelir d端zeyleridir. 41
5. LEK EKONOM聴LER聴 TEOREM聴 l巽ek ekonomileri i巽in i巽sel ve d脹sal tasarruflar脹n olmas脹 端lkelerin bu t端r end端strilerde uzmanlamalar脹 i巽in daha g端巽l端 bir tevik salar. lke, i巽 piyasada t端keticilerin sat脹n alacaklar脹 巽ok say脹daki maldan az miktarda 端retmek yerine, 旦l巽ek ekonomilerine sahip birka巽 end端stri 端zerinde uzmanlamaya gider ve ihtiyac脹 olan dier mallar脹 d脹ar脹dan ithal eder. B旦ylece 旦l巽ek ekonomileri maliyetleri d端端rerek, 端retim ve zevkler y旦n端nden birbirine benzer 端lkeler aras脹nda bile karl脹 d脹 ticaret yapma imkan脹 salar. 42
6. MONOPOLL REKABET TEOREM聴 G端n端m端zde ticaret homojen deil farkl脹lat脹r脹lm脹 mallar脹n al脹m sat脹m脹n脹 kapsar. Oysa fakt旦r donat脹m脹 teorisi mallar脹n homojen olduunu kabul eder. Homojenlik varsay脹m脹 tam rekabet varsay脹m脹n脹n bir sonucudur. Bu durumda 端lkenin ayn脹 mal脹 hem ihra巽 hem de ithal etmesi m端mk端n deildir. Ancak ger巽ek hayatta 旦zellikle sanayi mallar脹n脹n b端y端k 巽ounluu homojen deildir. 43
D端nya ticareti geleneksel anlamda end端striler aras脹 ticaret bi巽iminde d端端n端lmesine ramen, g端n端m端zde as脹l end端stri i巽i ticaret a脹rl脹k ta脹maktad脹r. End端stri i巽i ticaret iki y旦nl端 ticaret olarak da bilinir. Monopoll端 rekabet teoremi, sanayi mallar脹 端zerindeki iki y旦nl端 ticaret olay脹n脹 旦l巽ek ekonomileri ile a巽脹klar. 44
Buna g旦re sanayi kesiminde firmalar 巽ounlukla 旦l巽ee g旦re artan verim koullar脹na 巽al脹脹rlar. Bunun doal sonucu monopoll端 rekabet piyasalar脹n脹n ortaya 巽脹kmas脹d脹r. Sanayi kesiminde az 巽ok birbirinden farkl脹lat脹r脹lm脹 mallar 端reten 巽ok say脹da firma bulunmas脹 bunun g旦stergesidir. l巽ek ekonomilerinden yararlanma d端端ncesi her firma veya 端retim tesisini 巽ok say脹da farkl脹 t端r veya tipte mal 端retmek yerine yaln脹z bir ya da birka巽 t端r 端zerinde 端retim yapmaya zorlar. 45
retim az say脹daki t端r veya stil 端zerinde toplan脹nca uzmanlamaya gidilir, daha etkin makineler kullan脹l脹r ve 旦l巽ek ekonomilerinden yararlan脹l脹r. B旦ylece 端lke s旦z konusu t端r端n ihracat巽脹s脹 durumuna gelirken dier tipleri de d脹ar脹dan ithal eder. 46
H-O teoremi uluslar aras脹 ticareti kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端klere, ya da fakt旦r donat脹m脹ndaki farkl脹l脹klara dayand脹r脹r. Oysa Monopolc端 Rekabet hipotezinde, end端stri i巽i ticaret mal fakl脹lat脹rmas脹 ve 旦l巽ek ekonomileri ile a巽脹klanmaktad脹r. Buna g旦re, 端lkeler aras脹ndaki fakt旦r donat脹mlar脹 ne derece farkl脹 ise, kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端klere bal脹 end端striler aras脹 ticaret de o derece b端y端k olur. 47
Bu ise fakt旦r donat脹m脹 teorisi ya da kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端klerin daha 巽ok sanayilemi 端lkelerle az gelimi 端lkeler aras脹ndaki ticareti a巽脹klamakta baar脹l脹 olaca脹 anlam脹na gelir. Tersine, monopolc端 rekabet hipotezi de ayn脹 fakt旦r donat脹m脹na sahip sanayilemi 端lkelerin kendi aralar脹nda youn olarak ger巽ekletirdikleri iki y旦nl端 ticareti a巽脹klamada kullan脹labilecek bir teoridir. 48
TAIMA G聴DERLER聴 VE DI T聴CARET 意掘或檎聴皆聴 Ta脹ma giderlerinin analize kat脹lmas脹 durumunda d脹 ticaretin yap脹labilmesi ticaret 旦ncesi iki 端lke aras脹ndaki fiyat fark脹n脹n ta脹ma masraflar脹ndan b端y端k olmas脹na bal脹d脹r. Bu koula uyan mallara ticari mallar, uymayanlara da ticaret d脹脹 mallar denir. 49
Ta脹ma masraflar脹 ticaretin hacmini etkiler Kurulu yerlerinin se巽iminde etkili olur Kaynaa y旦nelimli Piyasaya y旦nelimli Serbest end端striler. S脹n脹r ticaretinin nedeni de ta脹ma masraflar脹d脹r. 50
EVRE STANDARTLARI VE ULUSLAR ARASI T聴CARET 意掘或檎聴皆聴 evre standartlar脹 kirlilik yapan sanayilerin az gelimi ya da gelimekte olan 端lkelere kayd脹r脹lmas脹 ile sonu巽lanm脹t脹r. 51

More Related Content

Bolum 3

  • 1. NC BLM FAKTR DONATIMI 意掘或檎聴皆聴
  • 2. FAKTR DONATIMI 意掘或檎聴皆聴 (Factor Endowment Theory) Kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端kler teorisi uluslararas脹 emek verimliliindeki farkl脹l脹klar脹n nedeni 端zerinde durmamaktad脹r. Bu a巽脹k, Eli Heckscherin, 1919 y脹l脹nda yay脹nlanan fakt旦r oranlar脹 teorisi makalesi Bertil Ohlinin 1933 y脹l脹nda yay脹nlanan B旦lgeleraras脹 Ticaret ve Uluslar aras脹 Ticaret adl脹 kitab脹 ile giderilmitir. Fakt旦r Donat脹m脹 Teorisi bu nedenle Heckscher-Ohlin Teorisi olarak da adland脹r脹lmaktad脹r. 2
  • 3. TEOR聴DEN IKARTILAN TEMEL SONU Teorinin ana d端端ncesi: Bir 端lke hangi 端retim fakt旦r端ne zengin olarak sahipse, 端retimi o fakt旦r端 youn bi巽imde gerektiren mallarda kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端e sahiptir. 3
  • 4. TEOR聴DEN IKARTILAN TEMEL SONU Teorinin dayand脹脹 iki ana varsay脹m: lkeler fakt旦r donat脹mlar脹 bak脹m脹ndan birbirinden farkl脹d脹r. Mallar fakt旦r younluklar脹 ya da nisbi fakt旦r younluklar脹 a巽脹s脹ndan farkl脹l脹k g旦sterir. Yani baz脹 mallar脹n 端retimi emee oranla daha fazla sermaye, ya da tersine, sermayeye oranla daha fazla emek gerektirirler. Dier varsay脹mlar: Bir mal脹n 端retim fonksiyonu b端t端n 端lkelerde ayn脹d脹r. retimde 旦l巽ee g旦re sabit verim koullar脹 ge巽erlidir lkelerin talep koullar脹 birbirinin benzeridir. 4
  • 5. BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI 1- Fakt旦r Donat脹m脹 I- Fiziki Tan脹mlama retim fakt旦rlerinin fiziki miktarlar脹 ya da fakt旦r stoku ile tan脹mlan脹r. Arz y旦n端 ile ele al脹r. lkelerin sermaye stoku / emek stoku oranlar脹 kar脹lat脹r脹l脹r. CA CT C: Sermaye T: T端rkiye > L: Emek A: Almanya LA LT HESAPLANMASI PRAT聴KTE ZORDUR. Farkl脹 nitelikte ve deiik y脹llarda yap脹lm脹 sermaye tesislerinin deerlendirilmesi g端巽t端r. Farkl脹 eitim ve becerilere sahip emek t端rlerinin ortak bir paydaya ifade edilmesinin zordur. 5
  • 6. BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI 1- Fakt旦r Donat脹m脹 II- Ekonomik Tan脹mlama Fakt旦r fiyatlar脹 ile tan脹mlan脹r. Hem arz hem de talep y旦n端 ele al脹n脹r. 聴ki 端lke aras脹ndaki aras脹ndaki rant / 端cret oranlar脹 kar脹lat脹r脹l脹r. PL : Emein bedeli, 端cret PC : Sermayeyi kullanman脹n bedeli, faiz-rant PC A < PC T PL PL T A Eitsizlik, Almanyada sermayenin g旦receli fiyat脹n脹n T端rkiyeden daha d端端k olmas脹 anlam脹na gelir. T端rkiye emee, Almanyan脹n sermayeye zengin olarak sahip olmas脹 demektir. 6
  • 7. BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI 2- Fakt旦r Younluu Serma Bir mal脹n 端retiminde ye F2 kullan脹lan girdilerle elde F1 edilen 端r端nler M1 aras脹ndaki teknik ilikiye F Motor 端retim fonksiyonu denir. M D1 retim fonksiyonu e D Tekstil 端r端n erileri ile g旦sterilir. F2 O F1 F Bir fakt旦r端n belirli bir Grafik 1: 聴ki Mal retimi Durumunda Emek 旦l巽端de 旦teki fakt旦r端n Fakt旦r Younluklar脹 yerine kullan脹labildii motor ve tekstil e 端r端n erileri ekildeki gibi orijine d脹 b端keydir. 7
  • 8. BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI 2- Fakt旦r Younluu Serma Fakt旦r fiyatlar脹 FF olmas脹 ye durumunda F2 F1 OMnin eimi : Motordaki emek M1 sermaye oran脹 F Motor ODnin eimi : Tekstildeki emek M sermaye oran脹 D1 OMnin ODye g旦re dik olmas脹, FF D Tekstil veri fakt旦r fiyat脹ndan motorun F2 tekstile g旦re daha sermaye F1 F youndur. O Emek Grafik 1: 聴ki Mal retimi Durumunda Fakt旦r Younluklar脹 Fakt旦r fiyatlar脹 FFden F1F1(=F2F2) seviyesine y端kselmesi (Sermayenin ucuzlamas脹) sonucu sermaye- emek younluklar脹, motor i巽in OM1 ve tekstil i巽in OD1e y端kselir. 8
  • 9. BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI 2- Fakt旦r Younluu Serma Her iki mal脹n 端retimi de daha ye F2 sermaye youn duruma F1 gelmitir. Maliyet M1 minimizasyonu gereince F Motor ucuzlayan sermaye fakt旦r端 M pahal脹laan emek fakt旦r端 D1 yerine ge巽mitir. D Tekstil Heckscker-Ohlin Teorisinin F2 F1 F temel sonucunun ortaya O Emek 巽脹kabilmesi i巽in gerekli Grafik 1: 聴ki Mal retimi Durumunda koullardan birisi de, fakt旦r Fakt旦r Younluklar脹 fiyatlar脹 deitiinde mallar脹n fakt旦r younluklar脹n脹n tersine d旦nmemesi gerekir. 9
  • 10. BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI Fakt旦r Younluunun Tersine D旦nmesi Sermaye Motor Fakt旦r Tekstil younluklar脹n脹n F1 tersine d旦nmemesi i巽in iki M1 mal脹n e 端r端n erilerinin yaln脹z K bir noktada T1 F1 F2 T2 L Tekstil Motor kesimesi gerekir. ekilde K ve L gibi M2 F2 O Emek Grafik 2: Fakt旦r Younluunun Tersine D旦nmesi iki noktada kesimektedir. 10
  • 11. BAZI KAVRAMLARIN AIKLANMASI Fakt旦r Younluunun Tersine D旦nmesi Sermaye Grafikte fakt旦r fiyatlar脹n脹n Motor F1F1 olmas脹 durumunda Tekstil sermaye emek younluu motorda OM1, tekstilde F1 OT1 dorular脹 ile g旦sterilir. M1 K Fakt旦r fiyatlar脹 F2F2 olacak ekilde deimesi T1 (emein ucuzlamas脹) Tekstil durumunda motor emek F1 F2 L youn, tekstil ise sermaye T2 M2 F2 Motor youn bir mal durumuna O Emek gelmektedir. Grafik 2: Fakt旦r Younluunun Tersine D旦nmesi 11
  • 12. TEOR聴N聴N ANAL聴T聴K YOLDAN KANITLANMASI Motor Hat脹rlatma: Teoride 端lkelerin fakt旦r donat脹mlar脹 farkl脹, 端retim A teknolojileri ayn脹d脹r. AA : Almanyan脹n 端retim T olanaklar脹 erisidir ve motor 端retimi sermaye youn olduu i巽in motor ekseni y旦n端nde i1 i2 daha uzundur. F FT O A A T Tekstil TT : T端rkiyenin 端retim Grafik 3:Heckscher-Ohlin Modelinin olanaklar脹 erisidir ve tekstil Teorik Kan脹tlanmas脹 端retimi emek youn olduu i巽in tekstil ekseni y旦n端nde daha uzundur. 12
  • 13. TEOR聴N聴N ANAL聴T聴K YOLDAN KANITLANMASI Motor Teori dier 旦nemli varsay脹m脹 da talep koullar脹n脹n 端lkeler A aras脹nda benzer oluudur. Bu nedenle kay脹ts脹zl脹k erileri DA hem Almanyan脹n hem de T端rkiyenin talep koullar脹n脹 T g旦sterir. DT i2 D脹 ticarete balamadan i1 旦nce F FT A T O A Tekstil Almanyan脹n denge noktas脹 Grafik 3:Heckscher-Ohlin Modelinin Teorik Kan脹tlanmas脹 DA ve i巽 fiyat oran脹 FA d脹r. T端rkiyenin denge noktas脹 DT ve i巽 fiyat oran脹 FT dir. 13
  • 14. TEOR聴N聴N ANAL聴T聴K YOLDAN KANITLANMASI Motor Bu durum, Almanyada motorun T端rkiyeye g旦re A daha ucuz (tekstilin pahal脹) olduunu g旦sterir. DA T Bir baka deyile, T端rkiyede tekstilin Almanyaya g旦re daha ucuz (motorun pahal脹) DT i2 olduunu g旦sterir. i1 F FT O A A T Tekstil Bu sonuca ulamada 端lkeler aras脹 talep koullar脹n脹n Grafik 3:Heckscher-Ohlin Modelinin Teorik Kan脹tlanmas脹 benzerlii varsay脹m脹 旦nemlidir. 14
  • 15. HECKSCHER-OHLIN MODEL聴NDEN IKARTILAN TEOREMLER 1- Fakt旦r Donat脹m脹 Teorisi Her 端lke zengin olarak sahip bulunduu fakt旦r端 youn bi巽imde kullanan mallar脹n 端retiminde kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端e sahip olur. 2- Fakt旦r Fiyatlar脹 Eitlii Teoremi Serbest ticaret, 端lkeler aras脹ndaki fakt旦r fiyatlar脹n脹 eitler. Uluslararas脹 fakt旦r hareketlilii ile ayn脹 etkiye sahiptir. 3- Stolper-Samuelson Teoremi Serbest ticaretin 端lkenin bol olarak sahip olduu fakt旦r端n reel gelirini y端kseltir. K脹t fakt旦r端n gelirini ise d端端r端r. 4- Rybczynski Teoremi Tam 巽al脹ma koullar脹 alt脹nda, yaln脹z bir fakt旦r端n arz脹 art脹nca, bu fakt旦r端 youn olarak kullanan mal脹n 端retimi artar, arz脹 sabit kalan fakt旦r端 youn olarak kullanan mal脹n 端retimi azal脹r. 15
  • 16. 1- FAKTR F聴YATLARI E聴TL聴聴 TEOREM聴 Teorem, serbest mal ticareti yoluyla 端lkeler aras脹 fakt旦r fiyatlar脹 eitlii nas脹l salan脹r? sorusunu yan脹tlamay脹 ama巽lar. Klasiklere ait olan, 端retim fakt旦rlerinin 端lke i巽inde tam hareketli, 端lkeler aras脹nda tam hareketsiz oluu, varsay脹m脹 Heckscher-Ohlin modelinde de ge巽erlidir. Modele g旦re her 端lke bol olarak sahip olduu 端retim fakt旦r端ne youn bir ekilde ihtiya巽 duyan mallarda uzmanlamaya gider. T端rkiye emek-youn olan tekstil, Almanya ise sermaye- youn motor 端retiminde uzmanlamaya gider. 16
  • 17. 1- FAKTR F聴YATLARI E聴TL聴聴 TEOREM聴 T端rkiye motor 端retimini k脹sarak kaynaklar脹n脹 tekstile aktar脹r. Motor 端retiminin k脹s脹lmas脹ndan dolay脹 a巽脹a 巽脹kan i g端c端 tekstil 端retiminde kolayca 巽al脹abilirken, sermaye fakt旦r端n端n bu sekt旦rde istihdam olanaklar脹 daha k脹s脹tl脹d脹r. Genileyen tekstil 端retimi sonucunda ig端c端 h脹zla y端kselirken sermaye talebi daha az artar. Fakt旦r fiyatlar脹 端cretler lehine (端cretler y端kselir) faiz aleyhine (faizler d端er) deiir. 17
  • 18. 1- FAKTR F聴YATLARI E聴TL聴聴 TEOREM聴 Almanya Tekstil 端retimini k脹sarak kaynaklar脹n脹 motor 端retimine aktar脹r. Tekstil 端retiminin k脹s脹lmas脹ndan dolay脹 bol miktarda emek a巽脹a 巽脹kar. A巽脹a 巽脹kan sermaye motor 端retiminde kolayca istihdam edilir. Sermayeye g旦re ig端c端 ucuzlar. 18
  • 19. 2- STOLPER-SAMUELSON GEL聴R DAILIMI TEOREM聴 Teoremden 旦nce , serbest ticaret 端lkede yaayanlar脹n t端m端n端n yarar脹na, korumac脹l脹k ise zarar脹nad脹r g旦r端端 hakimdir. Teoreme g旦re serbest ticaret ihracat end端strilerinde youn kullan脹lan fakt旦r端n lehinedir. Korumac脹l脹k ise ithalata rakip end端stride youn olarak kullan脹lan fakt旦r端n lehinedir. 19
  • 20. 2- STOLPER-SAMUELSON GEL聴R DAILIMI TEOREM聴 Sermaye zengini bir 端lkeyi ele alal脹m. Sermaye-youn mallar ihra巽 eden, emek youn mallar ithal eden bu 端lkede, ithal mallar脹 端zerine g端mr端k tarifesi konulsun. Emek-youn mallar脹n fiyatlar脹, sermaye-youn mallar脹n i巽 fiyatlar脹na oranla artar. Dolay脹s脹yla bu end端stride 巽al脹an i巽ilerin reel 端cretleri artar. G端mr端k tarifesi konulan mal脹n benzerlerinin yurti巽i 端retimi artarken, ihra巽 mal脹n脹n 端retimi daral脹r. Emein geliri olan 端cret, sermayenin geliri olan faizden daha h脹zla artar. Ucuzlayan sermaye pahal脹laan emein yerine ikame edilir retimde her emek birimi daha fazla sermaye ile birletirildii i巽in emein verimlilii ve dolay脹s脹yla reel 端cretlerde art脹 salanm脹 olur. 20
  • 21. 2- STOLPER-SAMUELSON GEL聴R DAILIMI TEOREM聴 Modele g旦re, g端mr端k tarifeleri uluslar aras脹 uzmanlamadan yararlanmay脹 ve ulusal geliri d端端r端r. Fakat ulusal gelir i巽inde 端cretlerin pay脹 artar, sermayenin d端er. G端mr端k tarifeleri, yurti巽i 端retici ve t端keticiler a巽脹s脹ndan ithalata rakip mallar脹 fiyat脹n脹, ihra巽 mallar脹n脹n fiyat脹na oranla y端kselttii s端rece teorem ge巽erlidir. G端mr端k tarifeleri bu fiyat oran脹n脹 d端端r端rse teorem ge巽erliliini yitirir. (Metzler Paradoksu) 21
  • 22. 2- STOLPER-SAMUELSON GEL聴R DAILIMI TEOREM聴 Metzler Paradoksu, g端mr端k tarifesi koyan 端lkenin b端y端k 端lke olmas脹 durumunda ge巽erlidir. Pazar pay脹n脹 kaybetmek istemeyen k端巽端k 端lke sat脹 fiyatlar脹n脹 d端端rebilir. B旦ylece g端mr端k tarifesi koyan 端lkenin ithalat fiyatlar脹n脹n ve ithalata rakip mallar脹n脹n fiyatlar脹n脹n d端mesine neden olur. 22
  • 23. 3- RYBCZYNSKI TEOREM聴 M otor 聴ki mall脹 ve iki fakt旦rl端 F bir modelde, tam 巽al脹ma koullar脹 F1 alt脹nda eer tek bir fakt旦r端n arz脹 M0 E0 art脹r脹lacak olursa, onu M1 E1 youn olarak kullanan F F1 malda 端retim geniler, dier malda ise O T0 T1 Tekstil Grafik 11: T端ketim ve retim Kazan巽lar脹 daral脹r. 23
  • 24. 3- RYBCZYNSKI TEOREM聴 T端rkiye emek-zengin bir M otor 端lkedir. Sermaye stoku F sabitken, emek stokunun F1 arts脹n. Artan emek tekstil sekt旦r端nde 巽al脹t脹r脹l脹r. retim teknolojisi gerei bir E0 miktar da sermayeye ihtiya巽 M0 duyulmaktad脹r. M1 E1 Sermaye ihtiyac脹, sermaye F1 youn motor end端strisinden kar脹lan脹r. F O T0 T1 Tekstil Grafik 11: T端ketim ve retim Kazan巽lar脹 Tekstil 端retimi genilerken, motor 端retimi daralm脹 olur. 24
  • 25. 3- RYBCZYNSKI TEOREM聴 Grafie g旦re balang脹巽ta M otor 端retim dengesi E0 d脹r. F Emekteki art脹 sonucu 端retim F1 olanaklar脹 d脹a doru geniler ve yeni 端retim dengesi E1 olur. D脹 ticaret hadlerinin sabit kalmas脹 (FF=F1F1) varsay脹m脹 M0 E0 alt脹nda Emek fakt旦r端ndeki art脹 M1 E1 (sermaye sabit) sonucu F1 F O T0 T1 Tekstil Tekstil 端retimi T0-T1 kadar Grafik 11: T端ketim ve retim Kazan巽lar脹 artm脹 Motor 端retimi M0-M1 kadar azalm脹 25
  • 26. TEOR聴N聴N TEST ED聴LMES聴 : LEONTIEF PARADOKSU Heckscher-Ohlin modeli Salam bir mant脹k yap脹s脹na dayan脹r. Matematik ve geometrik y旦ntemlerin uygulanmas脹na elverilidir. D脹 ticareti, 端lkelerin fakt旦r donat脹m脹 ve 端retim teknolojisi gibi en yal脹n 旦zelliklerine balar. Teori aa脹daki sorunlara a巽脹kl脹k getirir. Kalk脹nman脹n d脹 ticarete etkileri Uluslar aras脹 fakt旦r ak脹mlar脹n脹n nedenleri D脹 ticaretin gelir da脹l脹m脹na etkileri Test edilebilir hipotezlerin kurulmas脹na imkan verir. 26
  • 27. TEOR聴N聴N TEST ED聴LMES聴 : LEONTIEF PARADOKSU Fakt旦r donat脹m脹 teorisi uzun bir s端re mallar脹 fakt旦r bileimlerine ay脹racak bir teknik bilinmedii i巽in test edilememitir. Leontief, 1930lu y脹llarda girdi-巽脹kt脹 (input-output) tablosu denilen teknii gelitirmi ve mallar脹 emek-sermaye bileimlerine ay脹rm脹t脹r. Leontief, Amerikan脹n t端m d脹 d端nya ile olan ticaretini ele alm脹, ihracat ve ithalatta bir milyon dolar deerinde temsili mal balyalar脹 oluturmutur. Mal balyalar脹, bileimi ihracat ve ithalatta ayn脹 olan mal bileimlerini g旦sterir. 27
  • 28. TEOR聴N聴N TEST ED聴LMES聴 : LEONTIEF PARADOKSU Yap脹lan 巽al脹ma sonucunda Amerika emek-youn mallar ihra巽 edip, sermaye-youn mallar ithal eden bir 端lke olarak 巽脹km脹t脹r. Beklenenin aksine 巽脹kan bu duruma Leontief Paradoksu denilmitir. Leontief, 巽elikinin nedenini 旦yle a巽脹klar: Amerikan toplumunun 端st端n giriimcilik, y旦neticilik, eitim gibi 旦zellikleri nedeniyle, Amerikan i巽ileri d端nyan脹n dier 端lkelerindeki i巽ilere g旦re 端st端n niteliktedir. Ayn脹 sermaye ara巽lar脹 ile 巽al脹m脹 olsalar bile verimlilikleri y端ksektir. Bir Amerikan i巽isi, 端巽 yabanc脹 i巽iye bedeldir. .bu nedenle Amerikan脹n emek stokunu bulmak i巽in mevcut stoku 端巽 ile 巽arpmak gerekir. 28
  • 29. TEOR聴N聴N TEST ED聴LMES聴 : LEONTIEF PARADOKSU Leontiefin 巽al脹mas脹na eletriler: al脹man脹n sava脹n hemen sonras脹ndaki y脹l i巽in yap脹lm脹 olmas脹 Hesaplamalarda kullan脹lan sermaye katsay脹lar脹n脹n g端venilir olmad脹脹 Sadece emek ve sermaye fakt旦rleri dikkate al脹nm脹, doal kaynaklar g旦zard脹 edilmitir. 29
  • 30. YEN聴 TEOREMLER 1. Nitelikli ig端c端 teoremi 2. Teknoloji a巽脹脹 teoremi 3. r端n d旦nemleri teoremi 4. Tercihlerde benzerlik teoremi 5. l巽ek ekonomileri teoremi 6. Monopolc端 rekabet teoremi 30
  • 31. 1. N聴TEL聴KL聴 聴GC TEOREM聴 Belirli t端rdeki mesleki veya nitelikli ig端c端 bak脹m脹ndan zengin 端lkeler, 端retimi b端y端k 旦l巽端de bu fakt旦rlere bal脹 olan mallarda uzmanla脹rlar. te yandan niteliksiz emee bol olarak sahip bulunan 端lkeler ise, youn bi巽imde niteliksiz emei i巽eren mallar脹n 端retiminde 端st端nl端e sahiptir. 31
  • 32. 2. TEKNOLOJ聴 AII TEOREM聴 Sanayilemi 端lkeler aras脹ndaki ticaretin b端y端k bir b旦l端m端 yeni mal ve 端retim s端re巽lerine dayal脹d脹r. Bunlar 巽ounluu ileri sanayilemi 端lkelerde kurulu bulunan yenilik巽i firmalar taraf脹ndan gelitirilir. Yenilikler, patent ve fikri m端lkiyet haklar脹 yasalar脹 ile korunur. Yenilii ilk kez bulan firma onun monopolc端s端 olur. 32
  • 33. Bu hipoteze g旦re, yeni bir mal veya 端retim s端reci bulan sanayilemi 端lkeler, bu mallar脹n ilk ihracat巽脹lar脹 olurlar. Ancak zamanla teknoloji taklit yoluyla, ya da zamanla serbest bir mal durumuna gelerek 旦teki 端lkelerin ellerine ge巽tikten sonra, o 端lkeler emein ucuzluu veya doal kaynak 端st端nl端kleri nedeniyle s旦z konusu mal脹 ilk icat eden 端lkelerden daha ucuza 端retirler. B旦ylece ad脹 ge巽en mal, daha az gelimi durumdaki bu 端lkeler taraf脹ndan ihra巽 olunmaya balar. Mal脹 ilk icat edenler bu 端lkelerle rekabet edemedikleri i巽in onu imdi d脹ar脹dan ithal ederler. 33
  • 34. 3. r端n d旦nemleri teoremi Bu hipotez, teknoloji a巽脹脹 hipotezinin genelletirilmi ve gelitirilmi eklidir. Buna g旦re, teknolojik yenilikler ve yeni mallar脹n gelitirilmesi ileri sanayilemi 端lkelerde oluur. Bu durum y端ksek derecede eitilmi ig端c端n端n ve AR GE ye yap脹lan y端ksek yat脹r脹m脹n bir sonucudur. 34
  • 35. 3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 Bu hipoteze g旦re 1. aamada yeni mal脹n 端retimi ufak 巽aptad脹r ve i巽 piyasaya y旦neliktir. 35
  • 36. 3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 2. aamada 端r端n hemen hemen tam olarak olgunlam脹t脹r. Sat脹lar 旦nce i巽 piyasaya y旦neliktir sonra ihracata balan脹r. 36
  • 37. 3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 3. aamada 端retim teknolojisi standartla脹r. Yenilik巽i firma i巽te ve d脹ta teknoloji lisans脹 vermeyi karl脹 bulmaya balar. Standart 端retimin maliyetini d端端rmek i巽in 端retim 旦teki 端lkelere kayd脹r脹l脹r. Bu aamada yenilik巽i 端lke hala bir miktar mal 端retir. 37
  • 38. 3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 4. aamada mal脹n lisans脹n脹 alan d端端k maliyetli yeni 端reticilerin ihracat piyasalar脹n脹 ele ge巽irmeleri ile yenilik巽i 端lkenin ihracat h脹z脹 kesilir. 38
  • 39. 3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 Yenilik巽i 端lkenin i巽 piyasas脹 yerli 端retim yerine ithalatla kar脹lanmaya balan脹nca 5. aamaya ge巽ilmi olur. Art脹k teknoloji d端nya 端lkelerinde t端m端yle yay脹lm脹 ve 端retimi s脹n脹rland脹ran lisanslar sona ermitir. Yerli end端stri i巽 ve d脹 piyasalar脹 kaybettik巽e yurti巽i 端retim h脹zla d端er. 39
  • 40. 3. r端n d旦nemleri teoremi Miktar Aama I Aama II Aama III Aama IV Aama V T端ketim 聴hracat 聴thalat Yenilik巽i retim lke retim Taklit巽i 聴hracat T端ketim lke 聴thalat O Zaman Grafik 5: r端n D旦nemi Aamalar脹 Nihayet yenilik巽i 端lke kendi i巽 piyasas脹nda da tamamen devre d脹脹 b脹rak脹l脹nca 端r端n d旦nemleri tamamlanm脹 40
  • 41. 4. TERC聴HLERDE BENZERL聴K TEOREM聴 Bu teorem homojen olmayan sanayi 端r端nleri ticaretini konu al脹r. Bu mallar脹n ticareti 端retim maliyetlerinden 巽ok, 端lkeler aras脹ndaki zevk ve tercihlerin benzerliine yani talep koullar脹na bal脹d脹r. Zevk ve tercihleri belirleyen temel etken de g旦receli gelir d端zeyleridir. 41
  • 42. 5. LEK EKONOM聴LER聴 TEOREM聴 l巽ek ekonomileri i巽in i巽sel ve d脹sal tasarruflar脹n olmas脹 端lkelerin bu t端r end端strilerde uzmanlamalar脹 i巽in daha g端巽l端 bir tevik salar. lke, i巽 piyasada t端keticilerin sat脹n alacaklar脹 巽ok say脹daki maldan az miktarda 端retmek yerine, 旦l巽ek ekonomilerine sahip birka巽 end端stri 端zerinde uzmanlamaya gider ve ihtiyac脹 olan dier mallar脹 d脹ar脹dan ithal eder. B旦ylece 旦l巽ek ekonomileri maliyetleri d端端rerek, 端retim ve zevkler y旦n端nden birbirine benzer 端lkeler aras脹nda bile karl脹 d脹 ticaret yapma imkan脹 salar. 42
  • 43. 6. MONOPOLL REKABET TEOREM聴 G端n端m端zde ticaret homojen deil farkl脹lat脹r脹lm脹 mallar脹n al脹m sat脹m脹n脹 kapsar. Oysa fakt旦r donat脹m脹 teorisi mallar脹n homojen olduunu kabul eder. Homojenlik varsay脹m脹 tam rekabet varsay脹m脹n脹n bir sonucudur. Bu durumda 端lkenin ayn脹 mal脹 hem ihra巽 hem de ithal etmesi m端mk端n deildir. Ancak ger巽ek hayatta 旦zellikle sanayi mallar脹n脹n b端y端k 巽ounluu homojen deildir. 43
  • 44. D端nya ticareti geleneksel anlamda end端striler aras脹 ticaret bi巽iminde d端端n端lmesine ramen, g端n端m端zde as脹l end端stri i巽i ticaret a脹rl脹k ta脹maktad脹r. End端stri i巽i ticaret iki y旦nl端 ticaret olarak da bilinir. Monopoll端 rekabet teoremi, sanayi mallar脹 端zerindeki iki y旦nl端 ticaret olay脹n脹 旦l巽ek ekonomileri ile a巽脹klar. 44
  • 45. Buna g旦re sanayi kesiminde firmalar 巽ounlukla 旦l巽ee g旦re artan verim koullar脹na 巽al脹脹rlar. Bunun doal sonucu monopoll端 rekabet piyasalar脹n脹n ortaya 巽脹kmas脹d脹r. Sanayi kesiminde az 巽ok birbirinden farkl脹lat脹r脹lm脹 mallar 端reten 巽ok say脹da firma bulunmas脹 bunun g旦stergesidir. l巽ek ekonomilerinden yararlanma d端端ncesi her firma veya 端retim tesisini 巽ok say脹da farkl脹 t端r veya tipte mal 端retmek yerine yaln脹z bir ya da birka巽 t端r 端zerinde 端retim yapmaya zorlar. 45
  • 46. retim az say脹daki t端r veya stil 端zerinde toplan脹nca uzmanlamaya gidilir, daha etkin makineler kullan脹l脹r ve 旦l巽ek ekonomilerinden yararlan脹l脹r. B旦ylece 端lke s旦z konusu t端r端n ihracat巽脹s脹 durumuna gelirken dier tipleri de d脹ar脹dan ithal eder. 46
  • 47. H-O teoremi uluslar aras脹 ticareti kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端klere, ya da fakt旦r donat脹m脹ndaki farkl脹l脹klara dayand脹r脹r. Oysa Monopolc端 Rekabet hipotezinde, end端stri i巽i ticaret mal fakl脹lat脹rmas脹 ve 旦l巽ek ekonomileri ile a巽脹klanmaktad脹r. Buna g旦re, 端lkeler aras脹ndaki fakt旦r donat脹mlar脹 ne derece farkl脹 ise, kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端klere bal脹 end端striler aras脹 ticaret de o derece b端y端k olur. 47
  • 48. Bu ise fakt旦r donat脹m脹 teorisi ya da kar脹lat脹rmal脹 端st端nl端klerin daha 巽ok sanayilemi 端lkelerle az gelimi 端lkeler aras脹ndaki ticareti a巽脹klamakta baar脹l脹 olaca脹 anlam脹na gelir. Tersine, monopolc端 rekabet hipotezi de ayn脹 fakt旦r donat脹m脹na sahip sanayilemi 端lkelerin kendi aralar脹nda youn olarak ger巽ekletirdikleri iki y旦nl端 ticareti a巽脹klamada kullan脹labilecek bir teoridir. 48
  • 49. TAIMA G聴DERLER聴 VE DI T聴CARET 意掘或檎聴皆聴 Ta脹ma giderlerinin analize kat脹lmas脹 durumunda d脹 ticaretin yap脹labilmesi ticaret 旦ncesi iki 端lke aras脹ndaki fiyat fark脹n脹n ta脹ma masraflar脹ndan b端y端k olmas脹na bal脹d脹r. Bu koula uyan mallara ticari mallar, uymayanlara da ticaret d脹脹 mallar denir. 49
  • 50. Ta脹ma masraflar脹 ticaretin hacmini etkiler Kurulu yerlerinin se巽iminde etkili olur Kaynaa y旦nelimli Piyasaya y旦nelimli Serbest end端striler. S脹n脹r ticaretinin nedeni de ta脹ma masraflar脹d脹r. 50
  • 51. EVRE STANDARTLARI VE ULUSLAR ARASI T聴CARET 意掘或檎聴皆聴 evre standartlar脹 kirlilik yapan sanayilerin az gelimi ya da gelimekte olan 端lkelere kayd脹r脹lmas脹 ile sonu巽lanm脹t脹r. 51