際際滷

際際滷Share a Scribd company logo
Cognitieve gedragstherapie (CGT) bij insomnia Koen Titeca Dienst Psychiatrie, Psychosomatiek en Psychotherapie
BELGEN EN SLAAP 43% slaapt slecht 46% overdag slaperig 17% erkent risico te lopen in te dommelen achter het stuur 75% consulteert geen dokter
Fenomenologie slaap Circadiaans bij volwassenen en polyfasisch bij kinderen Toestand van verminderde motoriek Toestand met verminderde sensorische gewaarwording Men kan steeds gewekt worden
油
油
油
SLAAP EN LEEFTIJD
MELATONINE
油
Slaap en leeftijd Daling van nachtelijke TST Stijging inslaaptijd Daling diepe slaap Daling REM-slaap Verlaagde arousal drempel Fragmentatie van de slaap Dutje tijdens de dag  Advanced Sleep Phase Syndrome
Classificatie slaapstoornissen Insomnia Slaap gerelateerde ademhalingsstoornissen Hypersomnie van centrale oorsprong Circadiaanse ritme stoornissen Parasomnie Slaap gerelateerde bewegingsstoornissen Ge誰soleerde symptomen en normale varianten Andere slaapstoornissen International classification of sleep disorders, 2nd ed. American Academy of Sleep Med 2005.
Insomnia Herhaaldelijk optreden van moeilijkheden met Initi谷ren van slaap De duur van de slaap Het volhouden van de slaap De slaapkwaliteit Gevolgen de volgende dag Vermoeidheid, verlies aan energie, concentratieproblemen en irritatie
Klinisch significante  criteria Symptomen Moeilijkheden met inslapen  >30 min Doorslaapproblemen totaal >30 min Vroegochtend ontwaken <6,5 u slaap Niet herstellende nachtrust slaapeffici谷ntie <85% Frequentie min 3x/week Duur Situationele <1 maand Subacuut 1-6 maanden Chronisch >6 maanden
Insomnie diagnoses Transiente insomnie Psychofysiologische insomnie Paradoxale insomnie Idiopatische insomnie Insomnie t.g.v. psychiatrische stoornis Inadequate slaap/waak hygi谷ne Kinderinsomnie (gedragsmatig) Insomnie t.g.v. middelen Insomnie t.g.v. somatische aandoening NAO psychologisch en NAO medisch
Primaire insomnia Psychofysiologische insomnia Inadequate slaaphygi谷ne Idiopatische insomnia Paradoxale insomnia
Diagnose primaire insomnie INTAKE: EXCLUSIE  Medische oorzaken (pijn, longlijden, ZWS) Middelen (drugs, medicatie, veranderingen) Psychiatrisch (stemmings-, angst-, aanpassingsstoornis) Omgevingsfactoren (lawaai, jet-lag, ploegenarbeid, licht, temperatuur)
Zammit et al, 1999
Edinger and Means, 2005
Simon & VonKorff, 1997
Breslau et al, 1996
Suka et al, 2003 Mallon et al, 2002
油
Ontwikkeling van insomnia in de tijd Driefactoren van insomnia. Spielman & Glovinsky, 1991 Insomnia intensiteit Drempel voor klinische insomnie
Algemeen model van  langdurige slapeloosheid SLECHT SLAPEN LICHAMELIJKE OVERACTIVITEIT VERHOOGDE SPIERSPANNING EMOTIONELE EN COGNITIEVE OVERACTIVITEIT: zorgen maken, stress, angst VERKEERDE SLAAP- GEWOONTEN EN LEEFWIJZE Morin, 1993
DYSFUNCTIONELE COGNITIES Zich zorgen maken over slaaptekort Piekeren over de gevolgen Onrealistische verwachtingen Onterechte attributies GEVOLGEN Verstoring gemoedstoestand Vermoeidheid  Prestatietekorten Sociaal ongemak NIET AANGEPASTE GEWOONTES Te veel tijd in bed Onregelmatig slaapschema Dutjes overdag Activiteiten die niet passen bij slaap AROUSAL Emotioneel Cognitief/mentaal Fysiologisch/lichamelijk INSOMNIE
ABC van CGT A B C Gebeurtenissen De wereld Andere mensen Persoonlijke ervaringen Persoonlijke geschiedenis Toekomst Zelf Gedachten Attitudes Regels Eisen Opvattingen Beelden Betekenissen Emoties Gezonde gevoelens Ongezonde gevoelens Lich. gewaarwordingen Beven, hartkloppingen, Duizeligheid Gedragingen Opbouwende handelingen Zelfondermijnende handelingen Effect op je persoonlijk leven
Cognitieve gedragstherapie voor insomnia (CGT-I) Trainingsprogramma Individueel of in groep Combinatie van Kennis slaapfysiologie Cognitieve- en gedragsmatige technieken Evidence based  (Morin, 1993; Harvey & Tang, 2003) Aanpak van drie gebieden Kennis over de slaap Het gedrag Het denken Resultaat: 80% beter slapen en overdag zich beter voelen  (Harvey & Tang, 2003)
Doel CGT-I Uw slaappatroon optimaliseren Uw slaapgedrag optimaliseren Uw slaapomgeving optimaliseren Van tevoren gevormde overtuigingen overdenken Slaaphinderende gedachten uitdagen Positieve houdingen en gedachten versterken
Doel CGT-I Doorbreken vicieuze cirkel van slapeloosheid Concreet Beter slapen Betere kwaliteit van het leven Leren omgaan met slaapproblemen Vergroten zelfredzaamheid Basiselementen Correcte informatie over slaap Zelfinzicht in eigen slaap Veranderen van  slaapgedrag Leren ontspannen  Anders leren denken Afbouw slaapmedicatie Opvolgen proces door huiswerk
CGT-I Psycho-educatie Basisinformatie over  Slaap Slaapproblemen Slaaphygi谷ne Goed begrijpen waarom sommige zaken thuis anders dienen te worden aangepakt en hoe deze de slaapregulatie be誰nvloeden. Gedragsinterventies Cognitieve training
CGT-I Psycho-educatie Gedragsinterventies Gedragsanalyse = identificatie van niet aangepast gedrag en vervangen van dit gedrag Slaaprestrictie, stimuluscontrole en relaxatie Cognitieve training
CGT-I Psycho-educatie Gedragsinterventies Cognitieve training Relatie tussen denken  voelen  gedrag Emoties worden uitgelokt door perceptie op gebeurtenissen en daarmee gepaard gaande denkpatronen Identificatie  bespreken zoeken naar alternatieve gedachten  oefenen Doorbreken vicieuze cirkel destructieve gedachte >negatieve emotie>arousal>onaangepast gedrag>instandhouden insomnia
油
Edinger et al, 2001
Besluit Chronische slaapproblemen verdwijnen niet vanzelf  Gedragsverandering en anders gaan denken is hier op zijn plaats Therapeut: ondersteunende en inzichtgevende rol Klemtoon in behandeling op zelfredzaamheid CGT-I effectief voor individuele- en groepsbehandeling
油

More Related Content

Similar to CBT-I CGT-I (19)

Effectieve manieren om angst te behandelen slaapstoornis
Effectieve manieren om angst te behandelen slaapstoornisEffectieve manieren om angst te behandelen slaapstoornis
Effectieve manieren om angst te behandelen slaapstoornis
hamiltonpouchar
Cvs en fibromyalgie 9maart
Cvs en fibromyalgie 9maartCvs en fibromyalgie 9maart
Cvs en fibromyalgie 9maart
Kine Demonie
Cvs en fibromyalgie
Cvs en fibromyalgieCvs en fibromyalgie
Cvs en fibromyalgie
Kine Demonie
Medische klaring
Medische klaringMedische klaring
Medische klaring
Koen Titeca
Owens
OwensOwens
Owens
Rolf Swens
Hypnose Tilburg 2010 Samenvatting
Hypnose Tilburg 2010 SamenvattingHypnose Tilburg 2010 Samenvatting
Hypnose Tilburg 2010 Samenvatting
jbcmertens
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013
Kine Demonie
Presentatie leerlingen mcl voorjaar 2014
Presentatie leerlingen mcl voorjaar 2014Presentatie leerlingen mcl voorjaar 2014
Presentatie leerlingen mcl voorjaar 2014
CVA-Zorgketen Leeuwarden
Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011
Koen Titeca
Passies van het brein (M.M. Sitskoorn) - Klantevent 2011
Passies van het brein (M.M. Sitskoorn) - Klantevent 2011Passies van het brein (M.M. Sitskoorn) - Klantevent 2011
Passies van het brein (M.M. Sitskoorn) - Klantevent 2011
Jungle Minds
Slapeloosheid & Slaapproblemen - Wat veroorzaakt ze en hoe kom je er vanaf?
Slapeloosheid & Slaapproblemen - Wat veroorzaakt ze en hoe kom je er vanaf?Slapeloosheid & Slaapproblemen - Wat veroorzaakt ze en hoe kom je er vanaf?
Slapeloosheid & Slaapproblemen - Wat veroorzaakt ze en hoe kom je er vanaf?
BewustBroeders
Sedatie en analgesie op de ic
Sedatie en analgesie op de icSedatie en analgesie op de ic
Sedatie en analgesie op de ic
royvdberg
1 Ba T Pao Bosman Cindy
1 Ba T Pao Bosman Cindy1 Ba T Pao Bosman Cindy
1 Ba T Pao Bosman Cindy
cindybosman
Crps 1 2008 Npi
Crps 1 2008 NpiCrps 1 2008 Npi
Crps 1 2008 Npi
tamarlea
Manuele therapie bij hoofdpijn: een hoofdzaak!
Manuele therapie bij hoofdpijn: een hoofdzaak! Manuele therapie bij hoofdpijn: een hoofdzaak!
Manuele therapie bij hoofdpijn: een hoofdzaak!
NVMT-symposium
Wat Is Dementie Voor Dementie En Wat Dan Nog
Wat Is Dementie Voor Dementie En Wat Dan NogWat Is Dementie Voor Dementie En Wat Dan Nog
Wat Is Dementie Voor Dementie En Wat Dan Nog
Kees Spapens
Inge Roes
Inge RoesInge Roes
Inge Roes
Radboudumc
Slapen, slaapproblemen en goede slaapgewoontes
Slapen, slaapproblemen en goede slaapgewoontesSlapen, slaapproblemen en goede slaapgewoontes
Slapen, slaapproblemen en goede slaapgewoontes
annemievanooteghem
Effectieve manieren om angst te behandelen slaapstoornis
Effectieve manieren om angst te behandelen slaapstoornisEffectieve manieren om angst te behandelen slaapstoornis
Effectieve manieren om angst te behandelen slaapstoornis
hamiltonpouchar
Cvs en fibromyalgie 9maart
Cvs en fibromyalgie 9maartCvs en fibromyalgie 9maart
Cvs en fibromyalgie 9maart
Kine Demonie
Cvs en fibromyalgie
Cvs en fibromyalgieCvs en fibromyalgie
Cvs en fibromyalgie
Kine Demonie
Medische klaring
Medische klaringMedische klaring
Medische klaring
Koen Titeca
Hypnose Tilburg 2010 Samenvatting
Hypnose Tilburg 2010 SamenvattingHypnose Tilburg 2010 Samenvatting
Hypnose Tilburg 2010 Samenvatting
jbcmertens
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013
Kine Demonie
Presentatie leerlingen mcl voorjaar 2014
Presentatie leerlingen mcl voorjaar 2014Presentatie leerlingen mcl voorjaar 2014
Presentatie leerlingen mcl voorjaar 2014
CVA-Zorgketen Leeuwarden
Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011
Koen Titeca
Passies van het brein (M.M. Sitskoorn) - Klantevent 2011
Passies van het brein (M.M. Sitskoorn) - Klantevent 2011Passies van het brein (M.M. Sitskoorn) - Klantevent 2011
Passies van het brein (M.M. Sitskoorn) - Klantevent 2011
Jungle Minds
Slapeloosheid & Slaapproblemen - Wat veroorzaakt ze en hoe kom je er vanaf?
Slapeloosheid & Slaapproblemen - Wat veroorzaakt ze en hoe kom je er vanaf?Slapeloosheid & Slaapproblemen - Wat veroorzaakt ze en hoe kom je er vanaf?
Slapeloosheid & Slaapproblemen - Wat veroorzaakt ze en hoe kom je er vanaf?
BewustBroeders
Sedatie en analgesie op de ic
Sedatie en analgesie op de icSedatie en analgesie op de ic
Sedatie en analgesie op de ic
royvdberg
1 Ba T Pao Bosman Cindy
1 Ba T Pao Bosman Cindy1 Ba T Pao Bosman Cindy
1 Ba T Pao Bosman Cindy
cindybosman
Crps 1 2008 Npi
Crps 1 2008 NpiCrps 1 2008 Npi
Crps 1 2008 Npi
tamarlea
Manuele therapie bij hoofdpijn: een hoofdzaak!
Manuele therapie bij hoofdpijn: een hoofdzaak! Manuele therapie bij hoofdpijn: een hoofdzaak!
Manuele therapie bij hoofdpijn: een hoofdzaak!
NVMT-symposium
Wat Is Dementie Voor Dementie En Wat Dan Nog
Wat Is Dementie Voor Dementie En Wat Dan NogWat Is Dementie Voor Dementie En Wat Dan Nog
Wat Is Dementie Voor Dementie En Wat Dan Nog
Kees Spapens
Slapen, slaapproblemen en goede slaapgewoontes
Slapen, slaapproblemen en goede slaapgewoontesSlapen, slaapproblemen en goede slaapgewoontes
Slapen, slaapproblemen en goede slaapgewoontes
annemievanooteghem

CBT-I CGT-I

  • 1. Cognitieve gedragstherapie (CGT) bij insomnia Koen Titeca Dienst Psychiatrie, Psychosomatiek en Psychotherapie
  • 2. BELGEN EN SLAAP 43% slaapt slecht 46% overdag slaperig 17% erkent risico te lopen in te dommelen achter het stuur 75% consulteert geen dokter
  • 3. Fenomenologie slaap Circadiaans bij volwassenen en polyfasisch bij kinderen Toestand van verminderde motoriek Toestand met verminderde sensorische gewaarwording Men kan steeds gewekt worden
  • 4.
  • 5.
  • 6.
  • 9.
  • 10. Slaap en leeftijd Daling van nachtelijke TST Stijging inslaaptijd Daling diepe slaap Daling REM-slaap Verlaagde arousal drempel Fragmentatie van de slaap Dutje tijdens de dag Advanced Sleep Phase Syndrome
  • 11. Classificatie slaapstoornissen Insomnia Slaap gerelateerde ademhalingsstoornissen Hypersomnie van centrale oorsprong Circadiaanse ritme stoornissen Parasomnie Slaap gerelateerde bewegingsstoornissen Ge誰soleerde symptomen en normale varianten Andere slaapstoornissen International classification of sleep disorders, 2nd ed. American Academy of Sleep Med 2005.
  • 12. Insomnia Herhaaldelijk optreden van moeilijkheden met Initi谷ren van slaap De duur van de slaap Het volhouden van de slaap De slaapkwaliteit Gevolgen de volgende dag Vermoeidheid, verlies aan energie, concentratieproblemen en irritatie
  • 13. Klinisch significante criteria Symptomen Moeilijkheden met inslapen >30 min Doorslaapproblemen totaal >30 min Vroegochtend ontwaken <6,5 u slaap Niet herstellende nachtrust slaapeffici谷ntie <85% Frequentie min 3x/week Duur Situationele <1 maand Subacuut 1-6 maanden Chronisch >6 maanden
  • 14. Insomnie diagnoses Transiente insomnie Psychofysiologische insomnie Paradoxale insomnie Idiopatische insomnie Insomnie t.g.v. psychiatrische stoornis Inadequate slaap/waak hygi谷ne Kinderinsomnie (gedragsmatig) Insomnie t.g.v. middelen Insomnie t.g.v. somatische aandoening NAO psychologisch en NAO medisch
  • 15. Primaire insomnia Psychofysiologische insomnia Inadequate slaaphygi谷ne Idiopatische insomnia Paradoxale insomnia
  • 16. Diagnose primaire insomnie INTAKE: EXCLUSIE Medische oorzaken (pijn, longlijden, ZWS) Middelen (drugs, medicatie, veranderingen) Psychiatrisch (stemmings-, angst-, aanpassingsstoornis) Omgevingsfactoren (lawaai, jet-lag, ploegenarbeid, licht, temperatuur)
  • 21. Suka et al, 2003 Mallon et al, 2002
  • 22.
  • 23. Ontwikkeling van insomnia in de tijd Driefactoren van insomnia. Spielman & Glovinsky, 1991 Insomnia intensiteit Drempel voor klinische insomnie
  • 24. Algemeen model van langdurige slapeloosheid SLECHT SLAPEN LICHAMELIJKE OVERACTIVITEIT VERHOOGDE SPIERSPANNING EMOTIONELE EN COGNITIEVE OVERACTIVITEIT: zorgen maken, stress, angst VERKEERDE SLAAP- GEWOONTEN EN LEEFWIJZE Morin, 1993
  • 25. DYSFUNCTIONELE COGNITIES Zich zorgen maken over slaaptekort Piekeren over de gevolgen Onrealistische verwachtingen Onterechte attributies GEVOLGEN Verstoring gemoedstoestand Vermoeidheid Prestatietekorten Sociaal ongemak NIET AANGEPASTE GEWOONTES Te veel tijd in bed Onregelmatig slaapschema Dutjes overdag Activiteiten die niet passen bij slaap AROUSAL Emotioneel Cognitief/mentaal Fysiologisch/lichamelijk INSOMNIE
  • 26. ABC van CGT A B C Gebeurtenissen De wereld Andere mensen Persoonlijke ervaringen Persoonlijke geschiedenis Toekomst Zelf Gedachten Attitudes Regels Eisen Opvattingen Beelden Betekenissen Emoties Gezonde gevoelens Ongezonde gevoelens Lich. gewaarwordingen Beven, hartkloppingen, Duizeligheid Gedragingen Opbouwende handelingen Zelfondermijnende handelingen Effect op je persoonlijk leven
  • 27. Cognitieve gedragstherapie voor insomnia (CGT-I) Trainingsprogramma Individueel of in groep Combinatie van Kennis slaapfysiologie Cognitieve- en gedragsmatige technieken Evidence based (Morin, 1993; Harvey & Tang, 2003) Aanpak van drie gebieden Kennis over de slaap Het gedrag Het denken Resultaat: 80% beter slapen en overdag zich beter voelen (Harvey & Tang, 2003)
  • 28. Doel CGT-I Uw slaappatroon optimaliseren Uw slaapgedrag optimaliseren Uw slaapomgeving optimaliseren Van tevoren gevormde overtuigingen overdenken Slaaphinderende gedachten uitdagen Positieve houdingen en gedachten versterken
  • 29. Doel CGT-I Doorbreken vicieuze cirkel van slapeloosheid Concreet Beter slapen Betere kwaliteit van het leven Leren omgaan met slaapproblemen Vergroten zelfredzaamheid Basiselementen Correcte informatie over slaap Zelfinzicht in eigen slaap Veranderen van slaapgedrag Leren ontspannen Anders leren denken Afbouw slaapmedicatie Opvolgen proces door huiswerk
  • 30. CGT-I Psycho-educatie Basisinformatie over Slaap Slaapproblemen Slaaphygi谷ne Goed begrijpen waarom sommige zaken thuis anders dienen te worden aangepakt en hoe deze de slaapregulatie be誰nvloeden. Gedragsinterventies Cognitieve training
  • 31. CGT-I Psycho-educatie Gedragsinterventies Gedragsanalyse = identificatie van niet aangepast gedrag en vervangen van dit gedrag Slaaprestrictie, stimuluscontrole en relaxatie Cognitieve training
  • 32. CGT-I Psycho-educatie Gedragsinterventies Cognitieve training Relatie tussen denken voelen gedrag Emoties worden uitgelokt door perceptie op gebeurtenissen en daarmee gepaard gaande denkpatronen Identificatie bespreken zoeken naar alternatieve gedachten oefenen Doorbreken vicieuze cirkel destructieve gedachte >negatieve emotie>arousal>onaangepast gedrag>instandhouden insomnia
  • 33.
  • 35. Besluit Chronische slaapproblemen verdwijnen niet vanzelf Gedragsverandering en anders gaan denken is hier op zijn plaats Therapeut: ondersteunende en inzichtgevende rol Klemtoon in behandeling op zelfredzaamheid CGT-I effectief voor individuele- en groepsbehandeling
  • 36.

Editor's Notes

  • #4: Motoriek: tijdens nacht 28 a 30 keer verandering van positie (nodig!) flexibele matras dat je gemakkelijk kunt draaien Sensorisch: bepaalde fasen selectieve aandacht
  • #7: Met de leeftijd meer in- en doorslaapproblemen
  • #8: Niet alleen de kwantiteit verandert maar ook de slaapkwaliteit Bij ouder worden neemt SWS af : min 40% vanaf 2e decade en vanaf 6e decade bij man verdwijnen SWS en bij vrouw later Ontwaakepisodes nemen toe
  • #9: Productie van melatonine neemt af met de leeftijd Horizontaal: leeftijd Verticaal: dosis melatonine
  • #24: Voorbestemmende factoren = gevoeligheid Bvb sommige mensen kunnen heel de dag door koffie drinken en in slaap vallen terwijl anderen na het drinken van 1 tas koffie wakker liggen Gevoeligheid kan biologisch zijn (genetisch) , persoonlijkheidsgebonden (perfectionisme) en sociaal (wonen in onveilige omgeving) Uitlokkende factoren Bvb een plotse stresserende gebeurtenis of opeenvolging van stressvolle momenten kunnen plots een slaapprobleem uitlokken Bvb examens, ziekte van de kinderen, pensioen, Onderhoudende of instandhoudende factoren Wanneer geconfronteerd met een slaapprobleem gaan we vaak zelf op zoek naar oplossingen bvb ik doe er een uur over om in te slapen dus ik ga een uur vroeger in bed als ik niet kan slapen blijf ik liggen zodat ik kan rusten in bed Soms kan dit helpen maar dit duurt niet lang. Je krijgt een nieuw aangeleerd slaappatroon met gedragingen en denken die niet passen bij normale slaap. Hier aansluiting maken met CGT-I