More Related Content
What's hot (20)
Similar to Ekonomia jarduera. 5. gaia (20)
More from osgazbil (20)
Ekonomia jarduera. 5. gaia
- 2. EKONOMIA - JARDUERA Ekonomia jarduera esaten diogu gure beharrak asebetetzeko produktuak eta zerbitzuak lortzeko edozein prozesuari. Ekonomia jarduera hiru fase ditu: ekoizpena, banaketa eta kontsumoa. Ekonomia da alderdi guztiak aztertzen dituen zientzia.
- 3. EKONOMIAREN FASEAK Ekoizpena : ekonomia jarduerak sortzen dituen ondasun eta zerbitzu guztiak dira. Banaketa : ekoizpen hori kontsumitzaileei hurbildu behar zaie. Beraz, ondasunak eta zerbitzuak saltokietan banatzen dira, haien bitartez merkaturatzeko. Kontsumoa : jendeak bera beharrak asebetetzeko erosten ditu produktu horiek. Horrixe esaten zaio kontsumoa.
- 4. EKONOMIA SEKTOREAK Lehen sektorea: N aturatik elikagaiak eta lehengaiak lortzeko gauzatzen diren jarduerak: nekazaritza,abeltzaintza,arrantza eta baso-ustiapena. Bigarren sektorea: N aturatik ateratako lehengaiak produktu landu bihurtu. Adibidez: industriak, eraikuntzak, meatzaritzak eta energia iturrien ustiapenak. Hirugarren sektorea: E z du ondasun materialik sortzen. Gizarteari zerbitzua eman. Sektore honetan biltzen dira: merkataritza, garraioa, osasuna, hezkuntza...
- 5. NORK ESKU HARTZEN DUTE EKONOMIA-JARDUERAN?
- 6. PERTSONAK Ekoizpenean enpresei eta estatuari beren lana eta kapitala eman. Ekoizten diren ondasunak eta zerbitzuak kontsumitzen dituzte.
- 7. ENPRESAK Jabetza: enpresak publikoak , estatuarenak badira edo beste administrazio batzuenak(udalak, diputazioak....etab) edo pribatuak, pertsona edo erakunde partikularrenak. Lau enpresa mota tamaina edo urtean zenbat euro fakturatzen duten arabera: mikroenpresak, enpresa txikiak, enpresa ertainak eta enpresa handiak.
- 8. ESTATUA Herrialdeko ekonomia-jarduera arautzeko arauak egin. Sektore pribatuaren jarduera sustatu, diru-laguntzak emanez. Enpresak sortu, sektore estrategikoetan eta zailtasun sektoreetan. Zerbitzu publikoak eman (hezkuntza, osasuna, posta...), eta, ondasun eta zerbitzu ugari bereganatu. Lanpostu ugari sortu , zerbitzu publikoak emateko. E statuak zergak biltzen ditu jarduera horiek finantzatzeko.
- 10. Ondasunak eta zerbitzuak ekoizteko: -Natura baliabideak. -Kapitala. -Ezagutza. -Lana. Ekoizpen-faktoreak
- 11. - Berriztagarriak: Ez dira agortzen edo denbora gutxian birsortzen dira. - Ez berriztagarriak: Agortu egiten dira. Beharrezkoa da enpreseentzat. Natura-baliabideak
- 12. Natura-baliabideak ez direnak. - Kapital fisikoa: Elementu materialak (eraikinak, makinak, tresnak...). - Giza kapitala: Langileen trebetasun edo prestakuntsa maila eta esperientzia. - Finantza kapitala: Enpresa bat sortzeko eta bere jarduerari eusteko behar den dirua . Kapitala
- 13. Ondasunak eta zerbitzuak ekoizteko teknikak: - Eskuzko ekoizpena: Gizakien indarra eta tresnen erabilera. - Ekoizpen mekanizatua: Makinen indarra. Langileek makinen erabilera. - Ekoizpen errobotizatua: Makinek tresnak jarri eta tresnak kontrolatu. Teknologia
- 14. Guztiek ezin dituzte teknologia aurrerapenak baliatu: -Teknologia -ikerketaren, garapenaren eta berrikuntzaren emaitza (I+G+B)- garestia da. -Ekonomia jardueren teknifikazioa jarduera motak baldintzatzen du.
- 15. Lanpostuak asko murriztu. Herrialde txiroak baztertuta. Teknologiaren arazoak
- 16. Ezagutza eta egiten jakitea. - Ezagutza: Ekonomia lehiakorra izateko kalitate oneko hezkuntza-sistema eta ikerkuntza zentroak. - Egiten jakitea: Jarduera bat gauzatzeko beharrezko ezagutza praktikoak.
- 17. Lana -Giza jarduera, fisiko edo intelektuala eta beharrezkoa ondasunak eta zerbitzuak ekoizteko . Diru-sarreren iturri nagusia.
- 18. BIZTANLERIA ETA LANA
- 19. Biztanleria ekonomikoki aktiboa Biztanleria aktiboa: ondasunak eta zerbitzuak emateko prest dauden pertsonek (16 urtetik aurrera): Landunak: enplegua dutenek. Langabeak: lanik ez dutenek, baina lan bila dabiltza .
- 20. Biztanleria ekonomikoki ez-aktiboa Biztanleria ez-aktiboa: landutzat edo langabetzat hartzen ez diren pertsona guztiak. Adibidez: Ikasleak Erretiratuak edo pentsiodunak Lanerako ezinduak
- 21. Lan merkatuaren antolaketa Soldatapekoak: beste pertsonen konturako lan. Lana soldata baten truke. Langile autonomoak: norberaren konturako lan. Beste langile batzuk kooperatibetan. Etekinak banandu eta erabakiak denon artean.
- 22. Enplegu-emaileek eta langileek lan-baldintzak negoziatu, eta kontratuan gauzatu (kontratuaren iraupena, kategoria, soldata). Herrialde bakoitzean, lege multzo bat, ezin dira urratu lan-kontratua egitean. Hainbat kontratu-modalitate: finkoa, obra edo zerbitzu kontratua, praktikaldikoa
- 23. Lan negoziazioa: ugazaben elkarteak eta sindikatuak
- 24. Askotan enpresaburuen eta soldatapekoen interesak ez datoz bat. Negoziazio konplexuak adminiztrazio publikoen, enpresen eta langileen artean.
- 25. Lan-baldintzak arautzeko negoziazio kolektiboa. Lan baldintzak onartzean, lan hitzarmenetan jaso.
- 26. Enpresa federazioek enpresak ordezkatu. Sindikatuek langileak.
- 27. Enpresa bakoitzean, langileen ordezkari (enpresa txikietan) edo enpresa batzorde batek (konpainia ertainetan eta handietan) langileen ordezkari.
- 29. Langabezia lanik ez izatea. Hainbat mota:
- 30. Langabezia ziklikoa edo koiuntura-langabezia: Ekonomiaren hazkundearen erritmoaren arabera : krisialdietan areagotu, eta garapen handietan murriztu.
- 31. Urtaroaren araberako langabezia : Ekonomia jarduerak urtean zeharreko aldaketek eragin: ostalaritza eta nekazaritza.
- 32. Egitura langabezia: langileek eskatzen diren lanpostuetarako prestakuntza ez izateagatik. Langabezia teknologikoa: teknikak hobetzeagatik eta enpresa automatizatzeagatik jendea kaleratzea.
- 33. Jendea langabezian, kontsumoak behera, eta enpresek ezin ekoizpen osoa saldu. Zerga gutxiago, estatuaren gastuak areagotu, estatuak langabezia prestazio gehiago ordaindu behar. Diru gutxiago beste partida batzuetarako. Ondorioak
- 34. Ezkutuko ekonomia areagotu deklaratu gabeko jarduerak. Jarduera horiengatik, zergarik ez ordaintzea. Langabeziak pertsonen jarreran eragina.
- 36. Ekonomia-sistema:Gizartearen ondasunak eta zerbitzuak nola sortu eta etekinak biztanleen artean nola banandu.
- 37. IRAUPENEKO SISTEMA Oinarrizko beharrak asetu. Lurra landu, inguruan dauden materialekin eraiki, arropa beraiek egin Trukaketak azokan. Gizarte hau oso gutxi.
- 38. SISTEMA KOMUNISTA Ez du ekoizpen-bitartekoen jabetza pribatuan onartzen. Ekonomiaren alderdi guztiak kontrolatu. Estatua enpresaren jabea. Berak erabaki zer gizarte, zer eta zenbat ekoitzi behar, produktuen prezio zehaztu Gaur egun, oso herrialde gutxietan.
- 39. SISTEMA KAPITALISTA Munduko ekonomia- sistema nagusia. Ezaugarriak: Jabetza pribatukoak. Etekina lortzea. Enpresek egindako produktu kantitatea eta produktuen prezioaren bidez arautzea. Lehia askea: edozein pertsonak edo enpresek nahi duen ekonomia- jarduera egin dezakeela indarrean dagoen legedia betetzen badu.
- 40. Monopolioa: Enpresa bakar batek kontrolatzea produktu baten ekoizpena eta salmenta. Oligopolioa: Produktu baten kontrola enpresa gutxi batzuen eskuetan. Herrialde kapitalista: Estatuek oso gutxitan esku hartu ekonomian. Jabetza pribatua errespetatzen eta legeak bete.