Քաղցրահամ ջրի համամոլորակային հիմնախնդիրը,The water crisis is the #1 global r...Naira NahapetyanՔաղցրահամ ջուրը սահմանափակ եւ խոցելի ռեսուրս է: Քաղցրահամ ջրի պաշարները բավարար չեն ողջ մարդկության համար: : Յուրաքանչյուր ոք պետք է խնայի ջուրը աննպատակ վատնելուց: Իսկ ինչպե՞ս հասնել դրան, ինչպե՞ս ստիպել մարդկանց գիտակցել հարցի կարեւորությունը, գիտակցաբար խնայել ջուրը եւ փրկել այն` հանուն իր եւ ողջ մարդկության ապագայի:
Clean, safe drinking water is scarce. Today, nearly 1 billion people in the developing world don't have access to it.
Water pollution iRahul KambleThis document discusses various topics related to water pollution including sources of water pollution, types of water pollution that can occur in different water bodies, causes of water pollution both natural and man-made, and effects of water pollution. It provides details on how water pollution can contaminate groundwater, surface water, lakes, rivers and oceans. Some key effects mentioned are water pollution leading to epidemics and diseases as well as the collapse of aquatic systems. The document concludes with discussing water management strategies like rainwater harvesting, reuse of waste, and industrial water management techniques.
Նյութափոխանակություն կամ մետաբոլիզմMariam OhanyanԱյն անընդհատ և ներդաշնակ ընթացող ռեակցիաների ամբողջություն է, որի ընթացքում միջավայրից օրգանիզմ ներթափանցած նյութերը վերափոխվում են բազմաթիվ միջանկյալ ու վերջնական բաղադրամասերի, և առաջանում է էներգիա։ Այդ էներգիայի շնորհիվ սինթեզվում են օրգանիզմին բնորոշ միացություններ, որոնք մտնում են բջջի կառուցվածքային տարրերի կազմության մեջ։ Էներգիան միաժամանակ օգտագործվում է բջիջների կենսագործունեության այլ գործընթացներում և աշխատանք կատարելու համար։
Open lesson in Mrgavan Secondary school,8th grade,04.05.15Naira NahapetyanClean water problems in the world,
One billion people around the world don't have access to clean, safe water.
Open lesson in Mrgavan Secondary school,8th grade,04.05.15Naira NahapetyanClean water problems in the world,
One billion people around the world don't have access to clean, safe water.
Water pollution iRahul KambleThis document discusses various topics related to water pollution including sources of water pollution, types of water pollution that can occur in different water bodies, causes of water pollution both natural and man-made, and effects of water pollution. It provides details on how water pollution can contaminate groundwater, surface water, lakes, rivers and oceans. Some key effects mentioned are water pollution leading to epidemics and diseases as well as the collapse of aquatic systems. The document concludes with discussing water management strategies like rainwater harvesting, reuse of waste, and industrial water management techniques.
Նյութափոխանակություն կամ մետաբոլիզմMariam OhanyanԱյն անընդհատ և ներդաշնակ ընթացող ռեակցիաների ամբողջություն է, որի ընթացքում միջավայրից օրգանիզմ ներթափանցած նյութերը վերափոխվում են բազմաթիվ միջանկյալ ու վերջնական բաղադրամասերի, և առաջանում է էներգիա։ Այդ էներգիայի շնորհիվ սինթեզվում են օրգանիզմին բնորոշ միացություններ, որոնք մտնում են բջջի կառուցվածքային տարրերի կազմության մեջ։ Էներգիան միաժամանակ օգտագործվում է բջիջների կենսագործունեության այլ գործընթացներում և աշխատանք կատարելու համար։
Open lesson in Mrgavan Secondary school,8th grade,04.05.15Naira NahapetyanClean water problems in the world,
One billion people around the world don't have access to clean, safe water.
Open lesson in Mrgavan Secondary school,8th grade,04.05.15Naira NahapetyanClean water problems in the world,
One billion people around the world don't have access to clean, safe water.
1. Ջուր
Սովորական պայմաններումանգույն,անհամ,անհոտ հե
ղուկ էtհալ=0°С,tեռ=100°С,ամենամեծ խտությունը 4°С-
ումp=1 գ/մլ:Դրանից ցածր և բարձր ջերմաստիճաններու
մp<1:Ջերմաստիճանից կախված խտության այսանոմալ
կախվածությամբ ջուրը խիստ տարբերվում էմյուս նյութ
երից, որոնց խտությունը ջերմաստիճանիբարձրացումի
ց փոքրանում է, սառույցի խտությունըփոքր է ջրի խտու
թյունից,դրա համար այն լողում էջրի վրա,դրա շնորհիվ
է ձմռանը ջրի տակ կյանքըշարունակվում է:Ջուրը ունի
ամենամեծջերմունակությունը,այդ պատճառով դանդա
ղ տաքանում է,դանդաղսառչում:Դրա շնորհիվ ջրավազ
անները կարգավորում ենմեր մոլորակի ջերմաստիճան
ը:
2. …
Ջուրը կազմաված է
եկու ատոմ ջրածնից և
մեկ ատոմ թթվածնից,
որոնք միմյանց հետ
կազմումեն 104
աստիճանի անկյուն:
Հենց այս հանգամանքն
է պայմանավորում ջրի
լուծողականության
հատկությունը:
3. Ջրի հատկությունները
Ջուրն ունի զարմանահրաշ հատկանիշներ: Դրանցից են
շարժունակությունը, մեծ ջերմունակությունը, ծավալային
փոփոխությունները տարբեր ագրեգատային վիճակների
անցնելիս, լուծելու, ինքնամաքրվելու հատկությունները:
Շարժունակությունը հեղուկ ջրի բնորոշ հատկանիշն է: Ջրի
շարժումն տեղի է ունենում Երկրի ձգողականության ուժի,
ջրի խտությունների տարբերության, քամու, Լուսնի և
Արեգակի ձգողության հետևանքով: Ջրի միախառնումը
նպաստում է նրանց ջերմության, աղիության և քիմիական
կազմի համահավասարեցմանը: Ջրի շարժունակությամբ է
պայմանավորված այն հանգամանքը, որ համաշխարհային
օվկիանոսը գտնվում է միևնույն (0-յական) մակարդակի
վրա:
4. …
Ջրի մեծ ջերմունակությունն աշխարհագրական թա
ղանթում ունի այննշանակությունը, որ ջրավազանն
երը դառնում են արեգակնայինջերմության հսկայա
կան կուտակիչներ: Ամռանը կուտակած ջերմությու
նըձմռանը հաղորդում են շրջապատին:
6. …
Ջրոլորտը երկրի բոլոր ջրային պաշարների ամբողջությունն
է:
Ջուրը երկրագնդի ամենատարածվածնյութն է: Ընդհանրապե
ս ընդունված էջրոլորտը առանձնացնել Համաշխարհայինօվ
կիանոսի և մայրցամաքային ջրերի: Ջրիմեծ մասը կենտրոնա
ցված է օվկիանոսում ևհամեմատաբար քիչ մասը` գետերում
ևստորգետնյա ջրերում: Ջրի որոշակիզանգված էլ մթնոլորտ
ում է ` ամպերի ևգոլորշու տեսքով: Ջրի մի մասըգտնվում է
պինդ վիճակում ` սառցե, ձնային ծածկի և հավերժականսառ
եցվածության տեսքով: Մակերեսային ջրերը, որոնք համեմա
տաբարփոքր չափաբաժին են զբաղեցնում ջրոլորտի ընդհան
ուր ծավալում, որոշիչեն երկրային կյանքի համար և ջրամա
տակարարման ու ոռոգմանհիմնական աղբյուրն են: Ջրոլորտ
ի այս հատվածը մշտականփոխազդեցության մեջ է գտնվում
մթնոլորտի և երկրակեղևի հետ:
8. Մարդու և կենդանիների
կյանքում
Ջրի նշանակությունը մարդու և կենդանի
օրգանիզմների կյանքում:Առանց ջրի կյանք չկա.
Կյանքը էվոլուցիոն տեսության համաձայն, առաջացել է
ջրում, և ջուր կա յուրաքանչյուր կենդանի էակի
օրգանիզմում.մարդը և շատ կենդանիներ 2/3 մասով,
իսկ որոշ բույսեր 4/5 մասով կազմված են ջրից: Ջուրն
օրգանիզմի հիմնական միջավայրն է, որտեղ ընթանում
է նյութափոխանակությունը: Առանց սննդի ավելի
երկար կարելի է ապրել, քան առանց ջրի: Ջուրն
օրգանիզմի կարևորագույն բաղադրիչն է: Օրգանիզմում
այն առաջացնում է օրգանական նյութերի օքսիդացման
արդյունքում և մասնակցում է կենսագործունեության
համար կարևոր շատ քիմիական ռեակցիաների:
Հասուն մարդու օրգանիզմի 60-65%-ը կազմում է ջուրը:
9. …
Մարդու օրգանիզմի պահանջը կազմում է օրեկան
2.3 լիտր:Կորցնելով մարմնի ջրի 2%-ը`մարդու մոտ
ծարավ է առաջանում, երբ կորուստը հասնում է 6-
8%-ի կիսաուշաթափության վիճակ , 10%-ի
դեպքում սկսվում են հալուցինացիաներ և
առաջանում են խնդիրներ կոիլ տալու հետ, իսկ
12%-ի դեպքում մարդը մահանում է:
11. …
Երկրի վրաեղած ջրիընդհանուրքանակը չիփոխվում ևանընդհատշ
արժման մեջ է: Եթե երկրագնդի վրա թափվող ջրի քանակը
հավասարաչափ բաշխենք դրա մակերեսի վրա, ապա կստացվի
1020 մմ հաստության մի շերտ: Ջրի այդ քանակությունն էլ ամեն
տարի գոլորշիանում է և մթնոլորտային տեղումների ձևով կրկին
թափվում է
ցած:Ծովերի ու օվկիանոսների, գետերի ու լճերի մակերևույթից ջու
րըգոլորշիանում է, մթնոլորտի վերին շերտերում խտանալով՝ առա
ջացնում էամպեր, որոնք անձրևի կամ ձյան տեսքով թափվում են Ե
րկրի վրա: Սա ջրիփոքր կամ տեղական շրջապտույտն է: Ավելի բա
րդ է ջրի համաշխարհայինկամ մեծ շրջապտույտը. օվկիանոսից գո
լորշիացած ջրի մի մասը թափվումէ օվկիանոսի վրա, իսկ մյուս մա
սը քամիների միջոցով տարվում է ցամաքիխորքը և տեղումների ձև
ով թափվում այնտեղ: Դրա մի մասը սնում էգետերը, մյուս մասը նե
րծծվում է՝ առաջացնելով ստորգետնյա ջրեր, կամկուտակվում լճեր
ի, ճահիճների կամ սառցադաշտերի մեջ և ի վերջո կրկինվերադառ
նում օվկիանոս:
12. …
Ջրի շրջապտույտը աշխարհագրական թաղանթի
ամենակորևոր գործընթացն է: Դրա շնորհիվ
մշտական կապ է հաստատվում ջրոլորտի,
մթնոլորտի, քարոլորտի, կեսնոլորտի և
մարդոլորտի միջև:
Ջուրի էներգիան մարդը դեռ վաղ ժամանակներից
սկսել է օգտագործել:
Ջուրը գորոլշիանալով և մթնոլորտում
կուտակվելով, հավաքում է իր մեջ մի շարք
վնասակար նյութեր, իսկ հետո տեղումների
տեսքով այն իր հետ բերում երկիր:
13. Ջրային ռեսուրսներ
Երկրագնդի ջրային ռեսուրսերը կազմում են շուրջ 1.4 մլրդ
խկմ: Դրանք օգտագործման համար պիտանելի ջրերն են
որոնք կուտակված են օվկիանոսներում, լճերում,
ջրամբարներում, հողի մեջ և խորքային շետրերում:Ջրային
ռեսուրսների բացարձակ մեծամասնությունը բաժին է
ընկնում համաշխարհային օվկիանոսին, միայն մի փոքր
բաժին` ցամաքային
ջրերին: Ջրային ռեսուրսների էկոլոգիական նշանակություն
ը ցայտուն ձևովարտահայտվում է կենսոլորտում, որտեղ կյա
նքի գոյությունըպայմանավորված է ջրի առկայությամբ : Բաց
ի այն, որ կենդանի օրգանիզմների 2/3-ը կազմում է ջուրը,
նա նաև այն միջավայրն է, որի անմիջական
մասնակցությամբ լուծվում են սննդանյութերը:
Բազմահազար ծովային կենդանիների ու բույսերի համար
ջուրը կյանքի միջավայր է:
14. …
Բացառիկ մեծ է ջրային ռեսուրսների էներգետիկ նշանակությունը:
Ջրավազաններում կուտակված ջուրը գետի հունով ու
օվկիանոսներով հոսելիս, մակընթացությունների,
տեղատվությունների, ինչպես նաև ալեկոծությունների ժամանակ
ձեռք է բերում շատ մեծ հիդրոդինամիկ հզորություն: Մարդիկ
սովորել են օգտագործել այդ հզորությունը և կառուցել
էլեկտրակայաններ` ստանալ
էլեկտրաէներգիա:
Ավելի շատ օգտագործվում է գետերի ջրային էներգիան:
Աշխարհի գետերի վրա կառուցված են բազմաթիվ
էլեկտրակայաններ, որոնց բաժին է ընկնում էլեկտրաէներգիայի
արտադրության 20%-
ը:Ջրային ռեսուրսներիէներգետիկականնշանակությանըհատկապ
ես մեծանում է այն պատճառով , որ այն չսպառվող ռեսուրս է ևմիա
ժամանակ էկոլոգիապես մաքուր է, դրա օգտագործումից բնականմ
իջավայրը չի աղտոտվում:
16. Համաշխարհային օվկիանոսի
ռեսուրսները
Ծովային երկրաբանությունն ապացուցել է, որ
համաշխարհային օվկիանոսը հանդիսանում է
ռեսուրսների հսկայական շտեմարան: Այնտեղ ապրում
են կենդանիների ու բույսերի բազբազան տեսակներ,
իսկ օվկիանոսի ջուրը , հատակը և ընդերքը
պարունակում են մարդկանց համար շատ կարևոր
տարրերի հսկայական քանակություն:
Ըստ գիտնականների` օվկիանոսի կենսաբանական
ռեսուրսները լիարժեք բավարար են 20-30 մլրդ մարդու
կերակրելու համար:
Օվկիանոսի ջուրը պարունակում է մոտ 80 քիմիական
տարր: Այնկարևորագույն աղբյուր է նաև բրոմի, յոդի և
մագնիսի ստացման համար:
17. Համաշխարհային օվկիանոսի
պահպանումը աղտոտումից
Համաշխարհային օվկիանոսն առաջին հերթին պետք է
պահպանել նավթատար նավերի ծովային վթարների
հետևանքով առաջացած նավթային բծերից և ծովային
նավթահանքերից եկող արտանետումներից, որոնք
հատկապես մեծ վնասներ են պատճառում ծովափնյա
շրջաններին: Հարյուրավոր կիլոմետրերի վրա
լողափերը ծածկվում են մազութի բծերով, ոչնչանում են
ջրլող թռչունները, ծովային կենդանիները, բույսերը:
Օվկիանոսային ջրերի լուրջ վնաս են հասցնում խոշոր
գետերը, որոնք անցնելով արդյունաբերական
շրջաններով` <<հավաքում>> են հսկայական քանակի
թունավոր արտանետումներ և տեղափոխելով
օվկիանոս` աղտոտում են ընդարձակ տարածքներ:
18. …
Մեծ վտանգ է ներկայացնում ռադիոակտիվ նյութերն
օվկիանոսի խորքում թաղելը: Դրանք, ինչքան էլ խորը
թաղված լինեն, այնուամենայնիվ, տասնյակ տարիներ
հետո իրենց զգացնել են տալու և հսկայական վնաս են
հասցնելու կենդանական աշխարհին ու շրջակա ջրերից
օգտվող մարդկանց:
Ջրային օբյեկտների աղտոտման գլխավոր աղբյուրը ա
րտադրականհոսքաջրերն են, որոնք թափվում են գետե
րը, լճերն ու ջրամբարները:Արդյունաբերական հոսքաջ
րերը շատ հաճախ աղտոտված են լինումնավթով, ֆենոլ
ներով, ծանր մետաղներով, բարդ քիմիականմիացությու
ններով և տաք հոսքաջրերով:
19. …
Վտանգավոր է ջրիմակերեսին նավթային թաղանթի գոյացումը: Դրա
պատճառով խիստ թուլանում է ջրային ավազանի
գազափոխանակությունը մթնոլորտի հետ, հետևաբար նաև դրա
ինքնամաքրման հնարավորությունը , ինչպես նաև դանդաղում է ջրում
եղած աղտոտող նյութերի քայքայման, չեզոքացման գործընթացը:
Ջրոլորտն աղտոտող նյութերի շարքում գնալով ավելի մեծ տեղ են
զբաղեցնում բարդ օրգանական միացությունները: Դրանց գլխավոր
աղբյուրը քիմիական ձեռնարկություններն են, որոնք ներկայումս
արտադրում են այնպիսի միացություններ, որոնք բնության մեջ գոյություն
չունեն ընդհանրապես: Այդպիսի միացություններից են ճարպերը,
սպիտակուցները, ածխաջրերը, սինթետիկ լվացող նյութերը, ֆոսֆատները
և այլն:
21. Քաղցրահամ ջրերի
հիմնանդիրը
Թեև հսկայական է երկրագնդի ջրային զանգվածը (1.4մլրդ խ
կմ), սակայնդրա մեծ մասը աղի է պիտանելի չէ մարդու կողմ
ից օգտագործման համար:Քաղցրահամ ջրի պաշարները կազ
մում են ողջ ջրային զանգվածի 2.5%-
ը,ընդ որում դրա միայն մի մասն է պիտանի խմելու համար:
Քաղցրահամ ջուրն աշխարհումաստիճանաբար ձեռք է բեր
ում կարևորռազմավարական նշանակություն ևմիջազգային
հարաբերություններումդառնում է լուրջ քաղաքական գործո
ն:Թեպետ այդ ռեսուրսը համարվում էվերականգնվող, բայց ն
րա պաշարներնարդեն դասվում են սպառվող ռեսուրսներիշ
արքին, որովհետև գնալով ավելի շատ են աղտոտվում և կորց
նում իրենցպիտանելիությունը, մեծանում են նրա օգտագործ
ման ծավալները,թուլանում է վերարտադրությունը: Քաղցրա
համ ջուրը սահմանափակ ևխոցելի ռեսուրս է:
22. Եկեք պահպանենք ջուրը
Ջուրը կյանքի աղբյուրն է և մարդ առանց ջրի
գոյություն չունի: Հետևաբար եկեք պահմանենք մեր
ջրային պաշարները, անենք ամեն բան նրա
մաքրման, պահպանման, զարգացման համար:
Աշխարհում ինչպես արդեն նշել էի ջրային
պաշարների քանակը չի փոխվում, բայց փոխվում է
որակը, կամաց կամաց վերանում են մաքուր և
քաղցրահամ ջրերը: Պետք չէ ամեն ինչ բարդել
կառավարության վրա, եկեք մենք էլ որոշակի
ձևերով պահմանենք այն: