More Related Content
What's hot (20)
Viewers also liked (20)
More from ธนาภรณ์ กองวาจา (14)
สาหตุྺองสงครามครูเสด
- 2. คำว่ำ "ครูเสด" ยังใช้อธิบำยกำรทัพที่มีเหตุจูงใจทำงศำสนำที่ดำเนินระหว่ำง ค.ศ. 1100 และ 1600 ในดินแดนนอกเหนือไปจำกเลแวนต์ โดยมักเป็น สงครำมกับพวกนอกศำสนำ นอกรีตและประชำชนภำยใต้กำรห้ำมบัพพำชนียกรรม (excommunication) ด้วยเหตุผลด้ำนศำสนำ เศรษฐกิจและกำรเมือง ผสมกัน กำรแข่งขันกันระหว่ำงคริสเตียนและมสุลิมยังนำไปสู่พันธบัตรระหว่ำงกลุ่มแยกศำสนำต่อคู่แข่งของตน เช่นคริสเตียนเป็นพันธมิตรกับรัฐ สุลต่ำนรูมที่นับถืออิสลำมระหว่ำงสงครำมครูเสดครั้งที่ห้ำ สงครำมครูเสดส่งผลกระทบใหญ่หลวงทำงกำรเมือง เศรษฐกิจและสังคมต่อยุโรปตะวันตก มันส่งผลให้จักรวรรดิไบแซนไทน์ที่นับถือคริสต์ อ่อนแอลงมำก และเสียให้แก่เติร์กมุสลิมในอีกหลำยศตวรรษต่อมำ เรกองกิสตำ สงครำมอันยำวนำนในคำบสมุทรไอบีเรีย ซึ่งกำลังคริสเตียนพิชิต คำบสมุทรคืนจำกมุสลิม มีควำมสัมพันธ์ใกล้ชิดกับสงครำมครูเสดมีสงครำมครูเสดเกิดขึ้นหลำยครั้ง แต่ครั้งที่สำคัญที่ใหญ่ที่สุดเกิดขึ้นระหว่ำงศตวรรษ ที่ 11 ถึง 13 ซึ่งมีสงครำมใหญ่ๆเกิดขึ้นถึง 9 ครั้งในมหำสงครำมครั้งนี้และยังมีสงครำมย่อยๆเกิดอีกหลำยครั้งในระหว่ำงนั้น สงครำมบำงครั้งก็เกิดขึ้น ภำยในยุโรปเอง เช่น ที่สเปน และมีสงครำมย่อยๆเกิดขึ้นตลอดศตวรรษที่ 16 จนถึงยุคเรอเนสซองซ์ และกำรปฏิรูปศำสนำ สาหตุྺองสงครามครูเสด น.ส.ธนำภรณ์ กองวำจำ 5831311538304
- 3. สงครำมครูเสดครั้งที่ 1 เริ่มต้นเมื่อปี 1095 โดยสมเด็จพระสันตะปาปาเออร์บันที่ 2 (Urban II) แห่งกรุงโรม รวบรวมกองทัพชาวคริสต์ไปยังกรุงเยรูซาเลม ช่วงแรกกองทัพ ของปีเตอร์ นักพรต(Peter the Hermit) นาล่วงหน้ากองทัพใหญ่ไปก่อน ส่วนกองทัพหลักมีประมาณ 50,000 คนซึ่งส่วนใหญ่มาจากประเทศฝรั่งเศส นา โดย โรเบิร์ต เคอร์โทส ดยุกแห่งนอร์มังดีโอรสของสมเด็จพระเจ้าวิลเลียมที่ 1 แห่งอังกฤษ ในที่สุดเมื่อปี 1099 กองทัพก็เดินทางจากแอนติออคมาถึงกาแพงเมือง และยึดฐานที่มั่นใกล้กาแพงเข้าปิดล้อมเยรูซาเลมไว้ กองกาลังมุสลิมที่ได้รับการ ขนานนามว่า ซาระเซ็น ได้ต่อสู้ด้วยความเข้มแข็ง ทว่าท้ายที่สุดนักรบครูเสดก็บุกฝ่าเข้าไป และฆ่าล้างทุกคนที่ไม่ใช่ชาวคริสต์กระทั่งชาวมุสลิมในเมือง หรือชาวยิวในสถานที่ทางศาสนาก็ล้วนถูกฆ่าจนหมด เหลือเพียงผู้ปกครองเดิมในขณะนั้นซึ่งได้รับอนุญาตให้ออกไปได้ แต่ทว่าข่าวการรบนั้นไม่อาจไปถึง พระสันตะปาปา เนื่องจากพระองค์สิ้นพระชนม์ในอีกไม่กี่วันถัดมา ผู้นาเหล่านักรบศักดิ์สิทธิ์ที่ได้รับเลือกคือ กอดฟรีย์แห่งบูยง ซึ่งอยู่ในตาแหน่งนานหนึ่งปีจึงเสียชีวิต เดือนกรกฎาคมปี 1100 บอลด์วินจากเอเดสซาจึงขึ้น สืบเป็นกษัตริย์ พระองค์อภิเษกกับเจ้าหญิงอาร์เมเนีย แต่ไร้รัชทายาท พระองค์สวรรคตในปี 1118 ผู้เป็นราชนัดดานามบอลด์วินจึงครองราชย์เป็นกษัตริย์ บอลด์วินที่ 2 แห่งอำณำจักรศักดิ์สิทธิ์ มีรำชธิดำ 3 พระองค์ และที่น่าสนใจคือครั้งนี้บัลลังก์สืบทอดทางธิดาองค์โตหรือมเหสี และพระสวามีจะครองราชย์ แทนกษัตริย์องค์ก่อน สาหตุྺองสงครามครูเสด น.ส.ธนำภรณ์ กองวำจำ 5831311538304
- 4. สงครำมครูเสดมีสำเหตุหลักมำจำกควำมแตกต่ำงทำงควำมเชื่อในศำสนำแต่ละศำสนำ จนทำให้ไม่เข้ำใจซึ่งกันและกัน ซึ่งผู้เริ่มต้นคือชำวมุสลิมต้องกำร ครอบครองดินแดนศักดิ์สิทธิ์ คือ กรุงเยรูซำเลม นอกจำกนั้นเหตุผลทำงกำรเมืองก็เป็นอีกสำเหตุของสงครำมด้วย เพรำะในสมัยนั้นเศรษฐกิจในยุโรบตกต่ำ บิช๊อปผู้นำศำสนำในโรมันคำทอลิกเรืองอำนำจมำก และมีอำนำจเหนือกษัตริย์และครอบครองทรัพย์สินมหำศำล ขนำดมีควำมเชื่อในตอนนั้นว่ำ ถ้ำเป็นไป ได้พ่อแม่ทุกคนอยำกให้บุตรชำยของตนเป็นนักบวชเพื่อจะเป็นบิช๊อบ หรือโบ๊ป ผู้นำศำสนำ สงครำมครูเสดได้คร่ำชีวิตและทรัพย์สินของมนุษยชำติอย่ำงมำกมำยมหำศำล เพรำะบิช๊อบอ้ำงว่ำเขำสำมำรถล้ำงบำปให้กับนักรบครูเสดได้ และอนุญำตให้ ปล้น ฆ่ำ ยึดทรัพย์พวกนอกศำสนำได้ซึ่งหลักำรนี้ไม่มีในพระคำภีร์ไบเบิ้ล อีกทั้งขุนนำงในสมัยนั้นต้องกำรยึดทรัพย์สินของพวกยิวที่ร่ำรวย และต้องกำรมี อิทธิพลในยุโรบไปจนถึงตะวันออกกลำงจึงใช้ข้ออ้ำงของศำสนำมำอ้ำงในกำรทำสงครำมครั้งนี้ ผลของสงครำมครูเสดนี้ฆ่ำคนไปจำนวนมำกมำยนับจำกยิวในยุโรบไปจนถึงยิวในเยรูซำเร็ม และทำให้ชำวมุสลิมและคริสเตียนบำดหมำงกันทั้งๆที่ก่อน หน้ำนี้ทั้งสองศำสนำ แม้ทั้งสองจะมีควำมต่ำงกันแต่สำมำรถอยู่ร่วมกันได้ในดินแดนแถบนั้น และสงครำมครูเสดทำให้ควำมขัดแย้งเหล่ำนั้นยังคงหลงเหลือ มำจนถึงปัจจุบัน แต่ผลของสงครำมครูเสดนั้น ทำให้ยุโรปเกิดควำมเปลี่ยนแปลงไปมำกมำย ทำให้เกิดกำรติดต่อระหว่ำง โลกตะวันตกและตะวันออก ในรูปแบบกำรทำ กำรค้ำ ซึ่งเรียกว่ำ ยุคปฏิรูปกำรค้ำ และ ทำให้เกิดยุก ฟื้นฟูศิลปะวิทยำกำร กำรกำรสร้ำงสถำปตยกรรมที่รวมกันของสองศำสนำ ตลอดจนควำมรู้ กำรศึกษำ ขึ้นมำด้วย สาหตุྺองสงครามครูเสด น.ส.ธนำภรณ์ กองวำจำ 5831311538304
- 5. สาหตุྺองสงครามครูเสด สงครำมครูเสดครั้งที่ 2 กำรสูญเสียเมืองเอเดสสำเป็นครั้งที่ 2 นี้ ได้ก่อให้เกิดกำรโฆษณำขนำนใหญ่ในยุโรป นักบุญเซ็นต์เบอร์นำร์ด (Bernard Clairvaux) ซึ่งฉลำดในกำรพูด และได้ฉำยำว่ำ ปีเตอร์นักพรตคนที่สอง ได้เที่ยวเทศนำปลุกใจนักรบ ให้ร่วมกันป้ องกันสถำนกำเนิดแห่งศำสนำคริสต์ เหตุนี้ทำให้พวกคริสเตียน ตกใจกลัวยิ่งนักว่ำ พวกสัลญูกตุรกีจะยกทัพมำตียุโรป และตนจะไม่ได้เป็นเจ้ำของศำสนสถำนในปำเลสไตน์อีก กำรปลุกใจครั้งนี้ไม่เร้ำใจแต่เพียงขุน นำง อัศวินและสำมัญชน ซึ่งเป็นส่วนในสงครำมครูเสดครั้งแรกเท่ำนั้น พวกกษัตริย์ต่ำง ๆ ก็พลอยนิยมไปด้วย พระเจ้ำหลุยส์ที่ 7 แห่งฝรั่งเศสได้ ถือเอำสงครำมครูเสดเป็นเครื่องเบี่ยงบ่ำยกำรกระทำอันโหดร้ำย ต่อพลเมืองบำงพวกที่เป็นกบฏต่อพระองค์ กษัตริย์คอนรำดที่ 3 แห่งเยอรมันเข้ำร่วม ทัพด้วย เหตุกำรณ์นี้เกิดขึ้นใน ค.ศ. 1147 ข้ำงพระเจ้ำหลุยส์ที่ 7 แห่งฝรั่งเศส มีพระมเหสีร่วมไปในกองทัพด้วย ชื่ออิเลนอร์ (Eleanor of Guienne มเหสีคนนี้ต่อมำไปสมรสกับพระเจ้ำเฮนรี่ที่ 2 ของอังกฤษ) กำรที่รำชินีเข้ำร่วมกองทัพด้วยทำให้ผู้หญิงฝรั่งเศสอีกจำนวนมำกอำสำเข้ำกองทัพครูเสด ซึ่งครำวนั้นมีพลประมำณ 900,000 คน พวกฝรั่งเศสได้กระทำชู้กับหญิงในกองทัพอย่ำงเปิดเผย กองทัพของสองกษัตริย์ได้รับกำรต่อต้ำนและเสียหำย อย่ำงหนัก ส่วนหนึ่งกองทัพของกษัตริย์คอนรำดถูกทำลำยที่เมืองลำซิกียะหฺ (ภำษำละติน: Laodicea หรือ Latakia) ส่วนกองทัพของพระเจ้ำหลุยส์ที่ 7 ที่ยกมำทำงทะเลก็ถูกโจมตียับเยินโดยเฉพำะที่เมืองก็อดมูส (Babadagh ปัจจุบันในตุรกี ภำษำละติน: Cadmus) อย่ำงไรก็ตำมเนื่องจำกพวกครูเสดมี กำลังพลมำก จึงเหลือรอดมำถึงเมืองอันติออก ซึ่งเวลำนั้นพวกขุนนำงและอัศวินจำนวนมำกพักอยู่ในเมืองอันติออก ซึ่งเวลำนั้นเรย์มอง น.ส.ธนำภรณ์ กองวำจำ 5831311538304
- 6. สาหตุྺองสงครามครูเสด ผู้เป็นลุงของรำชินีอีเลนอร์ เป็นผู้ปกครองเวลำนั้นพวกขุนนำงและอัศวินจำนวนมำกพักอยู่ในเมืองอันติออกเช่น เคำน์เตสแห่งดูลูส (Countess of blois) เคำน์เตสแห่งรูสสี (Countess of Roussi) ดัชเชสแห่งบุยยอง (Duchess of Bouillon),Sybille แห่งฟแลนเดอร์ส และสตรีของผู้สูงศักดิ์อื่น ๆ อีก แต่จอม รำชินีของพวกเขำ คือมเหสีของพระเจ้ำหลุยส์ที่ 7 เมื่อพักผ่อนและสนุกสนำนกับพวกผู้หญิงเพียงพอแล้ว พวกครูเสดก็ยกทัพเข้ำล้อมเมืองดำมัสคัส แต่ไม่ สำเร็จ เพรำะนูรุดดีน และสัยฟุดดีน อัลฆอซี บุตรทั้งสองของซังกี ได้ยกทัพมำช่วย ทั้งกษัตริย์คอนรำดแห่งเยอรมนีและพระเจ้ำหลุยส์ที่ 7 แห่งฝรั่งเศสได้ เลิกทัพกลับยุโรป พวกครูเสดต้องล่ำทัพกลับบ้ำนเมืองด้วยควำมผิดหวังและสูญเสียอย่ำงหนัก ส่วนพวกครูเสดที่มำจำกพวกยุโรปเหนือ ก็ได้เคลื่อนทัพจนถึงโปรตุเกส แล้วได้ร่วมมือกับกษัตริย์อัลฟอนโซ เพื่อโจมตีนครลิสบอน และขับไล่พวก มุสลิมออกจำกนครนี้ในปี 1147 กองทัพครูเสดจำกเยอรมันได้เข้ำไปโจมตีพวกสลำฟที่อยู่รอบอำณำเขตอำณำจักรเยอรมัน น.ส.ธนำภรณ์ กองวำจำ 5831311538304
- 7. สาหตุྺองสงครามครูเสด สงครำมครูเสดครั้งที่ 3 เมื่อถึงต้นฤดูใบไม้ผลิ คือเดือนเมษำยน 1191 พวกครูเสดได้รับทัพหนุนเพิ่มขึ้นอีก โดยพระเจ้ำแผ่นดินฝรั่งเศสได้ยกทัพมำ พร้อมกันนั้นพระ เจ้ำริชำร์ดใจสิงห์แห่งอังกฤษก็ยกทัพมำอีกด้วย มีเรือรบมำ 20 ลำ เต็มไปด้วยทหำรและกระสุน กำลังหนุนของศอลำฮุดดีนมำไม่พร้อม ทหำรมุสลิม ในเมืองอักกำมีกำลังน้อยกว่ำจึงขอยอมแพ้พวกครุเสด โดยแม่ทัพมุสลิมมีนคนหนึ่งชื่อ มัชตูบ ผู้คุมกำลังป้ องกันอักกำได้อุทรต่อพระเจ้ำแผ่นดิน ฝรั่งเศสแต่ถูกปฏิเสธเว้นแต่ พวกมุสลิมจะยอมยกเมืองเยรูซำเลมให้ พวกมุสลิมจึงกลับสู้รบอีกจนสุดชีวิต ขณะกำรล้อมเมืองและกำรสู้รบอยู่เป็น เช่นนี้ได้เกิดโรคระบำดเกิดขึ้น ในที่สุดมีเงื่อนไขว่ำ พวกมุสลิมจะต้องคืนไม้กำงเขน(ดั้งเดิมสมัยพระเยซู) และต้องเสียค่ำปรับเป็นทอง 200,000 แท่ง แต่เนื่องจำกต้องเสียเวลำหำทองจำนวนเท่ำนี้ กษัตริย์ริชำร์ดใจสิงห์แห่งอังกฤษ ผู้ที่นักประวัติศำสตร์เคยยกย่องและชื่นชมกันนั้นได้จับทหำรมุสลิม จำนวน 27,000 คน ออกจำกเมืองและสับต่อหน้ำต่อตำคนทั้งหลำย เมืองอักกำตกอยู่ในมือพวกครูเสดที่บ้ำศำสนำเหล่ำนี้ ส่วนทัพศอลำฮุดดีนต้อง ถอยทัพไปตั้งที่อื่นเพรำะกำลังน้อยกว่ำและกำลังหนุนไม่มีพอ ตอนหนึ่งมีเรือจำกอียิปต์ลำเลียงเสบียงมำช่วย แต่เกือบถูกครูเสดยึดได้ นำยเรือจึงสั่ง ให้จมเรือพร้อมทั้งคนในเรือทั้งหมด กองทัพครูเสดภำยใต้กำรนำของพระเจ้ำริชำร์ดใจสิงห์ได้บุกไปยังอัสก็อลำน (ภำษำละติน: Ascolon) ศอลำฮุด ดีนได้ยกกองทัพไปยันไว้ได้มีกำรรบกันอย่ำงกล้ำหำญถึง 11 ครั้ง ในกำรรบที่อัรสูฟ ศอลำฮุดดีนเสียทหำรรำว 8,000 คน ซึ่งเป็นทหำรชั้นดีและพวก กล้ำตำย เมื่อเห็นว่ำอ่อนกำลังป้ องกันปำเลสไตน์ไม่ได้ จึงยกทัพไปยังอัสก็ออลำน อพยพผู้คนออกหมดแล้วรื้ออำคำรทิ้ง เมื่อพระเจ้ำริชำร์ดมำถึง ก็ เห็นแต่เมืองร้ำง จึงทำสัญญำสงบศึกด้วย โดยได้ส่งทหำรไปพบน้องชำยศอลำฮุดดีนชื่อ สัยฟุดดีน (ภำษำละติน: Saphadin) ทั้งสองได้พบกัน ลูกของ เจ้ำนครครูเสดคนหนึ่งเป็นล่ำม พระเจ้ำริชำร์ดจึงให้บอกควำมประสงค์ที่อยำกให้ทำสัญญำสงบศึก พร้อมทั้งบอกเงื่อนไขด้วย ซึ่งเป็นเงือนไขที่ฝ่ำย มุสลิมยอมรับไม่ได้ กำรพบกันครั้งนั้นไม่ได้ผล น.ส.ธนำภรณ์ กองวำจำ 5831311538304
- 8. สาหตุྺองสงครามครูเสด ฝ่ำยมำร์ควิสแห่งมองเฟอร์รัดผู้ร่วมมำในกองทัพด้วยเห็นว่ำกำรทำสัญญำโอ้เอ้ จึงส่งสำรถึงศอลำฮุดดีน โดยระบุเงื่อนไขบำงอย่ำง แต่สัญญำนี้ไม่เป็นผล เช่นกัน ต่อมำพระเจ้ำริชำร์ดขอพบศอลำฮุดดีนและเจรจำเรื่องสัญญำสงบศึกอีก โดยเสนอเงื่อนไขว่ำ พวกครูเสดต้องมีสิทธิครอบครองเมืองต่ำง ๆ ที่ได้ ตีไว้และฝ่ำยมุสลิมต้องคืนเยรูซำเลมให้พวกครูเสด พร้อมกับไม้กำงเขนที่ทำด้วยไม้ ซึ่งพวกเขำเชื่อว่ำเป็นไม้ที่พระเยซูถูกพวกยิวตรึงทรมำนด้วย ศอลำ ฮุดดีนปฏิเสธที่จะยกเมืองเยรูซำเลมให้พวกครูเสด แต่ยอมในเรื่องให้เอำไม้กำงเขนที่กล่ำวในเงื่อนไขที่ว่ำ พวกครูเสดต้องปฏิบัติตำมสัญญำของตนอย่ำง เคร่งครัด กำรเจรจำนี้ก็ไม่เป็นผลอีกเช่นกัน พระเจ้ำริชำร์ดจึงหันไปเจรจำกับสัยฟุดดีนใหม่โดยให้ควำมเห็นว่ำกำรเจรจำนี้ จะเป็นผลบังคับเมื่อศอลำฮุด ดีนยินยอมด้วยในปั้นปลำย เงื่อนไขมีว่ำ 1. กษัตริย์ริชำร์ดยินดียกน้องสำวของเขำผู้เป็นแม่หม้ำย(แต่เดิมเป็นมเหสีของกษัตริย์ครองเกำะสิซิลี)ให้แก่สัยฟุดดีน(น้องชำยศอลำฮุดดีน) 2. ของหมั้นในกำรสมรสนี้คือ กษัตริย์ริชำร์ดจะยกล้อเล่นในเมื่องที่พระองค์ตีได้ ตำมชำยทะเลให้น้องสำวของตน และศอลำฮุดดีนก็ต้องยกเมืองต่ำง ๆ ที่ยึดได้ให้ น้องชำยเป็นกำรทำขวัญเช่นกัน 3. ให้ถือเมืองเยรูซำเลมเป็นเมืองกลำง ยกให้แก่คู่บ่ำวสำวนี้ และศำสนิกของทั้งสองฝ่ำยมีสิทธิ์ที่จะใปมำพำนักอยู่ในเมืองนี้อย่ำงเสรี บ้ำนเมืองและ อำคำรทำงศำสนำที่ปรักหังพัง ต่ำงช่วยกันซ่อมแซม ศอลำฮุดดีนยอมตำมเงื่อนไขนี้ แต่สัญญำก็ไม่เป็นผลอีก เพรำะพวกพระในศำสนำคริสต์ไม่ยอมให้พวกคริสเตียนยกลูกสำว, น้องสำวหรือผู้หญิงฝ่ำยตน ไปแต่งงำนกับมุสลิมผู้ที่พวกเขำถือว่ำเป็น“พวกนอกศำสนำ” พวกบำทหลวงได้ชุมนุมกันที่จะขับพระเจ้ำริชำร์ดออกจำกศำสนำคริสต์ให้ตกเป็นคน นอกศำสนำไปด้วย และได้ขู่เข็ญน้องสำวของพระองค์ต่ำง ๆ นำนำ น.ส.ธนำภรณ์ กองวำจำ 5831311538304
- 9. สาหตุྺองสงครามครูเสด กษัตริย์ริชำร์ดจึงได้เข้ำพบสัยฟุดดีนอีกขอให้เปลี่ยนจำกกำรนับถืออิสลำมมำเป็นคริสเตียนแต่สัยฟุดดีนปฏิเสธ ในขณะเดียวกันกษัตริย์ริชำร์ดเกิดกำรรำคำญกำรแทรกแซง ของมำร์ควิสแห่งมองเฟอรัด จึงจ้ำงให้ชำวพื้นเมืองลอบฆ่ำเมื่อเรื่องมำถึงเช่นนี้ กษัตริย์ริชำร์ดก็ท้อใจอยำกยกทัพกลับบ้ำนเพรำะตีเอำเยรูซำเลมไม่ได้ได้เสนอเงื่อนไขที่จะทำ สัญญำสงบศึกกับศอลำฮุดดีนไม่ยอมต่อเงื่อนไขบำงข้อเพรำะบำงเมืองที่กล่ำวนั้นมีควำมสำคัญต่อกำรป้ องกันอำณำจักรอย่ำงยิ่งไม่สำมำรถปล่อยให้หลุดมือไปได้แต่ควำม พยำยำมของนักรบทั้งสองนี้ยังคงมีต่อไปจนในที่สุดเมื่อวันที่ 22 ชะอฺบำน 588(2 กันยำยน 1192)ทั้งสองฝ่ำยได้ทำสัญญำสงบศึกเป็นกำรถำวรและกษัตริย์ริชำร์ดได้ยกทัพกลับ บ้ำนเมืองเขำยกทัพผ่ำนทำงตะวันออกของยุโรปโดยปลอมตัวแต่กลับถูกพวกเป็นคริสเตียนจับไว้ได้คุมขังไว้ทำงอังกฤษต้องส่งเงินจำนวนมำกเพื่อไถ่ตัวเขำ น.ส.ธนำภรณ์ กองวำจำ 5831311538304
- 10. จุบจดของสงครามครูเสด สงครำมครูเสดครั้งที่ 3 ก็ยุติลงเพียงนี้ ด้วกำรสูญเสียชีวิตมนุษย์นับแสน ผู้คนนับล้ำนไร้ที่อยู่ บ้ำนเมืองถูกทำลำย หลังจำกนั้นศอลำฮุดดีนได้ยกทหำร กองเล็ก ๆ ไปตรวจตำมเมืองชำยฝั่ง และซ่อมแซมสถำนที่ต่ำง ๆ และได้กลับมำพักที่ดำมัสคัสพร้อมครอบครัว จนกระทั่งถึงแก่ควำมตำย เมื่อวันที่ 27 ศอ ฟัร 589 (4 มีนำคม 1193) มีอำยุเพียง 55 ปี น.ส.ธนำภรณ์ กองวำจำ 5831311538304