ગ્રંથાલય જગતના અધ્યતન પ્રવાહો.docx
Download as docx, pdf0 likes103 views
ઓટોમેશનના એક ભાગ રૂપે આ ટેક્નોલૉજી ગણી શકાય તેવી આ પ્રવૃતિ સાથે ટેક્નોલૉજી અને ખર્ચની સાથે કુનેહ પણ જોડાયેલી છે, આજે આપણે દરેક મોટા સ્ટોરે કે મોલના વેચાણમાં આ ટેક્નોલોજીનો બહોળો વપરાશ નિહાળવા મળે છે, ખાસ કરીને પુસ્તકાલયોની વાત કરીએ તો અહી વસ્તુને બદલે પુસ્તકનો મફત આદાન-પ્રદાન થતો હોવાથી કેટલીક સમસ્યાઓ સર્જાતી જોઈ શકાય છે,
ગ્રંથાલય જગતના અધ્યતન પ્રવાહો.docx
- 1. ગ્રંથાલય જગતના અધ્યતન પ્રવાહો Z:tempwindows20220412080120_198802d6971ab3ebb2817046d3ff374a9397c37drandom- 220412080117.docx Dr D J Chauhan, Librarian, V S Patelcollege of Arts and Science, Bilimora-396321 Email:- librarianvspc@yahoo.in 1. ગ્રંથાલયોનં ઓટોમેશન: ગ્રંથાલયો આજે આધુનિક યુગિી પ્રગતી સાથે તાલ નિલાવીિે પોતાનું સ્થાિ જાળવવા પ્રયાસ કરે છે, આ ક્ષેત્ર એકવીસિી સદીિા આરમ્ભકાળથી અિેક પરરવતતિોિો સાિિો કરતું આવયું છે, તેિાં ખાસ કરીિે ઓટોિેશિ એક ભાગ ગણી શકાય. આ પ્રવૃનત સાથે ટેક્િોલૉજી અિે ખર્ત જોડાયેલ હોવાથી િાિા ગ્રંથાલયો શરૂઆતિાં આિાથી દૂર રહેલા જોવા િળેલા, પણ Inflibnet અિે NICNET જેવી સંસ્થાઓએ િાણાં બળ (ફંડ) પ ૂરું પાડતા શરૂઆતિી પહેલ નશક્ષણિાં યુનિવનસિટી ગ્રંથાલયોએ કરી તેિો અિલ કયો, કેટલીક યુનિવનસિટી ગ્રંથાલયોએ પોતે સૉફ્ટવેર નવકસાવયા અથવા WINISIS િો ઉપયોગ કરીિે આકાયતિે આવકારવા પ્રયાસ કયો. યુજીસીિી ગ્રાન્ટેડ સંશાઓિે િફત સોલ સૉફ્ટવેર(software for University Library) પ ૂરું પાડવાિી યોજિાિો કોલેજ ગ્રંથાલયોએ િહતિ ઉપયોગ કરેલો જોઈ શકાય છે. તેવુ જ શાળા ગ્રંથાલયો િાટે NICNET પણ સંથાિા લેટરપેડ પર આવેદિ િોકલે તો સૉફ્ટવેર (ઇ-ગ્રંથાલય) પ ૂ રું પાડે છે, તે નસવાય કાબેલ ગ્રંથપાલો િાટે હવે ઓટોિેશિ હાથવેગું છે, કેિકે KOHA ઓપિ SOURCE SOFTWARE સારી ઉપયોગીતાપ ૂણત સાબબત થયેલું ઉપયોગિાં સરળ સૉફ્ટવેર િફત ઉપલબ્ધ છે. 2. બારકોડ સ્ટીકર અને રીડર : ઓટોિેશિિા એક ભાગ રૂપે આ ટેક્િોલૉજી ગણી શકાય તેવી આ પ્રવૃનત સાથે ટેક્િોલૉજી અિે ખર્તિી સાથે કુિેહ પણ જોડાયેલી છે, આજે આપણે દરેક િોટા સ્ટોરે કે િોલિા વેર્ાણિાં આ ટેક્િોલોજીિો બહોળો વપરાશ નિહાળવા િળે છે, ખાસ કરીિે પુસ્તકાલયોિી વાત કરીએ તો અહી વસ્તુિે બદલે પુસ્તકિો િફત આદાિ-પ્રદાિ થતો હોવાથી કેટલીક સિસ્યાઓ સજાતતી જોઈ શકાય છે, જેવી કે 1. બીજે વેર્ાયેલી વસ્તુ પાછી િથી આવતી, જ્યારે અહી પુસ્તકો વારંવાર રીડર પાસે રીરડિંગ િાટે આવતા હોય છે 2. તેિે કોઈ દ્વારા છેડ-છાડ થવાિી ભીતી િથી હોતી . જ્યારે અહી પુસ્તકો અિેક વાર્કો પાસેથી પસાર થતાં હોવાથી આવું બિવાિી સંભાવિા વધી જાય છે. 3. તયાં વારં વાર તેજ બારકોડિો ઉપયોગ કરવો પડતોિથી. જ્યારે અહી પુસ્તકોઉપરા લાગેલ બારકોડ કાયિી ધોરણે હોવાથી તેિોજ ઉપયોગ થવાિો તે સ્વાભાનવક છે. 4. તયાં લાંબા સિય પછી બારકોડ ઇન્ક ઊડી જવાિી સિસ્યા ઊભી થવાિી િથી. અહી આ સિસ્યા કાયિ રહેતી હોય છે. 5. તયાં ગ્રાહકો પાસે વસ્તુ ગયા પછી તેિે સ્ટોર િલીકિે કોઈ લેવા દેવા િથી જ્યારે પુસટાકાલયોિાંવાર્કો પોતેજ તેિે ખરાબ કરતાંજણાયા છે.અિે પરત જિા કરાવતી વખતે બારકોડ રીરડિંગ થતું િથી. જેથી બારકોડ રીડર સરળતાથી ડેટા વાંર્ી શકતું િથી. અિે ઉદેશયોિે પ ૂણત કરવાિાં અવરોધ સજાતય છે.
- 2. ગ્રંથાલય જગતના અધ્યતન પ્રવાહો Z:tempwindows20220412080120_198802d6971ab3ebb2817046d3ff374a9397c37drandom- 220412080117.docx 3. RFIDટેક્િોલૉજી:- ઓટોિેશિિા એક ભાગ રૂપે RFID ટેક્િોલૉજી િવી પદ્ધનત કહી શકાય, તેવી આ અધ્યતિ પદ્ધનત સાથે ટેક્િોલૉજી અિે ખર્તિી દ્રષ્ટટએ નવર્ાર કરીએ તો ખુબજ િોઘી પદ્ધનત છે, આજે આપણિે દરેક િોટા ટ્રાન્સપોટત ધંધાઓ કે BRTS રોડિે બંધ કરવા, ટોલટેક્ષ ઉઘરાવવા વગેરેિાં આ િવી ટેક્િોલૉજીયુક્ત પદ્ધનતિો બહોળો વપરાશ જોવા િળે છે. આિો અથથ “રેડડયો ડિકવેન્સી ઓળખનનર્ાથર્થ” (आरएफआईडी) ADDC (स्वचालित पहचान और डेटा क ै प्चर) ટેક્િોલોજીિા સમૂહિો એક ભાગ છે. જેિાં બારકોડ અિે સ્િાટત કાડતિો સિાવેશ હોય છે, તે ઓટોિેટીક ઓળખિી સાથે વસ્તુઓિા ટૅગનું ટ્રેરકિંગ કરવા તથા તે ડેટાિા આદાિ પ્રદાિિાં વાયરલેસ ઇલેક્ટ્રોનનક્ટ્સ (WIFI) સંપકત કરીિે કાયતિાં સહયોગ આપે છે. વસ્તુઓિા ટૅગિાં ઇલેક્ટ્રોનિક્સ સ્વરૂપે સંગ્રરહત િારહતીિે વાંર્ી તેિો સંપકત સ્થાપી કે ફેરફાર કરી શકાય તેવા િાળખાિાં હોય છે. આ ટૅગ નસબલકોિ િાઈક્રોચ્પ્સ વડે બિાવાયેલ હોય છે. તેિે એક એંટેિા સાથે સંપકત કરેલો હોય છે. 4. RFID ટેક્ટ્નોલૉજીનો ઉદભવ :- ભૌનતક સાસ્ત્રી રોબટત એલેક્જ ેંડર (1935)િાં આ ટેક્િોલૉજી શોધી હતી. તેિો પ્રથિ ઉપયોગ બીજા નવશ્વ યુદ્ધ વખતે કરવાિાં આવેલો. તેિે રડારિા િાધ્યિથી દુશ્િિો અિે પોતાિા દેશિા નવિાિોિો સંપકત સાધી િારહતી િેળવી શકાતી. આ RFID ટેક્િોલૉજીિો નવકાસ 1950 અિે 1960િા દશકોિાં જાળવી રાખેલો જોઈ શકાય છે. અિેરરકા, યુકે અિે જાપાિિા વૈજ્ઞાનિકોએ તેિજ નશક્ષણનવદોએ સંશોધિ કરીિે સિજાવય ૂ કે (પેપર રાજુકરીિે) કેવીરીતે RF ઉજાતિો ઉપયોગ વસ્તુઓિી ઓળખ દૂરથી કરી શકાય અિે તેિો ઉપયોગ કંપિીઓએ ર્ોરી રોકવા િાટે ધંધાદારી નવકસાવી જે રેરડયો તરંગોિા ઉપયોગવડે િક્કી થતું હતુકે કઈ વસ્તુનું પેિેન્ટ થયું છે અિે કઇનુંપેિેન્ટ િથી થયું જેનું પેિેન્ટ િ થાય તેવી વસ્તુ ગેટિી બહાર જાય તો તેિા વેર્ાણ કાઉન્ટર પર બરજર અિે લાઇટ થતી. તયારબાદ 1970િા દશકિાં લોસ એલાિોસ રાષ્સ્ટ્રય પ્રયોગશાળા, અિેરરકા) પરિાણુ સાિગ્રી ઉપર િજર રાખવા આ RFIDટેક્િોલૉજી નવકસાવી હતી જ્યારે 1980િા દશકિાં ટોલરોડિા િાકાઓ પર િાણસોિે બદલે RF tag લગાવીિે દરેક પસાર થતાં વાહિોિો ટેક્સ આ ટેક્િોલૉજી દ્વારા ઉઘરાવવા ઉપયોગ અિેરરકા ખાતે કરવાિાં આવયો હતો. તે ઉપરાંત તયાં સ્વાસ્્ય ડેટા ઉઘરાવવા પણ આ RFIDટેક્િોલૉજીિો ઉપયોગ કરવાિાં આવેલો આ ટેક્િોલૉજીિાં UHF રેરડયો તરંગોિો ઉપયોગ કરેલો. જેિાં એક વયક્ક્તિી ઉજાત આકનષિત કરીિે પાછી એક પરત િળેલ િારહતીિો સંગ્રહ કરીિે તેિા પ્રનતબબિંબિો ઉપયોગ કરવાિાં આવતો હતો. 5. RFID ટેક્ટ્નોલૉજીનો ગ્રંથાલયોમાં ઉપયોગ:- નવશ્વભરિા ગ્રંથાલયોિાં RFID િવી પદ્ધનત ટેક્િોલૉજીિો ઉપયોગ પહેલેથીજ તેિા નવનવધકાયો જેિકે સાધિો, સ્ટોક ર્કાસણી અિે સ્વ આપ-લેિાં ઝડપથી કાયતક્ષિતાપ ૂવતક પ ૂણત કરવા ઉપયોગિાં શરૂ કરાયેલ હતું. સાિાન્ય રીતે ગ્રંથાલયોિાં નિસ્ક્રીય RFID ટેગ ટેક્િોલૉજીિો ઉપયોગ
- 3. ગ્રંથાલય જગતના અધ્યતન પ્રવાહો Z:tempwindows20220412080120_198802d6971ab3ebb2817046d3ff374a9397c37drandom- 220412080117.docx કાયતદક્ષતા વધારવા અિે ખર્ત ઘટાડવા થાય છે. રોજે રોજિી કાયત ક્ષિતાઓિાં વધારો કરવા અિે સ્વસંર્ાલિ વડે તેિા કાયો સારીરીતે પ ૂણત કરવાિાં સહાયરૂપ થાય છે. તથા તેિી સાિગ્રીિી સુરક્ષાિા વધારો કરી આપે છે. 6. RFID ટેક્િોલૉજીિા અિલ િાટે જરૂરી સાધિો:- RFID Tag:- જે અતયારે િોટોરોિાં ટોલ ટેક્સ િાટે લગાવાય છે તેવી બર્પસ પુસ્તકિી વર્ે લગાવીિે કોઈ િધ્યિથી દબાવી દેવાિાં આવેછે જેથી વાર્કો તેિે નુકશાિ પહોર્ાડે િહીં, આ નિષ્સ્ક્રય ટૅગ ન્યૂિતિ, ઉચ્પર્ અથવા અલ્ટ્ટ્રાહાઇ પ્રકારિી ટૅગ ઉપર સંર્ારરત કરવાિાં આવે છે. આ નિષ્સ્ક્રય ટૅગ પુસ્તકાલયોિાં વપરાતી ટૅગ ઉચ્પર્ (13.56 િેગાહર્ટતજ) પ્રકારિી કાિિાં લેવાિાં આવે છે. તેિા દ્વારા વાર્કો સાથે દૂરથી સંપકત સાધીિે કાયત કરી શકે છે. તે કેટલીક સેિી થી િીટર સુધી બલનિટિાં કાિ કરી શકે છે. જેિો વપરાસ કેટલો કરવાિાં આવસે તેિો સંગ્રહ ( પુસ્તકો, સાિનયકો, ઇ-બુક્સ વગેરેિી સંખ્યા) પર આધારરત હોય છે. તેિો ખર્ત પ્રનત પુસ્તકે 12.00 થી 45.00 સુધીિો રહેતો હોય છે. RFID Readers and Server: જેિ વહીકલિા ટૅગ રીરડિંગ િાટે કેિેરાઅિે અંટેિા સંયુક્ત રીતે કાિ કરે છે, એ રીતે જ અરહ પણ પુસ્તકોિે રડટેક્ટ કરવા ટૅગ રીડર અિે સવતર કાિ કરતાં હોય છે, અિે એિે સૉફ્ટવેર સાથે SIP પ્રોટોકોલ દ્વારા સાંકળીિે ડેટાનુંઆદાિ- પ્રદાિ કરાવાતું હોય છે. StaffStation(ConversionStation) स्टाफ स्टेशन (रूपाांतरण स्टेशन):- પુસ્તકાલય કિતર્ારીઓિે આ સાધિથી આપ-લે કાયતિાં સક્ષિ બિાવે છે, જેિાથી લાઇબ્રેરીિી કોઈપણ વસ્તુકે સાિગ્રીિે કે તેિા વાર્કિા સ્િાટત કાડતિે રીરડિંગ કરી આપવાનું કાિ કરે છે, જેથી તે સાિગ્રીિે જેતે વાર્કિે ઇસ્યુ કે રરટેન્સત કરી શકાય છે જેિે સૉફ્ટવેર પીસી સાથે જોડીિે કાયતિે અંજાિ આપે છે. Exit Sensors (Security Gates) बाहर ननकलें सेंसर (सुरक्षा गेट्स):- જેિે આપણે બહાર િીકળવાિો સેન્સર દરવાજો કહી શકીએ કે સુરક્ષા દરવાજો સ્થાનપત કરવા િાટે આિો ઉપયોગ થાય છે દરેક વાર્ક લાઈબ્રેરી છોડતા પહેલા આ ગેટિાથી પસાર થતાં હોવાથી અહીિા સેન્સરિા કારણે ઇસ્યુ કયાત વગરિી વાસ્તુિે તે રડટેક્ટ કરીિે બરજર અિે લાઇટ કરશે જેથી કિતર્ારી તેિે તરતજ રોકી શકશે.આ RFID ટેક્િોલૉજી અિે સૉફ્ટવેર પદ્ધનત સાથે ઇન્ટફીયર કરીિે સંર્ાલિ કરે છે. Book-drop Station: बुक-ड्रॉप स्टेशन: આ સાર્ન મખ્યત્વે સામગ્રી સ્વયમ (વાચક જાતેજ) પોતે પરત કરી શકે તેમ સક્ષમ બનાવે છે, તેની સાથે સરક્ષા પર્ પ ૂરી પાડે છે. આ સ્ટેશિ (સગવડ) લાઇબ્રેરીિી અંદર અથવા બહાર જેવી અનુકૂળતા હોય તેવી રીતે રાખવાિા આવે છે. વાચક (જાતેજ) પોતે ગ્રંથાલયની સામગ્રી પરત કરી શકે છે. આ ડીવાઇસીસ વાચકના સ્માટથ કાડથ નો ડેટા અને RFID ટૅગ ના ડેટા સાથે મેચ કરીને તેના સહી કેપચર કરીને તેના ખાતે તે સામગ્રી જમા કરી એની કાયથવાહી
- 4. ગ્રંથાલય જગતના અધ્યતન પ્રવાહો Z:tempwindows20220412080120_198802d6971ab3ebb2817046d3ff374a9397c37drandom- 220412080117.docx પ ૂર્થ કરીને સ્લીપ પર્ નપ્રન્ટ કે પીડીએિ ઇમેજ મોકલી આપે છે, અિે આ ઉપડેટ LMS તેિા ખાતે સુધારી દેછે. Hand-held Reader (हाथ से आयोजित रीडर):- આ હાથવગું રીડર (સાધિ) લઈિે સરળતાથી ફરી શકાય તેવું હોય છે. જેિાથી આપણે લાઇબ્રેરીિી સાિગ્રી શોધી અિે ઓળખી શકીએ છીએ. LMS અિે RFID િા ઇન્ટરફેસ દ્વારા આ સાધિ વડે આપણે સાિગ્રીિે અડયા વગર રેકિાં મ ૂકેલી સાિગ્રી શોધી અિે ઓળખી શકીએ છીએ અિે તેિા ડેટાિે નસસ્ટિિાં એડ, સેન્ડ કે ડાઉિલોડ પણ કરી શકીએ. સાથે સાથે સ્ટોક વેરરરફકેશિ કાયત પણ કરી શકાતું હોય છે. SIP-1/2 PROTOCOL: - આ SIP1-2 प्रोटोकॉि એક સંર્ાર પ્રોટોકોલ જેવો જ પ્રોટોકોલ છે, તેિાથી LMS અિે RFIDિા સાધિો (જેવા કે સ્ટાફ સ્ટેશિ, ર્ેકાઉટ- ર્ેકઇિ ડીવાઈસ, એંટેિા ગેટ વગેરે) સાથે િાિક આંતરરક આદાિ-પ્રદાિિી સગવડ ઊભી કરી કાયાતક્ન્વત કરે છે. પ્રોટોકોલિો ઉપયોગ કોઈ પણ એ્લીકેશિ નસફ્્વેર વડે થઈ શકે છે. જે LMSિા િાધ્યિ વડે લેણદેણ પ્રરક્રયા પ્રસ્થાનપત કરવાિી જરૂર હોય છે. SIP પ્રોટોકોલિી બે આવૃનતઓ છે, જેિકે SIP-1 અિે SIP-2 છે. આપણે તયાં SIP -1 િો ઉપયોગ િોટે ભાગે થાય છે. ADVANTAGES AND DISADVANTAGES OF RFID IN LIBRARIES:- ગ્રંથાલયોિાં RFID-ટેક્િોલૉજીિો ઉપયોગ નવષય પહેલેથી જ મૂલ્ટ્યાંકિ અિે ર્ર્ાતિો રહ્યો છે જ્યારે ગ્રંથાલયો RFID-ટેક્િોલૉજીિો અિલ કરવા બધી રીતે સક્ષિ હોય તોજ નવર્ારવું જોઈએ, કેિકે અનવર્ાયુું પગલું પાછળથી સિસ્યાઓ ઊભી કરી શકે છે. જેિાથી પસંદ કરિાર ગ્રંથાલયિે કેટલો ફાયદો અિે કેટલું નુકસાિ થશે, તે નવર્ારવું ખુબજ જરૂરી બિી જાય છે. કેિકે વેંડરો તો રદવસે તારા બતાવીિે પોતાનું કાિ કાઠી લેતા હોય છે અિે છેલ્ટ્લે સહિ કરવાનું કે શાંભળવાનું ગ્રંથપાલોએજ હોય છે. 1. Advantages of RFID:- i. Reduction of Manpower Requirement: એક ગ્રંથાલયિાં જો RFID-ટેક્િોલૉજીિો ઉપયોગ કરવાિાં આવે તો િાિવ કલાકોિી બર્ત થશે. તેિી ટૅગ વાર્િિી ક્ષિતા એક સિયે અિેક ગણી છે એટલેકે એક સાથે દસ કે વધુ વાર્કોિે સંભાળી શકાય છે. એક સાથે તિે હાથવાગા રીડરથી કાિ કરી શકશો . ii.विश्िसनीयता: જો ડેટા એન્ટર કરતી વખતે સાવર્ેતી રાખી હશેતો 100% સાર્ી િારહતી િેળવવા નવશ્વાસપૂવતક સક્ષિ બિાવે છે. તે કઈ સાિગ્રી બહાર ગઈ અિે કઈ સાિગ્રી અંદર આવી તે LMS દ્વારા બતાવે છે અિે િોધાયા વગર કોઈ જતી સાિગ્રીિી જાણકારી આપે છે. iii.सुरक्षा: ગ્રંથાલયોિાં RFID-ટેક્િોલૉજીિો ઉપયોગ વડે તેિા નવનવધકાયો અિે નવનધઓિાં સહાયક બિે છે ઉપરાંત તેિાથી ઇસ્યુ કરાવયા વગર કોઈ સાિગ્રી લઈ જાય તો આપણિે િારહતગાર કરે છે તેિાથી ર્ોરી અટકાવી શકાય છે.
- 5. ગ્રંથાલય જગતના અધ્યતન પ્રવાહો Z:tempwindows20220412080120_198802d6971ab3ebb2817046d3ff374a9397c37drandom- 220412080117.docx iv. बेहतर इन्िेंट्री ननयांत्रण: ગ્રંથાલયોિાં RFID-ટેક્િોલૉજીિો ઉપયોગ કરવાથી તેિા હેન્ડલ વેર(હાથવગું સાધિ) દ્વારા રેકિાં મ ૂકેલા પુસ્તકોિી ઉપક્સ્થનત અિે અનુપક્સ્થતિો અંદાજ સરળતાથી કાઢી આપે છે. અિે કયા ક્રિિો ભંગ દશાતવી શકાય છે, તેિા વડે સ્થાિાંતર પણ સરળતાથી કરી શકાય છે. v. टैग નં જીવન અને હયાતી કેટલી : ટૅગ નું આયુટય સાિાન્યરીતે એક લાખ લેવડ દેવડ કે દશ વષત સુધી જ િાિવાિાં આવે છે. 2 RFID-ટેક્ટ્નોલૉજીની મયાથદાઓ :- i. Cost: ગ્રંથાલયોિાં RFID ટેક્િોલૉજીિો ઉપયોગ કરવા િાટે તેિો લાગત ખર્ત અિે કાયિી ખર્ત ઊર્ો છે. ન્ય ૂિતિ ખર્ત :- પ્રતયેક પુસ્તક પાછળ ટૅગ (40 to 50 રૂ ) અિે સ્થાપિ ખર્ત એક રેકોડત િો ૨૫ રૂ તથા સિાટત કાડત િો વાર્કદીઠ ૫૦રૂ થતો હોય છે. એ ઉપરાંત સ્ટાફ સ્ટેશિ ૧૫૦૦૦૦.૦૦ , એંટેિા ગેટ રૂ ૪૫૦૦૦૦.૦૦, સેલ્ટ્ફ ર્ેક આઉટ ડીવાયસ રૂ ૩૬૦૦૦૦.૦૦, એન્ટી થીફ ષ્સ્ટકર રૂ ૧.૦૦ પુસ્તક દીઠ, તથા સૉફ્ટવેર ઈન્સ્ટોલેશિ ર્ાર્જ રૂ. ૧૫૦૦૦૦.૦૦, પ્રતયારોપણ ર્ાર્જ રૂ. ૨૨૦૦૦૦.૦૦ HANDHELD READER રૂ ૧૨૫૧૫૦.૦૦ તથા બ ૂક ડ્રોપ યુનિટ રૂ ૪૧૦૨૫૦.૦૦ િળીિે લગભગ રૂ ૨૦ થી ૨૨ લાખ શરૂઆતના અિે તયારબાદ દર વષે સ્િાટતકાડત + પુસ્તકોિો ટેબગિંગ અિે ઈન્સ્ટોલ્ટ્િેંટ ખર્ત (પુસ્તક દીઠ રૂ ૧૭૫.૦૦)િો ખર્ત કાયિ િાટે થતો હોય છે. ii. Vulnerability: RFID-ટેક્િોલૉજીિી િયાતદા એ છે કે તેિા રેરડયો તરંગોિે કેટલીક યુક્ક્તઓથી અટકાવીિે ર્ોરીકરિારાઓ તેિો દુ રુપયોગ કરી શકે છે.(તેિી ર્ર્ાત અહી કરવી યોગ્ય િથી. િેટવકતિા પ્રોબ્લેમ્સિે અિે પીસી િશીિિા રરપેરરિંગિા પ્રોબ્લેમ્સ તો ઊભાજ હોય છે, આપણે તયાં રરપેરરિંગવાળા બેથી ત્રણ રદવસે આવતા હોય છે અિે પ્રોબ્લેમ્સ તો કયારે સોલ કરે તેિી કોઈજ ગેરંટી િથી આપતા. પછી સૉફ્ટવેર અિે RFID interface પ્રોબ્લેમ્સ કોણ સોલ કરશે તેિો તો ક્યાય ઉલ્ટ્લેખ હોતોજ િથી તેવી અિેક બાબતો જ્યારે કાિ અટકે તયારેજ ખબર પડેકે આ તો આપણિે તેઓએ જણાવેલુ જ િહોતું. iii. Removal RFID Tags: ગ્રંથાલયોિાં RFIDTagિો ઉપયોગ એવી રીતે થાય છે કે તેિે પુસ્તકોિી વચ્પર્ે છુપાવવાિાં આવેલ હોય છે, પણ તેિિા િાટે આવી બાબતો લાંબો સિય છુપાતી હોતી િથી. IV. Summary:- ગ્રંથાલયોિાંટે RFID-ટેક્િોલૉજીિો ઉપયોગ બહોળા પ્રિાણિાં કરી શકાય તેિ ભારતિાં શક્ય િથી પરંતુ તેિે બેરીતે આવકારવાિાં આવે ચ્પહે એક તો સુરક્ષા અિે બીજુ ંસાિગ્રીિે ટ્રેરકિંગ સરળતાથી કરી શકાય છે. જો તેનું પ્રતયાપણ િાિક ધોરણો દ્વારા કરવાિાં આવે તો. અહી કિતર્ારીઓનું કાિ તવરરત અિે ઓછા સિયિાં કરી આપેછે તેવી દલીલ કેટલી યોગ્ય છે જો એકજ કિતર્ારી હોય તો આ ટેક્િોલૉજી કઈ રીતે િાિવ બાળ ઘટાળી શકશે. ર્ોરીિો લૉજજક પણ વયાજબી િથી કેિકે 25 લાખ ખર્ીિે કેટલા પુસ્તકો બર્વાશે. તેટલાિાં તો િવી અધ્યતિ લાઈબ્રેરી ઊભી કરી શકાતી હોય છે. એિાથી બહુ ઓછા રુિાં બેજ ગ્રેજ્યુએટ નવધ્યાથીઓિે રાખીિે બહજ સારી કાિગીરી કરાવી શકાય. જો તિારે એટલુજ િા કહેવાડવું હોય કે િારેતયા RFID છે. અિે રહી NAAC
- 6. ગ્રંથાલય જગતના અધ્યતન પ્રવાહો Z:tempwindows20220412080120_198802d6971ab3ebb2817046d3ff374a9397c37drandom- 220412080117.docx ગ્રેડિી વાત, તો કેટલીયે સંસ્થાઓ છે જ્યાં RFID િથી છતા તયાં એિિે A ગ્રેડ િેળવયો છે. 7. N-list પ્રોગ્રામના ઉપયોગનં માગથદશથન:- KCG, Ahmedabad and INFLIBNET, Gandhinagar િા સહયોગથી આ સેવા કોલેજ ગ્રંથાલયોિે િફત પૂરી પાડવાિાં આવે છે. કોલેજિા સિગ્ર વાર્ક ગણિે આિા ઉપયોગિી િારહતી અિે િાગતદશતિ સિય સિય પર ગ્રંથપાલો આપે છે, તેિ છતાં તેિો ઉપયોગ કરિાર ખુબજ ઓછા વાર્કો જણાય છે, તેિો ગ્રાફ અંતે રજૂ કરેલો છે. સૌ પ્રથિ તિારે તિારા લાઈબ્રેરીયિ દ્વારા તિારું રજજસ્ટ્રેશિ કરાવવાનું હોય છે, અિે તિિે તિારો યુઝર આઈડી અને પાસવડથ ફાળવવાિાં આવશે તેિા દ્વારા તિારે ભનવટયિાં જ્યારે લૉબગિ થવાનું થાય તયારે તેિો ઉપયોગ કરવાિો હોય છે. હવે તિે N-list Programmeિી ઇન્ફલીબિેટિી વેબ સાઈટ(https://nlist.inflibnet.ac.in/) પર જઈિે લૉબગિ થાવ. દા.ત. તયાર બાદ િેમ્બસત લૉબગિ પર ક્ક્લક કરો and fill-up your ID and PW તયાર બાદ સર્ત િેનુિાં જઈિે પુસ્તક , જરિલ્ટ્સ આરટિક્લ્ટ્સ કે ઇ-બુક્સ જોઈ શકોછો.
- 7. ગ્રંથાલય જગતના અધ્યતન પ્રવાહો Z:tempwindows20220412080120_198802d6971ab3ebb2817046d3ff374a9397c37drandom- 220412080117.docx અહી તિે જોઈ શકશો કે િાત્ર “Research in library “ શબ્દ પર સર્ત કરતાંજ 14,308 આઇટિો જોવા, વાંર્વા કે ડાઉિલોડ કરવા િળી જાય છે. હવે આપર્ી કોલેજના મેમ્બરોએ N-listનો કેટલો ઉપયોગ કયો છે, તે જોઈ લઈએ. (From N-list website users data of V S Patel College Staff during years(2015to 2021)).
- 8. ગ્રંથાલય જગતના અધ્યતન પ્રવાહો Z:tempwindows20220412080120_198802d6971ab3ebb2817046d3ff374a9397c37drandom- 220412080117.docx આશા રાખીએ કે હવેિા વષોિાં વધુ િારહતીસ્રોતોિો ઉપયોગ કરવાિાં આવે. 8. અધ્યતન સૉફ્ટવેર અંગે:- 3.0 નો ઉપયોગ :- હવે આપણી કોલેજિી લાઈબ્રેરી જે સૉફ્ટવેર વાપરે છે તેિી અધ્યતિ આવ્રુનત 3.0 (soul) લોન્ર્ થયું છે અિે આપણિે તે ર્ૂક સિયિાં િળશે તેવી આશા સેવીએ છીએ. તેિાં હાલિા સૉફ્ટવેર 3.0 (soul) િી કેટલીક ક્ષનતઓ દૂર કરવાિાં આવી હશે એવી આશા છે. આ નસવાય કેટલાક સૉફ્ટવેર બજારિાં ઉપલબ્ધ છે તેિી યાદી રજૂ કરી છે. a) DESTINYLIBRARY MANAGER is an interactive solution that allows librarians and staff to keep real-time track of inventory and media assets and allows students digital means of discovery and reading. Read Destiny Library Manager Reviews / https://www.g2.com/products/destiny-library- manager/reviews, b) The Apollo™ ILS/LSP (Integrated Library System/Library Services Platform) is devoted solely to public libraries. It has exceedingly delighted customers, with a 99.4% retention rate. Apollo library automation has won the Product of the Year award for 2016 and 2017. Its hosted-only and multi-tenant architecture continually pays benefits to customers though faster feature development, faster/better service, hassle-free 3rd party integration, and world-class server management and up-time. Unique... Read Apollo ILS/LSP Reviews/https://www.g2.com/products/apollo-ils-lsp/reviews, c) WORLD SHARE MANAGEMENT SERVICES (WMS) is an integrated suite of cloud-based library management applications. Read WorldShare Management Services d) Alexandria Library Management Software empowers librarians and patrons with customizable interfaces, set-up, and hosting options. Access your catalog from any device on any browser - no apps needed! Plus, with 24/7 customer support, we're here for you every step of the way. Alexandria is a powerful library automation solution with over 10,000 users, developed to accommodate the needs of every library - no matter the size or configuration./Read Alexandria e) Sierra is a library system that provides automated workflows, integrated resource management, and open access to data./Read Sierra ILS 1 2 3 4 5 6 Series2 700 277 42 24 24 3 Series1 2015 2016 2018 2019 2020 2021 2015 2016 2018 2019 2020 2021 700 277 42 24 24 3 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 Axis Title Axis Title Chart Title Series1 Series2
- 9. ગ્રંથાલય જગતના અધ્યતન પ્રવાહો Z:tempwindows20220412080120_198802d6971ab3ebb2817046d3ff374a9397c37drandom- 220412080117.docx f) Alma is a library management solution that supports your library operations from selection to Meta management, digitization, and fulfillment that helps you consolidate, manage and extend workflows systems and more./Read Alma g) LibAnswers/A platform with a built-in knowledge base for improved reference service h) Aleph/Integrated library system i) Millennium ILS/ Millennium integrated library system (ILS) is a global library technology company 9. ઓપન એક્ટ્સેસ ડેટાબેજનો ઉપયોગ:- KOHA જેવા અિેક સૉફ્ટવેર ઉપલબ્ધ છે, જેિા વડે આજિો ગ્રંથપાલ પોતાિી લાઇબ્રેરીિે દરેક રીતે અધ્યતિ રાખવા સક્ષિ બિી શકે છે. તથા NDL વગેરે િો ઉપયોગ કરીિે પોતાિા NAAC િાં ઉપયોગી સાબબત થઈ શકે. 10. DOAJ :- Full text JOURNALS આડટિક્ટ્લ ફ્રી ઉપલબ્ધ છે ( “Directory of open Access” Journals) જેવા અિેક ્લેટફોિત છે, જેિકે “રાષ્ટ્રીય ડીજીટલ લાઈબ્રેરી, ખરગપર”િાં લાખો ઇ- સાિગ્રી ઓપિ ઉઓપયોગ િાટે તેિી વેબસાઇટ પર મૂકેલી છે, જેિો તિે નવિા સંકોર્ ઉપયોગ કરી શકોછો. િાત્ર તિારે રજીસ્ટર થઈિે આઇડી અિે પાસવડત જિરેટ કરવાિો છે જે સ્ટાફ સભ્યોિે સિજ આપી જ છે. તેવી રીતે Inflibnet િી E-shodhshindhu: https://ess.inflibnet.ac.in/, shodhganga: http://shodhganga.inflibnet.ac.in, shodhgangotri: http://shodhgangotri.inflibnet.ac.in, Vidhyamitra: shodhsudhhi: https://shodhshuddhi.inflibnet.ac.in, UGC-Inflibnet consortia, e-pgpathshala: http://epgp.inflibnet.ac.in, NEPTL video: , Indcat:http://indcat.inflibnet.ac.in/, etc. આવી અિેક websit પર નશક્ષણ નું સારહતય ઉપલબ્ધ છે જેિો ઉપયોગ ખુબજ સરળ છે.