ΕΝΟΤΗΤΕΣ 21 και 22: ΚΡΗΤΙΚΟ και ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ
- 1. Αρτινού Ιωάννα 4ο Γ/σιο Π. Φαλήρου ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ Γ/σίου Όνομα: Φ η Η Κρήτη, από το 1821, προσπαθούσε με συνεχείς επαναστάσεις να απελευθερωθεί και να ενταχθεί στο ελληνικό κράτος. Ωστόσο, επειδή ήταν νησί στρατηγικής σημασίας, και για τις Μ.Δ. και για την Ο.Α., οι επιθυμίες της έβρισκαν εμπόδια. Έτσι, δημιουργήθηκε το Κρητικό Ζήτημα (=ανεπίλυτο πρόβλημα). ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ονομάστηκαν οι προσπάθειες α) των Ελλήνων της Κρήτης β) των ελεύθερων Ελλήνων και γ) του ελληνικού κράτους για ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, καθώς και η εμπλοκή α) της Ο.Α. και β) των Μ. Δυνάμεων σ’ αυτές. Το Κρητικό Ζήτημα θα λυθεί οριστικά το 1913, μετά τους Βαλκανικούς πολέμους, όταν η Κρήτη θα ενσωματωθεί στην Ελλάδα. Η Κρήτη έκανε συνεχείς αιματηρές επαναστάσεις (1821, 1866-69, 1878, 1889, 1896-97 και 1905). Σημαντικότερη ήταν του 1866-1869, η λεγόμενη Μεγάλη Κρητική επανάσταση, που, παρά τις αρχικές επιτυχίες της, καταπνίγηκε. Ιδιαίτερη στιγμή της υπήρξε η ανατίναξη μιας ομάδας επαναστατών στη μονή Αρκαδίου (κοντά στο Ρέθυμνο). Το ολοκαύτωμα της μονής Αρκαδίου (1866) προκάλεσε συγκίνηση τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Νέα επανάσταση στα 1896-1897 εξελίχθηκε, όπως έχουμε δει, σε ελληνοτουρκικό πόλεμο, στον οποίο η Ελλάδα ηττήθηκε. Με παρέμβαση των Μ.Δ., όμως, ο σουλτάνος αναγνώρισε τη δημιουργία της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας με ύπατο αρμοστή (γενικό διοικητή) τον πρίγκιπα Γεώργιο, δευτερότοκο γιο του βασιλιά της Ελλάδας Γεώργιου. Υπουργός Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας διορίστηκε ένας νέος πολιτικός, ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Αργότερα, ο Βενιζέλος θα επαναστατήσει και εναντίον του πρίγκιπα Γεωργίου, λόγω της σκληρής διοίκησης του τελευταίου (Θέρισος 1905). Στο τέλος του 19ου αιώνα, με τη βοήθεια των Μ.Δ., είχαν δημιουργηθεί στα Βαλκάνια 5 νέα κράτη, όλα σε βάρος της Ο.Α: Ρουμανία, Ελλάδα, Σερβία, Μαυροβούνιο, Βουλγαρία και. Τα τέσσερα τελευταία είχαν κοινές εθνικές επιδιώξεις, μια δική τους Μεγάλη Ιδέα το καθένα: πώς θα επεκτείνουν τα σύνορά τους, σε βάρος της Ο.Α., ώστε να συμπεριλάβουν σε αυτά αλύτρωτους που υπήρχαν στις περιοχές των Βαλκανίων που συνέχιζαν να είναι υπό τουρκική κατοχή. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ενότητα 21: ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ σελ. 64-65 σελ. 66-68 Ενότητα 22: Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων
- 2. Αρτινού Ιωάννα 4ο Γ/σιο Π. Φαλήρου Αυτονόητο είναι πως οι κοινοί στόχοι έφερναν τα βαλκανικά κράτη σε αντιπαλότητα, αφού διεκδικούσαν τα ίδια εδάφη που ήταν ακόμη οθωμανικά. Η πιο μεγάλη αντιπαλότητα – εχθρότητα που αρχίζει να διαφαίνεται είναι ανάμεσα σε Ελλάδα και Βουλγαρία. Και οι δύο διεκδικούν την περιοχή της σημερινής δυτικής και ανατολικής Θράκης. Η Βουλγαρία επιδίωκε έξοδο στο Αιγαίο και υποστηριζόταν από τη Ρωσία, που θεωρούσε πως μέσω της επιρροής που θα είχε στη Βουλγαρία, αν τη στήριζε αποτελεσματικά στις επιδιώξεις της, θα είχε και εκείνη πρόσβαση στο Αιγαίο και τα Δαρδανέλλια. Όμως, η Αγγλία, η Γαλλία και η Γερμανία (που είναι η νέα ανερχόμενη Μ.Δ.) εμπόδισαν την επέκταση της Βουλγαρίας (άρα και της Ρωσίας). Οι Μ.Δ. (Αγγλία- Γαλλία – Ρωσία – Γερμανία – Αυστρουγγαρία – Ιταλία) έβλεπαν πως ο Ο.Α. καταρρέει, δεν είχαν όμως καταλήξει πότε θα επέτρεπαν να διαλυθεί και πώς θα μοιράζονταν τα εδάφη της. Αυτή η περίπλοκη κατάσταση ονομάστηκε Ανατολικό Ζήτημα και λύθηκε οριστικά με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918). Μακεδονικό ζήτημα και μακεδονικός αγώνας: Μέρος του Ανατολικού ζητήματος ήταν και ο αγώνας για τον έλεγχο της Μακεδονίας, που ήταν τότε τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ονομάστηκε μακεδονικό ζήτημα. Έλληνες, Βούλγαροι και Σέρβοι διεκδίκησαν, με βάση τις δικές τους εθνικές επιδιώξεις ο καθένας, την ενσωμάτωση ολόκληρης ή ενός τμήματος της ενιαίας Μακεδονίας. Έλληνες και Βούλγαροι αντάρτες εισχωρούσαν (παράνομα) στα μακεδονικά εδάφη και συγκρούονταν, ενώ ο Ο.Α. παρακολουθούσε ανήμπορη να αντιδράσει. Βλέπουμε πως είναι επίκαιρο για όλα τα ευρωπαϊκά κράτη το ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ, μέρη του οποίου είναι το ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ και το ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ, που αφορούν άμεσα την Ελλάδα! ΑΡΑ: στο τέλος του 19ου αιώνα η Ελλάδα: Έχει τεράστια οικονομικά προβλήματα Έχει επεκταθεί ως τη Θεσσαλία (1881) Προσπαθεί να υλοποιήσει τη Μεγάλη Ιδέα, έχοντας ως στόχο κυρίως: Την Κρήτη (κρητικό Ζήτημα) Την Μακεδονία (μακεδονικό Ζήτημα) Έχει τη «στήριξη» κυρίως της Αγγλίας Έχει αντιπαλότητα με τη Βουλγαρία Θα οδηγηθεί με προθυμία στους Βαλκανικούς πολέμους, με την ηγεσία του Ελ. Βενιζέλου, πετυχαίνοντας διπλασιασμό των μέχρι τότε συνόρων της. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι θα λειτουργήσουν ως «Προοίμιο» του Μεγάλου Πολέμου, δηλαδή του Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, οπότε και θα διαλυθεί η Ο.Α.