�ݺ�ߣ

BÁNG BỤNG
ThS. BS. Nguyễn Thị Bích Duyên
Bộ môn Y Học Gia Đình
Email: ntbd2001@yahoo.com

ĐẠI CƯƠNG
Báng bụng hay cổ chướng (ascites): là
tình trạng ứ đọng dịch ở khoang phúc mạc
• Nam: có ít/ không dịch trong xoang phúc mạc
• Nữ: có thể có 20ml dịch (tùy chu kì kinh nguyệt)

• Xơ gan: NN chủ yếu của báng bụng (85%)
• Báng bụng: biến chứng thường gặp nhất của xơ gan
(tỉ lệ sống 2 năm: 50%)
ĐẠI CƯƠNG

NGUYÊN NHÂN BÁNG BỤNG
PHÚC MẠC BÌNH THƯỜNG
• Tăng áp TM cửa
• Giảm Albumin máu
• Một số NN khác
BỆNH LÝ PHÚC MẠC
• Nhiễm trùng
• Bệnh ác tính
• Một số NN khác

SAAG: Serum-Ascites Albumin Gradient
(Chênh lệch lương albumin trong huyết thanh và trong dịch báng)
 Cách tính:
 Vai trò:
- SAAG tương ứng trực tiếp đến áp lực TM cửa
- SAAG giúp phân loại NN báng bụng do TALTMC (SAAG ≥ 1,1g/dL)
hay không do TATMC (SAAG < 1,1g/dL)
Lưu ý: Các mẫu thử (albumin/huyết thanh, albumin/dịch báng) cần được thu thập ở cùng 1 thời điểm
SAAG = albumin/huyết thanh – albumin/dịch báng

1.1. TĂNG ÁP CỬA (SAAG ≥ 1,1g/dL)
1.1.1 Sung huyết gan
- Suy tim, Viêm MNT co thắt, Hở van 3 lá
- $ Budd- Chiari
- Bệnh lý tắc tĩnh mạch (Veno-occlusive disease)
1. Phúc mạc bình thường

1.TĂNG ÁP CỬA (SAAG ≥ 1,1g/dL)
1.1.2. Bệnh lý gan
- Xơ gan
- Viêm gan do rượu
- Suy gan tối cấp
- Di căn gan
- Gan nhiễm mỡ cấp ở thai phụ
1.1.3. Tắc tĩnh mạch cửa
Phúc mạc bình thường

1.2. GIẢM ALBUMIN MÁU (SAAG <1,1 g/dL)
$ thận hư
Bệnh lý ruột mất protein
Suy dinh dưỡng nặng kèm phù toàn thân

1.3. CÁC NGUYÊN NHÂN KHÁC (SAAG <1,1 g/dL)
Báng bụng do dưỡng trấp
Báng bụng do dịch tụy
Báng bụng do dịch mật
Báng bụng do thận
Báng bụng do nước tiểu
Phù niêm (SAAG ≥ 1,1g/dl)
Bệnh lý buồng trứng

2.1. NHIỄM TRÙNG
Viêm phúc mạc do vi trùng
Viêm phúc mạc do lao
Viêm phúc mạc do nấm
Viêm phúc mạc ở bệnh nhân nhiễm HIV
2. Bệnh lý phúc mạc

2.2. BỆNH ÁC TÍNH
• Peritoneal carcinomatosis
• Primary mesothelioma
• Pseudomyxoma peritonei
• Massive hepatic metastases
• Hepatocellular carcinoma
2.Bệnh lý phúc mạc

2.3. CÁC NGUYÊN NHÂN KHÁC
• Sốt Địa Trung Hải
• Viêm mạch máu
• Granulomatous peritonitis
• Eosinophilic peritonitis
Bệnh lý phúc mạc

LÂM SÀNG BÁNG BỤNG
 Báng bụng: do xơ gan (85%)
 Các NN phổ biến dẫn đến xơ gan:
• Lạm dụng rượu
• VGSV C mạn
• VG thoái hóa mỡ không do rượu
(nonalcoholic steatohepatitis - NASH)
Triệu chứng cơ năng

 Cần hỏi các YTNC bệnh gan/báng bụng:
• Uống rượu
• Tiêm chích
• Truyền máu
• QH tình dục (đặc biệt: QH đồng giới)
• Châm cứu, xăm, xỏ khuyên...
• Vùng dịch tễ sinh sống
Triệu chứng cơ năng (2)

 Nếu xơ gan/gđ ổn định đột ngột có báng bụng:
tìm ung thư tb gan (HCC)?
 Báng bụng/K:
có thể báng bụng liên quan đến K
 Tiền sử suy tim:
có thể báng bụng do tim

 Lao phúc mạc:
có thể biểu hiện bằng sốt và đau bụng
 Các NN khác gây báng bụng:
có thể ở viêm tụy cấp kèm hoại tử, vỡ ống dẫn tụy do
viêm tụy mạn hoặc chấn thương, BN chạy thận nhân
tạo…

 Dựa trên bệnh sử và hình dạng của bụng:
• Bụng to, lồi:
nên gõ hai bên hông lưng
• DH gõ đục ở vùng hông lưng/tư thế nằm ngửa:
nên kiểm tra lại bằng dấu gõ đục vùng thấp (shifting dullness)
• DH gõ đục vùng hông (-):
khả năng có báng bụng <10%
Khám thực thể

Khám thực thể (2)
Dấu hiệu gõ đục vùng thấp

 Một số NN gây nhầm lẫn báng bụng:
• Quai ruột ứ khí
• Dày mô mỡ dưới da
• U buồng trứng

 Một số DH giúp hướng đến NN báng bụng:
• Hồng ban lòng bàn tay, sao mạch, TM bàng hệ ở bụng:
gợi ý bệnh nhu mô gan và tăng áp TM cửa.
• TM lớn ở lưng:
gợi ý tắc TM chủ trên

• Tĩnh mạch cổ:
- nên được thăm khám ở BN báng bụng
- giúp CĐPB báng bụng vì bệnh cơ tim hay xơ gan
• Khối u cố định ở vùng rốn
gợi ý đến K di căn phúc mạc (peritoneal carcinomatosis)

• Phù ngoại biên ở bệnh gan:
thường ở chi dưới và hiếm liên quan đến thành bụng
• BN có $ thận hư hay suy tim:
thường phù toàn thân (anasarca)

CHẨN ĐOÁN BÁNG BỤNG
 LS:
giúp chẩn đoán với bụng to + gõ đục vùng thấp
(lượng dịch báng >1500mL)
 SA bụng:
giúp định vị dịch báng lượng ít hơn

CHẨN ĐOÁN BÁNG BỤNG
Khi phát hiện báng bụng:
- nên chọc hút dịch báng
- xét nghiệm tế bào, sinh hóa, cấy…
để xác định là dich thấm / dịch tiết (định hướng NN)

ĐIỀU TRỊ BÁNG BỤNG
 Điều trị báng bụng: tùy NN gây giữ nước.
 SAAG: là chỉ số hữu ích để quyết định CĐ và ĐT
• BN có SAAG thấp (thường không tăng áp cửa)
không đáp ứng với ĐT hạn chế muối và thuốc lợi tiểu
(ngoại trừ những người này có $thận hư).
• BN có SAAG cao (thường tăng áp cửa)
đáp ứng với những phương pháp điều trị này

 K di căn phúc mạc: NN có SAAG thấp thường gặp nhất
• Phù ngoại biên:
có thể được ĐT với thuốc lợi tiểu
• BN không phù ngoại biên mà dùng thuốc lợi tiểu:
chỉ làm mất thể tich dịch trong lòng mạch, không làm mất dịch báng
• ĐT cơ bản của di căn phúc mạc không do uBT:
chọc hút dịch báng ngoại trú.
ĐiỀU TRỊ BÁNG BỤNG
Báng bụng có SAAG thấp <1,1 g/dL

 Báng bụng do lao PM (không xơ gan):
- cần ĐT với phác đồ trị lao
 Báng bụng do dịch tụy
- có thể tự khỏi
- có thể cần can thiệp phẫu thuật
- có thể đáp ứng điều trị với somatostatin
Báng bụng có SAAG thấp <1,1 g/dL (2)

 Viêm phúc mạc do Chlamydia
cần điều trị bằng Tetracycline
 Báng bụng do Lupus serositis
có thể đáp ứng với Glucocorticoid
 Báng bụng liên quan đến lọc máu
có thể đáp ứng với lọc máu tích cực
Báng bụng có SAAG thấp <1,1 g/dL (4)

 Xơ gan:
NN thường gặp nhất của bệnh gan gây báng bụng có
SAAG cao.
Các NN phổ biến dẫn đến xơ gan:
- Lạm dụng rượu
- Viêm gan siêu vi C mạn
- Viêm gan thoái hóa mỡ không do rượu (NASH)
Báng bụng có SAAG cao ≥ 1,1 g/dL

Bước quan trọng ĐT báng bụng có SAAG cao
+bệnh gan mạn (± NN khác gây tổn thương gan)
thuyết phục bệnh nhân ngừng uống rượu
- giúp hồi phục bệnh gan rượu
- báng bụng có thể giải quyết
hoặc trở nên đáp ứng tốt hơn với việc điều trị
Báng bụng có SAAG cao ≥ 1,1 g/dL (2)

Các bệnh gan khác có thể điều trị
(như viêm gan tự miễn, hemochromatosis, bệnh Wilson)
- Nên được điều trị đặc hiệu.
- Ít hồi phục so với bệnh gan rượu.
Báng bụng có SAAG cao ≥ 1,1 g/dL (3)

ĐT BÁNG BỤNG:NỘI TRÚ /NGOẠI TRÚ?
 Báng bụng lượng ít:
Có thể điều trị ngoại trú
 Báng bụng lượng nhiều + không đáp ứng ĐT
ngoại trú: Cần cho BN nhập viện để xác định CĐ và ĐT

�ݺ�ߣ

22. bang bung

Recommended

More Related Content

What's hot (20)

Similar to 22. bang bung (20)

More from minhphuongpnt07 (20)

22. bang bung

Editor's Notes