φύλλο εργασίας, Οδύσσεια, 3η ενότητα
- 1. ΕΝΟΤΗΤΑ 3 1. Στους στίχους 109-114 παρουσιάζεται η Αθηνά να προετοιμάζεται φορώντας ………………….. και παίρνοντας στο χέρι της ένα ……………………… Σε αυτούς τους στίχους βρίσκεται στον ………………. Στον στίχο 115 ξεκινά το ταξίδι της και στους στίχους 116-117 βρίσκεται στην ……………….. και στέκεται στο κατώφλι του παλατιού του …………………… (έχουμε αλλαγή σκηνής αφού αλλάζει ο τόπος) (ταυτόχρονα έχουμε και αλλαγή στα πρόσωπα, αφού την ώρα που η Αθηνά στέκεται στο κατώφλι της αυλής του παλατιού μέσα στην αυλή βρίσκονται ακόμη ………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 2. Χαρακτηρίστε τις ακόλουθες περιόδους ως σωστές ή λανθασμένες: α) οι μνηστήρες κάθονται σε καθίσματα β) οι μνηστήρες γλεντούν πίνοντας κρασί και τρώγοντας κρέατα γ) οι μνηστήρες φέρονται άψογα ως φιλοξενούμενοι του παλατιού δ) οι μνηστήρες κάνουν ό,τι θέλουν στο παλάτι και συμπεριφέρονται αλαζονικά ε) οι κήρυκες και τα παιδόπουλα υπηρετούν τους μνηστήρες αναγκαστικά, παρά τη θέλησή τους στ) οι μνηστήρες παίζουν μπάλα ζ) ο Τηλέμαχος είναι έξω φρενών με τη συμπεριφορά των μνηστήρων και σκέφτεται πώς να αντιδράσει και να τους τιμωρήσει η) η Αθηνά εμφανίζεται στο παλάτι ως θεά, σε όλη της την μεγαλοπρέπεια θ) πρώτος είδε την Αθηνά ο Τηλέμαχος ι) ο Τηλέμαχος έστειλε αμέσως έναν από τους υπηρέτες του παλατιού να υποδεχτεί τη θεά 3. Η φιλοξενία ήταν πολύ σημαντική στην αρχαιότητα. Στο ομηρικό κείμενο εντοπίζουμε ένα τυπικό, μια εθιμοτυπία, δηλαδή μια διαδικασία που ακολουθείται κάθε φορά που έχουμε μια σκηνή φιλοξενίας. Αυτό το τυπικό περιλαμβάνει 4 στάδια (στήλη Β). Αντιστοιχίστε τις ενέργειες που δίνονται στη στήλη Α με το στάδιο της στήλης Β στο οποίο ανήκουν. στίχοι Στάδια φιλοξενίας α. κι αφού το δείπνο μας χορτάσεις, τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σου 1. εγκάρδια υποδοχή και πρόσκληση σε γεύμα β. Ξένε μου, καλωσόρισες, έλα να σε φιλέψουμε 2. εξαιρετικές περιποιήσεις όμορφο χρυσό λαγήνι, αργυρό λεβέτι, κούπες χρυσές 3. μετά το γεύμα, ερωτήσεις για την ταυτότητα του ξένου γ. Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει, λεπτουργημένο κι όμορφο, πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό, και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί. 4. λουτρό και ανταλλαγή δώρων, που θα προταθούν στο τέλος της φιλοξενίας δ. Kοντά της στάθηκε, της έσφιξε το χέρι το δεξί, με τ' άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της, ε. και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε, γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους. στ. Η σεβαστή κελαρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό, ό,τι καλό τής βρέθηκε, να τους ευχαριστήσει. 4. Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά έφυγαν από την αυλή και μπήκαν στο ……… του παλατιού (στ.141- 142). Αυτή η αλλαγή τόπου (σκηνικού) σημαίνει ότι έχουμε αλλαγή σκηνής (συγχρόνως γίνεται και αλλαγή στα πρόσωπα, καθώς οι μνηστήρες και όσοι τους υπηρετούσαν παραμένουν στην
- 2. αυλή). Στο στίχο 162 έχουμε και νέα αλλαγή σκηνής, γιατί αλλάζει/αλλάζουν α) ο τόπος; β) τα πρόσωπα; (επιλέξτε το σωστό) 5. Σωστό ή λάθος: α) ο Φήμιος είναι ο αοιδός του παλατιού της Ιθάκης β) ο Φήμιος έκατσε στο πιάνο κι άρχισε να παίζει και να τραγουδά γ) ο Φήμιος υπηρετούσε πρόθυμα τους μνηστήρες και τραγουδούσε για αυτούς, καθώς τους είχε αποδεχτεί ως νέα αφεντικά του 6. Στοιχεία που δίνουν πληροφορίες για τον πολιτισμό της εποχής (πολιτισμικά ή πολιτιστικά στοιχεία: αντικείμενα, όπλα, έπιπλα, ενδύματα, υποδήματα, έπιπλα, αρχιτεκτονική, κοινωνικές τάξεις, επαγγέλματα, πολίτευμα, θρησκευτικές αντιλήψεις, συνήθειες της καθημερινότητας, θεσμοί της εποχής, όπως αυτός της φιλοξενίας, κλπ) Στο κείμενο εντοπίζουμε: α) αντικείμενα: τραπέζια, κούπες, …………………..………………………………………………. β) δούλους - υπηρέτες: παρακόρη, …………………………………………………………………. γ) έπιπλα: ……………………………………………………………………………………………. δ) στοιχεία αρχιτεκτονικής του παλατιού: εξώθυρα, πύλες, αυλή, …………………………………. ε) όπλα: ………………………………………………………………………………………………. στ) πώς διασκέδαζαν: έπαιζαν (τι;)………………………, άκουγαν τον ……………………………. ζ) πώς έπιναν το κρασί τους; …………………………………………………………………………. η) υποδήματα: ………………………………………………………………………………………… 7. Η συμπεριφορά των μνηστήρων τους ενοχοποιεί (ύβρις)! Έτσι, η τιμωρία τους στο τέλος του έπους έρχεται φυσιολογικά (τίσις). Σε αυτήν την ενότητα λοιπόν προοικονομείται η μνηστηροφονία. Ποια άλλα πρόσωπα πιστεύετε ότι ενδεχομένως να τιμωρηθούν μαζί με τους μνηστήρες; Δηλαδή, ο φόνος ποιων προοικονομείται επίσης; ……………………………………………..……… ………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………... Ο Φήμιος; Πρέπει κι αυτός να τιμωρηθεί, αφού τραγουδά για τους μνηστήρες;…………...……………. ………………………………………………………………………………………………………… 8. Να εντοπίσετε σε ποιους στίχους προοικονομείται ο νόστος / η επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη: …………………………………………………………………………………………………. 9. η Aθηνά Παλλάδα, λάμποντας τα μάτια: Αυτή είναι μια φράση που θα τη ξανασυναντήσουμε πάρα πολλές φορές! Οι επαναλήψεις είναι από τα στοιχεία που βοηθούσαν στη σύνθεση των επών. Αυτά τα επαναλαμβανόμενα στοιχεία λέγονται τυπικά. Τέτοια είναι και οι φράσεις: άλκιμο κοντάρι, σεβαστή κελάρισσα, αγέρωχοι μνηστήρες, πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά, καρτερόψυχος Οδυσσέας. Μήπως θυμάστε τι άλλο συναντήσαμε στην ενότητα αυτή και είπαμε ότι επαναλαμβάνεται στο έπος;……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ΘΕΩΡΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: 1. Πότε αλλάζει μια σκηνή; 2. Τι εννοούμε όταν λέμε πολιτισμικά στοιχεία; 3. Τι εννοούμε όταν λέμε τυπικά στοιχεία; 4. Μαθαίνω τα 4 στάδια του τυπικού της φιλοξενίας 5. Ξαναθυμάμαι α) τι είναι προοικονομία β) την ηθική αρχή ύβρις – τίσις (το σφάλμα πάντα τιμωρείται), γ) τι είναι θεϊκός ανθρωπομορφισμός (από ενότητα 2)