chẩn đoán hình ảnh phần mền - YHN
- 1. Bs. Mai Thế Cảnh Khoa CĐHA - BVĐHYHN Chẩn đoán hình ảnh các tổn thương phần mềm thường gặp 1
- 2. 2
- 3. 3
- 4. PHÂN LOẠI Theo độ tuổi: trẻ tuổi (<20), ngƣời lớn Theo vị trí giải phẫu: chi, đầu mặt cổ.. Theo các lớp của phần mềm: bì và thƣợng bì, dƣới da, mạc, lớp cơ và tổ chức sâu Các loại tổn thƣơng: nang và dạng nang, tổ chức đặc (lành tính, ác tính), nguồn gốc mạch, viêm nhiễm trùng, tổn thƣơng vị trí đặc biệt… 4
- 5. 5
- 7. 7
- 8. Các nang thật sự và lành Nang bao hoạt dịch và nang hạch (Synovial or ganglion cysts) Giãn dạng túi Sau phẫu thuật và máu tụ Nang của da và phần phụ Dị dạng bạch mạch 8
- 9. Các khối dạng nang và khối tổ chức lành tính U nhầy (Myxomas) U vỏ bao dây thần kinh (PNST) Tổn thƣơng mạch (u máu, dị dạng mạch) U cuộn cảnh 9
- 10. Các tổn thƣơng ác tính UPS = undifferentiated pleomorphic sarcoma. Myxoid sarcomas (Myxo brosarcoma Myxoid liposarcoma, Extraskeletal myxoid) Synovial sarcoma Metastases 10
- 11. Các nang thật sự và lành Nang bao hoạt dịch và nang hạch (Synovial or ganglion cysts) Giãn dạng túi Sau phẫu thuật và máu tụ Nang của da và phần phụ Dị dạng bạch mạch 11
- 12. Nang bao hoạt dịch và nang hạch (ganglion cyst) Do thoát vị bao hoạt dịch xuyên qua bao khớp Có lớp màng hoat dịch Dịch nhầy, ko trong Trên bình ảnh khó phân biệt với nang hạch 12
- 13. Nang hạch Vị trí: 60% mặt mu tay khớp cổ tay, cạnh bên cổ tay 20%, các vị trí khác ít CĐPB: nang bao hoạt dịch (trên hình ảnh khó, chỉ phân biệt trên GPB- có lớp màng hoạt dịch ở thành nang, MRI tiêm thuốc thì thành nang ngấm thuốc) Có thể bao quanh gân, cơ, phù quanh nang 13
- 14. 14
- 15. Túi hoạt dịch Khoang ảo chứa dịch Có thể thông hay không với ổ khớp Hay gặp: vùng khớp động (khoeo- Baker) Biến chứng: vỡ, bóc tách, chảy máu, nhiễm trùng, chèn ép… 15
- 16. Baker Cyst Vùng khoeo, ngang và dƣới đƣờng khớp Giữa cơ bụng chân và bán màng Tuổi: đỉnh 4-7 và 35-70y LS: ko có TC, sờ thấy khối, đau khi có biến chứng Thông với bao hoạt dịch cơ bụng chân- bán màng Không thông kèm theo viêm túi hoạt dịch cơ bụng chân- bán màng Gặp trong: thoái hoá, viêm khớp dạng thấp, bệnh Charcot, sau chấn thƣơng 16
- 17. Baker Cyst 17
- 18. 18
- 19. 19
- 20. Tụ dịch sau mổ và máu tụ 20
- 21. Nang biểu bì Trên LS thƣờng hiểu sai là nang tuyến bã Hình thành do tắc các nang bã chân lông Ít gặp: do chấn thƣơng, bất thƣờng phôi thai.. Tuổi: ngƣời lớn Nang dịch nhầy, vôi hoá, mặt nông chạm tới mặt sâu của da, không thâm nhiễm CĐPB: nang lông của da, nang mỡ 21
- 22. 22
- 23. 23
- 24. Nang biểu bì 24
- 25. Nang sán chó Biểu hiện ở phần mềm, xƣơng là rất hiếm, 1- 4% Vị trí: thân đốt sống, phần mềm quanh cột sống, tiểu khung, xƣơng đùi, phần mềm chi dƣới, xƣơng chày… Dịch tễ Biểu hiện đa dạng, một hay nhiều nang, tuỳ theo giai đoạn Điển hình: nang trong nang 25
- 26. 26
- 27. Các khối dạng nang và khối tổ chức lành tính U nhầy (Myxomas) U bao dây thần kinh ngoại vi (PNST) Tổn thƣơng mạch (u máu, dị dạng mạch) U cuộn mạch (glomus) 27
- 28. U nhầy Vị trí: sau tiêm bắp (82%), trong cơ, dƣới mạc 70% liên quan đến teo và thiểu sản cơ Nữ: trẻ- trung niên Dịch nhầy, sau tiêm có phần ngấm thuốc CĐPB: một số sarcom nhầy khác (sinh thiết) 28
- 29. Myxoma 29
- 30. 30
- 31. Các u bao thần kinh ngoại vi Lành tính: schwannoma và neurofibroma Tuổi: 20-30 Vị trí: dọc theo đƣờng đi các dây (cạnh cột sống, thần kinh trụ, mác sâu…) Các dấu hiệu trên MRI: DH tách mỡ (viền mỡ bao quanh), DH chuỗi (khối hình thoi dọc theo sợi thần kinh), DH mục tiêu (trên T2: trung tâm giảm, ngoại vi tăng tín hiệu) Sau tiêm: ngấm thuốc mạnh, ko đều 31
- 32. 32
- 33. 33
- 34. 34
- 35. 35
- 36. Neurofibroma Lành tính giống schwannoma và chủ yếu là các tế bào schwann, nhƣng không tách ra đc với dây TK, nên PT phải có dây TK dự phòng Tuổi: 20-30 3 loại: đơn độc (90%- hình ảnh khá giống với Schwannoma), lan toả và đám rối (túi giun- dễ nhầm dị dạng TM- NF1) 36
- 37. 37
- 39. Tổn thƣơng mạch U máu Dị dạng mạch 39
- 40. U máu 40
- 41. Tổn thƣơng dị dạng tĩnh mạch Hay gặp nhất trong cac dị dạng mạch Vị trí: cổ (40%), chi (40%), vị trí khác 20% TM giãn to, khu trú hay lan toả, có sỏi 41
- 42. 42
- 43. U cuộn mạch Vị trí: đầu ngón tay, nền móng Tuổi: 30-50 Lành tính, hiếm gặp Phát sinh từ các tiểu thể thần kinh mạch, tập trung nhiều ở đầu ngón tay MRI: ngấm thuốc mạnh 43
- 44. 44
- 45. 45
- 46. CÁC TỔN THƢƠNG CÓ MỠ 46
- 47. U mỡ Tổn thƣơng hay gặp 80% ở ngƣời lớn 47
- 48. U mỡ Mô mỡ và giàu mỡ chiếm 15-20% cơ thể Vị trí hay gặp: gáy, hố thƣợng đòn Phối hợp: đa u mỡ HC Gardner, đa u tuyến nội tiết, U xơ TK, đa u mỡ di truyền Mỡ trong Lipoma ko sử dụng, khi tăng cân thì tăng KT, khi giảm cân Lipoma ko nhỏ lại Mô học: myxoid lipoma, angiolipoma, pleomorphic lipoma, spindle cell lipoma, và myelolipoma 48
- 49. U mỡ Hình ảnh: cấu trúc mỡ với bờ , không thâm nhiễm Siêu âm: khối đè ép, ranh giới rõ, hình elip, đa số tăng âm, 25% đồng âm hoặc giảm âm so với cơ. Trong lipoma có nhiều các dải tăng âm song song với bề mặt da 49
- 50. 50
- 51. Lipoma thâm nhiễm (trong cơ) U mỡ trong cơ: hiếm gặp, không có vỏ, không chia múi CĐPB: liposarcoma (có nhiều múi nhỏ) 51
- 52. 52
- 54. 54
- 55. CÁC U ÁC TÍNH Dermatofibrosarcom Liposarcoma Rhabdomyosarcoma Melanoma Sarcoma bao hoạt dịch Lymphoma Ung thƣ TB đáy K tế bào vảy U tế bào Merkel U ác tính của TK ngoại vi 55
- 56. Dermatofibrosarcom Tuổi 50-80 LS: phát triển chậm, ko đau Hình ảnh ko đặc hiệu MRI: sự lan rộng, kế hoạch PT, xạ trị 56
- 57. 57
- 58. 58
- 59. Liposarcoma 16-18% các K phần mềm Vị trí: các mô sâu, chi, khoang sau phúc mạc (lipoma ở nông) Tuổi: 40-59 25-46% tái phát Tổn thƣơng gồm cả mỡ và phần mô mềm, tuỳ theo mức độ biệt hoá (lipoma đa số >95% là mỡ) 59
- 60. Liposarcoma 60
- 61. Leiomyosarcoma 5-10% Tăng sinh mạch ngƣời lớn 61
- 62. 62
- 63. Rhabdomyosarcoma 50% các K mô mềm trẻ em Da trắng Phát sinh TB cơ vân nguyên thuỷ Vị trí: bất kỳ, nhiều hơn ở đầu cổ, hệ thống sinh dục, chi hiếm gặp CĐHA: ko đặc hiệu, mức độ lan rộng và di căn. 63
- 64. 64
- 66. 66
- 67. 67
- 68. Ung thƣ BM tế bào đáy Hay gặp nhất u K BM da Hay gặp da trắng Ít di căn Hình thái đa dạng: KT nhỏ (khối mô mềm trong da), KT lớn khối mô mềm thâm nhiễm sâu CĐPB: k tế bào vảy (hay kèo theo hạch to) HC nơvi tế bào đáy (Gorlin- Goltz): nhiều K tế bào đáy ở ngƣời trẻ.. 68
- 69. 69
- 71. Ung thƣ BM tế bào vảy Vị trí: chủ yếu đầu và cổ Tuổi: 60-70 U của các TB sừng ở bề mặt thƣợng bì hoặc trong biểu mô các cấu trúc phụ của da H/a điển hình: phát triển xuyên qua mạng lƣới chân bì Di căn: 5-30% 71
- 72. Lymphoma 72
- 73. 73
- 74. U tế bào Merkel Các tên khác (trabecular carcinoma, cutaneous small cell undifferentiated carcinoma, primary neuroendocrine carcinoma) K của lớp hạ bì, hiếm gặp Da trắng, >50 Vị trí: 2/3 đầu cổ Tổn thƣơng da khu trú, phát triển chậm, xâm lấn, tái phát cao Thời gian sống TB 29th Tái phát tại chỗ 1/3 BN Di căn hạch 50%, tạng 15% 74
- 75. 75
- 77. Pilomatrixoma (khối u dƣới da cứng nhƣ đá) U biểu mô canxi hoá của Malherbe Lành tính, có nguồn gốc nang lông Vị trí: da ở vùng có tóc (50% đầu mặt cổ), cánh tay <1% các u của da KT nhỏ, phát triển chậm Có thể di truyền, phối hợp các HC khác (Gardner, loạn dƣỡng cơ, sarciidosis..) Vôi hoá: 85%, tƣới máu >50% Điều trị: cắt bỏ 77
- 78. Pilomatrixoma (khối u dƣới da cứng nhƣ đá) Siêu âm: trung tâm tăng âm, xung quanh có viền giảm âm, vôi hoá, tín hiệu mạch CT: khối rõ, tăng tỷ trọng, ko ngấm thuốc cản quang Iot MRI: tăng T1, giảm T2. CĐPB: nang bã, dị vật, khối máu tụ cũ, nanh biểu bì, u xơ hạt vàng… Biến thể: Pilomatrix carcinoma (DH xâm lấn cơ, mạch máu, tái phát sau mổ…) 78
- 79. 79
- 81. Cylindroma (u tế bào hình trụ) U lành tính của tuyến mồ hôi Vị trí: đầu cổ Nữ Đơn độc hay nhiều nốt Tăng dần số lƣợng và KT Có thể trong hội chứng di truyền: Brooke- Spiegler (gồm nhiều Cylindroma và nhiều adenoma tuyến mang tai hai bên) Hiếm khi chuyển sang ác tính 81
- 82. 82
- 85. 85 lạc nội mạc TC sau mổ đẻ
- 87. 87
- 88. Metastasis Tiên lƣợng xấu Biểu hiện tƣơng tự với UTBM tế bào đáy và TB vảy Di căn vào đƣờng mổ khối u ác tính cũng có thể gặp 88
- 89. 89
- 90. 90 M K dạ à
- 92. 92
- 93. Viêm mô tế bào NK cấp của da và tổ chức dƣới da Đau, sƣng nóng, ban đỏ, phù Ko lây nếu ko tổn thƣơng lớp biểu bì Yếu tố thuận lợi: ĐTĐ, bệnh mạch ngoại biên, VT hở… Biến chứng: mô sâu, áp xe, xƣơng.. 93
- 94. 94
- 95. 95
- 96. Viêm mạc dạng nốt Nodular fasciitis Rối loạn tăng sinh xơ, ko u Tổn thƣơng lành tính, giả u Dễ CĐ nhầm với Sarcoma Tuổi: 20-40 Vị trí: chi trên (>50%), đầu cổ… MRI: đồng và tăng tín hiệu DH “đuôi fascial” 96
- 97. Viêm mạc dạng nốt Nodular fasciitis LS: nốt ở dƣới da, có thể di động, mềm, ko đau, thƣờng ở mạc nông (có thể ở mạc sâu, khối trong cơ) 30% ko thay đổi KT 50% phát triển nhanh, sau giảm KT ĐT: PT, tái phát (7%) CĐPB: u xơ thần kinh (neurofibroma), u thần kinh (schwannoma), u mô bào xơ (fibrous histiocytoma), u xơ (fibromatosis), sacôm xơ (fibrosarcoma), sacôm mỡ dạng niêm dịch (myxoid liposarcoma), sacôm niêm-xơ (myxofibrosarcoma). 97
- 98. 98
- 99. 99
- 100. Viêm mạc hoại tử (necrotizing fasciitis) NK có nguy cơ tử vong Nguyên nhân: NK răng, hầu họng, xoang, xạ trị, chấn thƣơng… Lan vai trung thât, NK huyết… CT and MRI: thâm nhiễm, à lan toả da và mô dƣới da, viêm cơ, tụ dịch các khoang, tụ khí, viêm trung thất, tràn dịch… 100
- 101. 101
- 102. Viêm bao gân (Tenosynovitis) Viêm bao gân là tình trạng viêm của bao gân do nguyên nhân khác nhau: viêm khớp dạng thấp Viêm mủ cấp tính bao gân: thƣờng thấy trong các trƣờng hợp chấn thƣơng Siêu âm: tụ dịch xung quanh / hoặc sự à lên của vỏ (lan toả hay khu trú), tăng sinh mạch 102
- 103. 103
- 105. 105
- 106. Hội chứng trâm- móng HC Eagle’s Đau động mạch cảnh do mỏm trâm (styloid carotodynia) Viêm mạc xƣơng móng (Hyoid fasciitis) 106
- 107. HC Eagle 1937 LS: đau hầu, đau tai, cảm giác có dị vật sau cắt Amidal, TC tăng lên khi nuốt, phát âm, hít sâu Nguyên nhân: xơ hoá giữa hố hạnh nhân và mỏm trâm kéo dài, cốt hoá dây chằng trâm móng Mỏm trâm: bt dài 25mm Phân biệt: đau dây VII, đau răng, bệnh khớp TD hàm 107
- 108. 108
- 109. HC đau ĐM cảnh do mỏm trâm Mỏm trâm BT hay dài nhƣng đỉnh lệch, chèn ép vào ĐM cảnh trong hay ngoài; kích thích các thụ thể nhạy cảm ở vỏ ngoài, đau dọc theo mạch máu ĐT: PT CLVT: xác định mỏm trâm 109
- 110. 110
- 112. 112
- 113. XIN CẢM ƠN 113