Didaktizaziotik konplexutasunera. Ahozkotasunera hurbiltzen kultura herrikoien ikuspegitik
1 like721 views
Hau da 2020ko uztailaren 10ean UPV/EHUko Udako Ikastaroetan aurkeztuko dudan hitzaldiaren euskarri digitala. Gaian sakontzeko: https://labur.eus/FfoY0 Gure ikerketa-taldearen gunea: https://www.ehu.eus/ism
More Related Content
Similar to Didaktizaziotik konplexutasunera. Ahozkotasunera hurbiltzen kultura herrikoien ikuspegitik (20)
More from Ainhoa Ezeiza (20)
Didaktizaziotik konplexutasunera. Ahozkotasunera hurbiltzen kultura herrikoien ikuspegitik
- 1. DIDAKTIZISMOTIK KONPLEXUTASUNERA Ahozkotasunera hurbiltzen kultura herrikoien ikuspegitik AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Ainhoa Ezeiza Ilusionismo Sozialaren Mintegia ISM-UPV/EHU Hizkuntzaren eta Literaturaren Didaktika Saila Euskal Herriko Unibertsitatea Twitter: @ainhoaezeiza Javier Encina UNILCO-espacio n坦mada Twitter: @ilusocial
- 2. Ahozkotasunaren kontzeptua Ahozkotasuna ez da 束ahotik irteten denaren損 baliokide Guk batez ere ikuspegi antropologikoari heldu diogu: Walter J. Ong, J. Peter Denny, Eric Havelock, Antonio Mandly... Letragabeko kulturetan egindako ikerketek erakusten dute ahozkotasunak dinamika propioak dituela, gramatika propioa, eta ez dela "sinpleagoa", abstrakzio handia erabiltzen delako idatzizkotasunik gabeko kulturetan ere. AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA
- 3. Ahozkotasunaren kontzeptua Ahozkotasunak gramatika berezia du Aldi berean eta modu anitzean elkarlotzen ditu adierazpen linguistikoa, soinuzkoa, keinuzkoa... Eraikitze kolektiboan oinarritzen da AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA
- 4. AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA AHOZKOTASUNA IDATZIZKOTASUNA Enpatikoa eta partehartzailea Denborarekiko eta lekuarekiko distantzia Metagarria Analitikoa Perpaus gehigarriak Mendeko perpausak Lekuan lekukoa, erreferentziala Deslekutua, idatzitako testuinguruaren araberakoa Oroimen mekanismoak Errepikapen sortzailea Logikan oinarritutako lotura
- 5. Inkontzientetik sortzen da Konplexutasun handiko makinaria izugarria da, eta pentsatzen jarrita, bizitasuna galtzen du eta idatzizkotasunera hurbiltzen da Jabetzarik ez Hizkuntzen jabekuntza ez jabetzetik edo jabetzeari uztetik abiatzen da Bitxia da jabetze hitza, ahozkotasuna jaberik gabeko hizkuntza baita Idatzizkotasunak, aldiz, jabeak ditu Akademiak, hiztegiak, araugileak, irakasleak eta hizkuntz poliziak Ahozkotasunaren kontzeptua AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA
- 6. Saussure-ren teoria eta estrukturalismoa orokorrean baztertu egin behar dira hizkuntza-egintzak deskribatzeko eraikin teoriko artifiziala, desegokia eta arbitrarioa delakoan, giza-hizkuntza ezin delako modu ordenatuan, egituratuan edo antolatuan deskribatu (Johannes Kabatek, 2002) Hezkuntzako kulturartekotasun programetan edo hizkuntza biziberritzeko programetan, haur eta gazteei ahozko hizkuntz eredu 束onak損 eman nahian, euren hizkuntza autoktonoa galtzen ari dira harmoniarik gabeko akulturazio prozesuetan (Esteban Monsonyi, 1990) Gure proposamen didaktikoek eta batez ere gure ebaluazio-modu eta tresnek kolonizazio berriak eragin dizakete (Claudine Garcia-Debanc & Isabelle Delcambre, 2001) Ahozkotasunaren kontzeptua AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA
- 7. Saussure-ren teoria eta estrukturalismoa orokorrean baztertu egin behar dira hizkuntza-egintzak deskribatzeko eraikin teoriko artifiziala, desegokia eta arbitrarioa delakoan, giza-hizkuntza ezin delako modu ordenatuan, egituratuan edo antolatuan deskribatu (Johannes Kabatek, 2002) Hezkuntzako kulturartekotasun programetan edo hizkuntza biziberritzeko programetan, haur eta gazteei ahozko hizkuntz eredu 束onak損 eman nahian, euren hizkuntza autoktonoa galtzen ari dira harmoniarik gabeko akulturazio prozesuetan (Esteban Monsonyi, 1990) Gure proposamen didaktikoek eta batez ere gure ebaluazio-modu eta tresnek kolonizazio berriak eragin dizakete (Claudine Garcia-Debanc & Isabelle Delcambre, 2001) Ahozkotasunaren kontzeptua AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA
- 8. Aniztasuna eta horizontaltasuna, egokitzeko, erresistentziarako eta eguneroko bizitzaz gozatzeko gaitasunari lotuta, eraldatze prozesu komunitarioen sortzaile eta indartzaile dira Ahozkotasuna kultura herrikoietan bizi(berritzen) da AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Globalizazioaren eta indibidualismoaren garaian, kultura herrikoiak dira eraldatzeko gaitasuna dutenak
- 9. Bat-bateko trukeen bidez, gizarte- kultiboetan, elkarren arteko laguntza-moduak baliatuz, harreman afektiboekin, desikasiz eta ikaste berrietara irekiz... jakintza-iturri agorrezinak dira Ahozkotasuna kultura herrikoietan bizi(berritzen) da AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Kultura herrikoiek jakintza kolektiboak berreskuratzen eta berpizten dituzte
- 10. AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Kulturak Eragileak Logikak Bitartekaritza sozialak KULTURA INSTITUZIONALA Sareak, alderdiak eta aparatuak Zilegitasuna metatzea Inposatutako eta onartutako bitartekaritzak POSIBLE DENA MASA-KULTURA Enpresa eta lobbieak Kapitala metatzea Erositako eta onartutako bitartekaritzak POSIBLE DENA KULTURA ALTERNATIBOA(k) Gizarte mugimenduak eta enpresa sozialak Zilegitasuna metatzea mundu berri alternatibo bat sortzeko ahalduntzearen bitartez Inposatutako, onartutako, erositako edota desiratutako bitartekaritzak EZINEZKO POSIBLEA KULTURA HERRIKOIAK JENDEA Gizarte-kultiboak, familia... ALOGIKAK Eguneroko bizitzaren erreprodukzio handitua Desiratutako bitartekaritzak. EZINEZKOAK
- 12. AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Kulturak Edukomunikazioa KULTURA INSTITUZIONALA TRANSMISIOA pentsatzeetatik abiatuz. Perfekzioa, amaitua/itxia, interpretazio bakartasuna, idatzizkotasuna, ordena, normalkuntza. Akademia eta Diziplina desberdinen kontrola. Edukia da inportanteena. Ziurtasuna. MASA-KULTURA MANIPULAZIOA desiraren bidez, sentitzeetatik. Despersonalizazioa, globalizazioa eta indibidualizazioa. Amaigabea (Zoriontasunaren bila). NIa da garrantzitsuena. Normal (edo ez normal) sentitzea kontsumoaren bitartez. Ziurtasunak. KULTURA ALTERNATIBOA(k) TRANSMISIOA identitateetatik edo urruntze/gaitzespenetatik abiatuz. Egitea lantzen da, aktibismoa. Perfekzioa, amaitua/itxia, interpretazio bakartasuna, ordena. Edukia da inportanteena (eduki berri bat). Ziurtasuna. KULTURA HERRIKOIAK ERAIKITZE KOLEKTIBOA, identifikazioa eta urruntasuna, pentsatu/sentitu/egin ez dira banantzen. Erakitze horretan, kultura desberdinak elkarlotzen dira, baina harreman- moduetatik abiatuz (ez edukietatik). Ahozkotasuna, inperfekzioa, amaigabetasuna, mestizajea, pentsatu/sentitu/egin ez dira banantzen. Zalantza sortzen da, kontraesanak daude.
- 13. Ahozkotasuna kultura herrikoietan bizi(berritzen) da AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Gentrifikazioa, turistifikazioa... jendea etengabe sakabanarazten da Ahozkotasuna kapitalismoaren hedapenarekin alderantzizko erlazioa du. Zenbat eta hedatuagoa egon kapitalismoa, hainbat itoago ahozkotasuna
- 14. Horrek ahozkotasunaren garapena kontu politiko bihurtzen du. Hori aztertu dugu Euskal Herria, Andaluzia, Mexiko eta Portugalen egindako hainbat ikerketatan eta izandako askotariko bizipenetan ere. Ahozkotasuna kultura herrikoietan bizi(berritzen) da AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Hizkuntzaren idiomatizazioa: idatzizkotasunari lotuta, arauari eta estrukturalismoari, perfekzioari, zuzentasunari, zuzen hitzaren askotariko adierak kontuan hartuta
- 15. Kultura herrikoietan bizi da ahozkotasuna. Instituzionalizatu, fosilizatu edo masa- kultura bihurtzen dugunean, ahozkotasuna bera suntsitzen dugu. Ahozkotasuna kultura herrikoietan bizi(berritzen) da AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Hori guztia kontuan hartuta, posible da ahozkotasuna dinamizatzea eta garatzea eskola-erakundeetan?
- 16. Ikuspegi kognitibotik aztertuta, badakigu dinamika batzuek errazten dutela eta beste batzuek zaildu Ikuspegi soziokulturaletik begira, gizartean kapitalismoa bada ahozkotasunaren hiltzaile, eskolan metodologiak eta kontrol- sistemak izango dira, bertikaltasunak eta botere-harremanak. AHOZKOTASUNA ESKOLAN: DIDAKTIZISMOTIK KONPLEXUTASUNERA AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA
- 17. Ahozkotasuna sortzeko, bizikidetza dinamizatu behar da, Iv叩n Illichen "convivencialidad" edo "convivialidad" adieran (ez "convivencia" adieran). AHOZKOTASUNA ESKOLAN: DIDAKTIZISMOTIK KONPLEXUTASUNERA AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Eta hori oso zaila da egitura hierarkiko instituzional batean Hala ere, haur eta gazteek arrakalak sortzen edo bilatzen dituzte ahozkotasun horretarako, kontrol-sistemetatik ihesi bada ere.
- 18. AHOZKOTASUNA ESKOLAN: DIDAKTIZISMOTIK KONPLEXUTASUNERA AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Ahozkoaren lanketa kultura instituzionala, masa-kultura eta kultura alternatiboen ikuspegitik Ahozkotasunaren lanketa kultura herrikoien ikuspegitik Ahozko aurkezpenak Debateak Bideo eta irratsaio egituratuak Rol banaketa duen talde-lana Elkarrizketa (erdi) egituratuak Errepikapen errepikatzailean oinarritutako abesti eta sorkuntza poetikoak Bat-batekotasuna Harremanak garrantzitsuagoak edukiak baino Dimentsio anitzeko komunikazioa Hitz-jolasak, ironia, umorea, mestizajea Konplexutasunaren printzipioetan oinarritua (inperfektua, osagabea, ziurgabea, zehazgabea hierarkiarik gabea, elkarjosia, dimentsioanitza)
- 19. AHOZKOTASUNA ESKOLAN: DIDAKTIZISMOTIK KONPLEXUTASUNERA AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Ahozkotasuna ezin da landu ataza komunikatiboen edo sekuentzia didaktikoen bidez (ezin da simulatu). Ahozkotasuna ezin da programatu. Probokatu bai. Ahozkotasuna ezin da bestelako giza-trebetasun eta gaitasunetatik aldendu. Elkarri ehunduta daude. Ahozkotasuna bizikidetzari estuki lotua dago. Pertsonak subjektu gisa aitortu behar dira, subjektu indibidual eta kolektibo gisa.
- 20. AHOZKOTASUNA ESKOLAN: DIDAKTIZISMOTIK KONPLEXUTASUNERA AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA ALDERAKETA AZKAR BAT Jolas antolatuak (hau da, jokoak) eta jolas librea: baso-eskolaren esperientzia (Irati Laskibar, Itsaso Manso & Josu Sanz, 2019) Mahai-jokoak eta botere-harremanak (Ainhoa Ferro, 2019) Karta-jokoak eta tokaren bizipena
- 21. AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Bizitza sortu behar dugu ikasgelan, bizitza eta bizikidetza
- 22. AHOZKOTASUNA ESKOLAN: DIDAKTIZISMOTIK KONPLEXUTASUNERA AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Bai baina... euskara???
- 23. AHOZKOTASUNA ESKOLAN: DIDAKTIZISMOTIK KONPLEXUTASUNERA AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Bai baina... euskara???
- 24. AHOZKOTASUNA ESKOLAN: DIDAKTIZISMOTIK KONPLEXUTASUNERA AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA LEKUAN LEKU... BAINA, ZENBAIT IDEIA: Jolas antolatu fisikoak eta euskararen dinamizazioa: zenbait ikasle, euskara dinamizatzaile Jabegabetzea eta hezkuntza zentrifugoak
- 25. AHOZKOTASUNA ESKOLAN: DIDAKTIZISMOTIK KONPLEXUTASUNERA AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA Aniztasuna aintzat hartu: matrize soziokulturala
- 26. AHOZKOTASUNA ESKOLAN: DIDAKTIZISMOTIK KONPLEXUTASUNERA AHOZKOTASUNAREN ETA AHOZKO KULTUR SORKUNTZEN DIDAKTIKA LEKUAN LEKU... BAINA, ZENBAIT IDEIA: Errepikapen errepikatzailea eta errepikapen sortzailea o que era popular torna-se fino e erudito, quando o letrado da cidade pega em algo de muita idade h叩 muito tocado mas n達o escrito
- 27. GUREGURE HAINBAT ARGITALPEN Ainhoa EZEIZA eta Javier ENCINA (koord.) (2017). Posible denaren segurtasunetik ezinezkoaren itxaropenera. Jakintzak, trebetasunak eta sentipenak kolektiboki eraikitzen. ISM-UPV/EHU, UNILCO-espacio n坦mada, Volap端k Eds. Donostia/Guadalajara. Hemen eskuragarri doan: https://labur.eus/FfoY0 Ainhoa EZEIZA eta Javier ENCINA (koord.) (2019). Trabajando la lengua desde una perspectiva dial辿ctica. Algunos apuntes sobre lengua y complejidad. ISM-UPV/EHU, UNILCO-espacio n坦mada, Volap端k Eds. Gasteiz/Guadalajara.
- 28. GURE Antolakuntza Batzordea / Comit辿 Organizador / Organising Committee HARREMANETARAKO ainhoa.ezeiza@ehu.eus www.ehu.eus/ism ilusionismosocial.org alegrialibertaria.org @ainhoaezeiza @ilusozialak
- 29. Bibliografia J. P. DENNY (1995) El pensamiento racional en la cultura oral y la descontextualizaci坦n escrita. D. Olson eta N. Torrance (argit.) Cultura escrita y oralidad (95-126). Gedisa. Bartzelona. Javier ENCINA eta Ainhoa EZEIZA (2018) Ahozkotasuna eta idatzizkotasuna. A. Ezeiza eta J. Encina (koord.) Posible denaren segurtasunetik ezinezkoaren itxaropenera (91-108). ISM-UPV/EHU, UNILCO-espacio n坦mada, Volap端k Eds. Donostia/Guadalajara. Agust鱈n GARCA CALVO (2011) Otra vez hablando de lo que se habla. Marcoele, Revista de Did叩ctica Espa単ol como Lengua Extranjera, n尊 12. Eric HAVELOCK (1995) La ecuaci坦n oral-escrito: una f坦rmula para la mentalidad moderna. En D. Olson y N. Torrance (Eds.), Cultura escrita y oralidad (pp. 25-46). Gedisa. Bartzelona. Jes炭s IBEZ (1989) C坦mo se realiza una investigaci坦n mediante grupos de discusi坦n. Francisco ALVIRA, J. Iba単ez eta M. Garc鱈a Ferrando, El an叩lisis de la realidad social. M辿todos y t辿cnicas de investigaci坦n. Alianza Editorial, Madril. Ivan ILLICH (1995) Un alegato en favor de la investigaci坦n de la cultura escrita lega. En D. Olson y N. Torrance (Eds.), Cultura escrita y oralidad (pp. 47- 70). Gedisa. Barcelona Johannes KABATEK (2002). Oralidad, proceso y estructura. Pandora: revue d'etudes hispaniques, 2, 37-54. Irati LASKIBAR, Itsaso MANSO, Josu SANZ (2019). La escuela del bosque: un lugar para jugar, aprender y disfrutar en la naturaleza. La vivencia de dos maestras de infantil. A. Ezeiza & J. Encina (koord.), Trabajando la lengua desde una perspectiva dial辿ctica. Algunos apuntes sobre lengua y complejidad (333-358). ISM-UPV/EHU, UNILCO-espacio n坦mada, Volap端k Eds. Gasteiz/Guadalajara. Antonio MANDLY (1996) 束Echar un revezo損. Cultura: Raz坦n com炭n en Andaluc鱈a. Centro de Ediciones de la Diputaci坦n de M叩laga (CEDMA). M叩laga. Antonio MANDLY y Francisco Manuel LLORENTE (2013) Jugar con fuego. Flamenco, juegos de lenguaje y tecnolog鱈as de la comunicaci坦n. Gazeta de Antropolog鱈a, 29(1), art鱈culo 07. http://hdl.handle.net/10481/25173 Esteban MONSONYI (1990) La oralidad. Revista Oralidad de la UNESCO, 2, 5-19. Edgar MORIN (2001) Los siete saberes necesarios para la educaci坦n del futuro. Ed. Paid坦s. Bartzelona. Rudy MOSTACERO (2004) Oralidad, escritura y escrituralidad. Sapiens. Revista Universitaria de Investigaci坦n, A単o 5, No. 1, pp. 53-75. Walter J. ONG (1987) Oralidad y escritura: tecnolog鱈as de la palabra. Fondo de Cultura Econ坦mica. Mexiko. Yolanda SUESCN CRDENAS, Liliana TORRES GARCA (2008) La oralidad presente en todas las 辿pocas y en todas partes. Cuadernos de Ling端鱈stica Hisp叩nica 12, 31-38.