Kahulugan at mga katangian ng isang tuladebbie652243
油
Tula
Kahulugan ng Tula
Elemento ng Tula
Anyo ng Tula
Kahulugan ng tula - isang anyo ng sining o panitikan na naglalayong maipahayag ang damdamin sa malayang pagsusulat.
Ayon kay Julian Cruz Balmaceda: Ang tula ay isang kaisipang naglalarawan ng kagandahan, kariktan, ng kadakilaan; tatlong bagay na kailangan magkatipon-tipon sa isang kaisipan upang mag angkin ng karapatang matawag na tula
Ayon naman kay I単igo Ed Regalado: Ang tulay kagandahan, diwa, katas larawan, at kabuuang tanang kariktang makikita sa silong ng alinmang langit.
Ayon naman kay Rufino Alejandro : Ang tula ay likha at ang makata ang manlilikha.
Si Amado V. Hernandez ang nagsabi na ang tula ay hindi pulos na pangarap at salamin, di pawang halimuyak, silahis, agiw-iw at taginting.
Ayon kay Lope K. Santos : ang tula ay isang uri ng salaysay na may sukat , tugma kariktan,a t talilnghaga.
Lord Thomas Babington Macaulay ( halaw ni F. Monleaon) : Ang pagtulay paggagagad at itoy lubhang kahawig ng sining ng pagguhit, paglililok, at pagtatanghal. Ang kasaklawan ng pagtula ay higit na malawak kaysa alinman sa ibang gagad na may sining , pagsama-samahin man ang mga iyon.
Edith Sitwell ( halaw ni A. Abadilla) : Ang tula ay kamalayang napasigasig.
Alexander Pope : Higit na marangal ang katotohanan kug nakadamit ng tula
Elemento ng Tula
Tugma, Persona, Sukat, Tayutay, Kariktan, Tono/Indayog, Talinhaga , Paksa
Tugma
nagpapaganda sa diwa ng tula ang alin mang paraan ng pagtutugma 1. Mga salitang nagtatapos sa b, k, d, g, p, t, s ay nagtutugma ang dulumpantig 2. Mga nagtatapos sa l, m, n, ng, w, r, y
Sukat
tumutukoysabilangngpantigsabawattaludtod Ito ay tumutukoy sabilang ng pantig ng bawat taludtod na bumubuo sa isang saknong. Ang pantig ay tumutukoy saparaan ng pagbasa. Halimbawa:isda is da ito ay may dalawang pantig is da ko sa Ma rive les 8 pantig
Wawaluhin
Halimbawa: Isda ko sa Mariveles
Nasa loob ang kaliskis
2. Lalabindalawahin
Halimbawa: Ang laki salayaw karaniway hubad
Sa bait at muni, sahatol ay salat
3. Lalabing-animin
Halimbawa: Sari-saring bunga ng kahoy, hinog na at matatamis
Ang naroon saloob ang may bakod pa sapaligid
Lalabingwaluhin
Halimbawa: Tumutubong mga palay, gulay at maraming mga bagay
Naroon din saloobang may bakod pang kahoy namalabay
Paksa
maraming maaaring maging paksa ang isang tula
Tayutay
paggamit ng pagwawangis (simile) pagtutulad (metaphor) pagtatao (personification) ay ilang paraan upang ilantad ang talinghaga sa tula
Tono/Indayog
tumutukoy sa pagbaba at pagtaas ng tono o pag bigkas dapat isaalang-alang ang diwang tula
Persona
tinutukoy nito ang nagsasalita sa tula- una, ikalawa o ikatlong panauhan
Kariktan
Kailangang magtaglay ang tulang maririkit nasalita upang masiyahan ang mambabasa gayon din mapukaw ang damdamin at kawilihan.
Talinghaga
Tumutukoy ito sapaggamit ng matatalinhagang salita at tayutay.
Malayang taludturan - ay isang uri ng tula na walang sinusunod na
Ang akdang "Ang Tinig ng Ligaw na Gansa" ay isang tula mula sa Egypt. Ang powerpoint presentation na ito ay naglalaman ng kompletong aralin sa Modyul 1, Aralin 1.6 ng Gr.10-Filipino. Maaari ninyo itong i-download upang magamit sa pagtuturo.
Ang akdang "Ang Tinig ng Ligaw na Gansa" ay isang tula mula sa Egypt. Ang powerpoint presentation na ito ay naglalaman ng kompletong aralin sa Modyul 1, Aralin 1.6 ng Gr.10-Filipino. Maaari ninyo itong i-download upang magamit sa pagtuturo.
Ang **akdang naratibo** ay isang uri ng panitikan na nagsasalaysay ng isang kwento o karanasan. Ito ay isang pagsasalaysay ng mga pangyayari na may layuning magbigay aliw, magturo, o magbigay aral sa mga mambabasa. Kadalasang gumagamit ng mga tauhan, tagpuan, at kaganapan upang maipahayag ang isang kwento sa isang tiyak na ayos o pagkakasunod-sunod.
Ang **akdang naratibo** ay may mga pangunahing elemento tulad ng **tauhan**, **tagpuan**, **tema**, **salungatan**, at **banghay**. Ang **tauhan** ang mga karakter na gumaganap sa kwento, mula sa pangunahing tauhan hanggang sa mga sumusuportang karakter. Ang **tagpuan** ay ang lugar at oras kung saan nagaganap ang mga pangyayari sa kwento. Ang **tema** naman ay ang pangunahing ideya o mensahe na nais iparating sa mambabasa. Ang **salungatan** ay ang problema o hamon na kinakaharap ng mga tauhan sa kwento, at ang **banghay** ay ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari mula sa simula, gitna, hanggang sa wakas.
Halimbawa ng akdang naratibo ay ang mga **maikling kwento**, **nobela**, at **talambuhay**. Sa mga akdang ito, ang manunulat ay nagkukuwento ng isang kwento na may mga tauhan at nagsisilbing gabay sa mga mambabasa upang matutunan ang mga aral na dulot ng kwento. Ang isang akdang naratibo ay maaaring magtaglay ng iba't ibang emosyon tulad ng saya, lungkot, takot, at pagmamahal, na nakatutulong upang mas maging makulay at buhay ang kwento.
Sa kabuuan, ang akdang naratibo ay isang mahalagang anyo ng panitikan na naglalaman ng mga kwento at karanasan na makapagbibigay ng kasiyahan at aral sa mga mambabasa.
2. Isang akdang pampanitikang
naglalarawan ng buhay,
hinango sa guniguni,
pinararating sa ating
damdamin, at ipinahahayag
sa pananlitang may angking
aliw-iw.
2
2
5. SUKAT
Ito ay tumutukoy sa bilang ng pantig
ng bawat taludtod na bumubuo sa
isang saknong. Ang pantig ay
tumutukoy sa paraan ng pagbasa.
halimbawa:
isda is da ito ay may dalawang
pantig
is da ko sa Ma ri ve les 8 pantig
5
5
9. 4. Lalabingwaluhin
hal. Tumutubong mga palay,gulay at maraming mga
bagay
Naroon din sa loobang may
bakod pang kahoy na malabay
9
9
10. Ang mga tulang mgay lalabingdalawa at labingwalo ay
may sesura o hati na nangangahulugang saglit na
paghinto ng pagbasa o pagbigkas sa bawat ikaanim na
pantig.
Halimbawa:
Ang taong magawi / sa ligayat aliw
Mahina ang pusot / lubhang maramdamin
Tinanong ko siya / ng tungkol sa aking / mga
panaginip
Pagdakay tumugon / ang panaginip koy / Pag-ibig,
Pg-ibig!
10
10
11. Saknong
Ang saknong ay isang grupo sa loob ng isang
tula na may dalawa o maraming linya
(taludtod).
2 linya - couplet 6 linya - sestet
3 linya - tercet 7 linya - septet
4 linya - quatrain 8 linya - octave
5 linya quintet
Ang couplets, tercets at quatrains ang mada-
las na ginagamit sa mga tula.
11
12
12. TUGMA
Isa itong katangian ng tula na hindi angkin ng mga akda
sa tuluyan. Sinasabing may tugma ang tula kapag ang
huling pantig ng huling salita ng bawat taludtod ay
magkakasintunog. Lubha itong nakagaganda sa
pagbigkas ng tula. Ito ang nagbibigay sa tula ng angkin
nitong himig o indayog.
Hal. TUNAY BA ANG PAG-IBIG
Ginising mo siya ng iyong tinig
tila ba huwang matakot mag usig
ngunit bakit hindi mabigkas ng bibig
Na ikay babalik pa sa kanyang iniibig
12
13
13. MGA URI NG TUGMA
1. Tugma sa patinig (Ganap) - ng mga
taludtod ay nagtatapos sa patinig o impit na tunog at
sa gayon ay mayroong ganap na pagkakatugmaan
ang huling pantig ng mga taludtod ng tula.
unang hal. Mahirap sumaya
Ang taong may sala
pangalawang hal.
Kapagka ang tao sa sayay nagawi
Minsay nalilimot ang wastong ugali
13
14
14. Para masabing may tugma sa patinig,
dapat pare-pareho ang patinig sa loob
ng isang saknong o dalawang magkasu-
nod o salitan.
hal. a a a
a a b
a b a
a b b
14
15
15. 2. Tugma sa katinig (Di-ganap) - ang
mga taludtod ay nagtatapos sa katinig bagamat
may iisang uri ng patinig sa loob ng pantig ang
huli namang titik ay magkakaiba.
a. unang lipon b,k,d,g,p,s,t
hal. Malungkot balikan ang taong lumipas
Nang siya sa sinta ay kinapos-palad
b. ikalawang lipon l,m,n,,ng,r,w,y
hal. Sapupo ang noo ng kaliwang kamay
Ni hindi matingnan ang sikat ng araw
15
16
16. KARIKTAN
Kailangang magtaglay ang tula ng
maririkit na salita upang masiyahan
ang mambabasa gayon din mapukaw
ang damdamin at kawilihan.
Halimbawa:
maganda marikit
mahirap - dukha o maralita
16
17
17. TALINHAGA
Magandang basahin ang tulang di
tiyakang tumutukoy sa bagay na
binabanggit. Itoy isang sangkap ng
tula na may kinalaman sa natatagong
kahulugan ng tula.
Hal: nag-agaw buhay
nagbababnat ng buto
17
18
20. ipinapahayag ang mga saloobin at damdamin
ng makata
hindi nagpapahayag ng isang kuwento na
naglalarawan sa karakter at aksyon
direktang sinasabi ng makata sa mambabasa
ang kanyang sariling damdamin, iniisip, at
persepsyon
20
22. tulang pasalaysay na binubuo ng
tig-aapat na taludtod ang bawat
saknong, na ang bawat taludtod ay
may lalabindalawahing pantig, at
ang tradisyonal na dulong tugma ay
isahan
karaniwang awiting ating naririnig
karaniwan may malungkot na paksa
- sad love songs kumbaga.
22
23. karaniwang may 14 linya
hinggil sa damdamin at kaisipan, may
malinaw na kabatiran sa likas na pagkatao
Soneto tungkol sa pamilya:
Salamat sa Dyos na nagbigay ng buhay,
Kay mamat papa na nagsasakripisyo,
Para maginhawang buhay maibigay,
Para sa amin ng mga kapatid ko.
23
24. karaniwang isang
liriko o tula na
nakasulat bilang
papuri o dedikado sa
isang tao o isang
bagay na kinukuha
interes ang makata o
nagsisilbing isang
inspirasyon para sa
oda
24
25. tulang may kinalaman
sa guniguni tungkol sa
kamatayan, o sa taong
pumanaw.
25
26. karaniwang pang relihiyon, partikular na
nakasulat para sa layunin ng papuri, pagsamba
o panalangin, at karaniwan ay ipadala sa isang
Diyos o sa isang kilalang pigura o maliwanag na
halimbawa. at may kahalong pilosopiya sa
buhay
26
28. isang tula na may balangkas
maaaring maikli o mahaba, at ang
mga kuwento na may kaugnayan sa
maaaring maging simple o
kumplikadong pangyayari
karaniwang hindi madrama
nagkukuwentong tula gaya ng mga
epiko at ballad
28
30. isang mahabang
kuwento/tula, kalimitan
tungkol sa isang
seryosong paksa na
naglalaman ng mga
detalye ng kabayanihan
gawa at mga kaganapan
ng makabuluhang sa
isang kultura o bansa
30
31. may walong sukat
ang tulang kurido ay
kadalasang mga alamat o
kuwento na galing sa mga
bansa sa Europa tulad ng
Pransya, Espana, Italya at
Gresya tulang kurido ay
pasalaysay
tanyag na kurido ay ang
Ibong Adarna
31
32. ang mga paksa nito ay tungkol
sa mga pangyayari sa araw-araw
na buhay
32
33. tagisan ito ng talino sa
pagbigkas ng tula,
bilang pngangatwiran
sa isang paksang
pagtatalunan
karangalan ni
Francisco Balagtas
Baltazar.
33
34. ito ay isang laro sa tula o
isang paligsahan sa husay
sa pagbigkas at
pangangatwiran nang
patula
hango ang pangangatwiran
sa Bibliya, mga salawikain
at mga kasabihan.
34
36. Isang tula na isinulat nang walang sinusunod
na patakaran kung hindi ang anUmang naisin
ng sumusulat.
Ito ay ang anyo ng tula na ipinakilala ni
Alejandro G. Abadilla
36
37. Ito ay isang anyo ng tula na may
sukat,tugma at mga salitang may
malalim na kahulugan.
37
38. 3. May sukat na
walang tugma
4. Walang sukat na
may tugma
38
39. DIONA - Ang diona ay isang katutubong anyo ng tula na binubuo ng
pitong pantig kada taludtod, tatlong taludtod kada saknong at may
isahang
TANAGA - Ang tanaga ay isang katutubong anyo ng tula na binubuo ng
pitong pantig kada taludtod, apat na taludtod kada saknong na may
isahang tugmaan.
DALIT - Ang dalit ay isang katutubong anyo ng tula na binubuo ng
walong pantig kada taludtod, apat na taludtod kada saknong at may
isahang tugmaan
39