More Related Content
What's hot (20)
Similar to NHIỄM TRÙNG VÙNG HẬU MÔN TRỰC TRÀNG (20)
More from SoM (20)
NHIỄM TRÙNG VÙNG HẬU MÔN TRỰC TRÀNG
- 1. NHIỄM TRÙNG VÙNG HẬU MÔN TRỰC TRÀNG ThS. BS. Nguyễn Tạ Quyết Khoa Y, ĐHYD TPHCM
- 2. MỤC TIÊU 1. Phân biệt được nhiễm trùng đặc hiệu và không đặc hiệu ở vùng hậu môn 2. Kể được nguyên nhân và sinh bệnh học của áp xe hậu môn và rò hậu môn 3. Phân loại được các thể lâm sàng của áp xe hậu môn và rò hậu môn 4. Mô tả được các triệu chứng lâm sàng của áp xe hậu môn và rò hậu môn
- 3. NHIỄM TRÙNG KHÔNG ĐẶC ỆU 1. VIÊM KHE VÀ NHÚ Đây là tình trạng viêm nhiễm ở vùng ống hậu môn và không có triệu chứng đặc hiệu nào. Khó tìm thấy được dấu hiệu bất thường khi khám, nhất là không có dấu hiệu bệnh lý ác tính. Đa số bệnh nhân phát hiện sưng nề, nhiễm trùng khe và nhú → viêm nhiễm tuyến ở khe, áp xe hậu môn và rò hậu môn. Khe hậu môn là nơi dễ bị nhiễm trùng, nhất là do trực khuẩn lậu. 2. HOẠI TỬ FOURNIER Fournier mô tả năm 1883 Nhiễm trùng ở cơ quan sinh dục ngoài, tầng sinh môn và quanh hậu môn. Xuất phát từ đường tiết niệu, nhiễm trùng đường niệu sau chấn thương, sang chấn do dụng cụ, u, phẫu thuật vùng tầng sinh môn… dẫn đến hoại tử cân và mô vùng đó.
- 4. NHIỄM TRÙNG ĐẶC ỆU 1. VIÊM LOÉT NIÊM MẠC ỐNG HẬU MÔN • Bệnh nhân thường có tổng trạng tốt • Tiêu ra máu, đàm và tiêu chảy. Dấu hiệu mót rặn với nhiều mức độ khác nhau. Bệnh nhân thường rất lo lắng, sợ hãi và dẫn đến stress. • Khám sẽ phát hiện được dấu hiệu viêm đỏ ở ống hậu môn. • Chỉ định nội soi hậu môn trực tràng và đại tràng chậu hông nhằm phát hiện sự liên quan với bệnh lý viêm loét đại tràng. 2. BỆNH CROHN • Chưa rõ được nguyên nhân và có thể xảy ra ở bất cứ phần nào của ống tiêu hóa: 25% ở ruột non, 75% ở đại tràng và 9,24% có tổn thương kèm theo ở vùng hậu môn (Mỹ), ở Việt Nam hiện tại chưa thấy báo cáo nào về bệnh lý này. • Triệu chứng chính của bệnh Crohn là tiêu chảy, hậu quả của tiêu chảy kéo dài làm da quanh hậu môn viêm đỏ, ngứa ở vùng hậu môn và nhiều vết nứt nông ở hậu môn. Đặc biệt có sự đổi màu da quanh hậu môn thành màu xanh tím và phù nề quanh hậu môn. Có những vết nứt mạn tính hay vết loét ở hậu môn, vết nứt và vết loét này gây đau ít hơn là bệnh lý nứt hậu môn. • Biến chứng của bệnh là viêm mủ quanh hậu môn và rò hậu môn.
- 5. NHIỄM TRÙNG ĐẶC ỆU 3. NỨT HẬU MÔN • Thương tổn là một vết trầy hay loét mất niêm mạc của ống hậu môn. • Triệu chứng chính của bệnh là đau, bệnh nhân đau rất nhiều, đau càng ngày càng tăng. 4. ÁP XE HẬU MÔN 5. RÒ HẬU MÔN 6. RÒ TRỰC TRÀNG - ÂM ĐẠO HAY RÒ TRỰC TRÀNG - BÀNG QUANG 7. NGUYÊN NHÂN HIẾM GẶP KHÁC • Lao • Nấm: thường xảy ra ở bệnh nhân tụ mủ quanh hậu môn mạn tính và rò hậu môn phức tạp • Amibe: trên lâm sàng ta có thể thấy các vết loét khi soi hậu môn, có thể xuất hiện ở dạng u làm ta dễ lầm với u ác tính
- 6. NHIỄM TRÙNG ĐẶC ỆU
- 7. AP XE HẬU MÔN VÀ RÒ HẬU MÔN 1. NGUYÊN NHÂN Không đặc hiệu Chiếm tỷ lệ 90%, Do viêm nhiễm xuất phát từ khe tuyến ống hậu môn do vi khuẩn như trực khuẩn coli, tụ cầu trùng, liên cầu trùng … Đặc hiệu: chiếm tỷ lệ 10% Bệnh Crohn Viêm loét đại trực tràng mạn tính Lao Nấm actinomycosis Vật lạ ở vùng cạnh hậu môn và tầng sinh môn Ung thư ống hậu môn trực tràng Chấn thương Chiếu xạ vùng chậu
- 8. AP XE HẬU MÔN VÀ RÒ HẬU MÔN 2. SINH BỆNH HỌC • Nguyên nhân gây ra áp xe và rò hậu môn là do nhiễm trùng của tuyến hậu môn. Dạng cấp tính của nhiễm trùng này gây ra áp xe và dạng mạn tính gây ra rò hậu môn • Năm 1878 Chiari đã mô tả đầu tiên tuyến và ống tuyến hậu môn ở chỗ nối niêm mạc và da trong ống hậu môn. • Eisenhammer mô tả áp xe vùng hậu môn trực tràng và rò hậu môn là do nhiễm trùng từ tuyến hậu môn nằm ở khoảng giữa hai cơ thắt. • Parks và Morson đã chứng minh được 90% rò hậu môn xuất phát từ tuyến hậu môn
- 9. AP XE HẬU MÔN VÀ RÒ HẬU MÔN 2. SINH BỆNH HỌC • Tuyến hậu môn nằm ở đoạn giữa ống hậu môn ngang với khe hậu môn và đi xuyên qua lớp dưới niêm mạc và 2/3 trường hợp xuyên qua cơ vòng trong và 1/2 trường hợp đi tới khoảng giữa hai cơ vòng trong và ngoài (theo nghiên cứu về giải phẫu học). Sự tắc nghẽn của các ống tuyến này gây ra ứ đọng phân, vật lạ trong tuyến và hậu quả là đưa đến nhiễm trùng, gây áp xe và rò.
- 10. PHÂN LOẠI ÁP XE HẬU MÔN • Áp xe dưới niêm mạc: nằm ngay ở dưới niêm mạc. Áp xe dưới niêm mạc không phát triển vào sâu mà có xu hướng vỡ vào ống hậu môn. • Áp xe giữa các cơ thắt: nằm giữa cơ thắt trong và cơ thắt ngoài. Loại thấp nằm ở gần rìa hậu môn, sát bờ dưới của cơ thắt ngoài. Loại cao qua cơ thắt ngoài để mở vào hố ngồi hậu môn hay qua cơ thắt trong để mở vào trong lòng trực tràng
- 11. PHÂN LOẠI ÁP XE HẬU MÔN • Áp xe hố ngồi-hậu môn: ổ áp xe nằm trong hố ngồi hậu môn mà thành trên là cơ nâng hậu môn và thành dưới là da và mô tế bào dưới da, ổ áp xe ở đây phát triển nhanh ra trước, ra sau và sang bên đối diện tạo thành áp xe hình móng ngựa • Áp xe khoang chậu hông trực tràng: nằm trên cơ nâng hậu môn, là những ổ áp xe từ hố ngồi hậu môn vỡ lên phía trên hay là thứ phát sau những nhiễm trùng của các cơ quan nằm ở ổ bụng dưới, loại này ít gặp
- 12. TRIỆU CHỨNG CỦA ÁP XE • Đau • Đau liên tục, kiểu đau nhức buốt ở vùng hậu môn trực tràng, đau khi đi cầu và cả khi không đi cầu. Từ hậu môn đau lan ra xa, đau tăng lên khi ho. Bệnh nhân không dám đi nhanh, không dám ngồi mạnh, không thể ngồi trên yên xe vì đau. Khám Nhìn • Áp xe dưới niêm mạc: có thể thấy một tí mủ chảy qua lỗ hậu môn ra ngoài. • Áp xe hố ngồi hậu môn: thấy một chỗ căng phồng, phù nề, làm mất các nếp nhăn chung quanh lỗ hậu môn, chỗ sưng lúc đầu màu đỏ không có giới hạn rõ rệt, về sau khu trú lại giới hạn rõ rệt, bắt đầu hiện tượng làm mủ. Áp xe thường nằm ở một bên nhưng đôi khi có hình móng ngựa nằm cả hai bên.
- 13. TRIỆU CHỨNG CỦA ÁP XE Nhìn Áp xe khoang chậu hông trực tràng: chỉ phát hiện được khi rạch dẫn lưu ổ áp xe hố ngồi hậu môn, thấy mủ từ trên cao ở trên cơ nâng hậu môn chảy xuống, dùng ngón tay thăm dò thấy đáy ổ áp xe ở khá sâu. Thăm trực tràng Áp xe dưới niêm mạc: sờ thấy một chỗ phồng, căng, mềm ấn rất đau. Áp xe hố ngồi hậu môn: thấy đau chói ở một điểm, cảm giác được một khối sưng từ phía ngoài đè vào. Soi hậu môn: thấy một điểm trắng, phù nề, nằm ở khe trên đường lược, đó là điểm xuất phát của các ổ áp xe.
- 14. PHÂN LOẠI RÒ HẬU MÔN • Rò dưới niêm mạc hay rò dưới niêm mạc da. • Rò giữa 2 cơ thắt: đường rò đi xuyên cơ thắt trong và nằm giữa 2 cơ thắt • Rò xuyên cơ thắt: đường rò đi xuyên qua các cơ thắt ở phía trên hay ở phía dưới. • Rò trên cơ thắt: đường rò nằm trên các cơ thắt hậu môn. • Rò chột: là loại rò mà chỉ có một lỗ, lỗ trong hay lỗ ngoài.
- 15. PHÂN LOẠI RÒ HẬU MÔN
- 16. TRIỆU CHỨNG CỦA RÒ HẬU MÔN • Hỏi bệnh • Cách ba tháng hay vài năm có một mụn ở gần lỗ hậu môn, tự vỡ hay được rạch tháo mủ. Nhiều đợt nước vàng bẩn hay mủ chảy ra. • Nhìn • Nhìn vào giữa các nếp nhăn ở bờ hậu môn hay ở xa hơn, thấy có một nốt sần, giữa có một lỗ, ở lỗ có dính tí mủ hay có đóng một vẩy khô. Lấy tay bóp nhẹ vào hai bên lỗ rò thấy chảy ra một tí mủ màu trắng hôi.
- 17. TRIỆU CHỨNG CỦA RÒ HẬU MÔN • Thăm bằng ngón tay Ngón trỏ trong lòng ống hậu môn, ngón cái ở phía ngoài, nắn thấy một thừng xơ to hay nhỏ, nằm gần lỗ hậu môn khi đường rò qua cơ thắt ở phía dưới hay nằm xa lỗ hậu môn khi đường rò qua cơ thắt ở phía trên. • Cận lâm sàng: Chụp đường rò: cần thiết khi lỗ rò phức tạp, Siêu âm qua ngã nội soi trực tràng. Chụp cộng hưởng từ (MRI) • Định luật Goodsall
- 18. TRIỆU CHỨNG CỦA RÒ HẬU MÔN • Cận lâm sàng:
- 19. ĐIỀU TRỊ 1. ĐIỀU TRỊ ÁP XE • Áp xe cần được điều trị sớm để bệnh nhân đỡ đau và để mủ không lan ra xa. • Gây mê toàn thân hay gây tê ống cùng hay gây tê tủy sống hay ngoài màng cứng mới có thể thăm dò và phá vỡ các ngóc ngách của áp xe. Với các • Áp xe ở nông, rạch ngắn ở rìa hậu môn theo đường nan hoa. Với • Áp xe ở sâu, rạch bên cạnh hậu môn (theo hình). Với • Áp xe hình móng ngựa ở cả hai bên, rạch hai bên và dẫn lưu cả đường thông thương. • Dùng đầu ngón tay phá vỡ các ngóc ngách của ổ áp xe và thăm dò lên trên để phát hiện ổ mủ lan lên khoang chậu hông trực tràng.
- 20. ĐIỀU TRỊ 2. ĐIỀU TRỊ RÒ: Hai yêu cầu cần phải đạt trong điều trị rò hậu môn: Phá hủy được đường rò và Bảo vệ an toàn cơ thắt.
- 21. ĐIỀU TRỊ