This document appears to be from a textbook that discusses different groups or classifications. It lists 5 groups from pangkat 1 to pangkat 5 spanning pages 31 to 36. It also references characters named Buknoy and Tikboy. There are instructions for an activity involving choosing correct answers and writing them in blanks. Some of the terms included are knowing faculty, appetitive faculty, memory, instinct, imagination, appetite, will, self-transcendence, rational appetency, consciousness and that man is a meaning maker.
Edukasyon sa Pagpapakatao (ESP) Grade 10: Module 3 (Paghubog ng Konsiyensiya batay sa Likas na Batas Moral) and Module 4 (Ang Mapanagutang Paggamit ng Kalayaan)
This document appears to be from a textbook that discusses different groups or classifications. It lists 5 groups from pangkat 1 to pangkat 5 spanning pages 31 to 36. It also references characters named Buknoy and Tikboy. There are instructions for an activity involving choosing correct answers and writing them in blanks. Some of the terms included are knowing faculty, appetitive faculty, memory, instinct, imagination, appetite, will, self-transcendence, rational appetency, consciousness and that man is a meaning maker.
Edukasyon sa Pagpapakatao (ESP) Grade 10: Module 3 (Paghubog ng Konsiyensiya batay sa Likas na Batas Moral) and Module 4 (Ang Mapanagutang Paggamit ng Kalayaan)
Edukasyon sa Pagpapakatao, Grado 10, mga Modyul 7 at 8:
Modyul 7: Ang Kabutihan o Kasamaan ng Kilos Ayon sa Paninindigan, Gintong Aral, at Pagpapahalaga
Modyul 8: Mga Yugto ng Makataong Kilos at Mga Hakbang sa Moral na Pagpapasiya
Ang **akdang naratibo** ay isang uri ng panitikan na nagsasalaysay ng isang kwento o karanasan. Ito ay isang pagsasalaysay ng mga pangyayari na may layuning magbigay aliw, magturo, o magbigay aral sa mga mambabasa. Kadalasang gumagamit ng mga tauhan, tagpuan, at kaganapan upang maipahayag ang isang kwento sa isang tiyak na ayos o pagkakasunod-sunod.
Ang **akdang naratibo** ay may mga pangunahing elemento tulad ng **tauhan**, **tagpuan**, **tema**, **salungatan**, at **banghay**. Ang **tauhan** ang mga karakter na gumaganap sa kwento, mula sa pangunahing tauhan hanggang sa mga sumusuportang karakter. Ang **tagpuan** ay ang lugar at oras kung saan nagaganap ang mga pangyayari sa kwento. Ang **tema** naman ay ang pangunahing ideya o mensahe na nais iparating sa mambabasa. Ang **salungatan** ay ang problema o hamon na kinakaharap ng mga tauhan sa kwento, at ang **banghay** ay ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari mula sa simula, gitna, hanggang sa wakas.
Halimbawa ng akdang naratibo ay ang mga **maikling kwento**, **nobela**, at **talambuhay**. Sa mga akdang ito, ang manunulat ay nagkukuwento ng isang kwento na may mga tauhan at nagsisilbing gabay sa mga mambabasa upang matutunan ang mga aral na dulot ng kwento. Ang isang akdang naratibo ay maaaring magtaglay ng iba't ibang emosyon tulad ng saya, lungkot, takot, at pagmamahal, na nakatutulong upang mas maging makulay at buhay ang kwento.
Sa kabuuan, ang akdang naratibo ay isang mahalagang anyo ng panitikan na naglalaman ng mga kwento at karanasan na makapagbibigay ng kasiyahan at aral sa mga mambabasa.
2. MGA LAYUNIN
1.Nakapagsusuri ng mga pasiyang ginagawa sa araw-araw
batay sa paghuhusga ng konsensiya
2.Nakakaganap ng mga pasyang ginagawa sa araw-araw
batay sa paghuhusga ng konsensiya.
3.Napahahalagahan ang konsensiya sa pamamagitan ng
pagtala ng sitwasyon sa buhay kung saan nakakaranas ng
isang krisis o kahirapan sa pamimili ng tama at mabuting
pasya.
3. BATAS MORAL
ang BATAS MORAL o NATURAL LAW ay ang kakayahan
na utusan ng isang tao ang kanyang sarili na tuparin
ang dikta ng nasa taas upang maging maayos at
payapa ang pamumuhay para sa kabutihang panlahat.
Ito rin ang gumagabay sa kilos at ugali ng isang tao.
4. Mga halimbawa:
Bawal pumatay o kumitil ng buhay
Bawal magnakaw
Bawal kalabanin o suwayin ang mga magulang
Bawal magsinungaling
Bawal abusuhin ang kalikasan at biyaya.
5. Basahin at unawain ang mga sitwasyon sa ibaba ano ang
iyong gagawing pagpapasiya?
Ipapakita ko sa inyo na mabuti akong tao at makikita niyo sa
Facebook ang mga mabubuti kong gawain.
Lagi kongkukumustahin ang mga dati kong guro upang
ipadama ko sa kanila na importante sila sa buhay ko at
makikita nila na nagbagong buhay na ako.
Bukas ko na isusuli ang wallet ni mama.. Sasabihin ko na, ITS A
PRANK!
6. GAMITIN MO ANG IYONG KONSENSIYA AT IKAW AY MAGAGABAYAN
PAKINGGAN MO ANG IYONG KONSENSIYA
10. KONSENSIYA
ang isa sa mga kilos ng isip na nag-
uutos o naghuhusga sa mabuting
dapat gawin o masamang dapat
iwasan.
11. LIKAS NA SA TAO ANG ALAMIN ANG TAMA AT MALI
GAWIN ANG TAMA AT IWASAN ANG MALI
ITOY MUNTING TINIG SA LOOB NG TAO
NAGPAPAHAYAG NG ISANG OBLIGASYON NA GAWIN ANG
MABUTI
ITO AY NAGBIBIGAY NG PAYO AT NAG-UUTOS SA TAO SA
GITNA NG ISANG MORAL NA PAGPAPASIYA KUNG PAANO
KUMILOS SA ISANG KONGKRETONG SITWASYON.
12. ITO AY NAGBIGAY-LIWANAG SA ATING
ISIP UPANG MAKITA ANG KANIYANG
OBLIGASYONG MORAL NA MAGING
MATAPAT.
13. BAKIT MAHALAGA NA MAUNAWAAN ANG PRESENSIYA NG KONSENSIYA SA
PAGPAPASYA?
ANO ANG TUNGKULIN NG KONSENSIYA SA PAGPAPAUNLAD NG TAO SA KANYANG
PAGKATAO TUNGO SA PAGBUO NG KANGYANG PERSONALIDAD?
SA KASALUKUYAN, PAANO MO MASASABING ANG IYONG KILOS AY TAMA O MALI?
NAGAGAWA MO BANG MAKITA ANG IYONG SARILI NA NASA MABUTI O NASA
MASAMA? ANO ANG SANGGUNIAN MO BAGO KA UMAKSIYON SA ISANG BAGAY?
14. KONSENSIYA
LIKAS NA SA TAO ANG ALAMIN ANG TAMA AT MALI
GAWIN ANG TAMA AT IWASAN ANG MALI
15. KONSENSIYA
ITO AY MUNTING TINIG SA LOOB NG TAO
ANG MUNTING TINIG NA ITO AY HINDI LAMANG
NAGSASABI NG MABUTING DAPAT GAWIN O NG
MASAMANG DAPAT IWASAN KUNDI NAGPAPAHAYAG
NG ISANG OBLIGASYON NA GAWIN ANG MABUTI.
16. KONSENSIYA
ITO AY NAGBIBIGAY NG PAYO AT NAG-UUTOS SA TAO
SA GITNA NG ISANG MORAL NA PAGPAPASIYA KUNG
PAANO KUMILOS SA ISANG KONGKRETONG
SITWASYON.
18. Ayon kay Santo Tomas de Aquino, ang KONSENSIYA ay
isang natatanging kilos pangkaisipan, isang
paghuhusga ng ating sariling katuwiran.
ito ay batayan ng kaisipan sa paghuhusga ng tama o
mali.
19. Bagamat maganda ang tungkulin ng konsensiya, hindi ito nagbibigay ng
katiyakan na ang mabuti ang pipiliin ng tao
Nagkakaroon ng pagtitimbang sa pagitan ng tama at maling katwiran sa
loob ng tao
Maraming mg impormasyon ang pumapasok sa kaniyang kaisipan.
Ito ay nakadepende sa kaalaman ng tao sa katotohanan.
20. TANDAAN
Kung mabuti ang ikinikilos, ibig sabihin nito na ang kaalaman ng tao sa
katotohanan ay tama.
Kung masama ang ikinilos, nangangahulugan ito na taliwas sa
katotohanan ang taglay niyang kaalaman
Hindi lahat ng maling gamit ng konsensiya ay maituturing na masama.
May mga pagkakataon na hindi ito kinikilalang masama dahil sa
kamangmangan ng tao.
22. KAMANGMANGAN
Nakakaapekto sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng kanyang kilos sapagkat ito ay tumutukoy
sa kawalan o kasalatan ng kaalaman na dapat taglay ng tao.
Ito ay dahil rin sa kapabayaan ng tao
Nangyayari ito kapag may nararamdaman ang taong pag-aalinlangan ngunit walang pagsisikap na
maunawaan ang tunay na mabuti at masama.
23. MGA URI NG KAMANGMANGAN
1.Kamangmangang mandaraig (vincible
ignorance)
2.Kamangmangan na di mandaraig(invincible
ignorance)
24. KAMANGMANGANG MANDARAIG
(vincible ignorance)
mayroong pamamaraan na magagawa ang isang tao
upang malampasan ito at ang pagkakaroon ng
kaalaman dito ay magagawa sa pamamagitan ng
pagsisikap o pag-aaral.
Ito ay dahil na sa sariling kapabayaan ng tao.
25. HALIMBAWA:
Nakita mong dumadaing sa sobrang sakit ng tiyan
ang iyong nakababatang kapatid. Nais mo siyang
bigyan ng gamut pero hindi mo tiyak kung alin sa
mga gamot sa lalagyan ang para sa sakit ng tiyan.
Ano ang gagawin mo?
26. Mahalagang tandaan na may obligasyon tayong
alamin kung ano ang tama at mabuti. Nawawala
ang dangal ng kosensiya kapag ipinagwawalang-
bahala ng tao ang katotohanan at kabutihan.
27. KAMANGMANGANG DI MANDARAIG
(invincible ignorance)
Kung walang pamamaraan na magagawa ang isang tao
upang ito ay malampasan.
Ito ang uri ng kamangmangan na bumabawas o
tumatanggal sa pananagutan ng tao sa kaniyang kilos o
pasiya.
28. HALIMBAWA:
Nagbigay ka ng pera sa isang batang namamalimos sa
kalye dahil sa labis na awa. Magaan sa loob mo na ikaw
ay nakakatulong sa iyong kapwa. Pero nalaman mo na
ginamit sa sugal ang perang ibinigay sa bata.
29. Hindi maituturing na masama ang iyong kilos dahil
wala ka naming kaalaman dito. Ang mahalaga ay
magkakaroon ka ng pananagutan upang ituwid ang
iyong pagkakamali matapos mong malaman ang
katotohanan.
30. APAT NA YUGTO NG KONSENSIYA
PROSESO NG PAGKILOS NG KONSENSIYA NA NAKATUTULONG SA ATING PAGPAPASIYA
UNANG YUGTO: Alamin at
naisin ang mabuti. Gamitin ang
kakayahang ibinigay sa atin ng
Diyos upang makilala ang
mabuti at totoo.
IKALAWANG YUGTO: Ang pagkilatis sa particular
na kabutihan sa isang sitwasyon. Gamit ang
kaalaman sa mga prinsipyo ng moralidad,
kilatisin kung ano ang mas nakakabuti sa isang
particular na sitwasyon.
IKATLONG YUGTO: Paghatol para sa mabuting
pasiya at kilos. Pakinggan ang sinasabi ng
konsensiya: ito ang mabuti, ang nararapat
mong gawin. Ito ay masama, hindi mo ito
dapat gawin.
IKAAPAT NA YUGTO: Pagsusuri ng
sarili/pagninilay. Pagnilayan ang nagging
resulta ng ginawang pagpili. Ipagpatuloy
kung positibo ang nagging bunga ng
pinili at matuto naman kapag negatibo
ang bunga ng pinili.
31. MGA PRINSIPYO NG LIKAS NA BATAS MORAL
BATAS MORAL
IPINAGKALOOB NG DIYOS
GABAY SA PAGKILALA SA
MABUTI AT MASAMA
32. KONSENSIYA NG TAO
NAKALAPAT NA ANG LIKAS NA BATAS MORAL AY GINAGAMIT
NA PERSONAL NA PAMANTAYANG MORAL NG TAO.
ITO ANG GINAGAMIT SA PAGPAPASIYA KUNG ANO ANG TAMA
AT KUNG ANO ANG MALI SA KASALUKUYANG PAGKAKATAON.
33. TANDAAN
SA PAMAMAGITAN NG BATAS NA ITO, MAY KAKAYAHAN SIYANG
KILALANIN ANG MABUTI SA MASAMA
NGUNIT MAY KAKAYAHAN DIN ANG TAO NA GUMAWA NG MABUTI O
MASAMA DAHIL SA KANYANG MALAYANG KILOS-LOOB.
KAYA MAY LIKAS NA BATAS MORAL UPANG BIGYANG DIREKSYON ANG
PAMUMUHAY NG TAO. SA KANIYANG PAGSUNOD SA BATAS MORAL, SIYA
AY GUMAGAWA NG MABUTI AT ISINASABUHAY ANG MAKABULUHANG
PAKIKIPAGKAPUWA.