ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
Сэдэв “ Хэлц ба хэлц бус өгүүлбэрийн утгын харьцаа”
Зорилт Хэлц ба хэлц бус өгүүлбэрийн утгын харьцаа,онцлог,ангиллаар мэдлэг бүтээх. Хэлц ба хэлц бус өгүүлбэр дээр ажиллаж утгын харьцааг олох.
Хэлц өгүүлбэрийн онцлог. Дүрслэх ур маягаар бүтнэ. Далд утгатай. Өвөрмөц хэлц.\адилтгасан\ Хэвшмэл хэлц\эс адилтгасан\ Хэвшиж тогтсон.
Хэлц бус өгүүлбэрийн онцлог Дүрслэх ур маягийг чөлөөтэй зохионо. Шууд утгатай Утга нь ил тодорхой Чөлөөтэй  сонгож бүтээх
Хэлц өгүүлбэр нь Оньсого: Аяган дотор амьд  чөтгөр\өндөг \.
Далд утга санаа бүхий дүрслэг өгүүлбэр Мөнгөн аяга барьж будаа гуйх.
Зүйр цэцэн үг “ Дуутай тэнгэр хургүй Цуутай хүүхэнхуримгүй”.
Хэлц өгүүлбэр нь Бэлгэ дэмбэрлийн үг. “ Аавдаа ачлалтай Ээждээ энэрэлтэй”
Оновчтой мэргэн үг хэллэг Эрүүл мэнд аз  жаргалын эх мөн.
Зүйр цэцэн үг “ Муу нуухаар  Сайн илчил ”
1 р хэсэг “ Хүн гэмээ мэдэхгүй Тэмээ гэдгэрээ мэдэхгүй” “ Төмрийн сайн нь зэвэрдэггүй Төрлийн сайн нь мартагддаггүй”гэсэн 2 өгүүлбэрийн гол санааг гаргаарай. Дээрх 2 өгүүлбэрийн илрэх хэлбэр нь ямар байна вэ? Утгын хувьд ямар өгүүлбэрүүд  болох вэ?
2 р хэсэг “ Цувж явсан барсаас Цуглаж суусан шаазгай дээр” “ Дагдангийн эхнэрийн таргалсан Цэрмаагийн турсан  хоёр яг тэнцэнэ” гэсэн 2 өгүүлбэрийн гол санааг гаргаарай. Дээрх 2 өгүүлбэрийн илрэх хэлбэр нь ямар байна вэ? Утгын хувьд ямар өгүүлбэрүүд  болох вэ?
3 р хэсэг “ Залуу хүний замын хүзүү урт Залхуу хүний үгийн хүзүү урт” “ Ариун үнэн сэтгэлийг алттай л адилтгая Амраг янаг сэтгэлийг зүрхтэй л адилтгая”  гэсэн 2 өгүүлбэрийн гол санааг гаргаарай. Дээрх 2 өгүүлбэрийн илрэх хэлбэр нь ямар байна вэ? Утгын хувьд ямар өгүүлбэрүүд  болох вэ? Дээрх өгүүлбэрийн цөм бүтцийг олоорой.
4 р хэсэг “ Жавартай тэнгэрийн хаяа улаан Жаргалтай хатны хацар улаан Жалганд ургасан сухай улаан” “ Чулуун хормойтой Шилэн нүдтэй Ширмэн хоолойтой Төмөр дээвэртэй” гэсэн 2 өгүүлбэрийн гол санааг гаргаарай. Дээрх 2 өгүүлбэрийн аль нь хэлц  аль нь хэлц бус  өгүүлбэр болох вэ? Утгын хувьд ямар өгүүлбэрүүд  болох вэ?
Дараах дүрслэг хэлц өгүүлбэртэй утга санаагаараа ойролцоо хэлц, хэллэг аль болох олныг олж бичээрэй. “ Өөрийн хүрзийг  хайрлаад, хүний шанагаар  шавар хутгах”
Дараах хэлцүүдийг утга санааны ойролцоо байдлаар нь бүлэглэж бичээрэй. Шуудайд хийсэн үхрийн эвэр шиг. Нар баруун хойноос гарах. Гэдсэндээ хөлөө хийлцэх. Хорголоо тоолох. Эр үхрийн сүүгээр элгэн тараг бүрэх. Гар татах.
Эерэг ба сөрөг үнэлэмж бүхий өвөрмөц хэлц дээр нэмж, аль болох олон жишээ олж бичээд, утга санааг нь тайлбарлаарай. Эерэг үнэлэмж:   Нүд дүүрэн  Нүдэнд дулаан. Нүд алдам. Сөрөг үнэлэмж Нүд үзүүрлэх. Нүдээ чичлүүлэх. Усан нүдэн.
Дараах шууд нэрлэлтийн чөлөөт нэгжүүдийн    утга санааг зөвхөн “ НҮД ” гэдэг үг орсон    өвөрмөц хэлцээр илэрхийлээрэй. 1.Нэн ховордох = 2Аашилж загнах,  гадуурхах = 3.Аливааг шохоорхох, хорхойтон шимтэн харах = 4.Ихэд айх, балмагдан сандрах   =  5.Үзэн ядах = 6.Ядарч доройтсоноос царай зүс муудах  =
Дараах хоёр эхийг харьцуулан уншаад, хэлц ба хэлц бус нэгжүүдийн утга,дүрслэлийн онцлогийг жишиж ялгааг тодорхойлоорой.
А. БИ БАГАДАА Сумынхаа бага сургуульд ороод аав, ээжийнхээ  чихийг мөн ч их халууцуулсан даа.  Хичээл завсарлангуут гараад, дээд ангийхантайгаа  нударга зөрүүлнэ шүү дээ . Оройхон тийшээ айлын хүн хүүхдээ дагуулчихсан манайхыг сураглаад ороод ирэх.  Хэрэг бишдэж байгаа нь тэр . Дараа нь аавдаа “тоосоо сайхан  гөвүүлнэ дээ ”. Бага ангидаа би сайн л сурч байсан.
Б. БИ БАГАДАА Сумынхаа бага сургуульд ороод аав, ээждээ мөн ч их муу юм дуулгасан даа. Хичээл завсарлангуут гараад, дээд ангийхантайгаа зодолдоно шүү дээ. Оройхон тийшээ айлын хүн хүүхдээ дагуулчихсан манайхыг сураглаад ороод ирэх. Муу юм болох гэж байгаа нь тэр. Дараа нь аавдаа сайн шийтгүүлнэ дээ. Бага ангидаа би сайн л сур ч байсан.
Анхаарал тавьсанд баярлалаа.

More Related Content

What's hot (18)

хүн байгаа газар харилцаа байдаг
хүн байгаа газар харилцаа байдагхүн байгаа газар харилцаа байдаг
хүн байгаа газар харилцаа байдаг
Humen Resource
үзүүлэх хичээл
үзүүлэх хичээлүзүүлэх хичээл
үзүүлэх хичээл
doljio
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
telmenten
Mongol helnii tosoo uge sudlal
Mongol helnii tosoo uge sudlalMongol helnii tosoo uge sudlal
Mongol helnii tosoo uge sudlal
National University Of Mongolia
монгол хэлний шалгалт
монгол хэлний шалгалтмонгол хэлний шалгалт
монгол хэлний шалгалт
Oyuhai1127
Монгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалд
Монгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалдМонгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалд
Монгол хэлний хэлц үгийг ангилах асуудалд
National University Of Mongolia
монгол хэл 7-р анги
монгол хэл 7-р ангимонгол хэл 7-р анги
монгол хэл 7-р анги
altantuya2012
өгүүлбэрийн гол гишүүд
өгүүлбэрийн гол гишүүдөгүүлбэрийн гол гишүүд
өгүүлбэрийн гол гишүүд
Baterdene Solongo
4 анги үлгэр цэрэн орших
4 анги үлгэр цэрэн орших4 анги үлгэр цэрэн орших
4 анги үлгэр цэрэн орших
Myagmartsetseg

Viewers also liked (20)

3. фирмийн хэв маяг
3. фирмийн хэв маяг3. фирмийн хэв маяг
3. фирмийн хэв маяг
baljaadsg
эвт шаазгай буга барина
эвт шаазгай буга баринаэвт шаазгай буга барина
эвт шаазгай буга барина
Erdenee_102
цахим хэрэглэгдэхүүн
цахим хэрэглэгдэхүүнцахим хэрэглэгдэхүүн
цахим хэрэглэгдэхүүн
hishgee79
зайн сургалт 1
зайн сургалт 1зайн сургалт 1
зайн сургалт 1
Horolsuren
хэрэглэгдэхүүн. мөнгөнцэцэг
хэрэглэгдэхүүн. мөнгөнцэцэгхэрэглэгдэхүүн. мөнгөнцэцэг
хэрэглэгдэхүүн. мөнгөнцэцэг
Mongontsetseg Mongoo
цахим хэрэглэгдэхүүн
цахим хэрэглэгдэхүүнцахим хэрэглэгдэхүүн
цахим хэрэглэгдэхүүн
hishgee79
зохиолч данигайн давааням
зохиолч  данигайн  даваанямзохиолч  данигайн  давааням
зохиолч данигайн давааням
Subd85
4 р ангийн монгол хэл.цэгцтэй байвал цээжлэхэд амар
4 р ангийн монгол хэл.цэгцтэй байвал цээжлэхэд амар4 р ангийн монгол хэл.цэгцтэй байвал цээжлэхэд амар
4 р ангийн монгол хэл.цэгцтэй байвал цээжлэхэд амар
ariunaad
Angli xelnii xamgiin_tugeemel_xelc_ugs_idioms
Angli xelnii xamgiin_tugeemel_xelc_ugs_idiomsAngli xelnii xamgiin_tugeemel_xelc_ugs_idioms
Angli xelnii xamgiin_tugeemel_xelc_ugs_idioms
Munkh Orgil
Үгийн тайлбар
Үгийн тайлбар Үгийн тайлбар
Үгийн тайлбар
Saranch
Random 110509223748-phpapp01
Random 110509223748-phpapp01Random 110509223748-phpapp01
Random 110509223748-phpapp01
bolorerdene11
монгол ардын аман зохиол (уран зохиол
монгол ардын аман зохиол (уран зохиолмонгол ардын аман зохиол (уран зохиол
монгол ардын аман зохиол (уран зохиол
Erdenetuya Galbadrah
монгол хэл хэрэглэгдэхүүн
монгол хэл хэрэглэгдэхүүнмонгол хэл хэрэглэгдэхүүн
монгол хэл хэрэглэгдэхүүн
NNaraa
бие даалтын даалгавар 2
бие даалтын даалгавар 2бие даалтын даалгавар 2
бие даалтын даалгавар 2
Bama740517
3. фирмийн хэв маяг
3. фирмийн хэв маяг3. фирмийн хэв маяг
3. фирмийн хэв маяг
baljaadsg
эвт шаазгай буга барина
эвт шаазгай буга баринаэвт шаазгай буга барина
эвт шаазгай буга барина
Erdenee_102
цахим хэрэглэгдэхүүн
цахим хэрэглэгдэхүүнцахим хэрэглэгдэхүүн
цахим хэрэглэгдэхүүн
hishgee79
зайн сургалт 1
зайн сургалт 1зайн сургалт 1
зайн сургалт 1
Horolsuren
хэрэглэгдэхүүн. мөнгөнцэцэг
хэрэглэгдэхүүн. мөнгөнцэцэгхэрэглэгдэхүүн. мөнгөнцэцэг
хэрэглэгдэхүүн. мөнгөнцэцэг
Mongontsetseg Mongoo
цахим хэрэглэгдэхүүн
цахим хэрэглэгдэхүүнцахим хэрэглэгдэхүүн
цахим хэрэглэгдэхүүн
hishgee79
зохиолч данигайн давааням
зохиолч  данигайн  даваанямзохиолч  данигайн  давааням
зохиолч данигайн давааням
Subd85
4 р ангийн монгол хэл.цэгцтэй байвал цээжлэхэд амар
4 р ангийн монгол хэл.цэгцтэй байвал цээжлэхэд амар4 р ангийн монгол хэл.цэгцтэй байвал цээжлэхэд амар
4 р ангийн монгол хэл.цэгцтэй байвал цээжлэхэд амар
ariunaad
Angli xelnii xamgiin_tugeemel_xelc_ugs_idioms
Angli xelnii xamgiin_tugeemel_xelc_ugs_idiomsAngli xelnii xamgiin_tugeemel_xelc_ugs_idioms
Angli xelnii xamgiin_tugeemel_xelc_ugs_idioms
Munkh Orgil
Үгийн тайлбар
Үгийн тайлбар Үгийн тайлбар
Үгийн тайлбар
Saranch
Random 110509223748-phpapp01
Random 110509223748-phpapp01Random 110509223748-phpapp01
Random 110509223748-phpapp01
bolorerdene11
монгол ардын аман зохиол (уран зохиол
монгол ардын аман зохиол (уран зохиолмонгол ардын аман зохиол (уран зохиол
монгол ардын аман зохиол (уран зохиол
Erdenetuya Galbadrah
монгол хэл хэрэглэгдэхүүн
монгол хэл хэрэглэгдэхүүнмонгол хэл хэрэглэгдэхүүн
монгол хэл хэрэглэгдэхүүн
NNaraa
бие даалтын даалгавар 2
бие даалтын даалгавар 2бие даалтын даалгавар 2
бие даалтын даалгавар 2
Bama740517

Similar to сэдэв (20)

11 р анги монгол хэл
11 р анги монгол хэл11 р анги монгол хэл
11 р анги монгол хэл
badmaaa
Eh deer ajillah test
Eh deer ajillah testEh deer ajillah test
Eh deer ajillah test
urangua85
Mongol hel 5
Mongol hel 5Mongol hel 5
Mongol hel 5
Shagaishuu Xoo
монгол хэлний тест 11 анги
монгол хэлний тест 11 ангимонгол хэлний тест 11 анги
монгол хэлний тест 11 анги
Oyuhai1127
б.лагвасүрэнгийн буруу энгэртэй дээл
б.лагвасүрэнгийн  буруу энгэртэй дээлб.лагвасүрэнгийн  буруу энгэртэй дээл
б.лагвасүрэнгийн буруу энгэртэй дээл
shand1_Bondok
Buteelch setgelgee
Buteelch setgelgeeButeelch setgelgee
Buteelch setgelgee
Eb Ganaa
Buteelch setgelgee
Buteelch setgelgeeButeelch setgelgee
Buteelch setgelgee
Eb Ganaa
хичээл 21
хичээл 21хичээл 21
хичээл 21
nayna-1
тайлбарламж
тайлбарламжтайлбарламж
тайлбарламж
jorjoo34
хувилбарт дасгал
хувилбарт дасгалхувилбарт дасгал
хувилбарт дасгал
jobshig

More from fruit_2011 (10)

сурагчидийн сурган хүмүүжүүлэх хичээл
сурагчидийн сурган хүмүүжүүлэх хичээлсурагчидийн сурган хүмүүжүүлэх хичээл
сурагчидийн сурган хүмүүжүүлэх хичээл
fruit_2011
эцэг эхийн сурган хүмүжүүлэх хичээл
эцэг эхийн сурган хүмүжүүлэх хичээлэцэг эхийн сурган хүмүжүүлэх хичээл
эцэг эхийн сурган хүмүжүүлэх хичээл
fruit_2011
сурагчидийн сурган хүмүүжүүлэх хичээл
сурагчидийн сурган хүмүүжүүлэх хичээлсурагчидийн сурган хүмүүжүүлэх хичээл
сурагчидийн сурган хүмүүжүүлэх хичээл
fruit_2011
эцэг эхийн сурган хүмүжүүлэх хичээл
эцэг эхийн сурган хүмүжүүлэх хичээлэцэг эхийн сурган хүмүжүүлэх хичээл
эцэг эхийн сурган хүмүжүүлэх хичээл
fruit_2011

сэдэв

  • 1. Сэдэв “ Хэлц ба хэлц бус өгүүлбэрийн утгын харьцаа”
  • 2. Зорилт Хэлц ба хэлц бус өгүүлбэрийн утгын харьцаа,онцлог,ангиллаар мэдлэг бүтээх. Хэлц ба хэлц бус өгүүлбэр дээр ажиллаж утгын харьцааг олох.
  • 3. Хэлц өгүүлбэрийн онцлог. Дүрслэх ур маягаар бүтнэ. Далд утгатай. Өвөрмөц хэлц.\адилтгасан\ Хэвшмэл хэлц\эс адилтгасан\ Хэвшиж тогтсон.
  • 4. Хэлц бус өгүүлбэрийн онцлог Дүрслэх ур маягийг чөлөөтэй зохионо. Шууд утгатай Утга нь ил тодорхой Чөлөөтэй сонгож бүтээх
  • 5. Хэлц өгүүлбэр нь Оньсого: Аяган дотор амьд чөтгөр\өндөг \.
  • 6. Далд утга санаа бүхий дүрслэг өгүүлбэр Мөнгөн аяга барьж будаа гуйх.
  • 7. Зүйр цэцэн үг “ Дуутай тэнгэр хургүй Цуутай хүүхэнхуримгүй”.
  • 8. Хэлц өгүүлбэр нь Бэлгэ дэмбэрлийн үг. “ Аавдаа ачлалтай Ээждээ энэрэлтэй”
  • 9. Оновчтой мэргэн үг хэллэг Эрүүл мэнд аз жаргалын эх мөн.
  • 10. Зүйр цэцэн үг “ Муу нуухаар Сайн илчил ”
  • 11. 1 р хэсэг “ Хүн гэмээ мэдэхгүй Тэмээ гэдгэрээ мэдэхгүй” “ Төмрийн сайн нь зэвэрдэггүй Төрлийн сайн нь мартагддаггүй”гэсэн 2 өгүүлбэрийн гол санааг гаргаарай. Дээрх 2 өгүүлбэрийн илрэх хэлбэр нь ямар байна вэ? Утгын хувьд ямар өгүүлбэрүүд болох вэ?
  • 12. 2 р хэсэг “ Цувж явсан барсаас Цуглаж суусан шаазгай дээр” “ Дагдангийн эхнэрийн таргалсан Цэрмаагийн турсан хоёр яг тэнцэнэ” гэсэн 2 өгүүлбэрийн гол санааг гаргаарай. Дээрх 2 өгүүлбэрийн илрэх хэлбэр нь ямар байна вэ? Утгын хувьд ямар өгүүлбэрүүд болох вэ?
  • 13. 3 р хэсэг “ Залуу хүний замын хүзүү урт Залхуу хүний үгийн хүзүү урт” “ Ариун үнэн сэтгэлийг алттай л адилтгая Амраг янаг сэтгэлийг зүрхтэй л адилтгая” гэсэн 2 өгүүлбэрийн гол санааг гаргаарай. Дээрх 2 өгүүлбэрийн илрэх хэлбэр нь ямар байна вэ? Утгын хувьд ямар өгүүлбэрүүд болох вэ? Дээрх өгүүлбэрийн цөм бүтцийг олоорой.
  • 14. 4 р хэсэг “ Жавартай тэнгэрийн хаяа улаан Жаргалтай хатны хацар улаан Жалганд ургасан сухай улаан” “ Чулуун хормойтой Шилэн нүдтэй Ширмэн хоолойтой Төмөр дээвэртэй” гэсэн 2 өгүүлбэрийн гол санааг гаргаарай. Дээрх 2 өгүүлбэрийн аль нь хэлц аль нь хэлц бус өгүүлбэр болох вэ? Утгын хувьд ямар өгүүлбэрүүд болох вэ?
  • 15. Дараах дүрслэг хэлц өгүүлбэртэй утга санаагаараа ойролцоо хэлц, хэллэг аль болох олныг олж бичээрэй. “ Өөрийн хүрзийг хайрлаад, хүний шанагаар шавар хутгах”
  • 16. Дараах хэлцүүдийг утга санааны ойролцоо байдлаар нь бүлэглэж бичээрэй. Шуудайд хийсэн үхрийн эвэр шиг. Нар баруун хойноос гарах. Гэдсэндээ хөлөө хийлцэх. Хорголоо тоолох. Эр үхрийн сүүгээр элгэн тараг бүрэх. Гар татах.
  • 17. Эерэг ба сөрөг үнэлэмж бүхий өвөрмөц хэлц дээр нэмж, аль болох олон жишээ олж бичээд, утга санааг нь тайлбарлаарай. Эерэг үнэлэмж: Нүд дүүрэн Нүдэнд дулаан. Нүд алдам. Сөрөг үнэлэмж Нүд үзүүрлэх. Нүдээ чичлүүлэх. Усан нүдэн.
  • 18. Дараах шууд нэрлэлтийн чөлөөт нэгжүүдийн утга санааг зөвхөн “ НҮД ” гэдэг үг орсон өвөрмөц хэлцээр илэрхийлээрэй. 1.Нэн ховордох = 2Аашилж загнах, гадуурхах = 3.Аливааг шохоорхох, хорхойтон шимтэн харах = 4.Ихэд айх, балмагдан сандрах = 5.Үзэн ядах = 6.Ядарч доройтсоноос царай зүс муудах =
  • 19. Дараах хоёр эхийг харьцуулан уншаад, хэлц ба хэлц бус нэгжүүдийн утга,дүрслэлийн онцлогийг жишиж ялгааг тодорхойлоорой.
  • 20. А. БИ БАГАДАА Сумынхаа бага сургуульд ороод аав, ээжийнхээ чихийг мөн ч их халууцуулсан даа. Хичээл завсарлангуут гараад, дээд ангийхантайгаа нударга зөрүүлнэ шүү дээ . Оройхон тийшээ айлын хүн хүүхдээ дагуулчихсан манайхыг сураглаад ороод ирэх. Хэрэг бишдэж байгаа нь тэр . Дараа нь аавдаа “тоосоо сайхан гөвүүлнэ дээ ”. Бага ангидаа би сайн л сурч байсан.
  • 21. Б. БИ БАГАДАА Сумынхаа бага сургуульд ороод аав, ээждээ мөн ч их муу юм дуулгасан даа. Хичээл завсарлангуут гараад, дээд ангийхантайгаа зодолдоно шүү дээ. Оройхон тийшээ айлын хүн хүүхдээ дагуулчихсан манайхыг сураглаад ороод ирэх. Муу юм болох гэж байгаа нь тэр. Дараа нь аавдаа сайн шийтгүүлнэ дээ. Бага ангидаа би сайн л сур ч байсан.