狠狠撸

F??L?MS? (EYLEMS?)
Fiillere getirilen birtak?m eklerle olu?turulan; fiillerin isim, s?fat, zarf ?eklini yapan
s?zcüklere fiilimsi denir.
Fiilimsiler, eylemden türeyen, ancak eylemin bütün ?zelliklerini g?stermeyen
s?zcüklerdir. Bunlar bir fiil gibi olumsuz yap?labilir; ancak bir fiil gibi ?ekimlenemez.
?rne?in; “silmek” fiilini “siliyorum” bi?iminde ?ekimleyebiliriz; ama “silen” s?fat-
fiilini “sileniyorum” bi?iminde ?ekimleyemeyiz.
Fiilimsiler, fiillere getirilen “fiilimsi ekleri” ile ortaya ??karlar. Yani fiiller baz? ekler
sayesinde fiilimsi olurlar. Bu ekler fiilden isim yapma ekleri olarak da bilinir ki bunlar
eklendi?i fiili isim soylu s?zcük yaparak o s?zcü?ün cümlede “isim, s?fat ve zarf”
g?revinde kullan?lmas?n? sa?larlar. (Fiilimsiler, fiilden isim yapma eki ald?klar? i?in
türemi? bir s?zcük olarak kabul edilirler.)

?zellikleri:
? Eylemlerden türetilir; eylem anlam?n? yitirmediklerinden mastar eki (-mek, -
mak) alabilirler.
? Olumsuzluk eki (-me, -ma) alabilirler.
? Fiillerin ald??? “fiil ?ekim eklerini” yani ?ah?s ekleri, haber ve dilek
kiplerini alamazlar.
? Yar?m yarg? bildirir, yan cümlecikte yüklem olurlar. Yan cümlecikte ?zne, tümle?
gibi ??eler bulunabilir. Ge?i?li olanlar nesne de alabilirler.
? Cümlede ad soylu s?zcük (ad, s?fat, zarf) gibi g?rev yaparlar.
Fiilimsiler ü?e ayr?l?r:
?sim-Fiil (Mastar)
S?fat-Fiil (Orta?)
Zarf Fiil (Ba?-Fiil, Ula?)

1. ?S?M-F??L (MASTAR)
Fiillere getirilen “-ma, -me, -mak, -mek, -??, -i?, -u?, -ü?” ekleriyle yap?l?r. Bu ekleri,
akl?m?zda daha kolay kalmas? i?in “-i?,-me,-mek” veya “-ma,-??,-mak” ?eklinde
kodlayabiliriz.
Bu ekler fillere gelerek onlar? cümle i?inde “isim” yaparlar.
?sim-fiiller, fiillerin isim gibi kullan?labilen ?ekilleridir.
?rnek
? Onunla tan??may? ben de istiyorum.
? ?iir okuyu?una herkes hayran kald?.
? Bal?k tutmak bir yetenek i?idir.
? Evin her taraf?n? güzelce temizlemenizi istiyorum.
? Bu k?yden ayr?lmak bana ?ok zor gelmi?ti.
? Kitap kaplay???n? be?endim.
Yukar?daki cümlelerde alt? ?izili s?zcükler fiil de?il, isim – fiildir.
Dikkat ederseniz bunlar “kalem, sayg?, ?lüm” gibi tam bir isim de?il, yap?s?nda eylem
anlam? ta??yan bir isimdir.
Zaten b?yle olduklar? i?in bunlara isim-fiil diyoruz.

? ?sim – fiiller, isim ?ekim eklerini alabilir.
?rnek
? Bu ?ocu?un yürüyü?ünde bile hay?r yok.
cümlesinde “yürüyü?ünde” isim – fiili, iyelik (-ü) ve h?l eklerini (-de) alarak
kullan?lm??t?r.
? ?sim – fiiller, olumsuzluk ekini alm?? fiillerle kar??t?rmamal?d?r.
?rnek
? Ona, kalemi sak?n k?rma, demi?tim.
cümlesinde “k?rma” s?zcü?ü olumsuzluk eki alm??t?r ve bir i?in yap?lmayaca??n?
bildirir.
? Odunlar? k?rma i?ini bugün bana verdiler.”
cümlesindeki “k?rma” s?zcü?ü ise isim – fiildir; ?ünkü s?zcük olumsuz anlam
vermiyor ve bir eylemin ad?n? bildiriyor.

? ?sim fiil eki alm?? olmas?na ra?men zamanla kal?pla?arak bir varl???n veya
kavram?n ad? haline gelmi? s?zcükler vard?r. Bunlar fiilimsi olarak kabul edilmezler.
?rnek
? Bah?edeki kazma herhalde kaybolmu?.
? Masadaki dolma ?ok güzel g?rünüyor.
? Dan??mada bekledi?ini s?yledi.
? Elindeki ?akmak ile oynamas? annesini tedirgin etti.
? Her gün dondurma yersen ?ok hasta olabilirsin.
? K?tü hava ?artlar? sebebiyle tüm u?u?lar iptal edilmi?.
Yukar?daki cümlelerde alt? ?izili s?zcükler, isim – fiil eklerini alm?? olmalar?na
ra?men, isim – fiil ?zelli?ini yitirmi?tir. Art?k bu cümlelerde bir nesneye ve kavrama
isim olarak kullan?lm??t?r.

2. SIFAT-F??L (ORTA?)
? Fiillere getirilen “-an, -en, -as?, -esi, -maz, -mez, -ar, -er, -d?k, -dik, -duk, -dük, -
acak, -ecek, -m??, -mi?, -mu?, -mü?” ekleriyle yap?l?r.
? Akl?m?zda daha kolay kalmas? i?in “-an,-as?,-mez,-ar,-dik,-ecek,-mi?“ ?eklinde
kodlayabiliriz.
?o?u zaman s?fat g?revinde kullan?l?rlar. Varl?klar? niteledikleri i?in s?fat, yan
cümlecik kurduklar? i?in de fiil say?lan kelimelerdir.
?rnek
? ?al??an ??renci derslerinde ba?ar?l? olur.
s?fat-fiil isim
cümlesinde “?al??-” fiili “-an” s?fat – fiil ekini alm??t?r.
G?rüldü?ü gibi “?al??an” s?zcü?ü “??renci” ismini anlamca tamamlam??t?r.
Yani s?fat g?revinde kullan?lm??t?r. Dolay?s?yla “?al??an” s?zcü?ü s?fat-fiildir.

?Yaralanan yolcular hastaneye kald?r?ld?.
? Bu k?r?las? ellerinle mi vurdun minicik yavruya?
? D?nülmez ak?am?n ufkunday?z, vakit ?ok ge?.
? ?nan?l?r bir olay de?il ya?ad???m?z.
? Ak?ama kadar aramad?k yer b?rakmam??lar.
? Sararm?? yapraklar her taraf? kaplam??.
Yukar?daki cümlelerde alt? ?izili s?zcükler s?fat-fiildir.

? Baz? s?zcükler, s?fat – fiil eklerini alarak kal?c? isim olur.
Fiilimsi ?zelli?ini kaybeder.
?rnek
? Yakacak s?k?nt?s?n? bu y?l da ?ekece?iz.
? Dolmu? t?kl?m t?kl?md?.
cümlelerinde alt? ?izili s?zcükler fiilimsi de?ildir. Fiilimsi ?zelli?ini kaybetmi?, bir
varl??a ad olmu?tur.
Hangi s?zcü?ün ad olup hanginin olmad???n? anlamak i?in s?zcü?ü olumsuz
yapmay? deneyebiliriz. E?er s?zcük “-ma, -me” olumsuzluk ekiyle olumsuz
yap?labiliyorsa, fiil olma anlam? devam ediyor demektir ve bu yüzden s?zcük
s?fat – fiil olur.
Ancak bu eklerle olumsuz yap?lam?yorsa s?zcük art?k fiil anlam?n? tamamen
kaybetmi? ve isim olmu?tur.
Yukar?daki cümlelerde ge?en “yakacak” s?zcü?ünü “yakmayacak” ?ekline
getiremeyiz; “dolmu?” s?zcü?ünü de “dolmam??” ?eklinde s?yleyemeyiz.

Bu durum s?fatlarla s?fat – fiillerin ayr?lmas?nda da kullan?labilir:
? A?ac?n k?r?k dallar?n? k?künden kestik.”
cümlesinde “k?r?k” s?zcü?ü s?fat – fiil de?ildir; ?ünkü biz bu s?zcü?ü “k?rmay?k”
?eklinde olumsuz yapamay?z.
Ancak;
? A?ac?n k?r?lm?? dallar?n? k?künden kestik.”
cümlesindeki “k?r?lm??” s?zcü?ünü “k?r?lmam??” ?eklinde olumsuz yapabiliriz.
?yleyse bu s?zcük s?fat – fiildir.

? Kimi zaman s?fat – fiiller ?ekimli fiillerle kar??t?r?labilir.
Kar??t?rmamak i?in s?zcü?ün yüklem g?revinde mi yoksa s?fat g?revinde mi
kullan?ld???na bakmal?y?z.
?rnek
? Tutmaz dizlerim birden düzeldi. “-mez, -maz” =S?fat Fiil Eki (S?fat g?revinde)
? Dedemin dizleri tutmaz. “-mez, -maz”= Geni? Zaman Kipinin Olumsuzluk
Eki (Yüklem g?revinde)
? Ko?ar ad?mlarla yan?ma geldi. “-ar, -er” = S?fat Fiil Eki (S?fat g?revinde)
? Her sabah mutlaka ko?ar. “-ar, -er” = Geni? Zaman Kip Eki (Yüklem
g?revinde)
? Gelecek y?l ?ampiyonuz. “-acak, -ecek” = S?fat Fiil Eki (S?fat g?revinde)
? Seneye bize gelecek. ”-acak, -ecek” = Gelecek Zaman Kip Eki (Yüklem
g?revinde)
? Y?rt?lm?? pantolon ile d??ar? ??kma. “-m??, -mi?, -mu?, -mü?” = S?fat Fiil Eki (S?fat
g?revinde)
? En sevdi?i pantolonu y?rt?lm??. “-m??, -mi?, -mu?, -mü?” = ??renilen Ge?mi?
Zaman Kip Eki (Yüklem g?revinde)

? S?fat – fiiller niteledikleri isim dü?tü?ünde onun yerine ge?erek bir isim gibi
kullan?labilir.
?rnek
? Geziden d?nen ??renciler salona ge?sin.
cümlesinde “d?nen” s?fat – fiili , “??renciler” isminin s?fat? durumundad?r.
? Geziden d?nenler salona ge?sin.
cümlesinde “??renciler” ismi dü?mü? “d?nen” s?fat – fiili ismin yerine ge?mi?tir ve
adla?m?? s?fat olmu?tur.

3. ZARF-F??L (BA?-F??L, ULA?)
Fiillere getirilen “-?p, -ip, -up, -üp, -arak, -erek, -?nca, -ince, -unca, -ünce, -d?k?a, -
dik?e, -duk?a, -dük?e, (-t?k?a…), -madan -meden, -a, -e, -al?, -eli, -ken…” ekleriyle
olu?turulan s?zcüklerdir.
Birle?ik bir cümlede iki cümleyi ba?lad?klar? i?in ba?la?; ?zne, nesne, tümle?
ald?klar? i?in fiil say?lan kelimelerdir.
Ba? fiillere “ula?” da denir. ?ekim ekleri almazlar. Cümlede zarf olarak kullan?l?rlar.
?rnek
? Dereyi g?rmeden pa?alar? s?vama.
? El, elin e?e?ini türkü ?a??rarak arar.
? Kol kesilirken parmak ac?maz.
? ?ocuklar, konu?a konu?a yan?m?zdan ge?tiler.
? ??eri girer girmez konu?maya ba?lad?.
? O mahalleden ayr?lal? tam ü? y?l olmu?.
cümlelerinde alt? ?izili s?zcükler zarf – fiildir.

? Konu?arak halletmeliyiz bütün problemleri.
? Kü?ükken güle oynaya okula giderdik.
cümlelerinde “konu?arak” ve “güle oynaya” zarf-fiilleri, yükleme sordu?umuz
“nas?l?” sorusunun kar??l???d?r ve yüklemi “durum” bak?m?ndan etkilemi?tir.
? Sizinle ?stanbul’a gelince g?rü?ürüz.
? Ders ?al???rken uyuyakalm???m.
cümlelerinde ise “gelince” ve “?al???rken” zarf-fiilleri, yükleme sordu?umuz “ne
zaman?” sorusunun kar??l???d?r ve yüklemi “zaman” bak?m?ndan nitelemi?tir.

“Bir insana ba?kalar? yan?nda verilen ??üt,
??üt de?il, hakarettir..!”
?.???.?
Hazreti Ali (r.a.)

狠狠撸

Fiilimsiler

Recommended

More Related Content

Viewers also liked (20)

Similar to Fiilimsiler (20)

More from yardimt (20)

Fiilimsiler