More Related Content
Viewers also liked (20)
Similar to лекц №1 (20)
More from giimaabn (16)
лекц №1
- 1. Лекц №1. ХӨДӨЛМӨРИЙН ЭРХ ЗҮЙ БИЕ ДААСАН САЛБАР ЭРХ ЗҮЙ БОЛОХ НЬ 1. Хөдөлмөрийн эрх зүйн зохицуулах зүйл 2. Хөдөлмөрийн эрх зүйн зохицуулалтын арга 3. Хөдөлмөрийн эрх зүйн систем
- 2. I. Хөдөлмөрийн эрх зүйн зохицуулах зүйл Хөдөлмөрийн эрх зүй нь бие даасан салбар эрх зүй бөгөөд энэ нь өөрийн гэсэн зохицуулах зүйл, зохицуулалтын аргатай байдгаар илэрнэ. Хөдөлмөрийн эрх зүй нь иргэн, ажил олгогчтой хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах эсвэл томилогдсоны үндсэн дээр төрийн жинхэнэ албанд үр дүнгийн гэрээ байгуулж ажиллах явцад үүссэн хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцааг зохицуулна. Хөдөлмөрийн эрх зүйгээр зохицуулах нийгмийн харилцааг 2 ангилна. а/. Хөдөлмөрийн гэрээнд тулгуурлан үүсэх нийгмийн харилцаа буюу ажилтан ажил олгогчийн хооронд үүсэх хөдөлмөрийн харилцаа б/. Хөдөлмөрийн харилцаанаас уламжлан үүсэх бусад харилцаа. Үүнд : • ҮЭБ хөдөлмөрийн харилцаанд оролцохтой холбогдсон харилцаа • Хөдөлмөрийн маргаан хянан шийдвэрлэхтэй холбогдсон харилцаа • Ажилтан ажил олгогчид учирсан эд хөрөнгийн хохирлыг арилгахтай холбогдсон харилцаа хамаарна.
- 3. Хөдөлмөрийн эрх зүйн хэм хэмжээгээр зохицуулж буй харилцаа дараах онцлогтой. • Хөдөлмөрийн харилцаа нь нийгмийн үйлдвэрлэлийн харилцаа байна. Аливаа нийгэм оршин тогтнох үндэс болсон үйлдвэрлэл нь хөдөлмөрийн харилцаагаар дамжин явагддаг. • Хөдөлмөрийн харилцаа хариу төлбөртэй харилцаа байна. Өөрөөр хэлбэл ажилтан хөдөлмөрийн гэрээний дагуу гүйцэтгэсэн ажилдаа тохирсон хөдөлмөрийн хөлс авдаг. • Үргэлжилсэн шинжтэй харилцаа байна.
- 4. II.Хөдөлмөрийн эрх зүйн зохицуулалтын арга Хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцааг дараах аргаар зохицуулна. 1. Хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцааг үүсгэх, өөрчлөх, дуусгавар болгох фактуудыг тогтоох арга. 2. Хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогчдын эрх зүйн байдлыг тэнцвэржүүлэн тогтоох арга. 4. Хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцааг төвлөрсөн ба төвлөрсөн бус аргаар хэрэгжүүлэх арга. 5. Хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцаанд оролцогчид эрх, үүргээ ханган биелүүлээгүй тохиолдолд хүлээлгэх хариуцлагыг хөдөлмөрийн эрх зүйн хэм хэмжээгээр тодорхойлох арга.
- 5. Хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцааг үүсгэх, өөрчлөх, дуусгавар болгох фактуудыг тогтоох арга. Энэ арга нь хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцаанд оролцогчид өөр хоорондоо хэлэлцэн тохиролцох гэрээ, хэлэлцээрийн арга юм. Энэ арга нь ажилтнууд хийж гүйцэтгэх үүрэг, хөдөлмөрийн нөхцөл, хөлс, хөдөлмөрийн бусад үйл ажиллагааны талаар захиргаатай хэлэлцэн тохиролцох замаар хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах, хэлэлцэн тохиролцох замаар хөдөлмөрийн гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулах, өөр ажил хавсрах, хөдөлмөрийн гэрээ гэдэг механизмаар дамжин ажил албанаас чөлөөлөгдөж хөдөлмөрийн харилцаа дуусгавар болох зэргээр илэрнэ. . Хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогчдын эрх зүйн байдлыг тэнцвэржүүлэн тогтоох арга. Энэ арга нь хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцаанд оролцогчид хөдөлмөрлөх эрхийг хэрэгжүүлэх асуудлаар эрх тэгш байх боломж олгох явдлаар илэрдэг.
- 6. ба Хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцааг төвлөрсөн төвлөрсөн бус аргаар хэрэгжүүлэх арга. Хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцааг төвлөрсөн аргаар зохицуулах нь төрөөс заавал биелүүлэх хэм хэмжээ батлах журмаар хөдөлмөрийн харилцааг зохицуулахыг хэлнэ. Төвлөрсөн бус буюу хэлэлцээрийн арга нь хөдөлмөрийн хуулийн зөвшөөрсөн, зөвлөмж болгосон хэм хэмжээний дагуу хөдөлмөрийн хамт олон аж ахуй нэгж өөрсдийн боломжийг харгалзан хөдөлмөрийн үйл ажиллагааг зохицуулах явдал юм. Энэ нь хамтын гэрээ, хэлэлцээр байгуулах, хөдөлмөрийн дотоод журам бусад журам батлан мөрдүүлэх, хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах явдлаар илэрнэ.
- 7. III. Хөдөлмөрийн эрх зүй систем: Хөдөлмөрийн эрх зүй нь ерөнхий ба тусгай ангиас бүрдэнэ. Хөдөлмөрийн эрх зүйн ерөнхий анги нь хөдөлмөрийн харилцааг бүхэлд нь зохицуулах зорилгоор түгээмэл үйлчлэх суурь шинжтэй хэм хэмжээ байна. Үүнд дараах харилцааг зохицуулсан хэм хэмжээ орно. -Хөдөлмөрийн хууль үйлчлэх хүрээ - Хөдөлмөрийн эрх зүйн зарчим - Хөдөлмөрийн эрх зүйн эх сурвалж - Хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцаанд оролцогчдын эрх зүйн байдал -Хөдөлмөрийн харилцаанд үйлдвэрчний эвлэл оролцох -Хамтын гэрээ, хэлэлцээрийн тухай.
- 8. Хөдөлмөрийн эрх зүй тусгай анги нь хөдөлмөрлөх үйл ажиллагааны тодорхой хэсгийг хамаарч зохицуулсан хэм хэмжээ байдаг. Үүнд: -Хөдөлмөрийн гэрээ -Хөдөлмөрийн хөлс -Ажил, амралтын цаг -Хөдөлмөр хамгаалал -Хөдөлмөрийн сахилга -Хөдөлмөрийн маргаан -Эд хөрөнгийн хариуцлага гэх мэт. Хөдөлмөрийн эрх зүйн ерөнхий, тусгай анги нь институтад, институт нь дэд институтад хуваагддаг. Жишээ нь: Эд хөрөнгийн хариуцлага гэдэг институт нь ажилтанд хүлээлгэх эд хөрөнгийн хариуцлага, ажил олгогчид хүлээлгэх эд хөрөнгийн хариуцлага зэрэг дэд институтад хуваагддаг.