More Related Content
What's hot (20)
Viewers also liked (18)
![Lamda phage[1]](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/lamdaphage1-170312074134-thumbnail.jpg?width=560&fit=bounds)
Similar to Diyabet tedavisi (20)
More from hibe kredi (20)
Diyabet tedavisi
- 1. D聴YABET VE BESLENME Haz脹rlayan Yrd. Do巽. Dr. Emine YILDIZ Hacettepe niversitesi-Sal脹k Bilimleri Fak端ltesi Beslenme ve Diyetetik B旦l端m端 ubat - 2008 ANKARA
- 2. Birinci Bas脹m : ubat 2008 / 3000 Adet Sal脹k Bakanl脹脹 Yay脹n No: 728 ISBN : 978-975-590-244-9 Bask脹 : Klasmat Matbaac脹l脹k Matbaac脹lar Sanayi Sitesi 559. Sokak No: 26 聴vedik Organize Sanayi B旦lgesi / ANKARA Tel: 0312 395 14 92 - Fax: 0312 395 53 90 Bu yay脹n; T.C. Sal脹k Bakanl脹脹 Temel Sal脹k Hizmetleri Genel M端d端rl端端 Beslenme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Bakanl脹脹 taraf脹ndan bast脹r脹lm脹t脹r. Her t端rl端 yay脹n hakk脹, T.C. Sal脹k Bakanl脹脹na aittir. K脹smen dahi olsa al脹namaz, 巽oalt脹lamaz, yay脹nlanamaz.
- 3. SUNU Diyabet, 端lkemizde g旦r端lme s脹kl脹脹 giderek artan, ciddi organ kay脹plar脹na yol a巽an ve yaam kalitesini olumsuz y旦nde etkileyebilen kronik bir hastal脹kt脹r. Diyabetli bireylerin yaam kalitelerinin artt脹r脹lmas脹, beslenme, egzersiz, t脹bb脹 tedavi ve eitimden oluan d旦rt temel fakt旦rle m端mk端n olmaktad脹r. Yeterli ve dengeli beslenme ile birlikte fiziksel aktivitenin diyabetin ortaya 巽脹kmas脹n脹n engellenmesinde, geciktirilmesinde ve komplikasyonlar脹n olumas脹nda ve 旦nlenmesinde 旦nemli rol端 olduu bilinmektedir. eker hastal脹脹n脹 旦renmek, onu kontrol alt脹na alman脹n ilk ad脹m脹d脹r. Bu kitab脹 haz脹rlayan Say脹n Yrd. Doc. Dr. Emine Y脹ld脹za, katk脹da bulunan Do巽. Dr. Serdar G端lere ve 巽al脹mada emei ge巽en herkese teekk端r eder, kitab脹n okuyanlara faydal脹 olmas脹n脹 dilerim. Dr. Seraceddin OM Genel M端d端r
- 5. D聴YABETVEBESLENME 5 聴聴NDEK聴LER SUNU.........................................................................................................3 Diyabet.........................................................................................................7 Diyabetin Tipleri..........................................................................................7 Nedenleri......................................................................................................7 Hangi Sal脹k Sorunlar脹na Yol A巽ar? .........................................................8 Diyabet Kontrol端.........................................................................................9 Beslenme Tedavisi......................................................................................9 Enerji ......................................................................................................... 10 Karbonhidratlar........................................................................................ 11 Proteinler .................................................................................................. 11 Yalar:....................................................................................................... 12 Vitaminler ve Mineraller.......................................................................... 13 端n say脹s脹 ve zaman脹 ............................................................................ 13 Yapay Tatland脹r脹c脹lar Ve Diyet r端nleri ................................................ 13 neriler ..................................................................................................... 14 KAYNAKLAR............................................................................................15
- 7. D聴YABETVEBESLENME 7 D聴YABET Pankreastan salg脹lanan ins端lin hormonunun yetersizlii veya insulinin etkisine dokularda diren巽 olmas脹 sonucu kandaki eker miktar脹n脹n y端k- selmesi ile ortaya 巽脹kan 旦m端r boyu devam eden bir hastal脹kt脹r. Besinler, v端cudun bal脹ca yak脹t脹 olan ekere d旦n端mek 端zere par巽alan脹rlar. Daha sonra bu eker kana ge巽er ve kandaki eker d端zeyi y端kselmeye balar. Sal脹kl脹 bireylerde kana ge巽en eker pankreastan salg脹lanan ins端lin hor- monu yard脹m脹yla h端crelere ta脹n脹r. Diyabetli bireylerde ins端lin eksik veya etkisiz olduu i巽in eker h端cre i巽ine giremez ve kanda miktar脹 y端kselir (H聴PERGL聴SEM聴). Kan ekeri belli bir d端zeyi ge巽ince idrarla eker at脹lmaya balar. 聴d- rardaki eker miktar脹n脹n artmas脹 ile s脹k idrara 巽脹kma, a脹r脹 susama ve 巽ok su i巽me g旦r端l端r. 聴ns端lin eksiklii veya yetersizliine bal脹 olarak h端creler glikozu kullanamaz; gerekli olan enerji yalar ve proteinlerden salan脹r. Bunun sonucu diyabetli birey hem zay脹flar, hem de idrarda keton (aseton) oluur. Diyabetin Tipleri Tip 1 diyabet : V端cut 巽ok az ins端lin yapar veya hi巽 ins端lin yapmaz. Tip 2 diyabet : v端cut ins端lin yapar fakat yeterli kullan脹lmaz. Nedenleri Tip 1 diyabet: Kal脹t脹m Pankreasa zarar veren vir端sler V端cudun kendi savunma sisteminde oluan ve pankreastaki ins端lin yapan h端crelerin tahribi ile sonu巽lanan sorunlar Tip 2 diyabet: Ya (25 ya 端zeri) Obezite Kal脹t脹m Gebelik s脹ras脹nda diyabet geliimi 4.5 kg dan a脹r bebek douranlar Stres Hipertansiyon
- 8. D聴YABETVEBESLENME 8 Hangi Sal脹k Sorunlar脹na Yol A巽ar? Hiperglisemi (kan ekerinin y端kselmesi): Nedenleri; A脹r脹 besin t端ketimi Yetersiz ins端lin ve/veya ila巽 Yetersiz egzersiz Enfeksiyonlar Bulgular脹; Susama S脹k idrar 聴tah kayb脹 Yorgunluk Derin ve h脹zl脹 solunum Deride kuruma ve ka脹nt脹 Bulan脹k g旦rme Hipoglisemi (kan ekerinin d端mesi): Nedenleri: Yetersiz besin t端ketimi A脹r脹 ins端lin ve/veya ila巽 A脹r脹 egzersiz Bulgular脹: Terleme Ba ar脹s脹 Ba d旦nmesi Titreme A脹r脹 halsizlik Bulan脹k g旦rme A巽l脹k hissi Solukluk Sinirlilik
- 9. D聴YABETVEBESLENME 9 arp脹nt脹 Dikkat da脹n脹kl脹脹 Kan ekerinin s端rekli y端ksek olmas脹na bal脹 olarak ileri d旦nemde 旦nemli sal脹k sorunlar脹 geliebilir. Kalp-damar hastal脹klar脹 B旦brek sorunlar脹 G旦z sorunlar脹, k旦rl端k Fel巽 Ayak yaralar脹 Duyu kay脹plar脹 S脹k enfeksiyonlar Yara iyilemesinde gecikme Cinselsorunlar DiyabetKontrol端: Diyabette tedavinin amac脹 kan ekerini normal s脹n脹rlarda tutarak di- yabete bal脹 geliebilecek sal脹k sorunlar脹n脹n ortaya 巽脹k脹脹n脹 engellemek veya 旦nlemek, yaam s端resini ve kalitesini y端kseltmektir. Diyabeti kontrol alt脹na alman脹n ilk ad脹m脹 onu 旦renmektir. Eitim Fiziksel aktivite Beslenme tedavisi 聴ns端lin ve/veya ila巽 Diyabet tedavisinin birbirini tamamlayan par巽alar脹n脹 oluturur. BeslenmeTedavisi: Diyabetin kontrol端nde temel yap脹 talar脹ndan biri beslenme tedavisi- dir. Amac脹; Arzu edilen metabolik kontrol端 salamak; A巽l脹k kan ekeri (AK) :70-120 mg/dl Tokluk kan ekeri (TK) : <140 mg/dl HbA1c : <%6.5
- 10. D聴YABETVEBESLENME 10 Total kolesterol : < 200 mg/dl LDL kolesterol : < 100 mg/dl Trigliserit : < 150 mg/dl Diyabetin ileri d旦nemde ortaya 巽脹kabilecek kronik komplikasyonlar脹n脹 旦nlemek ve tedavi etmek, Yeterli ve dengeli beslenme al脹kanl脹脹n脹 kazand脹rmak; Yaam s端resini ve kalitesini y端kseltmektir. Diyabetli bireylerin beslenme tedavileri; ya脹na, bo- yuna, v端cut a脹rl脹脹na, fiziksel aktivite durumuna, sosyo- ekonomik durumuna ve beslenme al脹kanl脹klar脹na g旦re diyetisyen taraf脹ndan haz脹rlan脹r. Beslenme program脹 ki- iye 旦zeldir. Diyabetli bireyler yeterli ve dengeli beslenebilmeleri i巽in enerji ve t端m besin 旦gelerinden 旦nerilen miktarlarda almalar脹 gerekir. Enerji Uygun v端cut a脹rl脹脹n脹n salanmas脹 ve s端rd端r端lmesi diyabetin kontro- l端nde b端y端k 旦nem ta脹maktad脹r. Enerji dengesi, v端cut a脹rl脹脹n脹n korun- mas脹n脹 salar. HARCANAN ENERJ聴 = ALINAN ENERJ聴 Bazal metabolizma diyetle/besinlerle Egzersiz /fiziksel aktivite HARCANAN ENERJ聴 > ALINAN ENERJ聴 ZAYIFLAMA HARCANAN ENERJ聴 < ALINAN ENERJ聴 或京掘舘聴意掘/聴MANLIK
- 11. D聴YABETVEBESLENME 1 Tip 2 diyabetik bireylerin % 80i obezdir. Enerji al脹m脹n脹n azalt脹lmas脹 ile a脹rl脹k kayb脹 metabolik kontrol端 olumlu y旦nde etkiler. Diyabetik bireylerin enerji gereksinmeleri saptan脹p, kendilerine uygun enerjiyi diyetle almalar脹 arzu edilen v端cut a脹rl脹脹n脹n salanmas脹 a巽脹s脹ndan 旦nemlidir. Karbonhidratlar En 旦nemli enerji kayna脹d脹r. G端nl端k diyetle mutlaka al脹nmal脹d脹r. Be- sinlerde bulunan karbonhidrat t端rleri ekerler, niasta ve posad脹r. 聴ns端lin kullanan diyabetik bireylerde, youn ins端lin tedavisi alanlarda 旦端n 旦n- cesi ins端lin dozunun 旦端n端n karbonhidrat i巽eriine g旦re ayarland脹脹nda toplam karbonhidrat miktar脹 glisemik kontrol端 etkilememektedir. Kar脹脹m ins端lin kullananlarda karbonhidrat miktar脹nda g端n g端n tutarl脹l脹k olmas脹 ge- rekir. Diyabetli bireye karbonhidrat kayna脹 olarak 旦nerilen besinler; tam taneli tah脹llar, ekmek, kuru baklagiller, sebzeler, meyveler, s端t ve s端t 端r端n- leridir. Posa: yiyeceklerin sindirilemeyen k脹sm脹d脹r. Diyet posas脹n脹n v端cuttaki etkileri; Kan ekerini yava y端kseltir, 聴ns端lin ihtiyac脹n脹 azalt脹r, Tokluk hissinin olumas脹n脹 salayarak a脹rl脹k kontrol端ne yard脹mc脹 olur. Ba脹rsak 巽al脹mas脹n脹 d端zenler, kab脹zl脹脹 旦nler. Kanda yalar脹n y端kselmesini 旦nler. Diyetteki posa miktar脹n脹 artt脹rmak i巽in; Beyaz ekmek yerine kepekli ekmek tercih edilmeli, Pirin巽 yerine bulgur tercih edilmeli, Meyve suyu yerine meyve yenilmeli, kabuklu yenebilen meyveler iyi- ce y脹kand脹ktan sonra kabuklar脹 soyulmadan yenmeli, G端nde en az 5 porsiyon sebze/meyve yenmeli, 端nlerde salata yenmeli, Kurubakalgiller s脹kl脹kla t端ketilmelidir (haftada 2-3 kez). Proteinler: V端cudun b端y端mesi, gelimesi ve y脹pranan dokular脹n onar脹lmas脹nda
- 12. D聴YABETVEBESLENME 12 旦nemli g旦revleri vard脹r. Diyabet v端cudun protein gereksinimini etkilemez. nerilen miktarlarda al脹nmas脹 gerekir. Ancak diyabete bal脹 b旦brek prob- lemleri gelimi ise diyetle protein al脹m脹n脹n s脹n脹rland脹r脹lmas脹 gerekir. Yalar: Y端ksek enerji veren besin 旦geleridir. Besinlerle al脹- nan ya ve kolesterol miktar脹n脹n fazlal脹脹 imanl脹a ve kalpdamar hastal脹klar脹na yol a巽abilir. Diyetle al脹nan top- lam ya miktar脹 ; G旦r端nmez ya (yiyeceklerin yap脹s脹nda bulunan yalardan) G旦r端n端r ya (yemeklere d脹ar脹dan eklenen yalardan) olumaktad脹r. Yalar脹n miktar脹 ve cinsi kalp-damar hastal脹klar脹n脹n oluumunda b端y端k 旦nem ta脹r. Yalar i巽erdikleri ya asit t端rlerine g旦re gruplara ayr脹l脹rlar. Doymu yalar: tereya脹, i巽ya脹, kuyruk ya脹, kat脹 yalar, et, s端t, pey- nirde bulunan yalar脹n b端y端k bir k脹sm脹. Doymam脹 yalar; - tekli doymam脹 yalar: zeytinya脹, f脹nd脹k ya脹 - 巽oklu doymam脹 yalar; 1. n-6 serisi: ay巽i巽ek, m脹s脹r旦z端, soya, pamuk ya脹 2. n-3 serisi: bal脹k ya脹 Sal脹脹n korunmas脹nda diyetle al脹nan ya t端rlerinin belirli bir dengede olmas脹 旦nerilmektedir. Bunun i巽in; K脹rm脹z脹 et yerine, tavuk, bal脹k, hindi eti tercih edilmeli, Haftada 1-2 porsiyon bal脹k t端ketilmeli, Doymu yadan gelen enerjinin < %7 Tekli doymam脹 yadan gelen enerjinin %15 oklu doymam脹 yadan gelen enerjinin< % 8-9 Diyet kolesterol端 <300 mg/g端n
- 13. D聴YABETVEBESLENME 1 Etli yemeklere ayr脹ca ya eklenmemeli, Yemeklerde kat脹 ya yerine s脹v脹 ya ( zeytinya脹/f脹nd脹k ya脹 ve ay巽i- 巽ek/ m脹s脹r旦z端/soya ya脹) kullan脹lmal脹 ve m端mk端n olduunca ya miktar脹 azalt脹lmal脹, Haftada 2 kez yumurta yenilmeli, Sakatatlar( karacier, beyin, b旦brek vb.), doymu ya ve kolesterol i巽erikleri y端ksek olduu i巽in t端ketilmemeli, Sosis, salam, past脹rma, sucuk gibi et 端r端nleri t端- ketilmemeli, Kuyruk ya脹, i巽 ya脹, tereya ve kat脹 yalar kulla- n脹lmamal脹, Yemekler piirilirken k脹zartma ve kavurma yerine 脹zgara, halama veya f脹r脹nda piirme y旦ntemleri tercih edilmelidir. Vitaminler ve Mineraller: Yeterli ve dengeli beslenen diyabetikler g端nl端k vitamin ve mineral ge- reksinmelerini diyetle kar脹layabilirler. 端n say脹s脹 ve zaman脹 Yemeklerin miktar脹 ve cinsi kadar, t端ketim za- manlar脹 da b端y端k 旦nem ta脹r. nerilen besinle- rin zaman脹nda ve 旦nerilen miktarlarda yenilmesi hipo ve hiperglisemiyi 旦nler. Uzun aral脹klarla d端- zensiz yemek yenmesi hipo ve hiperglisemiye yol a巽ar. Yapay Tatland脹r脹c脹lar Ve Diyet r端nleri Enerji i巽erenler: fruktoz, sorbitol, mannitol, ksilitol Enerji i巽ermeyenler: sakkarin, siklamat, ases端lfam-K, aspartam 3 ana, 2-3 ara 旦端n t端ketilmesi uygundur. 聴deal 旦端n aral脹脹 ve miktar脹 bireysel kan glikoz takibine yard脹mc脹 olur.
- 14. D聴YABETVEBESLENME 14 Enerji i巽eren tatland脹r脹c脹lar belirli miktarlar脹n 端zerinde t端ketilmesi ha- linde kan ekerini y端kseltebilirler. Sorbitol fazla al脹nd脹脹nda ishale neden olabilir. Enerji i巽eren tatland脹r脹c脹lar脹n bulunduu yiyecekler diyetisyene da- n脹脹lmadan t端ketilmemelidir. Diyet 端r端nleri hi巽bir k脹s脹tlama olmadan yenilebilecek yiyecekler olarak d端端n端lmemelidir.Diyet 端r端nlerinin etiket bilgileri mutlaka okunmal脹d脹r. Her diyet 端r端n端 kullan脹labilecek 旦zelliklere sahip olmayabilir. En 旦nemli nokta 端r端n i巽eriinin enerjisi ve kullan脹lan tatland脹r脹c脹n脹n cinsidir. ou di- yet 端r端n端n端n karbonhidrat i巽erii d端端k, ya i巽erii fazlad脹r. neriler Yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat edilmeli, Bireye uygun v端cut a脹rl脹脹 salanmal脹 ve s端rd端r端lmeli, 端n atlan脹lmamal脹, 聴ns端lin ve/veya ila巽 zamanlar脹na ve dozlar脹na dikkat edilmeli, nerilen fiziksel aktivitelere (y端r端y端 gibi) 旦zen g旦sterilmeli, Sigaradan uzak durulmal脹d脹r. Diyabet Tedavisi KAYNAKLAR 1. Erge SA, Mercanl脹gil S, Akal E, ve ark. eker hastal脹脹 ve beslenme, H Beslenme ve Diyetetik B旦l端m端, Ankara, 1997 2. Powers AM. Handbook of Diabetes Medical Nutririton Therapy, An Apsen Publication, Maryland, 1996. 3. ADA. Nutrition principles and recommendations in diabetes. Diab Care 27(Suppl 1): S36-46, 2004. 4. Franz M, et al. Evidence-based nutrition principles and recommen- dations for the treatment and prevention of diabetes and related complications. Diab Care 25(1): 148-98, 2002. 5. Nutrition Sub-Comittee of the Diabtes Care Advisory Committee od Diabetes UK. The dietitians challange: the implementation of nutriti- onal advice for people with diabetes. J Hum Nutr Dietet 16: 421-52, Tatland脹r脹c脹lar脹n, cinsine g旦re g端nl端k en fazla kullan脹labilecek miktarlar脹n脹n farkl脹 olduu unutulmamal脹d脹r.
- 15. D聴YABETVEBESLENME 1 2003 6. Coulston AM, Rock CL, Monsen ER. Nutrition in the Prevention and Treatment of Disease. A Harcout and Technology Company, USA, 2001