IWO bijeenkomt - 15 november - Dr. L. Oei
- 1. 1 Nieuwe ontwikkelingen in diagnostiek van osteoporose en wervelfracturen Dr. Ling Oei Internist-endocrinoloog i.o. Epidemioloog (potenti谷le) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven - Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financi谷le) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Proefschrift drukkosten: Pfizer, Amgen, Boehringer Ingelheim Disclosurebelangen spreker Proefschrift secties (22H) Bevolkingsonderzoek Beeldvorming Erfelijkheid Proefschrift secties (22H) Bevolkingsonderzoek Beeldvorming Presentatie opbouw Achtergrond Trabeculaire bot score (TBS) Diagnostiek wervelfracturen C opyrightdr.Ling O ei
- 2. 2 CBO richlijn 2011: (vermoeden) recente fractuur/secundaire osteoporose CBO richlijn 2011: (vermoeden) recente fractuur/secundaire osteoporose CBO richlijn 2011: (vermoeden) recente fractuur/secundaire osteoporose CBO richlijn 2011: hoog fractuur risico, geen bekende recente fractuur CBO richlijn 2011: hoog fractuur risico, geen bekende recente fractuur CBO richlijn 2011: hoog fractuur risico, geen bekende recente fractuur C opyrightdr.Ling O ei
- 3. 3 Osteoporose definitie Een systemische aandoening van het skelet gekarakteriseerd door een lage botmassa en verslechtering van de microarchitectuur, met als gevolg een toegenomen risico op fracturen NORMAAL OSTEOPOROSE Basis van osteoporose diagnostiek is bot mineraal dichtheidsmeting (BMD) DXA Dual-energy X-ray absorptiometry g/cm2 -> T-score Hoge BMD Lage BMD OEI! OEI! OEI! Osteoporose definitie Een systemische aandoening van het skelet gekarakteriseerd door een lage botmassa en verslechtering van de microarchitectuur, met als gevolg een toegenomen risico op fracturen NORMAAL OSTEOPOROSE Osteoporose definitie Een systemische aandoening van het skelet gekarakteriseerd door een lage botmassa en verslechtering van de microarchitectuur, met als gevolg een toegenomen risico op fracturen NORMAAL OSTEOPOROSE Osteoporose definitie Een systemische aandoening van het skelet gekarakteriseerd door een lage botmassa en verslechtering van de microarchitectuur, met als gevolg een toegenomen risico op fracturen NORMAAL OSTEOPOROSE ??????????????????????????????? ? ? ????????????????????????? ?????? Basis van osteoporose diagnostiek is bot mineraal dichtheidsmeting (BMD) DXA Dual-energy X-ray absorptiometry g/cm2 -> T-score Hoge BMD Lage BMD OEI! OEI! OEI! C opyrightdr.Ling O ei
- 4. 4 Epidemiologie: v坦坦rkomen en risicofactoren voor osteoporose Bewoners wijk Ommoord, start 1989 14.926 deelnemers (>45 jaar). Duizenden metingen Is DXA-BMD niet genoeg? Is DXA-BMD niet genoeg? -> Nee, niet genoeg Rotterdam Studie: ~80% van de fracturen (T-score> -2.5) Trajanoska, Oei, ... et al. Submitted Men Women Evolutionaire oorsprong bot trabeculae Bot is niet volledig massief Holle vogel botten Eerste ontwikkeling anatomie van het bewegingsapparaat met lagere trabeculaire dichtheid in vroege Homo erectus Mogelijk gevolg van sedentaire leefstijl en afhankelijkheid van technologische en culturele innovaties Chirchir et al. PNAS 2015 Evolutionaire oorsprong bot trabeculae Maar, net zoals een kaartenhuis: Fragiele microarchitectuur kan breken C opyrightdr.Ling O ei
- 5. 5 Maar, net zoals een kaartenhuis: Fragiele microarchitectuur kan breken Wat is trabeculaire bot score (TBS)? DXA software: indirecte schatting van bot textuur van een reguliere PA wervelkolom DXA scan Is een afgeleide eenheidsloze index (niet een directe meting) TBS is geassocieerd met bot microarchitectuur TBS geeft extra fractuur risico informatie bovenop BMD en klinische risico factoren Silva et al. J Bone Miner Res 2014 Gesimplificeerd principe van TBS Doolhof in kaart brengen: Identificeer elke boom -> moeilijk Identificeer alle ruimtes -> veel makkelijker Principe van TBS TBS L1-L4: 1.457 TBS L1-L4: 1.132 Identieke BMD Goede microarchitectuur Homogeen Slechte microarchitectuur Heteroogeen Bot Mineraal Dichtheid images TBS mapping en geassocieerde waarden Quantification of the texture using a modified experimental variogram approach Voorbeeld: identieke BMD, maar erg verschillende microarchitectuur Oei et al. Quant Imaging Med Surg 2016 Figuren aangepast van http://www.medimapsgroup.com/product/technology/ Voorbeeld: identieke BMD, maar erg verschillende microarchitectuur Oei et al. Quant Imaging Med Surg 2016 Figuren aangepast van http://www.medimapsgroup.com/product/technology/ het doolhof C opyrightdr.Ling O ei
- 6. 6 TBS result en door post-acquisitie verwerking van de DXA scan 1. DXA Scan 2. Software Proces 3s 3. TBS Analyse & Reportage Een hogere TBS correleert met betere bot microarchitectuur Een lagere TBS met slechtere bot microarchitectuur TBS is gecorreleerd met microarchitectuur parameters Structure model index (SMI) Stijfheid Roux et al. J Bone Miner Res. 2008+ASBMR 2012, Hans et al. JCD 2012, Resch et al. ASBMR 2012, Bilezikian JCEM 2013 TBS gerelateerd aan transiliacale bot biopsi谷n in 123 osteoporotische fractuur pati谷nten Muschitz et al. Bone 2015 r=+0.71 r=+0.86 r=-0.74 r=-0.74 Muschitz et al. Bone 2015 r=+0.71 r=+0.86 r=-0.74 r=-0.74 TBS gerelateerd aan transiliacale bot biopsi谷n in 123 osteoporotische fractuur pati谷nten TBS is een osteoporotische wervelfractuur voorspeller onafhankelijk van DXA-BMD Rotterdam Studie drie cohorten: 5.630 deelnemers DXA lumbale wervelkolom BMD and TBS 1.092 wervelfracturen Logistische regressie geadjusteerd voor leeftijd, sexe, lengte, BMI, vallen, glucocortico誰d and bisfosfonaat gebruik Koromani, Oei, ... et al. Submitted 0,5 1 1,5 2 2nd tertile 3rd tertile continous OR95%CI LS- BMD LS- TBS # NS * * * * * Manitoba Canada 33.352 vrouwen (40-100j) 4,7j follow-up Gecorrigeerd voor FRAX Adapted from Hans et al. J Bone MR 2011, Leslie et al., Osteoporos Int 2014 TBS geeft fractuur risico informatie onafhankelijk van klinische risicofactoren en BMD C opyrightdr.Ling O ei
- 7. 7 TBS is een osteoporotische fractuur voorspeller onafhankelijk van de FRAX klinische risico score Deelnemer-niveau meta-analyse (N=17.809, 14 cohorten) Baseline FRAX, DXA-BMD en TBS Gemiddelde follow-up 6.7j voor osteoporotische fracturen Gradient of risk (GR: hazard ratio per 1 SD verandering in risico variabele) TBS: 1.44 (95%CI: 1.351.53) TBS geadjusteerd voor FRAX: 1.32 (95%CI: 1.241.41) Area under the curve FRAX&BMD 0.74, +TBS -> 0.79 (niet dat TBS het probleem volledig verhelpt, maar het helpt) McCloskey, ..., Oei, ... et al. J Bone Miner Res 2015 TBS adjusted FRAX TBS adjusted FRAX TBS-geadjusteerde FRAX online TBS: Hoe de getallen te interpreteren? http://www.medimaps.fr/tbs-insight Based on McCloskey et all. J Bone Miner Res 2016 Normaal T-score -1 Osteoporose T-score -2.5 Osteopenie -1 < T-score < -2.5 Normaal TBS 1.31 Deels gedegradeerd 1.23 < TBS < 1.31 Gedegradeerd TBS 1.23 TBS adjusted FRAX TBS adjusted FRAX Kaukasische vrouw, 58 jaar: Behandelen of niet behandelen? TBS adjusted FRAX TBS adjusted FRAX Kaukasische vrouw, 58 jaar: Behandelen of niet behandelen? TBS adjusted FRAX TBS adjusted FRAX Kaukasische vrouw, 58 jaar: Behandelen of niet behandelen? C opyrightdr.Ling O ei
- 8. 8 TBS adjusted FRAX TBS adjusted FRAX Kaukasische vrouw, 58 jaar: Behandelen of niet behandelen? TBS adjusted FRAX TBS adjusted FRAX TBS geadjusteerde FRAX TBS geadjusteerde FRAX Kaukasische vrouw, 58 jaar: Behandelen of niet behandelen? TBS adjusted FRAX TBS adjusted FRAX Kaukasische vrouw, 58 jaar: Behandelen of niet behandelen? TBS adjusted FRAX TBS adjusted FRAX TBS geadjusteerde FRAX TBS geadjusteerde FRAX Kaukasische vrouw, 58 jaar: Behandelen of niet behandelen? TBS & BMD en/of FRAX: samengevat TBS geeft wervelfractuur risico informatie onafhankelijk van DXA-BMD TBS geeft niet-wervelfractuur risico informatie onafhankelijk van klinische risico factoren en BMD TBS-geadjusteerde FRAX is online beschikbaar Richtlijn adviezen over TBS Richtlijn Jaar (+FRAX) Primaire osteoporose ISCD International Society for Clinical Densitometry (USA) 2015 JA NOF National Osteoporosis Foundation (UK) 2014 ,, ESCEO European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases (EU) 2016 JA SVGO Schweizerische Vereinigung gegen Osteoporose (CH) 2015 JA DVO Dachverband Osteologie (DE) 2017 JA Nederland 2011 - C opyrightdr.Ling O ei
- 9. 9 Conclusies trabeculaire bot score (TBS) TBS is DXA software die bot textuur informatie schat van een reguliere postero-anterieure wervelkolom DXA scan TBS geeft extra informatie bovenop de FRAX klinische risico score en DXA-botdichtheid TBS-geadjusteerde FRAX klinische risico score TBS kan helpen bij medische besluitvorming in primaire osteoporose Wervelfracturen ~100,000 Rotterdam Studie r旦ntgenfotos Verwerking door 20 getrainde geneeskunde studenten Wervelfracturen: verhoogde morbiditeit en mortaliteit Osteoporose: vaakstvoorkomende metabole botziekte. Wereld: 9 miljoen fracturen/jaar Wervelfracturen: Morbiditeit: rugpijn (OR:2.4), verminderde functie (OR:2.6), bedrust (OR:6.7), vermijden activiteit (OR:3.8) Verhoogd risico op toekomstige fracturen: wervel (HR:2.7-5.3), niet-wervel (HR:1.2-1.3) Mortaliteit: 60% hoger Ensrud J Am Geriatr Soc 2000 Oei J Bone Miner Res 2017 Nevitt Ann Int Med 1998 ~100,000 Rotterdam Studie r旦ntgenfotos Verwerking door 20 getrainde geneeskunde studenten Wervelfracturen: definitie moeilijk Hoogteverlies meten OF Eindplaat fractuur NORMAAL Quantitative Morphometry (QM) Algorithm-Based Qualitative (ABQ) C opyrightdr.Ling O ei
- 10. 10 Wervelfracturen: definitie moeilijk Hoogteverlies meten OF Eindplaat fractuur NORMAAL Quantitative Morphometry (QM) Algorithm-Based Qualitative (ABQ) Wervelhoogteverlies classificatie SpineAnalyzer速 Normaal Graad 1 20-25% Graad 2 25-40% Graad 3 >40% Wervelhoogteverlies classificatie Nederlandse richtlijn >25% = fractuur SpineAnalyzer速 Normaal Graad 1 20-25% Graad 2 25-40% Graad 3 >40% CBO richlijn 2011: (vermoeden) recente fractuur/secundaire osteoporose CBO richlijn 2011: hoog fractuur risico, geen bekende recente fractuur Wervelfracturen: definitie moeilijk Hoogteverlies meten OF Eindplaat fractuur NORMAAL Quantitative Morphometry (QM) Algorithm-Based Qualitative (ABQ) C opyrightdr.Ling O ei
- 11. 11 Wervelfracturen: groot verschil tussen beoordelingsmethoden Rotterdam Studie (N=7,582) Deformiteit (vormafwijking) Hoofdstuk 3.2 Oei et al. Journal of Bone mineral Research 2017ONEENS EENS90% 10% Prevalenties: QM hoogteverlies 14.2% (13.4%-15.0%) waarvan 6.0% graad 2 of 3 ABQ eindplaat 4.0% (3.6%-4.5%) Inter-method agreement kappa (虜): 0.24 Hoofdstuk 3.2 Oei et al. Journal of Bone mineral Research 2017 Wervelfracturen: groot verschil tussen beoordelingsmethoden Niveaus T4-L4 Verschil in verdeling van wervelvormafwijkingen Hoofdstuk 3.2 Oei et al. Journal of Bone mineral Research 2017 Inter-method agreement kappa (虜)=0.24 Exclusie graad 1 -> 虜=0.40 Herbeoordeling graad 1 eindplaat -> 虜=0.50Hoofdstuk 3.2 Oei et al. Journal of Bone mineral Research 2017 Meting wervelhoogteverlies +beoordeling eindplaten nodig STELLING 2 Alle wervelfracturen zijn vormafwijkingen, maar niet alle wervelvormafwijkingen zijn fracturen Ziekte van Scheuermann: wervel vormafwijking vanaf puberteit C opyrightdr.Ling O ei
- 12. 12 Krommingshoek (kyfose) Eindplaat onregelmatig (maar niet gebroken) S淡rensen and Sachs 1987 Wigvorm Ziekte van Scheuermann: kromme rug door onregelmatige wervelgroei Scheuermann bij 4% van volwassenen Krommingshoek goed met computer te meten Beoordeel vooral de eindplaat (ABQ 93% correct) Onderscheid lukt niet met puur kwantitatieve methoden (QM 35% correct) Behandel anders dan pati谷nten met osteoporose Hoofdstuk 3.6 Oei et al. Submitted Hoofdstuk 3.5 Makurthou, Oei et al. Spine 2013 Ziekte van Scheuermann: onderscheiden van wervelfracturen Hoofdstuk 3.4 Oei et al. Quant Imaging Med Surg 2013 Hoofdstuk 3.7 Oei et al. Ned Tijdschr Geneeskd 2013 Alle wervelfracturen zijn vormafwijkingen, maar niet alle wervelvormafwijkingen zijn fracturen Verschillende radiologische methoden geven andere wervelfracturen aantallen Naast meting van wervelhoogteverlies is beoordeling van de eindplaten noodzakelijk OEI!OEI! Conclusies-wervelfracturen Conventioneel Bot: geen signaal Ultrashort Time to Echo Bot+beenmerg signaal Erasmus MC: fractuur-osteoporose cases vs. controls Courtesy of Dr. Du (UCSD) NIEUW: geavanceerde MRI in klinische onderzoekssetting Met dank aan Didier Hans Enisa Shevroja Fernando Rivadeneira Andre Uitterlinden Carola Zillikens Biljana Atanasovska Fjorda Koromani Katerina Trajanovska Edwin Oei Studententeams Rotterdam Studie, etc. Discussie Wikipedia C opyrightdr.Ling O ei