Ang **akdang naratibo** ay isang uri ng panitikan na nagsasalaysay ng isang kwento o karanasan. Ito ay isang pagsasalaysay ng mga pangyayari na may layuning magbigay aliw, magturo, o magbigay aral sa mga mambabasa. Kadalasang gumagamit ng mga tauhan, tagpuan, at kaganapan upang maipahayag ang isang kwento sa isang tiyak na ayos o pagkakasunod-sunod.
Ang **akdang naratibo** ay may mga pangunahing elemento tulad ng **tauhan**, **tagpuan**, **tema**, **salungatan**, at **banghay**. Ang **tauhan** ang mga karakter na gumaganap sa kwento, mula sa pangunahing tauhan hanggang sa mga sumusuportang karakter. Ang **tagpuan** ay ang lugar at oras kung saan nagaganap ang mga pangyayari sa kwento. Ang **tema** naman ay ang pangunahing ideya o mensahe na nais iparating sa mambabasa. Ang **salungatan** ay ang problema o hamon na kinakaharap ng mga tauhan sa kwento, at ang **banghay** ay ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari mula sa simula, gitna, hanggang sa wakas.
Halimbawa ng akdang naratibo ay ang mga **maikling kwento**, **nobela**, at **talambuhay**. Sa mga akdang ito, ang manunulat ay nagkukuwento ng isang kwento na may mga tauhan at nagsisilbing gabay sa mga mambabasa upang matutunan ang mga aral na dulot ng kwento. Ang isang akdang naratibo ay maaaring magtaglay ng iba't ibang emosyon tulad ng saya, lungkot, takot, at pagmamahal, na nakatutulong upang mas maging makulay at buhay ang kwento.
Sa kabuuan, ang akdang naratibo ay isang mahalagang anyo ng panitikan na naglalaman ng mga kwento at karanasan na makapagbibigay ng kasiyahan at aral sa mga mambabasa.
Ang **akdang naratibo** ay isang uri ng panitikan na nagsasalaysay ng isang kwento o karanasan. Ito ay isang pagsasalaysay ng mga pangyayari na may layuning magbigay aliw, magturo, o magbigay aral sa mga mambabasa. Kadalasang gumagamit ng mga tauhan, tagpuan, at kaganapan upang maipahayag ang isang kwento sa isang tiyak na ayos o pagkakasunod-sunod.
Ang **akdang naratibo** ay may mga pangunahing elemento tulad ng **tauhan**, **tagpuan**, **tema**, **salungatan**, at **banghay**. Ang **tauhan** ang mga karakter na gumaganap sa kwento, mula sa pangunahing tauhan hanggang sa mga sumusuportang karakter. Ang **tagpuan** ay ang lugar at oras kung saan nagaganap ang mga pangyayari sa kwento. Ang **tema** naman ay ang pangunahing ideya o mensahe na nais iparating sa mambabasa. Ang **salungatan** ay ang problema o hamon na kinakaharap ng mga tauhan sa kwento, at ang **banghay** ay ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari mula sa simula, gitna, hanggang sa wakas.
Halimbawa ng akdang naratibo ay ang mga **maikling kwento**, **nobela**, at **talambuhay**. Sa mga akdang ito, ang manunulat ay nagkukuwento ng isang kwento na may mga tauhan at nagsisilbing gabay sa mga mambabasa upang matutunan ang mga aral na dulot ng kwento. Ang isang akdang naratibo ay maaaring magtaglay ng iba't ibang emosyon tulad ng saya, lungkot, takot, at pagmamahal, na nakatutulong upang mas maging makulay at buhay ang kwento.
Sa kabuuan, ang akdang naratibo ay isang mahalagang anyo ng panitikan na naglalaman ng mga kwento at karanasan na makapagbibigay ng kasiyahan at aral sa mga mambabasa.
2. ANG PAGKUKUSA SA MAKATAONG
KILOS
Sa araw araw nating buhay .
Hindi natin maiwasan na tayo
ay husgahan batay sa ating
ikinikilos ang imahe natin ay
nakasalalay sa ating mga kilos.
3. ANG MAPANAGUTANG PAGGAMIT NG
KALAYAAN
Ang Kalayaan ay katangian ng kilos- loob na itakda ng tao ang
kaniyang kilos tungo sa maari niyang hantungan at itakda ang
paraan upang makamit ito
Ang tao ay ang nagtatakda na kaniyang para sa kanyang sarili
Kalayaan ipinaglalaban ng bawat tao ang kaniyang Karapatan
mabuhay at magpasiya ayon sa kanyang nais, sa
pangangatwiran walang panlabas na hadlang na sisirain sa
paggawa ng isang bagay na nais niyang gawin o ang
karapatang sabihin ang anumang bagay na nais niyang sabihin
4. ANG PAGKUKUSA SA MAKATAONG
KILOS
Ayon kay Agapay, nakasalalay kung
anong uri tao ang isang indibidwal sa
ikinikilos sa kasalukuyan at sa
susunod pa mga araw ayon parin sa
kanya, ang kilos ang nagsisilbing
salamin na nagpapakita kung ang
isang tao ay may control at
5. ANG PAGKUKUSA SA MAKATAONG
KILOS
Dahil dito mahalaga na isipin
munang maigi ang ating gagawin na
kilos bago ito isakatuparan. Dapat
din maunawaan ang bawat kilos ng
ibang tao para maibigay natin ang
nararapat na kilos na ating gagawin.
6. ANG PAGKUKUSA SA MAKATAONG
KILOS
Lagi nating tandan na ang
kilos ay kaakibat ang
pananagutan.
Pananagutan obhetibong
pagganyak ng tama o mali sa
pagpapasiya ng nababatay sa
7. ANG PAGKUKUSA SA MAKATAONG
KILOS
Kalayaan nagbibigay sa tao ng kakayahang
pumili at maging mapanagutan sa piniling
pasiya; kung lagi kang nagsisikap na piliin ang
pasiya at kilos na nagpapakita ng
pagmamahal at tumutugon sa mga sitwasyon
nangangailangan ng iyong paglilingkod,
anuman ang balakid, masasabing nagtataglay
ka ng tunay na Kalayaan.
8. SUBUKIN
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap at unawain ang tanong. Piliin ang titik ng
pinakaangkop na sagot at isulat ang sagot sa sagutang papel.
1.Sa tatlong uri ng kilos ayon sa kapanagutan ni
Aristotle, alin ang karapat-dapat panagutan?
a. Walang kusang- loob
b. Di kusang-loob
c. Kusang-loob
d. Kilos ng tao
9. SUBUKIN
2.Alam mong bawal at labag sa iyong kalooban ang
dagdag timbang pero ginawa mo pa rin dahil
katwiran mo, ginagawa naman ito ng lahat ng
nagtitinda sa palengke. Anong uri ito ng kilos ayon sa
kapanagutan?
a.Walang kusang- loob
b.Di kusang-loob
c.Kusang-loob
d.Kilos ng tao
10. SUBIKIN
3.Paano mailalarawan ang kusang-loob na kilos ayon kay
Aristotle?
a. Ang kilos ay nagpapakita ng kaalaman tungkol sa gawain at
pagsang-ayon
b. Ang kilos ay hindi isinagawa bagaman may kaalaman sa
gawain na dapat isakatuparan
c. Ang kilos ay walang pagsang-ayon dahil walang kaalaman
ang taong nagsasagawa dito
d. Ang kilos ay resulta ng bulong ng konsensiya
11. SUBUKIN
4.Ikaw ay laging tumutugon sa tawag ng komunidad sa panahon ng
pangangailangan, sinisiguro mong kahit na maliit na bagay ay may
maitutulong ka sa inyong lugar. Sa gawaing tulad nito, may
kapanagutan ka ba sa kahihinatnan ng iyong kilos? Bakit?
a. Wala, dahil hindi masama ang layunin o intensiyon ng
Pagtulong
b. Wala, dahil kusa kong ginawa ito at walang pumilit
c. Oo, dahil mayroon akong lubos na pagkaunawa sa kalikasan ng aking
gagawin at kahihinatnan nito
d. Oo, kung may masamang magiging bunga ng aking ginawa
12. SUBUKIN
5. Bakit hindi mapanagot ang taong nagsagawa ng kilos sa
walang kusang-loob na uri ng kilos?
a. May depektibo sa intensiyon at pagsang-ayon ng
taong nagsagawa sa kilos
b. Ang tao ay walang alam kayat walang pagkukusa sa kilos
c. Ang tao ay may kaalaman sa gawain na dapat isakatuparan
pero hindi isinagawa
d. Ang tao ay may lubos na pagkaunawa sa kalikasan at
kahihinatnan ng kilos
13. SUBUKIN
6. Ang mga hindi mo namamalayang galaw ng
iyong katawangaya ng paghikab, reaksiyon sa
pagkagulat o pagkurap ng mata ay mga
halimbawa ng .
a. Kilos ng tao
b. Di kusang-loob
c. Kusang-loob
d. Nakasanayang kilos
14. SUBUKIN
7. Nakapulot si Elsa ng bag na naglalaman ng pera. Alam niyang hindi
niya dapat buksan ito dahil hindi niya pag-aari pero nagbabasakali
siyang makakita ng pagkakakilanlan ng may-ari ng bag. Sa
sitwasyong ito, alin ang maituturing na makataong kilos?
a. Ang pagkapulot niya ng bag na naglalaman ng pera
b. Ang pagbukas niya sa bag para malaman ang pagkakakilanlan ng
may-ari
c. Alam niyang mali na buksan ang bag na hindi niya pag-aari
d. Nagbabasakaling makilala ang ma-ari ng bag
15. SUBUKIN
8. Buong husay na ginagawa ni Elmer ang kaniyang mga proyekto sa lahat ng
kaniyang asignatura. Alam niyang mataas na grado ang katumbas nito at tiyak na
ikatutuwa ng kaniyang mga magulang. Bakit kusang-loob na uri ng kilos ang nasa
sitwasyon?
a. Maliwanag sa halimbawa na kusa at may lubos na kaalaman si Elmer sa
ginagawa niya
b. Maliwanag na hindi niya namamalayang nagagawa pala niya nang maayos
ang kaniyang proyekto
c. Maliwanag na hindi niya ginusto ang kaniyang ginagawa dahil lamang sa
kagustuhan niyang matuwa ang kaniyang mga magulang
d. Ang sitwasyon ay hindi nagpapakita ng kusang-loob na uri ng kilos kundi ito ay
walang kusang-loob
16. DALAWANG URI NG KILOS NG TAO MAY DALAWANG URI ANG KILOS
NG TAO: ANG KILOS NG TAO (ACTS OF MAN) AT MAKATAONG KILOS
(HUMANE ACT)
Kilos ng tao ( Acts of man). - Mga
naisasagawang kilos na labas sa kanyang
kontrol na ayon sa kalikasan bilang tao
Ang mga kilos na ito ay hindi ginagamitan ng
isip (intellect) at kilos-loob (free-will). -Walang
pananagutan ang taong nagsagawa ng kilos.
Halimbawa: pagkurap ng mata, paghikab, pag-
ihi
17. DALAWANG URI NG KILOS NG TAO MAY DALAWANG
URI ANG KILOS NG TAO: ANG KILOS NG TAO (ACTS OF
MAN) AT MAKATAONG KILOS (HUMANE
Makataong Kilos (Humane act) - Ito ay mga
kilos ng tao na isinasaagawang may kaalaman
(knowingly), malaya (free) at kusa (voluntarilly) -
Ang mga kilos na ito ay ginagamitan ng isip
(intellect) at kilos-loob (free will) - Ano man ang
kahihinatnan ng kilos ay pananagutan ng
taong nagsagawa ng kilos. Halimbawa:
pagnanakaw, hindi pagsabi ng totoo, pagkalat
ng dumi
18. TATLONG URI NG KILOS AYON SA KAPANAGUTAN
(ACCOUNTABILITY) AYON KAY ARISTOTLE
1. KUSANG-LOOB - ito ang kilos na isinasagawa nang may kaalaman
at pagsang-ayon sa kahihinatnan ng kilos nito.
2. WALANG KUSANG-LOOB kilos na isinasagawa nang walang
kaalaman, walang pagsang-ayon kaya walang pagkukusa sa kilos.
3. DI KUSANG-LOOB - kilos na isinasagawa nang may kaalaman
ngunit kulang ang pagsang-ayon. Ibig sabihin, ang gumagawa sa
kilos ay may kaalaman sa gawain na dapat isakatuparan pero hindi
isinagawa. Ito rin ay ang sapilitan pagsagawa ng kilos.
19. TAYAHIN
1. Ang mga hindi mo namamalayang galaw ng iyong
katawan gaya ng paghikab, reaksiyon sa pagkagulat o
pagkurap ng mata ay mga halimbawa ng .
a. Kilos ng tao
b. Di kusang-loob
c. Kusang-loob
d. Nakasanayang kilos
20. TAYAHIN
2. Paano mailalarawan ang kusang-loob na kilos ayon kay
Aristotle?
a. Ang kilos ay nagpapakita ng kaalaman tungkol sa gawain at
pagsang ayon
b. Ang kilos ay hindi isinagawa bagaman may kaalaman sa gawain
na dapat isakatuparan
c. Ang kilos ay walang pagsang-ayon dahil walang kaalaman ang
taong nagsasagawa dito
d. Ang kilos ay resulta ng bulong ng konsensiya
21. TAYAHIN
3. Nakapulot si Elsa ng bag na naglalaman ng pera. Alam niyang
hindi niya dapat buksan ito dahil hindi niya pag-aari pero
nagbabasakali siyang makakita ng pagkakakilanlan ng may-ari ng
bag. Sa sitwasyong ito, alin ang maituturing na makataong kilos?
a. Ang pagkapulot niya ng bag na naglalaman ng pera
b. Ang pagbukas niya sa bag para malaman ang pagkakakilanlan
ng may-ari
c. Alam niyang mali na buksan ang bag na hindi niya pag-aari
d. Nagbabasakaling makilala ang ma-ari ng bag
22. TAYAHIN
4. Buong husay na ginagawa ni Elmer ang kaniyang mga proyekto sa lahat
ng kaniyang asignatura. Alam niyang mataas na grado ang katumbas nito at
tiyak na ikatutuwa ng kaniyang mga magulang. Bakit kusang-loob na uri ng
kilos ang nasa sitwasyon?
a. Maliwanag sa halimbawa na kusa at may lubos na kaalaman si Elmer sa
ginagawa niya
b. Maliwanag na hindi niya namamalayang nagagawa pala niya nang
maayos ang kaniyang proyekto
c. Maliwanag na hindi niya ginusto ang kaniyang ginagawa dahil lamang sa
kagustuhan niyang matuwa ang kaniyang mga magulang
d. Ang sitwasyon ay hindi nagpapakita ng kusang-loob na uri ng kilos kundi
ito ay walang kusang-loob
23. TAYAHIN
5. Ikaw ay laging tumutugon sa tawag ng komunidad sa
panahon ng pangangailangan, sinisiguro mong kahit na maliit
na bagay ay may maitutulong ka sa inyong lugar. Sa gawaing
tulad nito, may kapanagutan ka ba sa kahihinatnan ng iyong
kilos? Bakit?
a. Wala, dahil hindi masama ang layunin o intensiyon ng
pagtulong
b. Wala, dahil kusa kong ginawa ito at walang pumilit
c. Oo, dahil mayroon akong lubos na pagkaunawa sa
kalikasan ng aking gagawin at kahihinatnan nito
d. Oo, kung may masamang magiging bunga ng aking ginawa
24. TAYAHIN
6. Bakit hindi mapanagot ang taong nagsagawa ng kilos sa
walang kusang-loob na uri ng kilos?
a. May depektibo sa intensiyon at pagsang-ayon ng taong
nagsagawa sa kilos
b. Ang tao ay walang alam kayat walang pagkukusa sa kilos
c. Ang tao ay may kaalaman sa gawain na dapat isakatuparan
pero hindi isinagawa
d. Ang tao ay may lubos na pagkaunawa sa kalikasan at
kahihinatnan ng kilos
25. TAYAHIN
7. Sa tatlong uri ng kilos ayon sa
kapanagutan ni Aristotle, alin ang
karapat-dapat panagutan?
a. Walang kusang- loob
b. Di kusang-loob
c. Kusang-loob
d. Kilos ng tao
26. TAYAHIN
8. Alam mong bawal at labag sa iyong kalooban ang
dagdag timbang pero ginawa mo pa rin dahil katwiran
mo, ginagawa naman ito ng lahat ng nagtitinda sa
palengke. Anong uri ito ng kilos ayon sa kapanagutan?
a. Walang kusang- loob
b. Di kusang-loob
c. Kusang-loob
d. Kilos ng tao
27. MAGBIGAY NG SAMPUNG MGA HALIMBAWA
NG KILOS NG TAO(ACTS OF A MAN) BASE SA
LECTURE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10
28. MAGBIGAY NG MGA HALIMBAWA NG
MAKATAONG KILOS NG TAO( HUMANE ACT)
BASE SA LECTURE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10
29. ACTIVITY
Panangutan ng taong nagsagawa ng makataong kilos ang bunga ng
kaniyang piniling kilos . Magbigay ng sampung mabuting kilos na
katanggap tanggap sa pagsasagawa sa Lipunan paaralan,bahay at
pamayanan
30. ACTIVITY
Panangutan ng taong nagsagawa ng makataong kilos ang bunga ng
kaniyang piniling kilos . Magbigay ng sampung masama ang kilos na
hindi katanggap tanggap bagamat kahiya hiya at dapat pagsisishan
sa pagsasagawa sa Lipunan paaralan, bahay at pamayanan