More Related Content
Similar to Edukasyong sa Pagpapakatao 10 Q2,WEEK3.pptx (20)
Recently uploaded (20)
Edukasyong sa Pagpapakatao 10 Q2,WEEK3.pptx
- 1. MGA SALIK NA NAKAAAPEKTO SA KILOS AT PASIYA Layunin: Nasisiyasat ng mabuti ang mga salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao sa kahihinatnan ng kanyang kilos at pasya
- 2. Ang makataong kilos ay maaring mabawasan o kaya ay mauwi sa pagiging isang ordinaryong kilos ng tao dahil sa mga salik na nakaaapekto rito. Ang mga salik ay direktang nakaaapekto o nakapagbabago ng kalikasan ng isang makataong kilos lalo na sa papel ng isip at kilos-loob. May limang salik na nakaaapekto sa makataong kilos:
- 3. 1. KAMANGMANGAN-ito ay nakaaapekto sa kahihinatnan ng kilos sapagkat ito ay tumutukoy sa kawalan ng kasalatan o kaalaman na dapat taglay ng isang tao. Mahalagang tandaan na may obligasiyon ang bawat tao na alamin ang tama at mabuti, mali at masama. Nawawala ang dangal ng konsensiya kapag ipinagwalang- bahala ang tao ang katotohanan at kabutihan.
- 4. Dalawang uri ng Kamangmangan: a. madaraig (vincible) ito ay ang kawalan ng kaalaman sa isang gawain subalit may pagkakataong itama o magkaroon ng tamang kaalaman at paraan upang malagpasan at matuklasan ito.
- 5. b. hindi madaraig (invincible) to ay maaaring kamangmangan dahil sa kawalan ng kaalaman na mayroon siyang hindi alam na dapat niyang malaman o kaya naman ay walang posibleng paraan upang malaman ang isang bagay sa sariling kakayahan o sa kakayahan man ng iba.
- 6. 2. MASIDHING DAMDAMIN Tumutukoy ito sa masidhing pag-asam o paghangad na makaranas ng kaligayahan at pag-iwas sa mga bagay na nagdudulot ng sakit o hirap. Ang masidhing damdamin ay likas na sa tao kaya may pananagutan ang tao na pangasiwaan ang kaniyang emosyon dahil kung hindi, ang emosyon ang magkokontrol sa tao. Ang masidhing damdamin ay maaari sobrang kasiyahan, kalungkutan at paninibugho.
- 7. 3. TAKOT - ito ay pagkabagabag ng isip ng tao na humaharap sa anumang uri ng pagbabanta sa kaniyang buhay o mga mahal sa buhay.
- 8. 4. KARAHASAN Pagkakaroon ng panlabas na puwersa upang pilitin ang isang tao na gawin ang isang bagay na labag sa kaniyang kilos-loob at pagkukusa. Ito ay maaaring gawin ng isang taong may mataas na impluwensiya. Ang iba't ibang anyo ng karahasan ay kinikilala bilang mga isyu sa karapatang pantao, kabilang ang mga pagpapahirap, karahasan laban sa kababaihan, at karahasan laban sa mga bata.
- 9. 5. GAWI Ang mga gawain na paulit-ulit na isinasagawa at naging bahagi na ng sistema ng buhay sa araw-araw ay tinuturing na gawi (habits). Maraming gawa o kilos ang tinatanggap na ng lipunan dahil ang mga ito bahagi na ng pang-araw araw na gawain ng tao. Bilang bahagi ng sistema, may posibilidad na ituring ang mga ito na katanggap-tanggap na kilos na noong una ay hindi naman.
- 10. 1. Mga gawain na paulit-ulit na isinasagawa at naging bahagi na ng sistema ng buhay sa araw-araw. 2. Ang pagkakaroon ng panlabas na puwersa upang pilitin ang isang tao na gawin ang isang bagay na labag sa kaniyang kalooban.
- 11. 3. Ang pagkabagabag ng isip ng tao na humaharap sa anumang uri ng pagbabanta sa kaniyang buhay. 4. Ito ay ang masidhing pag-asam na makaranas ng kaligayahan o kasarapan at pag-iwas sa mga bagay na nagdudulot ng sakit o hirap.
- 12. 5. Ito ay tumutukoy sa kawalan ng kaalaman na dapat taglay ng tao. 6. Ito ay ang uri ng kamangmangan na may pagkakataong magkaroon ng tamang kaalaman.
- 13. 7. Ang kilos na may kaakibat na responsibilidad at pananagutan. 8. Uri ng kamangmangan na walang posibleng paraan upang magkaroon ng kaalaman.
- 14. 9. Ito ay isang sangkap o elemento sa isang sitwasyon o pangyayari na maaaring magkaroon ng impluwensiya sa kahihinatnan ng makataong kilos. 10. Ito ay nangangahulugang responsibilidad, tungkulin o obligasyon.
- 15. 11. Ang pag-ibig, pagkamuhi, pagnanais, pagkasuklam, galit at iba pa ay mga halimbawa ng anong salik? 12. Ang isang taong tumawid sa kalsada kahit na ipinagbabawal ay apektad ng anong salik?
- 16. 13. Sa sobrang galit, napalo ka ng iyong ama dahil hindi ka pumapasok sa paaralan. Siya ay apektado ng anong salik? 14. Sumakit ang iyong tiyan at uminom ka ng gamot na hindi man lang binasa kung para saan ito. Apektado ang iyong kilos ng anong salik? 15. Kumuha ka ng pagkain sa canteen kahit na labag sa iyong kalooban dahil inutusan ka ng iyong kaklaseng basagulero. Apektado ang iyong kilos ng anong salik?
- 17. PAGSASANAY B: Panuto:Basahin ang kuwento tungkol sa kilos at pagpapasiya ni Justin. Ibahagi ang iyong saloobin sa bawat tanong. Gawin ito sa iyong sagutang papel.
- 18. Lahat ng tao ay may takot. Ako si Justin may takot sa halos lahat ng bagay tulad ng pagtayo sa matataas na gusali, dumaan sa madilim na lugar, pagkamatay ng mga mahal sa buhay, nag-iisa, malalim na tubig at lahat ng mga reptilya. Alam kong tunog ako ng isang maliit na bata ngunit iyon ako. Ang pagkabigo ay marahil ang aking pinakamalaking. Palagi akong may takot na maaari kong biguin ang aking mga magulang at ng iba. Noong nagtapos ako sa senior high ay nais ng aking mga magulang na kumuha ako ng kursong nursing sa kolehiyo. Para sa akin ay hindi ko ito kaya at hindi ito ang aking hilig.
- 19. Ang masidhing damdamin ko noon ay nagdulot ng kaisipang hindi ako naiintindihn ng aking mga magulang. Sa kabila noon, nag enrol pa rin ako sa Information Technology dahil ito ang hilig ko. Gusto kong patunayan sa mga magulang ko noon na napunta ako sa tamang landas at gumawa ng tamang pagpili. Bukod dito palagi kong sinisikap na gawin ang aking makakaya upang maging perpekto sa lahat ng bagay at may mataas na grado. Ngunit dahil sa takot, hindi ako nasiyahan sa aking ginagawa.
- 20. Naging makasarili at mapagmataas ako. Ang nasa isipan ko lamang ay makatapos ng kurso at nang walang masabi ang aking mga magulang. Subalit, dahil sa aking pagninilay sa aking mga ikinikilos, napagtanto kong kailangan kong makinig sa iba lalong lalo na sa aking mga magulang at baguhin ang aking mga negatibong damdamin gaya ng kamangmangan, masidhing damdamin at takot.
- 21. MGA TANONG: 1. Sumulat ng isang salik na nakapekto sa kilos at pasiya ni Justin. 2. Naranasan mo na ba ang takot at ng masidhing damdamin na nagdulot ng maling kilos at pasya gaya ni Justin? Ipaliwanag ang iyong sagot. 3. Ano ang natutunan mo sa ginawang kilos at pasiya ni Justin?
- 22. Mga Salik na Nakaaapekto sa Pananagutan ng Tao sa Kahihinatnan ng Kilos o Pasya GAWAIN BILANG 9 Layunin: Nakasisiyasat ng mabuti ng mga sitwasyong nakaaapekto sa pagkukusa sa kilos dahil sa kamangmangan, masidhing damdamin, takot, karahasan, gawi
- 23. KONSEPTO: Ang makataong kilos ay maaaring mabawasan o kaya ay mauwi sa pagiging ordinaryong kilos ng tao dahil sa salik na nakaapekto rito. Ang mga salik ay direktang nakaaapekto o nakapagpapabago ng kalikasan ng isang makataong kilos lalo na sa papel ng isip at kilos-loob. Maari ring mabawasan ang pananagutan ng makataong kilos dahil sa impluwensiya ng mga salik na ito. May limang salik na nakaaapekto sa makataong kilos: ang kamangmangan, masidhing damdamin, takot, karahasan at gawi.
- 24. Kailangan ba nating suriing Mabuti ang ating KILOS AT PASIYA ?
- 25. Kailangang matutunan ng tao na suriin ang kilos at pasya upang maiwasan ang mga salik gaya ng kamangmangan, takot, karahasan, masidhing damdamin at gawi. Ang pagsuri ay ang pagmamasid, pakikinig sa iba at pagkilala sa sariling hangganan ng iyong damdamin. Kailangan ang patuloy na pagmuni-muni sa sarili tungkol sa sariling mga paniniwala, pamantayan at pag-uugali.
- 26. Ayon sa Teorya ni Albert Bandura na Social Learning Theory maaaring matutunan ang isang kilos, maaaring mabuti o hindi makataong kilos, sa pamamagitan ng pagmamasid sa ibang tao. Sa pamamagitan ng pagmamasid ay nagkakaroon ng pagkakataon na matutunan ang isang kilos at ito ay maaaring mabuti at hindi mabuti.
- 27. Ayon din sa Teorya ni David Kolb na Experiential Learning, ang isang tao ay natututo sa pamamagitan ng pagninilay. May kakayahan ang bawat tao na magnilay sa kaniyang karanasan at dahil sa pagninilay ay nakakabuo ang isang tao ng tinatawag na insight o ito iyong mga natutunan mo dahil sa pagninilay mo sa karanasan mo at karanasan ng iba (Ayson et al, 2019).
- 28. Tukuyin kung ang pahayag ay TAMA o ito ay MALI ayon sa paliwang ng mga salik na nakakaapekto sa kahihinatnan ng kilos at pasiya. Isulat ang iyong sagot pagkatapos ng bilang sa iyong sagutang papel. PAGSASANAY A:
- 29. 1. Si Anna ay laging maagang gumigising para mag-ehersisyo at gawin ang mga gawaing bahay. Ang paulit-ulit na pagsasagawa nito ni Anna ay maituturing na gawi.
- 30. 2. Nawalan ng trabaho and tatay ni Brooke dahil sa CoViD-19 Pandemic kaya nakaramdam siya ng takot na baka titigil na siya sa pag-aaral. Ang takot ay nagdudulot upang magkaroon ng pagkabagabag ng isip.
- 31. 3. May kakayahan ang bawat tao na makita ang mga kahihinatnan ng kanilang mga kilos at pasiya kung kaya't nag-iingat sila sa lahat ng kanilang ginagawa.
- 32. 4. Ayon sa Teorya ni David Kolb sa pamamagitan ng pagmamasid, ang isang tao ay nagkakaroon ng pagkakataon na matutunan ang isang kilos ito ay maaaring makataong sa kilos o masamang kilos.
- 33. 5. Ang masidhing damdamin ng isang tao ay maaaring magdulot ng kilos na hindi sinasadya.
- 34. 6. Kapag may isang pasahero sa jeep na "binu-bully" ang kanyang katabi, ang pangyayaring ito ay tama.
- 35. 7. Dahil sa kawalan ng sapat na kaalaman, ang tao ay nakakagawa ng maling desisyon, ngunit maaari niya itong itama.
- 36. 8. Ayon sa Teorya ni Albert Bandura ang pagninilay ay likas sa bawat tao. Ang bawat tao ay may kakayahang sumailamin o magnilay sa kanilang kilos at mga pasiya sa buhay.
- 37. 9. May mga maling kilos at desisyon ang tao na maaaring mabigyan ng solusyon.
- 38. 9. May mga maling kilos at desisyon ang tao na maaaring mabigyan ng solusyon.
- 39. 10. Mahalagang pag-isipang ng tao ang kanyang mga kilos at pasya upang maiwasan ang pagsisisi sa kahihinantnan.
- 40. PAGSASANAY B: Pag-aralan ang mga sitwasyon. Gabay ang pormat, tukuyin ang mga salik na nakaaapekto sa pananagutan ng tao na naging dahilan kung bakit naging mahina ang tauhan sa pagpili ng mabuting opsiyon at hindi naging mapanagutan ang kanyang kilos. Ang mga salik ay kamangmangan, masidhing damdamin, takot, karahasan, at gawi.
- 41. Halimbawa: Si Fatima ay laging nahuhuli sa klase dahil sa hindi niya maagang paggising sa umaga. Gaw i Ang pananagutan ni Fatima ay ang gumising ng maaga para pumusok ng mas maaga sa nakatakdang oras upang hindi mahuli sa klase.
Editor's Notes
- #4: Halimbawa: Bumagsak si Anna sa isang asignatura para sa unang markahan na pagsusulit, dahil sa pagiging kampante niya na madali lang ang pagsusulit. Sa pangyayaring ito ay natuto si Anna na repasuhin ang mga aralin upang makabawi sa susunod na pagsusulit.
- #5: Halimbawa: Humingi ng pera si Jared sa kaniyang nanay dahil kailangan niya na bumili ng file case para sa lalagyan ng kaniyang modyul. Ang kaniyang ate na si Jamayca ay nagboluntaryo na bibili at ibibigay niya sa kaniyang guro, kaya ibinigay ni Jared ang pera sa kaniyang ate. Nasalobong ni Jamayca ang kaniyang mga kaibigan at nagamit niya ang pera pambili ng pagkain. Isang araw ay tumawag ang Guro ni Jared sa kaniyang nanay at sinasabing wala pang file case na naibigay sa kaniya. Labis ang gulat ni Jared at ang kaniyang nanay sa ginawa ng kaniyang ate.
- #6: Dalawang uri ng ng Damdamin: a. nauuna (antecedent) nadarama o napupukaw kahit hindi sinadya. b. nahuhuli (consequent) damdaming sinadyang inalaagan kaya ang kilos ay sinadya at may pagkukusa. Halimbawa: Sobrang nagalak ang pangkat ni Rod sa pagkapasa nila ng naatasang gawain. Dahil dito, ay nayakap niya ang katabing babae na ikinagulat ng babae. Ang dalawang uri ng damdamin ay inilalarawan dito:; ang nauunang kilos (antecedent) at nahuhuling kilos (consequent). Dahil sa labis na kagalakan ay nakapagpakita si Rod ng damdamin at kilos na hindi niya naisip ang maging kahihinatnan nag kaniyang kilos. Ano kaya ang magiging huling kilos (consequent) niya? Ito ay maaaring humingi siya nga tawad sa babae at magpaliwanag na hindi niya ito sinasadya.
- #8: Halimbawa: Masidhing damdamin ang naransan ni Anna nang makita niya ang laging nambubulas sa kanya. Dahil dito hindi niya mapigilang makapagbitiw ng masasakit na pananalita. Tama ba ang ginawa ni Ana? hindi ito tama, dahil may tamang proseso sa isyu ng pambubulas at ito ay ang ipagbigay alam sa magulang, sa guro at sa Guidance Counselor. Hindi malulutas ang problema sa pamamagitan ng karahasan dahil lilikha ito ng isa pang karahasan, laging isipin na may mga alternatibong pagtugon sa bawat sitwasyon.
- #9: Halimbawa: Sa mga mag-aaral naging bahagi ng gawa o kilos ang pangongopya sa katabi, pang-hihiram ng mga gamit, pakiki-alam sa mga gamit ng iba, nahihirapang gumising ng maaga kung susuriin ang kilos na ito ay hindi kanais-nais, kahit kailan hindi katanggap tangap ang mga gawi na ito. Ang ilan pa ay ang panunumbat sa mga magulang, hindi paggalang at pagsunod ng alituntunin sa bahay o sa paaralan. Nangyayari ang mga ito pero hindi maituturing na magandang halimbawa. Mayroon din naman ang maagang paggising at pagtulong sa magulang sa gawaing bahay, pagbabasa at patuloy na nakatuon sa mga prayoridad.