More Related Content
What's hot (19)
Viewers also liked (15)
Similar to Euskal Pizkundea (20)
More from juanacua (20)
Euskal Pizkundea
- 2. Testuinguru soziokulturala Industrializazio prozesu izugarria Hirien hedapena Langileen klase-kontzientzia (sindikatuak, partiduak) Langile etorkinak (hirietako biztanle nagusiak) Abertzaletasuna Europa osora hedatzen da. Sabino Arana izan zen euskal abertzaletasunaren gidari nagusia, eta 1893an EAJ sortu zuen.
- 3. Lirika XIX. mende bukaeran Lore Jokoak eta Koplaren guduak (literatur lehiaketak): Olerkariak: Emeterio Arrese-Beitia, Elizanburu Erromantizismoarekiko hurbiltasuna Tradizioarekin jarraitu: tonua, gaiak (herri-kultura eta bertsolaritzakoak) Irudi bukolikoak Euskal Jaiak: narratiba eta antzerkia Antton Abbadia
- 4. Foruak galduta, abertzaletasuna hizkuntzari lotzen zaio: euskararen bultzada arlo guztietan: Euskaltzaindia (1918) Resurrecci坦n Mar鱈a Azkue (1864-1951) Dialektologoa eta Euskaltzaindiko lehen lehendakaria Julio Urkijo (1871-1950) RIEV aldizkariaren sortzailea (Revista Internacional de Estudios Vascos) 1907 Kazetaritza. Aldizkarien ugaritasuna. Euskal kultura zabaltzea helburu Eskualduna, Euskalzale, Euskal-Erria, Euskal-Esnalea, Euzkadi, Jakintza Gerra aurreko garaian Euskalgintzaren eragileak : Aitzol (1896-1936) Prentsako artikulu mordoa idatzi eta eragin handia garaiko giro politikoan (1936an fusilatua). Berari zor zaio euskal kulturaren sustapena eta euskal literaturaren Pizkundea. Euskaltzaleak elkartea sortu zuen (1927).
- 5. Olerkariak taldea, edo 30 urteko belaunaldia Euskaltzaleak antolatutako olerki txapelketetan sortu ziren Aurreko poeten abertzaletasuna oinarri, baina literatura europarraren ildoari jarraitu. Jose Mari Agirre Xabier Lizardi (1896-1933) Esteban Urkiaga Lauaxeta (1905-1937) Nikolas Ormaetxea Orixe (1888-1961), bere poema Euskaldunak euskal olerki nazionala izan nahi zuen. Joakin Bedo単akoa Loramendi (1907-1933) Subjektibotasun handia (sentimenduen adierazpena) Izadiaren eta itsas zein baserri-giroaren erakargarritasuna (hiriari kontrajarrita) Euskararen goraipamena, baina europar ereduetara hurbilduz Galdera existentzialak (bizitzaren zentzua) Elitismoa (kultura jasoaren jabeei zuzendua)
- 6. Olerkarien bide berriak Bertsolariak Gai tradizionalei: aberria, herria, erlijioa, baserriari ekiten diete. Gizartearen lekukoak eta moralistak Denotazioa Zortziko handia eta txikia Haien euskara ulerterraza da. Berrizaleak Europako literaturan jorratutako gaiei ere ekiten diete. Subjektibismoara jotzen dute (barneko mundua). Konnotazioa. Berrikuntza handia egiten dute. Tropo eta estilo baliabide guztiak erabili dituzte: Zer esan baino nola esan da garrantsitzuagoa. Euskara landua sortu nahi dute batzuetan euskara ulergaitza)
- 7. Esteban Urkiaga "Lauaxeta" (Laukiz, 1905 - Gasteiz, 1937) Haurra zelarik, familia Mungiara joan zen bizitzera, lau haizetara zegoen etxe batera. Durangoko jesuitekin ikasi, eta hamasei urterekin Loiolara joan zen. Han literatur zaletu eta euskaltzaletu zen. "Txikitan euzkeraz itz egina nozu, baina gero aztu jatan" Euzkadi aldizkarian hasi zen idazten, Orixeren laguntzaile. Eusko Alderdi Jeltzalean, alderdiaren teoriko bihurtu zen eta mitinlari sutsua. Gerra hasi eta berehala Lauaxeta gudarien komandante izendatu zuten Gernikako bonbardaketa zela eta, argazkiak egin nahi zituen kazetari frantses bati laguntzera joan zenean harrapatu zuten. Gernikatik Gasteizera eraman, eta han fusilatu zuten. Olerkigintzako liburuak: Bide barrijak (1931) Arrats-Beran (1935)
- 8. Olerkigintzaren ezaugarriak Europako modernitatea euskaraz eman nahi zuen, gaia eta hizkuntza berritu. Liburuak eztabaida sortu zuen euskaltzaleen artean planteatzen zituen ideia modernoak zirela eta. Bigarren liburuan, Arrats beran (1935) olerkigintza herrikoia landu zuen: herriko pertsonaiengan oinarrituriko balada, erromantze Herri poesia eta sinbolismoa uztartu zituen estilo berrituaz: musika, metaforak, kolore eta sentsazioak, denboraren iragana adieraziz. Bere poesia kultua, zaila eta minoritarioa da; hau da, ez da herri-poesia. Bere lanetan oso hizkera konplexua darabil.
- 9. NESKATXU GORRISKA BATI Olerkiaren ezaugarriak: Ahozko olerkigintzaren eragina: izki単uak (letrillas) Elipsia: Zer gertatzen da? Apolo eta Dafne mitoa. Tempus fugit Olerkaria beste pertsonaia bat Lorcaren eragina: Romancero gitano bezala, herriko olekigintzan oinarrituta, baina adierazpena oso abanguardista. Modernismoa: Sentsazioak edo pertzepzioak lortu nahi ditu olerkariengan. Hemen, ikus-pertzepzioak: gorriskea, urre, zidar, argi ori, eguzkija, goiz betea. Argitasun eta kolore bortizak, sakabanatuta, pintzelkada bezalakoak: Impresionismoa (koloreak ez paletan, baizik eta koadroan nahasten dira). Sinestesia: sentsazioen nahazketa: urrea eta zidarra- ukimena eta ikusmena nahasten diren metaforak.