More Related Content
Similar to Eusonhenrique (20)
More from cigformacion (11)
Eusonhenrique
- 2. 鱈ndice un rapaz da aldea 3 un campesino campi坦n 4 a terra 辿 nosa 5 臓canto cambiou isto! 6 temos unha explotaci坦n 7 o sector leiteiro galego 8 多pero que 辿 iso da globalizaci坦n? 9 x炭ntase a fame ... 10 a vaqui単a polo que vale 11 臓coa sa炭de non se xoga! 12 a sa炭de do Planeta 13 a agricultura galega 14 un lugar para vivir 15 多que 辿 ser moderno? 16 temos futuro no campo 17 prensa agraria 18 鱈ndice
- 3. un rapaz da aldea Ola, eu son Henrique, un neno de 14 anos que estudo 2尊 de ESO no IES As Pontes, a鱈nda que eu vivo en Xermade, un concello da provincia de Lugo, m叩is concretamente en Cabreiros. Os meus pais ded鱈canse 叩 gandeir鱈a, te単en unha granxa de vacas de leite, con arredor de 40 vacas; a mi単a irm叩 Xandra e mais eu bot叩moslles unha man no traballo cando volvemos da escola. m叩goa que a mi単a escola quede tan lonxe da casa, moitos dos meus amigos e amigas son das Pontes e non os vexo (f坦ra da escola) at辿 a fin de sem - ana que soio baixar a dar unha volta os s叩bados. s veces tam辿n ve単en eles por aqu鱈 e meu pai l辿vanos no coche a Lugo ou imos 叩 Coru単a ver o D辿por. A primeira vez que fun 叩 Coru単a quedei abraiado vendo que a penas a 1 km. do campo de futbol hai unha chea de leiras nas que se plantan patacas, grelos, tomates... Os ollos case me saen do cacho ao ver unhas cantas vacas pacendo tranquilamente a 100 metros dunha v鱈a ateigada de coches. A paisaxe p辿chaa 臓unha grande superficie comercial! De volta 叩 casa decateime que pouco me separaba daqueles cativos e cativas coru単eses cos que nos xuntaban na mesma bancada de Riazor. actividades 1. Xogo de presentaci坦n: Se eu fose Cada un de v坦s ter叩 que cubrir unha ficha que conter叩 os seguintes elementos: Se eu fose: Un lugar (aldea, parroquia, vila, cidade): Un alimento: Un animal: 3 Un oficio: Unha 叩rbore: Xuntades as fichas e vanse lendo en alto e deberedes tentar de adivi単ar por alg炭n dos dados quen 辿 o autor.
- 4. un campesino campi坦n 臓Que hai de novo, amigos! Hoxe tivemos clase de lingua (臓o galego 辿 a mi単a materia preferida!). A profesora contounos historias de palabras. 臓Eu quedei coa boca aberta despois de escoitala! Resulta que a palabra campo v辿n do lat鱈n e neste idioma significaba "chaira". At辿 a鱈 dir辿desvos, 多e que ten de extraordinario? 臓Agardade! Con ela est叩n relacionadas campesino, escampar e champi単坦n. O campo non era s坦 o que se cultivaba, era tam辿n o campo de batalla, e de a鱈 xorde a palabra CAMPIN (CHAMPION). 多Qu辿 son, pois, meus pais, campesinos ou campi坦ns? 多Ser叩 o D辿por campi坦n da Champions por xogar nun campo? 臓Iso non foi todo! A profe, Paula, contounos que os primeiros que se consideraron ricos en Europa eran os que ti単an gando, que en indoeuropeo se dic鱈a peku; de a鱈 que te単amos hoxe palabras en galego como pecunia (riqueza) ou pecuaria (arte de criar o gando). 臓Cando lle diga a meus pais que os campesinos son campi坦ns e os gandeiros ricos, non sei se mo van crer! actividades 1. Imos facer un traballi単o escrito, reflexionando sobre o traballo no campo. Para facelo, alg炭ns partiredes do que co単ecedes, porque 辿 onde vivides e no que traballan as vosas familias; outros supo単o que tedes unha pequena idea do que significa ese tipo de vida. Cada un far叩o atendendo 叩s s炭as circunstancias. Tr叩tase dunha redacci坦n que ten o seguinte t鱈tulo: 多Que pasar鱈a se eu de maior traballase e vivise no campo? (como pensas que vivir鱈as, que ter鱈as que facer, como reaccionar鱈an os teus familiares e amigos, etc.) 2. Buscade nos dicionarios todas as palabras da familia l辿xica de campo, champi単坦n, pecunio. Copiade os seus significados. 4
- 5. a terra 辿 nosa 臓Merda! Cheguei tarde 叩 sala e estaba mi単a nai vendo a tele. 臓Mam叩, non che impor- tar鱈a deixarme ver a serie esta de UPA Dance? Para a mi単a desgracia dixo que si, que si que lle importar鱈a e que se eu non ti単a nada que facer para o colexio. Ante tal alterna- tiva pareceume moi interesante o programa que estaba a ver mi単a nai. Era un documen- tal destes da 2 de National Geographic. Trataba das protestas dos Sen Terra de Brasil, que son labregos que reivindican o dereito a ter unha propiedade que traballar. 多Ves, neno? -dixo mi単a nai- mira que sorte temos aqu鱈 que a nosa terra 辿 nosa. Eu, todo fachendoso, retruqueille que iso era dende hab鱈a pouco, porque a profe de historia explic叩ranos que antes en Galiza hab鱈a unha cousa que se chamaban foros e que os campesinos ti単an que pagar por cultivar as terras. Iso non pode ser as鱈 -dixo mi単a nai- eu non acordo tal cousa. 臓Como se ela vivise desde sempre! actividades 1. 多Qu辿 representan as catro figuras que com- po単en a estampa: o home coa machada ao lombo, a nena e o neno que el protexe e o meni単o do primeiro plano? 2. Explica o significado do adxectivo posesivo "nosa" as d炭as veces que aparece. Caricatura de Castelao , "A nosa 3. Terra non 辿 nosa, rapaces" Le atentamente o seguinte texto: O movimento agr叩rio ou agrarismo galego foi a maior mobilizaci坦n social da Galiza contempor叩nea, sen rival e s坦 equipar叩bel ao movimento Irmandi単o (S辿culo XV). No aspecto organizativo comezou coa criaz坦n de "M炭tuas gandeiras", 1886, de sociedades de agricultores, 1896 e das sociedades agr叩rias, 1899, que a partir de 1906, se transformaron en grande parte en sindicatos agr叩rios. As "agr叩rias" formaron variadas federaci坦ns desde 1907 at辿 1936. Os seus obxectivos eran a loita pola desaparici坦n do "foro", a distribuci坦n xusta dos "consumos" e a defensa do labrego ou mellora da produci坦n e con- tra os males end辿micos do caciquismo pol鱈tico. O foro centrou estas loitas: primeiro para lograr formas de "redimir" esta renda centen叩ria; m叩is tarde para "abolila". Francisco Carballo, O movimento agr叩rio galego 4. Procura no dicionario as palabras do texto que desco単ezas. 5. Imos 叩 biblioteca buscar informaci坦n sobre os seguintes personaxes e instituci坦ns de re-levancia no agrarismo galego: Mutuas gandeiras; Basilio lvarez; Lugris 5 Freire; Acci坦n Gallega; Comisi坦ns Labregas.
- 6. 臓canto cambiou isto! Hoxe tiven bronca co meu pai na casa, supo単o que v坦s tam辿n tedes as vosas desputas cos vosos pais. O s叩bado quer鱈a ir xogar a partida de futbol matinal cos meus compa単eiros, pero resulta que te単o traballo, pois meu pai ten que ir a unha feira de gando e eu debo atender as s炭as tarefas co gando. Protestei tanto, que me dixo a t鱈pica frase dos pais, "v坦s que protestades, se non sabedes o que 辿 traballar, se chego ter eu a oportunidade que tes ti de estudar!". Eu repliqueille coa t鱈pica dos adolescentes: "Eu non ped鱈n por nacer e, se me fixeches, 辿 a t炭a obri- ga darme de comer e pagarme unha educaci坦n. Ademais non se pode explotar aos menores". 臓Explotar?, dixo el, e tiven sorte que lle era tarde porque coido que estaba a piques de estoupar e eu non 鱈a sa鱈r nada ben parado. actividades 1. Le atentamente o seguinte texto: Da feira meus pais tra鱈anme uns iogures bonitos. Cando a鱈nda empezaba a haber iogures no mercado de Curtis. Eran da marca Clesa e do sabor fresa. E eran grandes, preciosos. A min gust叩banme moito e fac鱈anme ilusi坦n. Eran unha cousa nova no meu mundo pequeno de nena. No meu mundo mon坦tono de aldea. Tra鱈anme pouqui単os, non era como agora, pero cheg叩banme ben. Aqueles iogures eran un bonito agasallo de meus pais, que eu agradec鱈a moito. Gust叩bame descubrir cousas. Cando nos facemos maiores imos perdendo esa gran curiosidade pola vida e polas cousas desco単ecidas que temos de pequenos. Unha curiosidade intacta, forte, viva, grande. Tam辿n lembro que m叩is tarde apare- ceron no mundo da aldea os Petit Suisse. Tra鱈aos mi単a irm叩 maior, Maritina. Vi単a no seu coche e tra鱈a as novidades. Lupe G坦mez, Fisteus era un mundo 2. A partir deste texto ides facer un inqu辿rito nas vosas familias para descubrirdes cales foron as novidades que m叩is cambiaron as s炭as vidas ou que lles fixeron m叩is ilusi坦n: M叩quinas: tractor, lavadora, televisi坦n... Alimentos: iogur, refrescos Roupa: ... Casa: ordenador... Xoguetes: 3. Facede un mural cos apeiros que se utilizaron tradicionalmente na agricultura gale- ga e coas m叩quinas que os substitu鱈ron. 6
- 7. temos unha explotaci坦n Esta fin de semana v辿n 叩 mi単a casa, Xaqu鱈n, un compa単eiro da clase. O seu pai tra - balla en Endesa, na mina, e a s炭a nai 辿 polic鱈a municipal. A pesar de vivir tan pr坦ximo ao campo, Xaqu鱈n descubriu unha chea de cousas falando comigo. El non sab鱈a que as vacas que se destinan 叩 produci坦n de carne non se moxen, ou que hai vacas que se orientan a producir leite. Claro que quedou a鱈nda m叩is sorprendido cando soubo que ti単amos un l鱈mite de litros de leite na granxa e que se nos pas叩bamos nos multaban. 臓Pero se hai xente no mundo que non ten que comer!, dixo. Eu expliqueille que iso era o que chama - ban a cota l叩ctea. Un d鱈a rin tanto del pola s炭a ignorancia que lle dixen que sab鱈a m叩is cousas de Marte que do que era a agricultura. 臓Pois conv鱈dame 叩 t炭a casa e ens鱈name!, retoume. E nesas estamos, agardando a que apareza o coche da s炭a nai. actividades 1. Realizade un pequeno traballo de Agro Act investigaci坦n en grupos. mosvos dar bliblilaifklalfdk al単damskl 単dmbliblilaifkl ual alfdkal単da mskl単dmblibli Diario laifklalfdkal単da unha informaci坦n xeral sobre o sector gan - mskl単dmblibli n尊1 de Galiza deiro en Galiza. A partir deste informe bliblilaifkla lfdkal単dam cada grupo centrarase nun dos subsec- A activid skl単dmblib lilaifklalfdk al単damskl 単dmbliblilaifkla lfdkal単dam ade skl単dmblib lilaifklalfdk agraria ga gandeira achega un al単damskl 単dm tores gandeiros e far叩 un traballo sobre as lega e con s炭as caracter鱈sticas. con坦mica stit炭e a pri 56% da producci坦n do medio ncipal acti final das superf ag rogandeir vid ade socio icies est叩 o, posto qu e- n dedicad e m叩is do N尊 de ex as a forrax 67% N尊 de va plotaci坦n s leiteira es. c % de exp as de leite s N尊 de explotaci坦ns con m 29.430 N尊 de va lotaci坦ns de v 叩is de 20 vacas le 461.451 N尊 de va cas de carne acas de carne iteiras N尊 de va cas por explota 23% 40.597 Producc cas sometidas a i坦n en control le c 241.479 ci坦n med c ia por va ontrol leiteiro iteiro 34,04 ca en co ntrol leite iro (Kg) 158.198 7.426 2. A partir destes debuxos de Xos辿 Lois e do voso traballo definide o que 辿 a cota l叩ctea e que incidencia tivo a s炭a aplicaci坦n no campo galego. 7
- 8. o sector leiteiro galego AgrocActua Estes d鱈as o meu pai est叩 un pouco m叩is l enfadado do normal, Diario n尊1 de eu non sab鱈a moi ben Galiza por que at辿 que coll鱈n o xornal que ti単a O futuro de m叩is da met enriba da mesa cunha ade das explotac Unhas 12.00 i坦ns depend e noticia remarcada: da s炭a adap 0 granxas taci坦n a novo s productos industriais. l叩cteas en G A verdade 辿 que a despois de ler esta desaparece licia poder鱈an noticia tampouco te単o eu moitas ganas A producci坦 r n de leite te un peso m n Comunid de bromas, 多teremos cultura ga oi alto na agri- Seg ade. undo o Lib que marchar do econ坦micos, lega en te rmos da ro Branco Agricultura campo e cambiar o toriais. Tr叩 sociais e terri- Desen e o tase dun se v noso modo de vida? que achega ctor Min olvemento Rural do isterio de A m叩is do 30 gricultura, ci坦n f坦ra de Galicia Tampouco compren- cento 叩 pro po ducci坦n agra r Pesca e Alim Un dato pre . final galeg ria (MA entaci坦n o do perfectamente a. Pese a esta preto PA), est鱈m ase que se agudiza cupante que importanci se temos todo o que di a non escapa a estrat辿x ica, leite p do 30 por cento do conta que as explo en roducido en taci坦ns noticia, cando derivados d 坦s problem as enviado Galicia 辿 de leite con stit炭en a m volva meu pai e refrixerad aior formaci坦n a escasa tr ans - a s炭a o para parte das moderniza que se fai transforma o se g m en das, e pedireille que ma na - to d e m a io r dimensi坦n" aclare. actividades 1. Exercicio de comprensi坦n: Resume coas t炭as palabras o que quere dicir a noticia. 2. Explica as seguintes expresi坦ns: "adaptaci坦n a novos productos industriais" "importancia estrat辿xica" "enviado e refrixerado (o leite) para a s炭a transformaci坦n f坦ra de Galicia" 3. Averigua que produtos se poden obter coa transformaci坦n do leite. Busca cales son as marcas que fabrican estes produtos e mira no seu 8 etiquetado cales se fan en Galiza. 多Sabes que son as marcas brancas?
- 9. Pero que 辿 isto da globalizaci坦n Normalmente non me soio meter nas conversaci坦ns dos maiores. Hoxe 辿 domingo e vi単eron comer 叩 nosa casa o t鱈o Suso, irm叩n do meu pai e a s炭a compa単eira Mar鱈a. Suso tam辿n 辿 gandeiro e estaba que botaba lume pola boca porque un grupo americano quer鱈a comprar outra empresa leiteira galega. "As鱈 non imos a ningures" repet鱈a. Meu pai dic鱈alle que sempre 辿 mellor iso que non ter a quen lle vender o leite. F鱈xate en Zara, dic鱈a, fab- rica a roupa en China, Marrocos ou Taiw叩n, onde lle sae m叩is barato, 辿che isto da glob- alizaci坦n, afirmaba meu pai. Si, si e cando non queden m叩is que d炭as ou tres multina- cionais - dic鱈a Suso -, ver叩s a canto nos pagan o litro de leite. Mentres eles segu鱈an a discutir, eu levantei da mesa e coll鱈n a mi単a camiseta de deportes preferida (made in China) para xogar 叩 consola (made in Taiwan) na habitaci坦n. actividades 1. Le atentamente o seguinte texto: Hai poucos anos no Bierzo os fruticultores d辿ronse conta de que no Continente de Ponferrada non vend鱈an unha soa froita do Bierzo, que case todo era franc辿s, as鱈 que foron al鱈 e dix辿ronlle ao xerente que tirir鱈, que ou vend鱈a maz叩s, peras e outros productos hortofrut鱈colas locais ou o boicoteaban. Continente, claro, achantou. Os labregos bercianos demostraron que ti単an forza, pero o Continente consolidouse como o m叩is poderoso da comarca, pois quizais s坦 se reivindique diante do poderoso. Lonxe do Bierzo, en Francia, outros agricultores decidiron berrar ben forte e dicir que todos os pobos te単en dere- ito a se alimentar a si mesmos, viron que a uniformidade os negaba e decidiron defender a s炭a identidade. Por iso asaltaron un MacDonalds. Eles veno vir. Revista Animal +, n尊 8, inverno 2000 2. Define coa axuda dun dicionario ou enciclopedia as seguintes palabras dos textos anteriores: Globalizaci坦n; Multinacional; Boicotear; Reivindicar; Uniformidade; 3. Inventade eslogans que animen aos consumidores a comprar produtos propios de Galiza. 4. Analisade a seguinte gr叩fica da pro- duci坦n leiteira en Galiza no ano 2003: 5. 9 Busca en Internet que marcas se corresponden con cada grupo e identifica a s炭a nacionalidade (galega, francesa, espa単ola, holandesa, suiza, norteamericana, danesa,...)
- 10. x炭ntase a fame ... O m辿rcores na aula mareouse Mar鱈a, a rapaza que senta diante mi単a. Parece ser que non almorzara nada. Est叩 fraca como unha palli単a, mais seica quere adelgazar. Cando vexo cousas as鱈, sempre penso no mal repartido que est叩 o mundo: nos pa鱈ses ricos viven un mont坦n de gordos querendo adelgazar. Claro, temos desde nenos tantas larpeiradas para comer e ademais todo iso que chaman comida r叩pida (hamburguesas, pizzas...). Por辿n, nos pa鱈ses do 3尊 mundo a xente pasa fames terribles, e nos anuncios da tele saen todos eses nenos coas barrigas hinchadas pola fame. Por iso digo que neste Planeta x炭n- tase a fame coas ganas de comer. actividades 1. Analisa este mapa do mundo e busca aqueles pa鱈ses que tiveron fames nas 炭ltimas d辿cadas e aqueles que te単en unha porcentaxe de xente m叩is obesa. Quita conclusi坦ns. 1 2. Anota 20 palabras que che suxira a fame e empreg叩as para escribir unha carta aos gobernantes do mundo para que tomen medidas que po単an fin a este problema. 0
- 11. a vaqui単a polo que vale Esta fin de semana 辿 especial, rapaces, vou sa鱈r p o r Lugo. Iso si, antes de mar- char tiven que pelexar con mi単a nai como sempre. 臓Ela pretende que saia con 20 miserables euros! Eu expliqueille todo con rotundidade: "Mam叩, po単amos que imos ao cine, a entrada case me custa 6 euros; se levamos algunhas larpeiradas para comer mentres vemos a peli, gasto outros 3 euros. Xa case vai a metade, sen contar o bus e a鱈nda non merendamos." Mais ela nunca queda calada: "多Sabes cantos litros de leite temos que vender para poder darche a ti os 20 euros?". "Sei , a鱈nda fun o outro d鱈a cos pais de Xaqu鱈n ao s炭per, e val鱈a cada cart坦n 70 c辿ntimos; as鱈 que tes que vender uns 30 litros". "Ti es parvo, dixo ela, n坦s non a vendemos a ese prezo, hai que transportala, hai que pagar impostos, o s炭per tam辿n quere beneficios...". Eu mant鱈venme firme e marchei cos 20 euros para Lugo. actividades 1. Imos facer un traballo telef坦nico, 多qu辿 vos parece? Tentaremos averiguar como chega un alimento ao supermercado desde que se produce. Tam辿n procuraremos saber cal 辿 a diferencia de prezo entre o que se lle paga ao agricultor e o prezo que paga o consum- idor. Buscade nunha gu鱈a telef坦nica o tel辿fono de cadeas de alimentaci坦n, sindicatos de agricultores, cooperativas, etc. Antes de nada, teredes que preparar as preguntas. 2. Neste exercicio tedes que buscar canto valen os seguintes produtos: 1 kg de tomates 1 xelado de cucurucho 1 crema corporal hidratante de medio l. 1 lapis 3. A seguir tedes que ordenar os produtos do anterior exercicio de maior a menor prezo e xustificar con 10 raz坦ns por que ten cada un ese valor. 4. Finalmente, ponlles ti o prezo que consideras deber鱈a ter cada un e xustifica o porqu辿. 1 1
- 12. coa sa炭de non se xoga Estiven pasando uns d鱈as na casa do meu amigo Xaqu鱈n. O martes 叩 tarde fun cos seus pais ao superme- rcado. O seu pai estaba metendo unha caixa de cart坦ns de leite no carro cando lle preguntei por que compraba esa marca en concreto. "Porque me parece que 辿 o m叩is nat - ural", d鱈xome Ra炭l, que as鱈 se chamaba o pai do Xaqu鱈n. E a seguir ensinoume a etiqueta que vi単a en cada envase. Eu fiquei pampo, tra鱈a absolutamente todos os datos sobre o leite envasado, 臓mesmo en que granxas se com- praba en orixe e con que tipo de alimento se criaba o gando! "A min preoc炭pame aforrar no que compro, dixo Ra炭l, mais tam辿n a sa炭de, e por iso ten moita importancia saber o que comemos. Por iso compro sempre produtos de temporada e, por suposto, nada de tran- sx辿nicos". Eu xa non lle fac鱈a caso ao que dic鱈a, s坦 pensaba en se o nome da granxa de meu pai, "A breixa", aparecer鱈a nalgunha etiqueta do leite. actividades 1. Recollede etiquetas de diferentes produtos de alimentaci坦n e comprobade se con- te単en os seguintes datos que estipula o Real Decreto (1334 do 31 de xullo de 1999) sobre etiquetaxe, presentaci坦n e publicidade dos produtos alimenticios: Nome do produto. Lista de ingredientes e aditivos. Cantidade de determinados ingredientes. No caso das bebidas cando o seu contido alc坦lico sexa superior ao 1卒2% en vo- lume debe figurar na etiqueta. A cantidade neta do produto. A data de caducidade ou de duraci坦n m鱈nima. Condici坦ns especiais de conservaci坦n e utilizaci坦n. Modo de emprego (cando sexa necesario). Identificaci坦n da empresa e domicilio. O lote. Lugar de orixe ou procedencia. 2. Collede etiquetas dun mesmo produto (iogur, queixo, leite...) e comparade o seu contido. 3. Localizade, identificade e clasificade os diversos aditivos que aparecen nas etique- tas. A seguir elaborade varios murais coas categor鱈as dos aditivos alimentarios: col - orantes, emulxentes, edulcorantes, etc. 1 4. Buscade nunha enciclopedia informaci坦n sobre dous conceptos: 2 Trazabilidade: Transx辿nicos:
- 13. a sa炭de do planeta Despois de xantar sempre vexo na televisi坦n Os Simpson; g炭stame moito o personaxe de Lisa, tan preocupada ela polos temas ecol坦xicos. s veces acomp叩単ame meu pai e comentamos algo dos debuxos. El discrepa con Lisa, pensa que nunca houbo tanta pre- ocupaci坦n pola terra: "agora xa non se pode tirar nada no campo nin nos r鱈os, cada vez util鱈zanse pesticidas que contaminan menos, hai depuradoras en case todos os sitios, rep坦boanse os bosques...". Cando di iso 炭ltimo 辿 cando me encendo, "si, como fixeches ti plantando eucaliptos". E ent坦n 辿 cando me sae co discursi単o ese de que alg炭n d鱈a os eucaliptos pagar叩n os meus estudos na Universidade. Pero se eu o que quero 辿 ser gan- deiro, e como todos se dediquen a plantar eucaliptos, 多onde vai pacer o meu gando? actividades 1. Imos facer un mural de graffitis desex叩ndolle boa sa炭de ao noso Planeta: engad鱈delle un cada un. 多Que vos parecen estes?: 2. Ponlles o p辿 texto que consideres axeitado 叩s seguintes bandas dese単adas ou enche os globos baleiros: 1 3
- 14. a agricultura galega Eu te単o fama de t鱈mido entre os meus amigos e de que penso moito as cousas, pero 辿 que 叩s veces ocorren feitos que nos fan reflexionar. Tiven un pequeno encontrona- zo con Miguel, un cativo da mi単a clase e non se lle ocorreu outra cousa para faltarme que chamarme alde叩n, e cando lle dixen que a moito orgullo vai e repl鱈came que ulo a bosta de vaca. Eu 辿 que te単o moita educaci坦n, pero p炭xome dun xenio, que porque... Non, non pensedes que estou ofendido polo que me dixo, o que m叩is me amola 辿 que a鱈nda haxa xente que pensa que me insulta por me chamar alde叩n ou gan- deiro. 多 ou non 辿 para pensar? actividades 1. A literatura popular galega foi pasando de xeraci坦n en xeraci坦n, conservada funda- mentalmente polos labreg@s e mari単eir@s. Xoguemos un pouco con ela: a ) Resolve estas adivi単as: D炭as torres altas, O Lico-lico, dous miradores, non ten 坦so nin pelico; un espantamoscas Soluci坦n: e a nai do Lico-lico, Soluci坦n: e catro andadores. ten 坦sos e mais pelico. b ) Une a primeira parte de cada refr叩n co seu correspondente: A vaca 辿 ouro... ...peido no rabo Leite mazado... ...non fai queixo nin manteiga Uvas con queixo... ...o porco tesouro O que non moxe marela... ...ben muxida e mal mantida Vaca de moitos... ...saben a beixo c ) Explica o que queren dicir os seguintes ditos e escribe un di叩logo en que os empregues: Ter as vacas no millo As cabras sempre tiran ao monte Ovella que berra bocado que perde Ser m叩is carneir叩n que os carneiros 2. Lede atentamente o fragmento do relato "Unha vida" de Agust鱈n Fern叩ndez Paz: 1 多E dis que aqu鱈 os nenos falaban castel叩n? A Rosal鱈a contesteille que si, pero non sei por que lle ment鱈n, xa que non era verdade. Fal叩bano comigo, pero logo, cando xogaban no recreo, o que m叩is se lles escoitaba era galego. Que hab鱈an falar, a maior鱈a eran fillos de familias que vi単eran a traballar na Citro谷n. Foi naqueles anos 4 3. cando as aldeas de Ourense quedaron medias despoboadas, de tanta xente como veu traballar aqu鱈. Organizade un debate no que se cuestione a identificaci坦n da lingua galega co rural.
- 15. un lugar para vivir Se hai un tipo de xente ao que non soporto son os rapaces e rapazas que eu chamo "asf叩lticos". Naceron e cri叩ronse nas cidades, moitos deles son fillos ou netos de xente do campo, e cando vai chegar a fin de semana din frases tan co単ecidas como "me voy pa la paila", ou ben, "no puedo salir que voy con los viejos a la gha単a". Unha destas 辿 a mi単a compa単eira de clase Paula D鱈az que para se meter comigo esta ma単叩 d鱈xome "Pero si t炭 eres de la argolla". Sinto tanta pena cando vexo os poucos mozos e mozas que vivimos no campo. Na mi単a parroquia a xente 辿 cada vez m叩is maior e, a verdade, excepto nas fes- tas 辿 moi dif鱈cil que aquilo se encha de vida. 多E se enchemos isto de "asf叩lticos"? Ma単叩 mesmo invito a Paula 叩 mi単a casa, poida que se lle cure a ignorancia. actividades 1. Lede con atenci坦n o seguinte texto: non 辿 o mesmo, pero eu recordaba cando o meu pai me levaba da man e me daba a probar o an鱈s que nac鱈a entre as silvas. Vai para vinte anos que vi単en vivir 叩 cidade. Eu fixera soldador e sa鱈ume curre nun taller de chapa botei noiva, ela traballa no Aldi de caixeira a media xornada. Tivemos unha filla hai seis anos. Ch叩mase Escarcha a semana pasada o seu colexio levouna de excursi坦n 坦 campo firmei o permiso imaxinando que o fac鱈a coas mans do meu pai, as s炭as mansque recend鱈an a maz叩 e me daban a chuchar o an鱈s cando voltou pregunteille o que vira: - un norit branqui単o, coma o da caixa de lavar de mam叩 Jaureguizar, Fridom spik a ) 多Cal 辿 o tema que trata o texto? b ) 多Co単ecedes algunha an辿cdota similar? Se 辿 as鱈 cont叩dea na aula c ) Po単辿devos por grupos e anotade 10 cousas que espera encontrar a xente que marcha do campo 叩 cidade. Facede unha posta en com炭n para ver cales son as que m叩is se repiten. Realizade o mesmo proceso co que espera obter quen marcha da cidade a vivir e traballar no campo. 2. Interpreta esta banda dese単ada de Xaqu鱈n Mar鱈n 1 5
- 16. 多que 辿 ser moderno? Hai compa単eiros que pensan que a modernidade a鱈nda non chegou ao campo. Tal vez pensen que ser moderno 辿 ter unha televisi坦n na habitaci坦n, ou un hipermercado preto da casa, ou andar con roupa de marca. Pouco a pouco esas cousas tam辿n est叩n chegando ao campo, a pesar de que se nos vaia a luz frecuentemente, ou que os tel辿- fonos que nos puxeran non nos vallan para acceder a Internet. A mi単a nai non est叩 moi pola "modernidade"; di que cade vez que falan de modernizar algo no campo o que nos queren dicir 辿 que sobran moitos labregos, iso si, despois de gastarmos un mont坦n de cartos en maquinaria para aumentar a produci坦n e pagar despois por producir de mais. 多Algu辿n entende isto? actividades 1. Lede atentamente o seguinte poema de Carlos Negro: puxeron farolas nos lugares da parroquia asfaltaron a pista e xa te単en o tel辿fono pero sen xente o mundo non val un peso triste e o tel辿fono 辿 un can doente con cheiro a fr鱈o mar鱈a ten oitenta anos s坦 辿 unha pantasma reza o rosario e non dorme nunca polas noites cuando amanezca, ser叩 ya siempre invierno nubes mudas sobre nichos vivos de silencio a ) Facede unha lista con 10 elementos que simbolicen a modernidade para v坦s: b ) A seguir, realizade un plaxio do poema de Carlos Negro, no que aparezan eses 10 elementos. c ) 多Cantos deses 10 elementos son f叩ciles de encontrar no lugar onde vives? 多Consideras que 辿 un lugar moderno? 2. Analisa a gr叩fica que aparece a continuaci坦n en relaci坦n coa evoluci坦n da poboaci坦n no campo galego dedicada ao traballo agr鱈cola e gandeiro: 1 6
- 17. temos futuro no campo A mi単a prima Sara acaba de rematar 4尊 de ESO e non sabe moi ben que facer o pr坦x- imo ano, se seguir o Bacharelato ou coller un ciclo formativo. Estivo co t鱈o Suso na casa e mostrounos un folleto coas posibilidades que ti単a. Eu fiquei pampo, non pensaba que houbese tantos ciclos e carreiras relacionadas co traballo no campo, 臓e iso que non esta - ban todas! Ela teno moi claro e iso que meu pai lle dic鱈a que era mellor que fixese outra cousa, que o futuro no campo era moi negro. Ela, a pesar de ser tan nova, replicoulle contundente: Mira, t鱈o, eu non quero vivir co cheirume e o ru鱈do das cidades, traballar encerrada nunha oficina deix叩ndome os ollos na pantalla do ordenador e a鱈nda por riba cun contrato de merda. 臓Que aqu鱈 tampouco o terei f叩cil, xa o sei! 多E quen o ten f叩cil? actividades 1. Mostra de estudos que se poden facer en relaci坦n co sector l叩cteo ESTUDOS E CENTROS RELACIONADOS CO SECTOR LCTEO Ciclos profesionais: Centros de Capacitaci坦n Agraria (CECA) dependentes da Subdirecci坦n Xeral de Extensi坦n e Ca-pacitaci坦n Agraria, imp叩rtense distintas especialidades agrarias: Gu鱈samo (Bergondo, A Coru単a): Ciclo Medio de Explotaci坦ns Agr鱈colas intensivas. Sergude (Boqueix坦n, A Coru単a): Ciclo Medio de Explotaci坦ns Agr鱈colas extensivas. Monforte (Lugo): Ciclo Medio de Explotaci坦ns Agr鱈colas intensivas e Explotaci坦ns Agr鱈colas extensivas. Pedro Murais, Ribadeo (Lugo): Ciclo Medio de Explotaci坦ns Agrarias extensivas. IES Castro de Rei (Lugo): Ciclo Medio de Explotaci坦ns Agr鱈colas extensivas. IES Poeta Manuel Leiras Pulpeiro, Lugo: Ciclo Superior de Industria Alimentaria. IES A Granxa, Ponteareas (Pontevedra): Ciclo Medio de Explotaci坦ns Agr鱈colas intensivas. Especialidades universitarias. Ciencias e tecnolox鱈a dos alimentos: Lugo e Ourense (2尊 ciclo). Enxe単eiro agr坦nomo: Lugo (1尊 e 2尊 ciclo). Enxe単eiro T辿cnico Agr鱈cola, especialista en Explotaci坦ns Agro- pecuarias: Lugo (1尊 ciclo). Enxe単eiro T辿cnico Agr鱈cola, especialista en Industrias Agrarias e Alimentarias: Lugo e Ourense (1尊 ciclo). Licenciado en Veterinaria: Lugo (1尊 e 2尊 ciclo). Licenciado en Ciencias e tecnolox鱈a dos alimentos: Lugo e Ourense (2尊 ciclo). 2. Despois de traballarmos nesta unidade did叩ctica , escribe unha redacci坦n co seguinte t鱈tulo: 多Gustar鱈ame traballar no campo de maior? 1 7
- 18. prensa agraria Esta semana 辿 a "Semana da prensa" e a titora pediunos que lev叩semos 叩 escola alg炭n xor- nal dos que lemos habitualmente na casa. Meu pai ten costume de comprar o peri坦dico s坦 na fin de semana, el sempre di que "total a penas traen noticias sobre o campo, se eles poden pre- scindir de n坦s, eu tam辿n deles". Iso si ten unha chea de revistas especializadas en agricultura e gander鱈a, de organizaci坦ns sindicais, de cooperativas, de asociaci坦ns profesionais...: Fouce, La Tierra, Afriga, X坦venes Agricultores, Feiraco,... Mesmo ten revistas e xornais de informa- ci坦n xeral que lle adicaron alg炭n n炭mero ao agro: Tempos Novos, especiais do semanario A Nosa Terra, La Voz de Galicia, Faro de Vigo, El Correo Gallego,.... Estaba seguro que os meus com- pa単eiros levar鱈an prensa deportiva na s炭a maior鱈a, as鱈 que eu 鱈a ser do m叩is orixinal. actividades 1. Busca en diferentes xornais os espazos e os d鱈as que se dedican a informar sobre a agricultura e a gander鱈a. Copiade os titulares de toda a semana e buscade cales son os temas que m叩is lles interesan. 1 2. Analisar os nomes de diferentes xornais agrarios 6
- 19. Edita: Asociaci坦n Socio-Pedag坦xica Galega C叩mara Agraria Provincial Ilustraci坦ns: Carlos Silvar. Maquetaci坦n: Chus Freire. Autor: Anxo G坦mez S叩nchez ISBN: 84-89679-73-8 Dep坦sito Legal: C-2187 / 2004
- 20. C叩mara Agraria Provincial de Lugo